Χάρη στην άνθηση των εφηβικών μελοδραμάτων των αρχών της δεκαετίας του ’90, όλοι γνωρίζουν πώς είναι τα αμερικανικά λύκεια: λαμπεροί, μοντέρνοι έφηβοι που καπνίζουν Virginia Slims και φυσούν τον καπνό έξω από τα παράθυρα του μπάνιου, 40λεπτα διαλείμματα στα οποία κάποιος κλειδώνεται στο ντουλαπάκι του, ιδιότροποι καθηγητές που απειλούν να κρατήσουν τους μαθητές στο σχολείο όλο το καλοκαίρι.
Στην πραγματικότητα, φυσικά, το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι μια γραφειοκρατία αφιερωμένη στο να διδάξει τα παιδιά πώς να «παίζουν» με τα τυποποιημένα τεστ προκειμένου να εξασφαλίζουν περισσότερη κρατική χρηματοδότηση ώστε να διδάσκουν στα παιδιά πώς να πετυχαίνουν ακόμα υψηλότερη βαθμολογία σε εκείνα τα τεστ. Η αμερικανική εκπαίδευση εστιάζει συχνά όχι στο να προετοιμάσει τους σπουδαστές για το μέλλον, αλλά να τους εξαναγκάσει να απομνημονεύουν άχρηστες πληροφορίες, όπως «τα μιτοχόνδρια είναι το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας του κυττάρου». Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς στην εκπαίδευση, είναι ότι οι Αμερικανοί σπουδαστές ουσιαστικά δεν μαθαίνουν τίποτα.
Videos by VICE
Τα ευρωπαϊκά λύκεια μπορεί να μην έχουν την ίδια πολιτιστική ποπ σφραγίδα αλλά είναι γενικά γνωστό πως, ό,τι κι αν συμβαίνει μέσα σ’ αυτά, είναι καλύτερα με πολλούς τρόπους από τα αντίστοιχα αμερικανικά. Σχολεία σε χώρες όπως η Φινλανδία, για παράδειγμα, έχουν αποτελεσματικά παραιτηθεί από το στιλ της επαναλαμβανόμενης μάθησης, γεγονός που μπορεί να εξηγεί γιατί αυτές οι χώρες τακτικά ξεπερνούν τα αμερικανικά αποτελέσματα στην εκπαίδευση. Ακόμα και η Πολωνία, όπου ένα στα έξι παιδιά ζει σε καθεστώς σχετικής φτώχειας, ξεπερνά συνεχώς τις ΗΠΑ στα μαθηματικά, την επιστήμη και την ανάγνωση.
«Οι ευρωπαϊκές χώρες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην επιμέλεια, την αφοσίωση και τη συνοχή στα εκπαιδευτικά τους συστήματα», λέει ο Andreas Schleicher, διευθυντής εκπαίδευσης και δεξιοτήτων στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OΟΣΑ) με έδρα το Παρίσι. Τα προγράμματα σπουδών στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντίθετα, «έχουν ένα μίλι έκταση αλλά μόλις μια ίντσα βάθος».
Φυσικά, είναι δύσκολο να συγκρίνεις τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια χώρα με περισσότερους από 300 εκατομμύρια ανθρώπους, με την Ευρώπη, μια ήπειρο με πληθυσμό άνω των 700 εκατομμυρίων. Αλλά υπάρχουν ορισμένες ξεκάθαρες διαφορές. Έτσι, έχοντας κατά νου ότι η εκπαίδευση μπορεί να διαφοροποιείται έντονα σε τοπικό επίπεδο, προσπάθησα να ανακαλύψω τι μαθαίνουν τα παιδιά στην Ευρώπη που δεν μαθαίνουν τα παιδιά στην Αμερική.
