Tο άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE New Zealand.
Ο αυτοαποκαλούμενος «τρελός καθηγητής» της Νέας Ζηλανδίας, Boris van Garvin, έχει μια συλλογή που αριθμεί πάνω από 30 συσκευές ηλεκτροσόκ οι οποίες ακόμη λειτουργούν. Κάποτε χρησιμοποιούνταν για να «θεραπεύσουν» μια σειρά από παθήσεις, με τα εγχειρίδια οδηγιών τους να αναφέρονται σε μυϊκούς πόνους, δυσκοιλιότητα, καταρράκτη, υστερία, αλλά και παράσιτα.
Videos by VICE
«Μια από τις συσκευές έχει ένα εγχειρίδιο που λέει πως μπορεί να θεραπεύσει ακόμη και τον θάνατο», λέει ο Boris, δείχνοντάς μου έναν σωρό δερμάτινες και ξύλινες θήκες. «Είσαι ξαπλωμένος στο πάτωμα λοιπόν, φαινομενικά νεκρός και κάποιος σε χτυπάει με το ρεύμα και ανασταίνεσαι. Δεν ξέρω, ίσως ήταν μια από τις πρώτες μορφές απινιδωτή».
Πέτυχε την πρώτη συσκευή ηλεκτροθεραπείας κατά τύχη, όταν του τη δώρισε ένας φίλος του που την πέρασε για ραδιόφωνο. «Την κοίταξα και τελικά ήταν μια αυθεντική οικιακή συσκευή ηλεκτροθεραπείας, από το 1902. Αντί λοιπόν να την αποσυναρμολογήσω και να τη μετατρέψω σε κάτι άλλο, αποφάσισα να την επισκευάσω. Το έκανα και λειτούργησε κανονικά. Αυτή ήταν η πρώτη μου».
Ο Boris αποφάσισε να τις συλλέγει και ξεκίνησε να κάνει παρουσιάσεις σχεδόν κατά λάθος, όταν πήρε μαζί του μιας από τις συσκευές σε ένα πάρτι μασκέ. «Αποφάσισα να πάω ντυμένος “τρελός καθηγητής”. Πήγα με μια από τις συσκευές και όλος ο κόσμος με ρωτούσε αν μπορούσε να τη δοκιμάσει, οπότε ξεκίνησα να τους χτυπάω με το ρεύμα».
Με την παλαιότερη να είναι φτιαγμένη στις αρχές του 1800, πολλές από αυτές τις συσκευές λειτουργούν ακόμη κανονικά, ενώ ο ίδιος ο Boris είναι πάντα έτοιμος να σου δείξει πώς λειτουργούν.
Τοποθετημένες σε παράταξη πάνω σε ένα τραπέζι, μερικές συσκευές σου παρέχουν επίσης και μια φορητή ιστορία καταπίεσης: Αν ήσουν μέλος μιας ιστορικά περιθωριοποιημένης ομάδας –LGBTQ, ψυχικά ασθενής ή απλώς αν ήσουν γυναίκα– υπήρχε σοβαρή πιθανότητα πως σε κάποια στιγμή της ζωή σου κάποιος θα πρότεινε μια σειρά από ηλεκτροθεραπείες για να ισιώσει το μυαλό σου.
Μια από τις συσκευές, ένα μεγάλο μαύρο μηχάνημα, χρησιμοποιούνταν για τη «θεραπεία» των ομοφυλοφίλων. Η τάση αυτής της συσκευής, εξηγεί ο Boris, ήταν πολύ υψηλότερη από αυτήν που είχαν οι παραδοσιακές οικιακές συσκευές ηλεκτροθεραπείας. «Είναι απαίσιο όταν σκεφτείς ότι αυτή η συσκευή χρησιμοποιούνταν πάνω σε ανθρώπους», σημειώνει.
