Κανείς δεν Θέλει να Μάθεις Πόσο Άσχημα Είναι τα Πράγματα στη Φουκουσίμα

Kοινοποίηση

Πρώην εργαζόμενοι στο εργοστάσιο της Φουκουσίμα και οι υποστηρικτές τους, υψώνουν τις γροθιές τους μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της TEPCO κατά τη διάρκεια πορείας διαμαρτυρίας στο Τόκιο στις 14 Μαρτίου, 2014. Toru Yamanaka/AFP/Getty Images

Τον περασμένο μήνα η Επιχείρηση Ηλεκτρισμού του Τόκιο (TEPCO) ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει με το σχέδιό της να χτίσει υπόγειο τείχος από πάγο που θα περικυκλώσει τους κατεστραμμένους πυρηνικούς αντιδραστήρες του εργοστασίου ενέργειας «Fukushima Daiichi». Όσοι το άκουσαν, τους φάνηκε ότι η εταιρεία κάνει ένα βήμα προς τη λάθος κατεύθυνση. Τον Ιούνιο, η δημόσια Εταιρεία Κοινής Ωφελείας, που έχει την ευθύνη να παροπλίσει το εργοστάσιο που ρημάχτηκε από το τσουνάμι τον Μάρτιο του 2011, ανακοίνωσε ότι η αρχική της προσπάθεια να εγκαταστήσει μία παρόμοια κατασκευή είχε αποτύχει. Αυτό επειδή οι σωλήνες της κατασκευής δεν μπορούσαν να παγώσουν το έδαφος, παρά το γεγονός ότι κύλαγε σε αυτούς χημικό διάλυμα θερμοκρασίας -30ºC.  

Videos by VICE

Παρόμοιες τεχνικές έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς από μηχανικούς στο παρελθόν για την κατασκευή υποθαλάσσιων αυτοκινητοδρόμων και ορυχείων. Ωστόσο, ο Δρ. Dale Klein, μηχανικός και ειδικός στα ζητήματα πυρηνικής ενέργειας, αμφιβάλλει ότι οι τεχνικές αυτές μπορούν να εφαρμοστούν με επιτυχία σε μια κατασκευή τέτοιου μεγέθους. Πιστεύει πως μπορεί πράγματι παγώνοντας το έδαφος κάτω από τους αντιδραστήρες να καταφέρουν οι ειδικοί να συγκρατήσουν το νερό που χρησιμοποιεί η TEPCO ως ψυκτικό. Ωστόσο, δεν υπάρχει επαρκής τεχνική γνώση για το πώς μπορεί μια τέτοια κίνηση να επηρεάσει τις φυσικές πηγές νερού που βρίσκονται γύρω από το εργοστάσιο.

«Δεν είμαι καθόλου βέβαιος αν γνωρίζει η TEPCO πώς θα αντιδράσει το νερό που κατεβαίνει από το βουνό προς τον ωκεανό, όταν συναντήσει αυτό το παγωμένο εμπόδιο» είπε στην συνέντευξη του στο VICE.

«Πρέπει κάπου να πάει αυτό το νερό», συνέχισε. «Το σημείο που βρίσκεται το εργοστάσιο αλλά και το πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι τόσο περίπλοκα ζητήματα που αμφιβάλλω αν το έχουν καταλάβει».

Είναι ανησυχητικό να ακούει κανείς τις αμφιβολίες που εκφράζει  ένας άνθρωπος με την τεχνογνωσία του Klein. Ο Πρόεδρος Τζορτζ Γ. Μπους τον διόρισε πρόεδρο της επιτροπής της Κανονιστικής Αρχής του πυρηνικού τομέα των Η.Π.Α. το 2006, και μετά την παραίτηση του το 2009, υπηρέτησε ως Επίτροπος της οργάνωσης μέχρι το 2010. Τώρα, πέρα από τη θέση του ως συνεργαζόμενος διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, είναι μέλος της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής της TEPCO και ταξιδεύει στην Ιαπωνία τρεις με τέσσερις φορές τον χρόνο για να βοηθήσει την εταιρία σε μία σε μεγάλο βαθμό ad hoc επιχείρηση καθαρισμού.