Στην Αμερική, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση συνήθως συνοψίζεται σε μια φράση που ακούγεται στα Κακά Κορίτσια: «Εάν ακουμπήσετε ο ένας τον άλλον, θα κολλήσετε χλαμύδια. Και θα πεθάνετε».__ Στην καλύτερη περίπτωση, οι Αμερικανοί σπουδαστές βλέπουν μια παρουσίαση στο Power Point με θέμα τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και ίσως παρακολουθήσουν επίδειξη για το πώς βάζουμε προφυλακτικό σε ένα κομμάτι φρούτου. Στη χειρότερη περίπτωση, έφηβοι κολλάνε σε αίθουσες διδασκαλίας που κηρύττουν «μόνο αποχή», όπου όλοι προσποιούνται ότι δεν θα πηδηχτούν μέχρι να παντρευτούν. Μέχρι το 2008, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Guttmacher, το ένα τρίτο των Αμερικανών ηλικίας 15-19 ετών δεν είχε διδαχθεί τίποτα στο σχολείο για τα αντισυλληπτικά. Στο μεταξύ, οι πολιτείες που έχουν υιοθετήσει την εκπαίδευση που πρεσβεύει μόνο την αποχή έχουν τα υψηλότερα ποσοστά εφηβικής εγκυμοσύνης.
Αντίθετα, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση –το είδος που αναγνωρίζει ότι οι έφηβοι μπορεί να κάνουν σεξ– είναι υποχρεωτική στο μεγαλύτερο μέρος της δυτικής και βόρειας Ευρώπης (το καθολικό προπύργιο της Ιταλίας είναι μια εξαίρεση). Σε πολλές από αυτές τις χώρες, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι πιο πρακτική και λιγότερο αυστηρά βιολογική απ’ ό,τι στην Αμερική.
Οι λόγοι γι’ αυτό θα μπορούσαν να αποδοθούν στη χαλαρή στάση της ευρωπαϊκής ηπείρου ως προς το σεξ. Σε μια εργασία του 2011 σχετική με την προώθηση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στις αναπτυσσόμενες χώρες, η Heather D. Boonstra, διευθύντρια δημόσιας πολιτικής στο Ινστιτούτο Guttmacher, επεσήμανε ότι στη δυτική Ευρώπη «το σεξ μεταξύ εφήβων είναι γενικά αποδεκτό, με μικρή έως καμία κοινωνική πίεση για αποχή. Αλλά η εν λόγω αποδοχή συνοδεύεται με ισχυρά πολιτιστικά πρότυπα που τονίζουν πως οι νέοι άνθρωποι οι οποίοι κάνουν σεξ πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για να προστατεύουν τον εαυτό τους και τους συντρόφους τους από εγκυμοσύνη και σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)».
Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η φίλη μου η Laura λέει ότι έμαθε για το σεξ στην ηλικία των οκτώ ετών από ένα εικονογραφημένο σχολικό βιβλίο (ένα παρόμοιο εικονογραφημένο βιβλίο προσφάτως έγινε πρωτοσέλιδο γιατί χρησιμοποιήθηκε σε σχολική τάξη του Βερολίνου γεμάτη από πεντάχρονα). Τα γερμανικά σχολεία διδάσκουν τα πάντα, από τη βιολογία της αναπαραγωγής έως το πώς να χρησιμοποιούμε σωστά την αντισύλληψη και να φτάνουμε σε οργασμό. Στις χώρες της Σκανδιναβίας και γύρω από αυτές –Σουηδία, Δανία, Νορβηγία και Φινλαδία– η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αρχίζει ήδη από την προσχολική ηλικία και συνεχίζεται μέχρι και το λύκειο, ενώ συχνά περιλαμβάνει βίντεο με γραφικά που μεταξύ άλλων θεμάτων εξηγούν πώς να αυνανίζεσαι.
Χώρες όπως η Ελβετία, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Σλοβακία, η Γαλλία και το Λουξεμβούργο έχουν στα σχολικά προγράμματά τους σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που δίνει έμφαση σε πράγματα όπως η σεξουαλική συναίνεση, η διαχείριση των σχέσεων και η επικοινωνία, σύμφωνα με έκθεση του 2013 για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ένας φίλος μου που έχει ξαδέρφια στην Ολλανδία λέει ότι θυμάται να διδάσκονται πώς να βάζουν προφυλακτικά σε δονητές μέσα στο σκοτάδι.
Το κοντινότερο στο σεμνότυφο αμερικανικό σύστημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στην Ευρώπη είναι πιθανώς το σύστημα της Βρετανίας, που έχει επικριθεί γιατί ακουμπάει μόνο ακροθιγώς τα σημαντικά σεξουαλικά θέματα στο σχολείο και μέχρι το 2014 είχε το υψηλότερο ποσοστό εφηβικής εγκυμοσύνης στη δυτική Ευρώπη.
