Στις 3:15πμ στις 24 Οκτωβρίου του 2002, ένοπλοι αστυνομικοί πλησίασαν έναν σταθμό εξυπηρέτησης αυτοκινήτων σε έναν διαπολιτειακό δρόμο στο Μέριλαντ. Εκεί, κρυμμένος μέσα σε μια μπλε Chevrolet Caprice, ήταν ο βετεράνος του Πολέμου του Κόλπου, John Muhammad και ο Lee Malvo, που τότε ήταν μόλις 17 ετών.
Τις προηγούμενες 23 μέρες τρομοκρατούσαν την Ουάσινγκτον, σε ένα θανάσιμο κύμα αδιάκριτων πυροβολισμών. Δέκα άτομα έχασαν τη ζωή τους και τρία τραυματίστηκαν σοβαρά, καθώς οι επιτιθέμενοι επέλεγαν τυχαία τα θύματά τους μέσα από το πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου τους.
Videos by VICE
Η σύλληψή τους σηματοδότησε το τέλος μιας βίαιης εγκληματικής μανίας στην Αμερική, που άφησε πίσω της 17 νεκρούς. Ο Malvo αργότερα καταδικάστηκε ισόβια χωρίς αναστολή. Ο Muhammad καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε με θανάτηφόρα ένεση το 2009.
Μια καινούργια σειρά ντοκιμαντέρ σε έξι μέρη και τίτλο “I Sniper: The Washington Killers”, η οποία χρειάστηκε 15 χρόνια για να ολοκληρωθεί, αφηγείται την ιστορία πίσω από αυτές τις δολοφονίες που τράβηξαν την προσοχή όλου του κόσμου. Θύματα, μάρτυρες, αστυνομία, οικογένειες που πενθούν ακούγονται στο ντοκιμαντέρ, αλλά η αφήγηση του ίδιου του Malvo –που καταγράφηκε μέσα από το κελί του στη Red Onion State Prison της Βιρτζίνια– είναι η πιο εντυπωσιακή. Για τη Βρετανίδα κινηματογραφίστρια Mary-Jane Mitchell, παραγωγό της σειράς, η γνωριμία με τον Malvo και η συμπερίληψη της φωνής του ήταν βασική στην κατανόηση του πώς ακριβώς ένας έφηβος από την Τζαμάικα βρέθηκε μπλεγμένος σε αυτή την τραγική και βίαιη υπόθεση εγκλήματος στην Αμερική.
VICE: Πότε άρχισες να παρακολουθείς την υπόθεση; Mary-Jane Mitchell: Δούλευα ως παραγωγός ειδήσεων στο Λονδίνο το 2002 όταν συνέβη αυτό. Ήμουν στο γραφείο αργά ένα βράδυ όταν μας τηλεφώνησαν και ρώτησαν αν ήθελε κανείς να πάει στις ΗΠΑ. Είπα ναι. Όταν οι δράστες αναγνωρίστηκαν και συνελήφθησαν για τους περισσότερους δημοσιογράφους το θέμα είχε τελειώσει. Αλλά για μένα ήταν η αρχή: ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Πώς έφτασαν εδώ; Έφτιαξα ένα σύντομο βίντεο για τις ειδήσεις αλλά ήξερα ότι ήθελα να κάνω κάτι πιο μεγάλο. Έτσι πήγα με δικά μου έξοδα να παρακολουθήσω τη δίκη του Malvo και έναν μήνα αργότερα μετακόμισα στις ΗΠΑ.
**Ο Malvo αφηγείται μεγάλα τμήματα της ταινίας. Πώς έχτισες σχέση μαζί του;
**Το 2006 ο Malvo είχε καταδικαστεί σε ισόβια χωρίς αναστολή. Ο John Muhamad στο μεταξύ ήταν θανατοποινίτης και αντιμέτωπος με εκτέλεση. Σιγά-σιγά, έχτισα μια σχέση με τη νομική ομάδα του Malvo. Άρχισα να του γράφω το 2006, στην αρχή τα πάντα ήταν μέσω επιστολών. Σε εκείνη τη φράση ήταν ακόμα πολύ μικρός για να τον κινηματογραφήσω. Όχι αρκετά ώριμος ώστε να έχει την οξυδέρκεια που απαιτούνταν για να στηριχτεί το πρότζεκτ. Αλλά ήταν η αρχή μιας μακράς διαδικασίας – το 2016, δέκα χρόνια αργότερα, αρχίσαμε να προχωράμε σιγά σιγά προς τις συνεντεύξεις.