Πέρα από το γεγονός ότι η TEPCO δεν ενδιαφέρεται να εξετάσει άλλες μηχανολογικές λύσεις, η μεγαλύτερη ανησυχία του Klein– και δεν είναι ο μόνος- αφορά στην ύποπτη απροθυμία της εταιρείας να ενημερώσει επαρκώς τους πολίτες.

«Όταν θα αρχίσουν να κυκλοφορούν φήμες, η TEPCO θα πρέπει κατευθείαν να απευθυνθεί στον λαό και στην μηχανολογική κοινότητα και να πει, ‘αυτά ξέρουμε, και αυτά δεν ξέρουμε,’ αντί να μείνει σιωπηλή», δήλωσε ο Klein. «Δίνουν την αίσθηση ότι μας κρύβουν κάτι, ενώ δεν κάνουν κάτι τέτοιο».

Είναι δύσκολο όμως να δώσουμε στην TEPCO το πλεονέκτημα της αμφιβολίας όταν η παραπληροφόρηση, τα ψέματα, και η κάκιστη νοοτροπία που έχει για τα θέματα ασφάλειας έχουν παίξει κεντρικό ρόλο στη λειτουργία της, ακόμα και πριν τις φυσικές καταστροφές. Παρότι σπάνια είναι εποικοδομητικό να ρίχνουμε το φταίξιμο κάπου εν ώρα κρίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η TEPCO έχει κατακριθεί από την Ιαπωνική κυβέρνηση, την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, ομάδες υπέρ της ειρήνης, τα παγκόσμια μίντια, από υποστηρικτές (άλλα και κατακριτές) των πυρηνικών εργοστασίων ενέργειας για την απροθυμία της να διαθέσει κρίσιμες λεπτομέρειες σε στιγμές που χρειάζονται επειγόντως. Αν συνυπολογίσουμε και την αμετρίαστη ραδιενέργεια που ρέει κάθε μέρα στα νερά του Ειρηνικού, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε γιατί μια Ιαπωνική Δικαστική επιτροπή ανακοίνωσε στα τέλη του Ιουλίου πως θέλει να απαγγελθούν κατηγορίες στα στελέχη της TEPCO.

Η αμέλειά της μπορεί να εντοπισθεί και στην κατάρρευση του εργοστασίου ενέργειας. Μόλις τρεις μήνες μετά τον ακρωτηριασμό του εργοστασίου, η Wall Street Journal δημοσίευσε έκθεση – χρησιμοποιώντας υλικό από δεκάδες συνεντεύξεις με τους ανώτερους μηχανολόγους της TEPCO – πως οι χειριστές του εργοστασίου ήξεραν ότι μερικοί από τους αντιδραστήρες δεν θα άντεχαν σε ενδεχόμενο χτύπημα από τσουνάμι. Από τότε που χτίστηκε το Daiichi, δηλαδή στα τέλη της δεκαετίας του 60, οι μηχανολόγοι είχαν επισημάνει το ζήτημα των αδύναμων αντιδραστήρων στους προϊσταμένους τους. Όμως το αίτημά τους για επισκευές απερρίφθη, διότι αφενός υπήρχαν ανησυχίες για τα κόστη της ανακαίνισης και αφετέρου υπήρχε μια γενική αδιαφορία για την αναβάθμιση ενός (τότε) λειτουργικού εργοστασίου. Το 2012, δημοσιεύτηκε πως μία από τις στρατηγικές μείωσης των δαπανών του εργοστασίου ήταν να επισκευάζονται οι σωλήνες με διαρροές με κολλητική ταινία.

