Αργά το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης το ψιλόβροχο που έπεφτε στο κέντρο της πόλης των Σκοπίων είχε προκαλέσει αφόρητο μποτιλιάρισμα. Κάθε φορά που βρέχει, σημειώνεται το ίδιο μποτιλιάρισμα. Μία διαδρομή 5 λεπτών, από το Πολυτεχνείο ως τον σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων, διήρκησε περισσότερο από 20 λεπτά. Τα λευκά ταξί σχημάτιζαν ουρά κάτω από τη «Ρωμαϊκή Αψίδα», ένα από τα διαμάντια της κιτς αρχιτεκτονικής ανάπλασης των Σκοπίων, στην οποία ποντάρισε τα τελευταία χρόνια ο Γκρούεφσκι ώστε να τονώσει το εθνικό φρόνημα των συμπολιτών του αλλά και να εξασφαλίσει διαδοχικές νίκες στις εκλογές. Στη σκεπαστή λαϊκή αγορά δίπλα στη Λεωφόρο Partizanski Odredi η κίνηση ήταν υποτονική και στις γιγαντοαφίσες στον δρόμο διαφημιζόταν η Τεχνολογική Έκθεση που ξεκινά αύριο. Το λεωφορείο ξεκίνησε στις 5 το απόγευμα, τοπική ώρα. Κόστος μετ’ επιστροφής από Θεσσαλονίκη, 30 ευρώ.
Τον τελευταίο καιρό στη γειτονική χώρα, μετά από πολλά χρόνια, τα τηλεγραφήματα των ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων με ελληνικό ενδιαφέρον δεν αφορούν τη διαμάχη για το όνομα, αλλά το προσφυγικό. Μόνο την περασμένη Πέμπτη, συνολικά 10.000 άνθρωποι πέρασαν τα σύνορα. «Αυτή η τεράστια εισροή προσφύγων αναμένεται να συνεχιστεί τις επόμενες ημέρες», δήλωσε ο Ίβο Κοτέβσκι εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της ΠΓΔΜ. Την ίδια μέρα, η Κομισιόν ανακοίνωσε οικονομική στήριξη ύψους 17 εκατ. ευρώ προς το Βελιγράδι και τα Σκόπια για την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών. Οι διωγμένοι του πολέμου δεν σταματούν στην πρωτεύουσα. Αφού περάσουν τα σύνορα στην Ειδομένη, κατευθύνονται στον σιδηροδρομικό σταθμό της Γευγελής και από εκεί απευθείας στο Κουμάνοβο και το Ταμπανόφτσε, στα σύνορα με τη Σερβία. Πίσω από τις κορώνες για το όνομα και την πρόσφατη κοινή ιστορία του προσφυγικού στα σύνορα, στα Σκόπια η ζωή συνεχίζεται μελαγχολικά, με κόκκινους δημοσιονομικούς δείκτες και σκάνδαλα εσωτερικής κατανάλωσης.
Videos by VICE
Από την αρχή του χρόνου την πολιτική ζωή δηλητηριάζει το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών πολιτικών αντιπάλων του Γκρούεφσκι, ακόμη και δημοσιογράφων. Στα μέσα Σεπτεμβρίου οι αρχηγοί των τεσσάρων μεγαλύτερων κομμάτων συμφώνησαν στον ορισμό της ειδικής εισαγγελέως Κάτιτσα Γιάνεβα, η οποία θα αναλάβει τη διερεύνηση της βαλκανικής εκδοχής του Γουότεργκέιτ.
Η επιλογή και τοποθέτηση ειδικού εισαγγελέα ήταν η δεύτερη πρόβλεψη της διακομματικής συμφωνίας για τη σοβούσα πολιτική κρίση. Η πρώτη πρόβλεψη, η οποία δρομολογήθηκε, ήταν η επιστροφή της αντιπολίτευσης στην Βουλή, την 1η Σεπτεμβρίου, ύστερα από 15 μήνες αποχής. Έτσι, άνοιξε ο δρόμος για τη διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών, στις 24 Απριλίου 2016.
Στο μεταξύ, η φτώχεια και η διαφθορά γονατίζουν τα Σκόπια. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδα στην ΠΓΔΜ, το επίσημο ποσοστό ανεργίας φθάνει το 28%. Ο μέσος μηνιαίος καθαρός μισθός ανέρχεται στα 21.104 δηνάρια (350 ευρώ).