**Ποια ήταν τα πρακτικά ζητήματα που είχες να αντιμετωπίσεις για να κάνεις συνέντευξη μέσα από μια φυλακή υψίστης ασφαλείας;
**Όταν αρχίσαμε να κάνουμε το ντοκιμαντέρ, ο Malvo είχε ήδη περάσει 16 χρόνια στην απομόνωση και είχε πολύ περιορισμένη πρόσβαση στον έξω κόσμο. Πήρε μήνες να μπω στη μικρή λίστα ανθρώπων που μπορούσε να τηλεφωνήσει. Περάσαμε δυο χρόνια μιλώντας στο τηλέφωνο και κάθε συζήτηση κρατούσε μέχρι 15 λεπτά – αυτό είναι το μέγιστο που μπορεί να διαρκέσει ένα τηλεφώνημα από τη φυλακή. Δεν ήξερα πότε θα χτυπήσει το κινητό μου ή για πόσο θα μιλούσαμε ή αν αυτό το τηλεφώνημα θα ήταν το τελευταίο του. Ήμουν στη διάθεσή του ανά πάσα στιγμή, ταξίδευα παντού με το μαγνητόφωνό μου και τις όλο και περισσότερες ερωτήσεις μου. Ό,τι ώρα κι αν τηλεφωνούσε, ό,τι κι αν έκανα. Μέσα σε μια περίοδο δύο ετών είχαμε κάνει συζήτηση συνολικής διάρκειας 17 ωρών.
**Τον συνάντησες διά ζώσης μόνο αφότου τελειώσατε τις συνεντεύξεις. Γιατί;
**Ήταν σκόπιμο. Δεν ήθελα να τον δω πριν τελειώσουμε. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να επιτρέπουν στον εαυτό τους να είναι πιο ειλικρινείς και ανοιχτοί όταν δεν τους βλέπει κανείς, όταν δεν ξέρουν το άτομο στο οποίο μιλάνε. Αυτή η προσέγγιση του επέτρεψε να μου μιλήσει για τα χειρότερα πράγματα που είχε κάνει, τις πιο σκοτεινές στιγμές της ζωής του, χωρίς να νιώθει αμήχανα. Ήμασταν δυο φωνές. Μόνο όταν πήγαμε στη φυλακή να τραβήξουμε τα εξωτερικά πλάνα του κτιρίου κανόνισα να τον συναντήσω. Καθόταν σε ένα γυάλινο κλουβί. Μιλούσαμε πολύ άνετα στο τηλέφωνο και αυτό συνεχίστηκε και από κοντά. Έμοιαζε να είναι ο σωστός τρόπος να τελειώσει αυτό το πρότζεκτ που ήταν πολύ φορτισμένο και για τους δυο μας.
**Γιατί ήταν σημαντικό να έχεις τη φωνή του στο ντοκιμαντέρ;
**Δεν νομίζω ότι γινόταν χωρίς αυτόν. Έδωσε πληροφορίες για το τι συνέβαινε στο αυτοκίνητο, στο μυαλό του, στις σκέψεις του για τον John Muhammad, που κανείς δεν θα μπορούσε να δώσει. Οι άλλοι μπορούν να μιλήσουν για τις συνέπειες των πράξεων των δυο δραστών. Και έτσι ενώ ο Lee αφηγείται την ιστορία του είναι μόνο ένα κομμάτι της σειράς: φροντίσαμε να είναι σαφές και ποια ήταν τα θύματά του. Ωστόσο ο μόνος τρόπος να καταλάβουμε πώς και γιατί συνεχίζουν να συμβαίνουν τέτοια πράγματα είναι να κάτσουμε και να μιλήσουμε με τους δράστες για να εξερευνήσουμε τις εμπειρίες και τα κίνητρά τους. Δεν ήθελα να απαλλάξω τον Malvo από τα εγκλήματά του, αλλά ήθελα να τα καταλάβω στο πλαίσιο της ζωής που έζησε, να σκεφτώ πώς μπορεί να συνέβη. Το απίθανο δεν γίνεται πιθανό μέσα σε μια νύχτα.