Ένα χρόνο μετά την δημοσίευση της έκθεσης της Wall Street Journal, η TEPCO ανακοίνωσε ότι η τήξεις των πυρήνων είχαν ήδη συνεισφέρει στην ατμόσφαιρα 2.5 φορές περισσότερη ραδιενέργεια από ότι είχε εκτιμηθεί αρχικά. Η επιχείρηση υποστηρίζει ότι οι χαλασμένοι ανιχνευτές ραδιενέργειας μέσα στο εργοστάσιο ευθύνονται για την διαφορά αυτή ενώ στην ίδια δήλωση, ισχυρίστηκε ότι το 99 τοις εκατό του σύνολου της διαρροής ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα από το εργοστάσιο Daiichi, έγινε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες του Μάρτιου, 2011. Ο τελευταίος ισχυρισμός ήταν τελικά ψέμα. Έναν χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2013, η TEPCO ομολόγησε ότι σχεδόν 80,000 γαλόνια μολυσμένου νερού έχουν διαρρεύσει στον Ειρηνικό. Σήμερα, αυτή η διαρροή παραμένει ανοιχτή.

Στην Namie, στην τρίτη επέτειο της καταστροφής, συγγενείς των θυμάτων προσφέρουν τις προσευχές τους στο χώρο που βρισκόταν το σπίτι τους πριν το ισοπεδώσει το τσουνάμι. Yoshikazu Tsuno/AFP/Getty Images

Φέτος ήταν η τρίτη επέτειος της καταστροφής, ωστόσο νέα γεγονότα και μαρτυρίες που κάνουν λόγο για λανθασμένη διαχείριση, συνεχίζουν να βγαίνουν στη δημοσιότητα. Τον Φεβρουάριο η TEPCO ανακοίνωσε πως οι πηγές υπόγειων υδάτων κοντά στο εργοστάσιο – μόλις 25 μέτρα από την ακτή του Ειρηνικού-, περιείχαν 20 εκατομμύρια μπεκερέλ του βλαβερού ραδιενεργού στοιχείου Strontium-90 ανά γαλόνι (ένα μπεκερέλ σημαίνει μια εκπομπή ραδιενέργειας κάθε δευτερόλεπτο). Παρά το γεγονός ότι το διεθνές αποδεκτό όριο για την συγκέντρωση Strontium-90 σε μολυσμένα νερά είναι 120 μπεκερέλ ανά γαλόνι, αυτές οι μετρήσεις έμειναν κρυφές από την Ρυθμιστική Αρχή Πυρηνικής Ενέργειας της Ιαπωνίας για σχεδόν τέσσερις μήνες. Σαν απάντηση, η οργάνωση «φύλακας» για την πυρηνική ενέργεια στην Ιαπωνία επέκρινε την TEPCOγια έλλειψη «έστω και θεμελιώδους κατανόησης για το πώς μετράται και πώς πρέπει να γίνεται ο χειρισμός της ραδιενέργειας».

Τον περασμένο μήνα, η TEPCO δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι 14 διαφορετικές φυτείες ρυζιού – έξω από την ζώνη αποκλεισμού της Φουκουσίμα – μολύνθηκαν τον Αύγουστο του 2013, όταν αφαιρέθηκε μεγάλο κομμάτι από τα μπάζα από τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα. Οι μετρήσεις έγιναν τον Μάρτιο του 2014, ωστόσο η TEPCO δημοσίευσε τα ευρήματα της τέσσερις μήνες αργότερα. Αυτό σημαίνει ότι είχε περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που οι εκπομπές άρχισαν να συσσωρεύονται σε επικίνδυνα επίπεδα στο πιο ιερό φαγητό της Ιαπωνίας.