Το υπεραστικό λεωφορείο με λιγότερους από δέκα επιβάτες ρολάρει στην κοιλάδα του ποταμού Vardar (Αξιού) με την ίδια κατεύθυνση της ροής του, προς την Ελλάδα. Το τοπίο έχει μια άγρια ομορφιά, η διαδρομή περνά από τούνελ της εποχής Τίτο και ψηλές γέφυρες. Το σημείο είναι δυσπρόσιτο, με απόκρημνα φαράγγια, μάλιστα θεωρείται από τις τοπικές αρχές «καταραμένο». Εκεί συνέβη τον περασμένο Απρίλιο η πολύνεκρη σιδηροδρομική τραγωδία με 14 νεκρούς πρόσφυγες, μέλη γκρουπ που βάδιζε προς την Κεντρική Ευρώπη.
Μετά την πόλη Βέλες, το τοπίο ανοίγει. Ελάχιστες αγροτικές εκτάσεις καλλιεργούνται, ο κλήρος είναι μικρός και υπάρχουν διάσπαρτα φτωχικά αγροτόσπιτα. Από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα της ΠΓΔΜ είναι το κρασί, ο καπνός, το ρύζι, τα φρούτα και τα λαχανικά. Όσο κατευθυνόμαστε νότια, οι αμπελώνες πυκνώνουν. Η αμπελουργία παράγει εισόδημα για 30.000-40.000 οικογένειες. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας, οι εξαγωγές οίνου της χώρας παρουσιάζουν κατά τα τελευταία χρόνια αυξητική τάση. Έτσι, το 2011 εξήχθησαν 968.000 εκατόλιτρα κρασιού, αξίας 44,7 εκατ. ευρώ, ενώ το 2012 εξήχθησαν 1,15 εκατ. εκατόλιτρα. Επίσης, κατά το πρώτο μόνον τρίμηνο του 2013 καλύφθηκε από τη χώρα η ετήσια ποσόστωση για τις εξαγωγές χύμα κρασιού προς τις χώρες της ΕΕ, ύψους 31.400.000 λίτρων. Το 2013 ήτανε χρονιά ρεκόρ για τις εξαγωγές. Συγκρίνοντας το μέσο όρο της περιόδου 2007-2012, υπήρξε αύξηση 48% σε ποσότητα και 24% σε αξία.
Από την πόλη των Σκοπίων ως τα ελληνικά σύνορα, σε μια διαδρομή 160 χιλιόμετρα, υπάρχουν τρεις κακοφωτισμένοι σταθμοί διοδίων με μαυρισμένα από την πολυκαιρία τζάμια στα γκισέ. Λίγο πριν τα σύνορα, τα φώτα των καζίνο λάμπουν. Δύο γυναίκες κι ένας άντρας κατεβαίνουν για να πιάσουν δουλειά στους ναούς της τύχης και του μαύρου χρήματος. Θα επιστρέψουν με το πρωινό δρομολόγιο από τη Θεσσαλονίκη, το οποίο θα φτάσει εδώ γύρω στις 6 το πρωί. Ο οδηγός ζητά διαβατήρια και ταυτότητες, στο ελληνικό τελωνείο ένας αστυνομικός ανεβαίνει στο λεωφορείο για τον τυπικό έλεγχο ταυτοπροσωπίας. Στον σταθμό των Ευζώνων τα ρολόγια γυρίζουν μία ώρα μπροστά, ενόσω φορτηγά και βυτιοφόρα περιμένουν στη σειρά. Στον κόμβο που οδηγεί δεξιά στην Ειδομένη υπάρχει ένα περιπολικό. Κανένας πρόσφυγας δεν περπατά στον δρόμο αυτή την ώρα, αφού πλέον μεταφέρονται με το ΚΤΕΛ ακριβώς στην οριογραμμή. Απομένει κάτι περισσότερο από μία ώρα για τη Θεσσαλονίκη.
Περισσότερα από το VICE
Ανοίξαμε τα Ψυγεία των Πρωταθλητών
Τα Παιδιά Ζωγραφίζουν την Σκληρή Πραγματικότητα της Προσφυγιάς
Αναμνήσεις από τη «Δική» μου Όμορφη Πλατεία Βικτωρίας
