Το Βερολίνο «Πιάστηκε» στον Ύπνο για το Προσφυγικό

Ουρές προσφύγων έξω από το LaGeSo, την υπηρεσία καταγραφής στο Βερολίνο. (Οι φωτογραφίες είναι του συντάκτη)

Νωρίς το πρωί της περασμένης Τετάρτης, έξω από το LaGeSo, ακρωνύμιο της κεντρικής υπηρεσίας καταγραφής προσφύγων (Landesamt für Gesundheit und Soziales) στη συνοικία Moabit στο κέντρο του Βερολίνου, επικρατούσε το αδιαχώρητο. Πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία και το Αφγανιστάν, περίμεναν όρθιοι στη σειρά έξω από τις μεγάλες λευκές τέντες, που έχουν στηθεί στον ακάλυπτο χώρο ανάμεσα στα πέτρινα κτίρια της υπηρεσίας. Πολλοί είχαν κοιμηθεί εδώ από την προηγούμενη νύχτα, έξω στον δρόμο, τυλιγμένοι σε κουβέρτες. Κάθε φορά που ένας πρόσφυγας φορούσε το ειδικό μπλε βραχιολάκι με συγκεκριμένη ημερομηνία και περνούσε από την τέντα στο κτίριο, οι υπόλοιποι στην ουρά ξεσπούσαν σε χειροκροτήματα. Στο LaGeSo γίνεται η καταγραφή των προσφύγων που φθάνουν στη Γερμανία. Eδώ υποβάλλονται οι αιτήσεις για τη χορήγηση ασύλου και την καταβολή προσωρινών επιδομάτων στέγασης και σίτισης – οι New York Times χαρακτήρισαν το LaGeSo ως τη βερολινέζικη εκδοχή του Ellis Island.

Ο Mohamed Shafia, 18 ετών, από τη Συρία.

Ο Mohamed Shafia, 18 ετών, από τη Συρία, έφτασε στη Γερμανία πριν από τρεις μήνες. Συγκέντρωνε δύο χρόνια χρήματα για να φύγει από την πόλη του, τη Χομς. Πέρασε με φουσκωτή βάρκα από την Τουρκία σε «κάποιο μικρό ελληνικό νησί», όπως λέει, κι έπειτα ακολούθησε την επικίνδυνη βαλκανική διαδρομή για να φθάσει τελικά στη Γερμανία, τον πολυπόθητο προορισμό χιλιάδων ανθρώπων. «Υπέβαλα αίτηση ασύλου, όμως μέχρι να εξεταστεί δεν μπορώ να εργαστώ ή να σπουδάσω. Στην καλύτερη περίπτωση, λέγεται ότι η αίτηση θα κριθεί σε έναν χρόνο, όμως κανείς δεν γνωρίζει επίσημα. Λαμβάνω επίδομα 6 ευρώ ημερησίως για διαμονή σε ένα hostel στο Johannisthaler Chaussee. Δικαιούμαι, επίσης, επίδομα 500 ευρώ κάθε τρεις μήνες, το οποίο ακόμη δεν έχω λάβει, γι’ αυτό έρχομαι εδώ κάθε μέρα», είπε ο Shafia στην ουρά του LaGeSo. «Μου αρέσει το Βερολίνο. Θέλω να σπουδάσω μαθηματικά κι ελπίζω να συνηθίσω το κρύο» είπε. Το ίδιο βράδυ ο διευθυντής του Lageso, Franz Allert, παραιτήθηκε υπό το βάρος της σφοδρής κριτικής που δέχεται η υπηρεσία για τις «χαώδεις διαδικασίες στην καταγραφή των προσφύγων» και τη μεγάλη καθυστέρηση στην εξέταση των αιτημάτων ασύλου.

Videos by VICE

Ουρές προσφύγων έξω από το LaGeSo, την υπηρεσία καταγραφής στο Βερολίνο.

Σύμφωνα με στοιχεία του γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών, από την αρχή του χρόνου, 965.000 πρόσφυγες υπέβαλαν αίτηση για άσυλο στη Γερμανία – οι 73.000 εξ αυτών στο Βερολίνο. Η χώρα έχει αναλάβει μεγάλο βάρος του προσφυγικού, τη στιγμή που άλλα κράτη υψώνουν φράχτες ή δηλώνουν ότι θα δεχτούν μόνο μερικές χιλιάδες ανθρώπους. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα κρατίδια στη Γερμανία, όπου οι διαδικασίες κυλούν πιο ομαλά, η γερμανική πρωτεύουσα αποδεικνύεται ανέτοιμη στη διαχείριση του προσφυγικού. Επισήμως, οι τοπικές Aρχές υποστηρίζουν ότι έχει μειωθεί από επτά σε πέντε μήνες ο μέσος όρος αναμονής για την επεξεργασία των αιτήσεων. Στην πράξη, αυτό δεν επιβεβαιώνεται από κανέναν. Στις αρμόδιες υπηρεσίες εκκρεμούν 356.000 αιτήσεις μόνο για το 2015, περισσότερες από το διπλάσιο των αναπάντητων αιτημάτων πέρυσι.