Δυστυχώς, η λίστα έχει συνέχεια. Αυτή είναι απλά μια συνοπτική όψη της ανικανότητας της TEPCO. Έχουμε πολλές ερωτήσεις, όμως η πιο δύσκολη στην απάντηση φαίνεται να είναι: Γιατί; Γιατί μία τέτοια κρίση που έχει εξελιχθεί στη χειρότερη πυρηνική καταστροφή στην ιστορία – χειρότερη ακόμα και από τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι και το Τσερνομπίλ – έχει αντιμετωπιστεί με τόση εσωτερική λογοκρισία; Αν αυτή η έλλειψη πληροφόρησης δεν είναι εσκεμμένη, όπως υποστηρίζει ο Δρ. Klein, γιατί άραγε αυτές οι αποκαλύψεις δεν έχουν οδηγήσει σε μία πιο σοβαρή θεσμική προσπάθεια να ελεγχθεί το εργοστάσιο της Φουκουσίμα, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες να «κουκουλωθούν» οι παρατυπίες;

Όταν έθεσα αυτά τα ερωτήματα στην πρώην υποψήφια για Νόμπελ Ειρήνης, Δρ. Helen Caldicott, η απάντησή της ήταν άμεση: «Επειδή τα λεφτά μετράνε περισσότερο από τους ανθρώπους». Η Δρ. Caldicott ήταν μέλος του διδακτικού προσωπικού του Harvard Medical School όταν το 1978 έγινε πρόεδρος της αμερικάνικης οργάνωσης Physicians for Social Responsibility, μια οργάνωση ενάντια στoν πυρηνικό πόλεμο, την κλιματική αλλαγή και άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα. Η οργάνωσή της, μαζί με την μητρική International Physicians for the Prevention of Nuclear War, κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1985, έναν χρόνο μετά την παραίτηση της Caldicott.

Τον περασμένο Σεπτέμβρη, Η Caldicott οργάνωσε συμπόσιο στην New York Academy of Medicine, με τίτλο, «Οι Ιατρικές και Οικολογικές Επιπτώσεις της Φουκουσίμα», και θα κυκλοφορήσει βιβλίο της τον Οκτώβρη. Η τεχνογνωσία της στο θέμα βασίζεται πάνω σε ακαδημαϊκές μελέτες.

«Η Ιαπωνία παράγει εξαρτήματα για πυρηνικούς αντιδραστήρες, όπως είναι τα σκεύη συγκράτησης», είπε στην συνέντευξη της στο VICE. «Έχουν επενδύσει πολλά στην πυρηνική ενέργεια, παρότι έχουν πρόσβαση σε εννιά φορές περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απ’ ότι η Γερμανία». Παρά το γεγονός ότι η Caldicott λέει ότι αυτό που ξεχωρίζει την Φουκουσίμα απο το Τσερνομπίλ είναι η συνεχής διαρροή ραδιενεργού υλικού, πιστεύει πως τα ενώνει μια θεσμοποιημένη προσπάθεια συγκάλυψης και μυστικότητας.

«Η Ιαπωνική κυβέρνηση έκανε τρεις μήνες να πει στον κόσμο ότι υπήρξαν τήξεις σε τρεις αντιδραστήρες, παρότι εκείνες οι τήξεις είχαν γίνει τις πρώτες τρεις μέρες» δήλωσε χαρακτηριστικά. «Δεν ελέγχουν τα τρόφιμα τακτικά. Τα καλλιεργούν σε περιοχές με πολύ υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας, και υπάρχουν φήμες ότι το ραδιενεργό φαγητό συσκευάζεται σε κονσέρβες και καταλήγει σε χώρες του τρίτου κόσμου για κατανάλωση».

«Ορισμένοι ιατροί στην Ιαπωνία έχουν αρχίσει να ανησυχούν επειδή βλέπουν αύξηση στις ασθένειες και έχουν εντολές να μην λένε στους ασθενείς ότι η ασθένεια τους οφείλεται στη ραδιενέργεια», συνέχισε. «Όλα αυτά γίνονται για τα λεφτά. Αυτή είναι η ουσία».