Υπάρχει ένα αστείο ότι οι Αμερικανοί είναι τόσο ανίδεοι με τη γεωγραφία που θα είχαν πρόβλημα να επισημάνουν οποιαδήποτε χώρα εκτός της δικής τους στον χάρτη. Στην πραγματικότητα, ένας στους δέκα Αμερικανούς από 18-24 ετών δεν μπορεί να βρει τις ΗΠΑ στον χάρτη, σύμφωνα με έρευνα του 2002 από το NationalGeographic.Σε αυτή την έρευνα σε νέους ανθρώπους από εννέα αναπτυγμένες χώρες –Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Μεξικό, Σουηδία και ΗΠΑ–, οι ΗΠΑ ήρθαν δεύτερες από το τέλος στον γεωγραφικό αλφαβητισμό, επικρατώντας μόνο του Μεξικού.
Μια Φινλανδή που γνωρίζω μου λέει ότι ως παιδιά οι Φινλανδοί πρέπει όχι μόνο να απομνημονεύουν όλες τις χώρες του πλανήτη, αλλά επίσης την πρωτεύουσά τους, μεγάλες πόλεις, ποταμούς, οροσειρές, ερήμους και άλλα σημαντικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Μια διαδικασία που της προκάλεσε απίστευτο στρες ήταν όταν έπρεπε να ονοματίσει 100 άγνωστα ποτάμια σε ένα χάρτη μπροστά σ’ όλη την τάξη. Προσωπικά δεν μπορώ να ονοματίσω 100 από κανένα πράγμα, εκτός από Pokémon ή γεύσεις από ζελεδάκια.
«Η γεωγραφία συχνά θεωρείται ότι βοηθάει τους σπουδαστές να καταλάβουν τις διαφορετικές κουλτούρες και τα κοινωνικά συστήματα στην Ευρώπη και να δουν τον κόσμο με διαφορετική ματιά, να εκτιμήσουν τις διαφορετικές προοπτικές και αξίες», λέει ο Schleicher του ΟΟΣΑ. «Η γεωγραφία στην Ευρώπη συχνά διδάσκεται με ευρωκεντρικό τρόπο», που τοποθετεί την Ευρώπη στο κέντρο του σύμπαντος και ευνοεί τα ευρωπαϊκά αφηγήματα έναντι των άλλων, προσθέτει.
Είναι εύκολο να θεωρείς δεδομένο ότι τα αγγλικά είναι η διεθνής γλώσσα του εμπορίου και της πολιτικής όταν είναι η μητρική σου γλώσσα. Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει εθνική απαίτηση από τους σπουδαστές να μάθουν δεύτερη γλώσσα. Παρόλο που πολλά μεμονωμένα σχολεία υποχρεώνουν τα παιδιά να κάνουν μερικά μαθήματα ξένων γλωσσών στο λύκειο, όλο αυτό σπανίως καταλήγει σε κάτι περισσότερο από το «Cómoestás?»και λίγες ξένες βρισιές.
Όχι μόνο σχεδόν όλα τα παιδιά στην Ευρώπη πρέπει να μάθουν τα αγγλικά ως δεύτερη ξένη γλώσσα, αλλά 20 ευρωπαϊκές χώρες απαιτούν επίσης οι μαθητές να μάθουν δεύτερη ξένη γλώσσα. Σπουδαστές στην Αυστρία, την Κύπρο, τη Μάλτα, την Κροατία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, τη Νορβηγία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, όλοι αρχίζουν να μαθαίνουν την πρώτη τους ξένη γλώσσα μέχρι την ηλικία των έξι ετών. Στο Βέλγιο τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν στην ηλικία των τριών, σύμφωνα με στοιχεία του 2015 από το Κέντρο Ερευνών Pew.
Στην Αμερική, μέχρι το τέλος του λυκείου ο μέσος απόφοιτος είχε διδαχθεί λιγότερο από δύο χρόνια μια ξένη γλώσσα –αρκετά για να παραγγείλει σε ένα εστιατόριο, και αν– σύμφωνα με έρευνα του John H. Bishop, πρώην καθηγητή του Πανεπιστημίου Cornell που έχει συγγράψει πολλές εργασίες συγκρίνοντας την αμερικανική και την ευρωπαϊκή εκπαίδευση. Αντιθέτως, το ένα τέταρτο όλων των Ευρωπαίων μπορεί να κάνει συζήτηση σε δύο ή περισσότερες ξένες γλώσσες και οι μισοί από όλους τους Ευρωπαίους μπορούν να μιλήσουν τουλάχιστον μία άλλη γλώσσα πλην της μητρικής τους.