Εκτός από τον αριθμό-ρεκόρ των προσφύγων που πρέπει να διαχειριστεί, η τοπική κυβέρνηση αγωνίζεται τα τελευταία χρόνια να μειώσει το δημόσιο χρέος και να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό. Το περίφημο προ δεκαετίας σλόγκαν του πρώην δημάρχου του Βερολίνου, Klaus Wowereit, ότι η πόλη είναι «φτωχή, αλλά σέξι» (“Berlin ist arm, aber sexy”), το οποίο είχε καθορίσει τον χιπ χαρακτήρα της πρωτεύουσας, παραλλάχθηκε από τον νέο δήμαρχο Michael Müller. Στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό την περασμένη εβδομάδα, αναφερόμενος και στο προσφυγικό, ο Müller σημείωσε ότι το νέο ρεαλιστικό σλόγκαν για την πόλη θα πρέπει να είναι «έξυπνη, αλλά σέξι».

Μετά την πρώτη καταγραφή, οι πρόσφυγες φιλοξενούνται σε κέντρα υποδοχής, τα οποία διαχειρίζονται είτε κρατικές υπηρεσίες είτε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Στις εγκαταστάσεις του παλιού αεροδρομίου Tempelhof, χτισμένου τη ναζιστική περίοδο, διαμένουν 2.300 άνθρωποι.

Την ίδια στιγμή, στο περίπτερο 26 του εκθεσιακού κέντρου Messe Berlin, στο δυτικό Βερολίνο, έχει επίσης στηθεί ένα οργανωμένο καμπ, το οποίο διαχειρίζεται το γερμανικό παράρτημα της Malteser, ΜΚΟ της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Ο χώρος είναι φυλασσόμενος, με καλή θέρμανση και στην είσοδο του περιπτέρου υπάρχει μια χειρόγραφη πινακίδα που ενημερώνει ότι στην «μπλε περιοχή» θα φιλοξενούνται οι οικογένειες και στην «πράσινη» οι άντρες. Στην κεντρική σάλα υπάρχει μια μεγάλη τραπεζαρία, ντουζιέρες, πλυντήρια για τα ρούχα και παιδότοποι.

Το κέντρο φιλοξενίας στον εκθεσιακό χώρο Messe Berlin.

Η Asia Afaneh-Zureiki, συντονίστρια του κέντρου φιλοξενίας, είπε ότι εργαζόμενοι και εθελοντές έστησαν τον χώρο για την υποδοχή 1.300 προσφύγων σε τρεις ώρες. «Οι άνθρωποι θα μείνουν εδώ ανάλογα με την πορεία εξέτασης του αιτήματος που έχουν υποβάλει στο LaGeSo. Δεν είναι κλειστός χώρος ούτε είναι υποχρεωμένοι να βρίσκονται όλη την ημέρα στο κέντρο», εξήγησε. Εκτός από στέγαση και σίτιση, 15 δάσκαλοι-εθελοντές του Malteser κάνουν στους πρόσφυγες μαθήματα γερμανικών και δημιουργική απασχόληση στα παιδιά.

O Mohamad Miagas, 32 ετών από το Χαλέπι και ο Redwan Hamad, 50 ετών από τη Δαμασκό.

Ο Mohamad Miagas, 32 ετών από το Χαλέπι και ο Redwan Hamad, 50 ετών από τη Δαμασκό, διατηρούσαν μικρές επιχειρήσεις στη Συρία. Έφθασαν μόνοι τους στη Γερμανία πριν από 2,5 μήνες, υπέβαλαν αίτηση ασύλου και περιμένουν. Καθισμένοι μαζί με δεκάδες ακόμη ανθρώπους γύρω από ένα τραπέζι στο οποίο φόρτιζαν κινητά τηλέφωνα, μου είπαν ότι είναι ικανοποιημένοι από τις συνθήκες φιλοξενίας στο εκθεσιακό κέντρο του Messe Berlin, αλλά όχι από την ταχύτητα των ενεργειών των κρατικών υπηρεσιών.

Αργά το βράδυ της Δευτέρας, στην Unter den Linden, την κεντρική λεωφόρο του Βερολίνου, μέλη του Pegida, του λαϊκίστικου ισλαμοφοβικού κινήματος που αναπήδησε από τη Δρέσδη το 2014, πραγματοποίησαν πορεία. Φορούσαν περιβραχιόνια με το σήμα της οργάνωσης, κρατούσαν γερμανικές και γαλλικές σημαίες και πανό που έγραφε ειρωνικά “Islam ist Frieden” («Το Ισλάμ είναι Ειρήνη»). Τη διαδήλωση, η οποία δεν είχε περισσότερα από 250 άτομα, περιφρουρούσαν ισχυρές δυνάμεις της Αστυνομίας, υπό τον φόβο κυρίως επίθεσης αντι-φασιστών.