Τα χρήματα στα οποία αναφέρεται δεν πηγάζουν μόνο από τις εξαγωγές εξαρτημάτων για αντιδραστήρες, η από την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας στη συνείδηση των πολιτών της Ιαπωνίας. Είναι βαθιά ριζωμένα σε μια ιστορία σύμπραξης και μυστικών συμφωνιών που εκτείνονται πέρα από την TEPCO. Στα τέλη Ιουλίου, ο επί πολλά χρόνια αντιπρόεδρος της εταιρίας Kansai Electric Power Company (KEPCO), η οποία έπαιρνε σχεδόν το 50% του ηλεκτρισμού από πηγές πυρηνικής ενέργειας όπως ήταν η Φουκουσίμα πριν το δυστύχημα του 2011, αποκάλυψε σε Ιάπωνες δημοσιογράφους ότι ο πρόεδρος της επιχείρησης δώρισε περίπου $3.6 εκατομμύρια σε επτά διαφορετικούς Ιάπωνες πρωθυπουργούς και άλλους πολιτικούς παράγοντες της Ιαπωνίας μεταξύ του 1970 και 1990. Το ποσό που θα λάμβαναν οι επίσημοι καθοριζόταν από τις πολιτικές που θα εφάρμοζαν για την πυρηνική και ηλεκτρική ενέργεια.

Και αν δεν είναι τα λεφτά που κρύβονται πίσω από αυτές τις πολύπλευρες προσπάθειες συγκάλυψης πληροφοριών για τη Φουκουσίμα, είναι ο φόβος της μαζικής υστερίας. Όταν αποκαλύφθηκε ότι η οργάνωση International Atomic Energy Association – που έχει δεσμούς με τον ΟΗΕ- έκανε συμφωνία με τοπικούς πολιτικούς παράγοντες στη Φουκουσίμα να γίνει απόρρητη οποιαδήποτε πληροφορία θα μπορούσε να προκαλέσει δημόσια ανησυχία και που θα έκανε τους πολίτες να φοβούνται ότι βρίσκονται ενώπιον μιας προσπάθειας συγκάλυψης.

O αντιπρόεδρος της TEPCO, Norio Tsuzumi (στο κέντρο, όρθιος) και εργαζόμενοι της εταιρίας σκύβουν τα κεφάλια τους για να ζητήσουν συγνώμη από τους εκτοπισμένους σε ένα καταφύγιο στη Κοριγιάμα. Ken Shimizu/AFP/Getty Images

Παρά τις προσπάθειες συγκάλυψης, πολλά στοιχεία έχουν αποκαλυφθεί. Από τον Αύγουστο του 2014 ξέρουμε πως τα επίπεδα ραδιενέργειας στη περιοχή της Φουκουσίμα συνεχίσουν να ανεβαίνουν ακόμα παρά το γεγονός ότι εδώ και τρία χρόνια γίνεται προσπάθεια να περιοριστεί η διαρροή. Ξέρουμε επίσης ότι οι γιατροί μετά από έρευνα σε περίπου 300.000 παιδιά από τη Φουκουσίμα, εντόπισαν 89 παιδιά με καρκίνο του θυρεοειδούς. Η μέση συχνότητα εμφάνισης της νόσου στα παιδιά είναι μία ή δύο περιπτώσεις ανά ένα εκατομμύριο παιδιά. Τέλος, ξέρουμε ότι οι Ιάπωνες επιστήμονες διστάζουν ακόμα να δημοσιοποιήσουν τα ευρήματα τους πάνω στην Φουκουσίμα διότι φοβούνται ότι θα στιγματιστούν από την κυβέρνηση.