Πολλές από τις συσκευές αυτές κάποτε χρησίμευαν για τη «θεραπεία» διαφόρων «πνευματικών παθήσεων». «Διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια, προβλήματα συμπεριφοράς ή κάποια διαταραχή ελλειμματικής προσοχής», αναφέρει ο Boris. «Εκείνες τις εποχές αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονταν με ηλεκτροθεραπεία. Ξέρεις, σου έλεγαν “Hρέμησε. Να, πάρε λίγα βολτ για να στρώσει το κεφάλι σου”. Κάτι τέτοιο».
Ένα από τα εγχειρίδια προτείνει κάποιες θεραπευτικές χρήσεις για την αντιμετώπιση της υστερίας, μια ψυχιατρική πάθηση που κάποτε θεωρείτο πως χτυπούσε αυστηρά τον γυναικείο πληθυσμό, ειδικά τις γυναίκες εκείνες που δεν αντιδρούσαν καλά στις κοινωνικές νόρμες.
Πέρα από πάντα χρήσιμο ηλεκτρικό ρεύμα, η υστερία αντιμετωπιζόταν επίσης με ιατρικές «συσκευές μασάζ», ανάμεσα στις οποίες συναντάμε και τις πρώτες μορφές δονητών.
Αν και το ηλεκτρικό ρεύμα χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα στον χώρο της ιατρικής –με κάποιες χρήσεις του να αφορούν την επιτυχημένη αντιμετώπιση κάποιων συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον– στις παλαιότερες εποχές ήταν ένα πολύ σκληρό εργαλείο.
«Το αρχικό σχέδιο ήταν απλώς το να συνδέσεις κάποια ηλεκτρόδια στο κεφάλι ενός ατόμου και να ανάψεις τη συσκευή. Η επιστήμη πλέον αρχίζει να αποδεικνύει πως υπήρχε τελικά μια σωστή βάση σε αυτές τις ιδέες, αλλά τότε η εφαρμογή ήταν πολύ γενική: Το να χτυπάς απλά κάποιον με ένα σφυρί δεν λειτουργεί».
Διαβάστε: Οι Γιατροί Κατασκεύασαν τους Δονητές Όταν Πλέον Κουράστηκαν να Αυνανίζουν «Υστερικές» Γυναίκες
«Ένα από τα μηχανήματα που έχω χρησιμοποιούνταν ή ήταν σχεδιασμένο για τις περίφημες “θεραπείες μετατροπής” και είναι απαίσιο να ακούς πως κάποιος άνθρωπος έπρεπε να υποστεί κάτι τέτοιο, καθώς κάποιοι προσπαθούσαν να φτιάξουν κάτι που δεν ήταν χαλασμένο».
Είναι λίγο ειρωνικό, αλλά οι ίδιες συσκευές ηλεκτροθεραπείας που κάποτε χρησιμοποιούνταν για να σβήσουν την κοινωνική και σεξουαλική διαφοροποίηση, έχουν πλέον υιοθετηθεί με ενθουσιασμό από την kink κοινότητα.
«Ένας φίλος μου, μου πρότεινε να πάω σε ένα από αυτά τα φετιχιστικά πάρτι. Δεν είχα ακούσει ποτέ για αυτά, αλλά είπα να πάω».
Πήγε σε ένα από αυτά με ένα από τα μηχανήματά του και σύντομα δημιουργήθηκε ουρά από κόσμο που ήθελε να το δοκιμάσει. «Είναι ένα περιβάλλον όπου όλοι γίνονται αποδεκτοί και ευπρόσδεκτοι. Ουσιαστικά, μπήκα χωρίς να το έχω προγραμματίσει σε αυτόν τον χώρο και με εξέπληξε το πόσο καταδεκτικοί και ανοιχτοί ήταν όλοι εκεί. Δεν σε θεωρούσαν περίεργο. Είναι ωραίο να συναντάς ένα τέτοιο επίπεδο αποδοχής και κατανόησης που στον “πραγματικό” κόσμο δεν γίνεται κατανοητό».
Περισσότερα από το VICE
Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Αντιφασίστα
Ερωτικά GIF που Aποθεώνουν το Σεξ και Απαγορεύτηκαν στο Facebook
Πόσο Πιθανό Είναι να Πάμε σε Πόλεμο με την Τουρκία;