Πορεία οπαδών του Pegida στο κέντρο του Βερολίνου.

Έρευνα της εφημερίδας Die Zeit αναφέρει ότι από την αρχή του έτους σημειώθηκαν στη Γερμανία 222 επιθέσεις και εμπρησμοί σε χώρους όπου φιλοξενούνται ή επρόκειτο να φιλοξενηθούν πρόσφυγες. Οι ύποπτοι ταυτοποιήθηκαν μόνο σε 41 επιθέσεις και μόλις σε τέσσερις υποθέσεις καταδικάστηκαν.

Την περασμένη Πέμπτη, άρθρο του Stern για το προσφυγικό είχε τίτλο «Κατάβαση στην κόλαση των κρατικών υπηρεσιών του Βερολίνου». Την ίδια μέρα, συνάντησα στο γραφείο της στο Αμβούργο τη Cornelia Fuchs, επικεφαλής του τμήματος διεθνούς ρεπορτάζ του Stern. «Η πολιτική σκηνή της Γερμανίας βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, εξαιτίας του προσφυγικού. Η Μέρκελ αρνείται να ορίσει το ανώτατο όριο προσφύγων που θα υποδεχτεί η χώρα, και γι’ αυτό δέχεται επικρίσεις. Όχι όμως από την αντιπολίτευση, αλλά από στελέχη μέσα στο ίδιο της το κόμμα» σημείωσε η Fuchs.

Τα ίδια συντηρητικά στελέχη, απαιτούν την άμεση απέλαση περίπου 250.000 μεταναστών, οι οποίοι εκτιμάται ότι έφτασαν στη Γερμανία από βαλκανικές χώρες που θεωρούνται όμως ασφαλείς (Αλβανία, Μαυροβούνιο, FYROM, Κόσσοβο). Εντός του κόμματος Μέρκελ, εκφράζονται σοβαρές αντιδράσεις και για την πρόβλεψη εκταμίευσης 10 δισ. ευρώ από το ομοσπονδιακό ταμείο για την κάλυψη αναγκών στέγασης και εκπαίδευσης προσφύγων στη Γερμανία το 2016.

Μπορεί το προσφυγικό να κλονίσει την πολιτική καριέρα της παντοδύναμης καγκελαρίου με τη μεγαλύτερη αποδοχή; Η κοινή γνώμη στη Γερμανία διχάζεται για τους χειρισμούς της Μέρκελ, ωστόσο, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν φαίνεται να υπάρχει στην πολιτική σκηνή κάποιος ισχυρότερος για να τη διαδεχτεί. Το ερώτημα ωστόσο, αποδεικνύεται περισσότερο σύνθετο αν αναλογιστεί κανείς το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας και την ανάγκη της γερμανικής βιομηχανίας για εργατικά χέρια και υψηλού μορφωτικού επιπέδου νέους εργάτες.

Πίσω στο Βερολίνο, η Elke Pohl, εκπρόσωπος της Επιτροπής για Θέματα Ένταξης και Μετανάστευσης, μου απαριθμεί τις υπηρεσίες που προσφέρονται σε όσους ζητούν συμβουλές για θέματα ευρέσεως εργασίας ή εκμάθησης γερμανικών, και μεταξύ άλλων ενημερωτικών εντύπων μου χαρίζει ένα ημερολόγιο με τις αργίες του έτους για όλα τα θρησκευτικά δόγματα. Η Pohl παραδέχεται ότι οι βερολινέζικες Aρχές αποδείχτηκαν απροετοίμαστες για την υποδοχή και καταγραφή του μεγαλύτερου προσφυγικού ρεύματος των τελευταίων δεκαετιών. «Υπάρχουν ελλείψεις σε προσωπικό και έλλειψη συντονισμού. To προσφυγικό, όμως, μέχρι πριν δύο χρόνια δεν λογιζόταν ως γερμανικό ζήτημα. Βλέπαμε στην τηλεόραση το δράμα να εκτυλίσσεται στην Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά κανείς δεν πίστευε ουσιαστικά ότι μας αφορούσε».

Περισσότερα από το VICE

Η Έξοδος των Προσφύγων Μέσα από τα Μάτια των Παιδιών

Ιστορίες Προσφύγων στο Μοναδικό Αυτο-Οργανωμένο Ξενώνα Ένταξης στην Ελλάδα

Ο Γκάντι Ήταν Ένας Ρατσιστής Μισογύνης

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.