Ξέρουμε επίσης ότι Αμερικάνοι ναύτες που το 2011 οργάνωσαν μια προσπάθεια παροχής βοήθειας υποφέρουν τώρα από πληθώρα μορφών καρκίνου, ότι μαϊμούδες που ζούνε έξω από την αποκλεισμένη περιοχή της Φουκουσίμα έχουν λιγότερα κύτταρα αίματος από εκείνες που ζούνε σε μέρη της βόρειας Ιαπωνίας, και ότι οι International Physicians for the Prevention of Nuclear War, μέσω κριτικής τους μίας πρόσφατης έκθεσης της ΟΗΕ πάνω στην Φουκουσίμα, έδειξε πως η διεθνής κοινότητα έχει υποτιμήσει κατά πολύ τις επιπτώσεις τις καταστροφής.

Το αν θα πετύχει η όχι το τείχος πάγου της TEPCO θα το δούμε στην πράξη. Όμως ο Δρ. Klein, η Δρ Caldicott και άλλοι έχουν τις δικές τους προτάσεις για το τι πρέπει να γίνει, και το τι θα χρειαστεί να γίνει στο μέλλον.

«Θα ήθελα να τους δω να δοκιμάσουν εξωτερικές αντλίες περισσότερο για να δούνε εάν γίνεται να καθυστερήσουν την εισροή του νερού», είπε ο Δρ. Klein. Για αυτό θα χρειαζόταν να τοποθετηθούν μηχανικές αντλίες στις πηγές νερού στα βουνά για να κατευθύνουν το νερό μακριά από το εργοστάσιο, ώστε να μπορούν να συλλέξουν και να περιορίσουν το νερό πριν έρθει σε επαφή με τους κατεστραμμένους αντιδραστήρες. «Πριν το ατύχημα, το εργοστάσιο μετέφερε περίπου 27.000 γαλόνια νερού κάθε μέρα».

«Το πρόβλημα είναι ότι η TEPCO δεν έχει ακριβώς καλοδεχθεί την διεθνή κοινότητα που προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα», λέει η Δρ. Caldicott. «Μία τεράστια επιχείρηση όπως [ η βασισμένη στην Φλόριντα μηχανολογική εταιρία] Bechtol, που κατασκευάζει αντιδραστήρες και είναι πολύ αξιόλογη εταιρία, θα έπρεπε να είχε λάβει πρόσκληση από την κυβέρνηση της Ιαπωνίας για να προσπαθήσει να προτείνει έναν τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος με μηχανολογικό τρόπο».

Την ίδια στιγμή, αναγνωρίζει ότι δεν θα έπρεπε να πέφτει όλο το φορτίο στην Ιαπωνία. «Θα έπρεπε να υπάρχει μια διεθνής κοινοπραξία παγκοσμίων ειδικών από την Γαλλία, τη Ρωσία, τις Η.Π.Α., τον Καναδά, σε συνεργασία με τους Ιάπωνες να βρεθούν λύσεις», συνέχισε.

Άλλοι λένε ότι η Ιαπωνία πρέπει να κοιτάξει βορειοδυτικά, προς το Κρεμλίνο.  Η ιστορία του Τσέρνομπιλ πρόσφερε  στη Ρωσία και την Ουκρανία τεχνογνωσία στον χειρισμό πυρηνικών καταστροφών.

Παρά το γεγονός ότι οι οικολογικές επιπτώσεις της Φουκουσίμα συνεχίζουν να συζητούνται έντονα από επιστημονικές οργανώσεις και τον κόσμο, ο Δρ. Klein θέλει να αποστασιοποιηθεί για λίγο από την τωρινή συζήτηση ώστε να μπορέσει να κάνει ένα άλμα προς την κατάληξη της ιστορίας. «Θα ήθελα να δω μια απόλυτα ασφαλής επιχείρηση καθαρισμού του εργοστασίου. Είναι περίπλοκο, όμως πρέπει να στηρίξουμε την προσπάθεια εκκαθάρισης της Ιαπωνίας με όποιο τρόπο μπορούμε». 

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter Facebook και Instagram.