**Όλα αυτά δεν ακούστηκαν στη δίκη;
**Ο Malvo δεν κατέθεσε καν. Ήταν παιδί και δικαζόταν για τη ζωή του – οι ένορκοι είχαν δύο επιλογές: θανατική ποινή και ισόβια. Αυτό που ανακαλύψαμε δεν ήταν ένα σημείο καμπής. Αυτό που συνέβη στον Malvo πριν από αυτά τα γεγονότα ήταν μια βραδυφλεγής ιστορία τρόμου ενός κακοποιημένου και εγκαταλελειμμένου παιδιού, που το εκμεταλλεύτηκε και επίσης το κακοποίησε ο Muhammad. Βλέπεις όλες εκείνες τις φορές που η ζωή του θα μπορούσε να έχει πάρει άλλη τροπή. Αν για παράδειγμα ο John Muhammad που πήρε τον Malvo υπό την προστασία του ήταν μια πραγματική πατρική φιγούρα, ο Malvo μπορεί να τελείωνε ακόμα και το πανεπιστήμιο και να γινόταν πιλότος όπως ονειρευόταν. Τίποτα από αυτά δεν ήταν γνωστό πριν. Ελπίζω αυτό να ξεκαθαρίσει λίγο την υπόθεση και να τονίσει τις στιγμές που οι άνθρωποι και η κοινωνία τον απογοήτευσαν.
**Τι κρατάς απ’ όλη αυτή τη διαδικασία;
**Η δημιουργία του ντοκιμαντέρ με ανάγκασε να ζω με τη νοοτροπία ότι ο καθένας μας είναι κάτι παραπάνω από τα χειρότερα πράγματα που έχει κάνει. Τα ντοκιμαντέρ που ασχολούνται με ποινικά αδικήματα πιο συχνά προτιμούν να εξετάζουν περιπτώσει αθώων ατόμων που φυλακίστηκαν. Είναι πιο σπάνιο να εξετάζουν σε βάθος όσους κατηγορήθηκαν και είναι ένοχοι για τα εγκλήματά τους. Να καταλάβουν ποιες είναι οι εμπειρίες της ζωής τους. Ελπίζω το κοινό να δει την περιπλοκότητα και την ανθρώπινη πλευρά που έχουν όλοι, ακόμα και σε άτομα φαινομενικά φρικτά όπως ο Malvo. Λέγοντας την ιστορία του –μαζί με των υπολοίπων στο ντοκιμαντέρ– αρχίζεις να καταλαβαίνεις τον πόνο και το κακό που προκλήθηκε σε όλους.
**Πέρασες χρόνια για να γνωρίσεις τον Malvo. Πώς νιώθεις γι’ αυτόν και το μέλλον του στη φυλακή;
**Οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που καταδικάζει παιδιά να πεθάνουν στη φυλακή. Ο Malvo εκτίει πολλαπλή ισόβια κάθειρξη χωρίς αναστολή. Φυλακίστηκε από τα 17 του. Ελπίζω κάποια στιγμή να έχει μια ευκαιρία για αναστολή. Όλοι, ιδίως τα παιδιά, έχουν την ικανότητα να εξελιχθούν και να αλλάξουν. Ελπίζω το κοινό να καταλάβει ότι οι άνθρωποι δεν κάνουν φρικτά πράγματα ξαφνικά. Είναι σε τροχιά. Και στην περίπτωση του Malvo υπήρχαν πολλά ανησυχητικά σημάδια, όπως και σε πολλές ιστορίες ανθρώπων που κάνουν ανάλογα εγκλήματα. Σημεία όπου τα συστήματα και οι αρχές μπορούσαν να παρέμβουν. Ευκαιρίες να εμποδιστεί το έγκλημα. Αν οι θεατές προβληματιστούν ως προς το τι πιστεύουν για τον Lee –για το πώς έκανε ό, τι έκανα και για την τιμωρία του– τότε κάναμε καλά τη δουλειά μας.
Περισσότερα από το VICE
Τα NFTs Ανατρέπουν τα Πάντα και Δεν το Έχουμε Καταλάβει Ακόμα
Ο Λευτέρης Είναι ο Πρώτος Τυφλός Φοιτητής που Αποφοίτησε από το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