Μία από τις μεγαλύτερες διαφορές ανάμεσα σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά σχολεία δεν έχει να κάνει καθόλου με το τι γίνεται μέσα στις τάξεις. Είναι οι αθλητικές ομάδες που τραβούν τεράστια χρηματικά ποσά και προσοχή σε γυμνάσια και λύκεια σε όλη την Αμερική. Οι Ευρωπαίοι κάνουν φυσική αγωγή, αλλά τα σχολεία τους δεν εστιάζουν με τόση σταθερότητα στα αθλητικά επιτεύγματα όπως συνήθως γίνεται στην Αμερική.
Ο Schleicher μού λέει ότι όταν έφυγε από τη Γερμανία και επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Αμερική ως έφηβος «εξεπλάγην που το πρώτο πράγμα που είδα μπαίνοντας σε ένα σχολείο ήταν όλα τα αθλητικά τρόπαια. Μερικές φορές αναρωτιόμουν πώς ένιωθαν τα παιδιά που ήταν καλά στα μαθηματικά για το πώς αξιολογούνταν τα ενδιαφέροντά τους».
Ο Bishop εξηγεί ότι αυτή η έντονη διαφορά προκύπτει από το γεγονός ότι στην Ευρώπη τα αθλήματα είναι σαφώς πιο οριοθετημένα ως καριέρα αρκετά νωρίς. Τα παιδιά που δείχνουν να έχουν αθλητικές δυνατότητες συχνά καταλήγουν σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπου εκπαιδεύονται για να μπουν στον επαγγελματικό αθλητισμό ή να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς, κάτι που τα τοποθετεί εκτός της συνηθισμένης εφηβικής εμπειρίας. Όπως αναφέρει ένα δημοφιλές άρθρο του 2013 στο Atlantic πάνω στο θέμα, σε περιοχές όπως η Φινλανδία και η Γερμανία «πολλά παιδιά κάνουν αθλήματα στις πόλεις τους – εκτός σχολείου. Τα περισσότερα σχολεία δεν στελεχώνουν, διαχειρίζονται, μεταφέρουν, ασφαλίζουν ή δοξάζουν τις αθλητικές ομάδες, γιατί… γιατί να το κάνουν;».
Ακόμα και οι ευρωπαϊκές τάξεις φυσικής αγωγής είναι λιγότερο επικεντρωμένες στον ανταγωνισμό. Τα παιδιά στην Ισπανία μαθαίνουν πώς να χορεύουν. Στις σκανδιναβικές χώρες μαθαίνουν να φτιάχνουν χάρτες και να προσανατολίζονται στη φύση, στο πλαίσιο του σχολείου. Η Λιθουανία και η Ουγγαρία περιλαμβάνουν στα προγράμματα φυσικής αγωγής μαθήματα για τη σωστή στάση του σώματος και ασκήσεις αναπνοής, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2012.
Υπάρχει, ωστόσο, ένας τομέας όπου οι Αμερικανοί κερδίζουν τους Ευρωπαίους: είναι ανεπίσημο, αλλά τα παιδιά στα αμερικανικά σχολεία φαίνεται να διασκεδάζουν περισσότερο. Ρίξτε μια ματιά σε οποιοδήποτε blog μιλά για ανταλλαγή ξένων φοιτητών που πήγαν στις ΗΠΑ (όπως αυτό ή αυτό) και όλα τονίζουν την αμερικανική λυκειακή εμπειρία: ποδοσφαιρικοί αγώνες, μαζορέτες, κοτομπουκιές καθημερινά για μεσημεριανό, φάρσες, επιστροφή στο σχολείο, χορός τελειοφοίτων. Σίγουρα μπορεί να βαριούνταν μέσα στην τάξη, αλλά όλοι γνωρίζουν πως το μάθημα είναι το λιγότερο σημαντικό κομμάτι της αμερικανικής λυκειακής εμπειρίας.
Περισσότερα από το VICE
Πώς μια Φάρσα που Κράτησε Τρία Χρόνια με Έκανε να Βρω Δουλειά στο «South Park»
