Πώς το «Africa» Κατάφερε να Γίνει το Αγαπημένο Τραγούδι του Διαδικτύου

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Motherboard.

Δεν είχα πολυσκεφτεί ποτέ την επιτυχία του 1982 από την καλιφορνέζικη rock μπάντα Toto. Το «Africa», απλώς, υπήρχε πάντα. Μια μέρα όμως, φαινομενικά από το πουθενά, άκουσα το τραγούδι και κόλλησα. Συνέβη όταν ήμουν σε ένα ταξί στους δρόμους του Άμστερνταμ, βράδυ. Είχα μεθύσει από το ζεστό καλοκαίρι, την ωραία παρέα και ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί. Με άλλα λόγια, ήμουν στη σωστή διάθεση για να με μαγέψει αυτό το αξιαγάπητο 80s κλασικό κομμάτι, του οποίου η γνήσια μελαγχολία είναι το τέλειο soundtrack για τη ζωή σου. Από τη στιγμή που αγάπησα το «Africa», ένα ιντερνετικό παραισθησιογόνο διάρκειας 4:55, γρήγορα ανακάλυψα ότι δεν ήμουν η μόνη. Είναι τόσο δημοφιλές στο Ίντερνετ που έχει γίνει meme. Γιατί; Το «Africa» είναι λιγότερο τραγούδι και περισσότερο συναίσθημα. Ξεκινά σιγανά. «I hear the drums echoing tonight» («Ακούω την ηχώ των τυμπάνων απόψε») τραγουδάει ο David Paich πάνω από το keyboard, χαϊδεύοντας τα αυτιά μου με την ειλικρίνεια της φωνής του που γεμίζει το αυτοκίνητο και την ίδια στιγμή πιθανόν όλο τον κόσμο. «Hurry boy, it's waiting there for you» («Βιάσου αγόρι μου, σε περιμένει εκεί»). Σύντομα έπαψα να προσποιούμαι ότι συζητούσα και όταν έφτασε το ρεφρέν τραγουδούσα: «It's gonna take a lot to drag me away from you!» («Θα χρειαστούν πολλά, για να με τραβήξουν μακριά σου»).

Το «Africa» κλείνει τα 35 φέτος και για κάποιο λόγο αυτό το κλισέ και συναισθηματικό παράξενο κομμάτι εμπνέει σχεδόν απεριόριστη λατρεία στο Ίντερνετ. Υπάρχει ένα «Africa» bot που τουιτάρει τους στίχους. Υπάρχει το www.ibless.therains.downin.afr… , όπου παίζει ασταμάτητα το επίσημο βιντεοκλίπ (το βιντεοκλίπ σήμερα έχει 250 εκατομμύρια views μόνο στο YouTube). Έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές διαφημίσεις και τηλεοπτικές σειρές και πρόσφατα στη επιτυχημένη sci-fi σειρά που νοσταλγεί τα 80s, το Stranger Things . Τα South Park , Community (με την Betty White) και το The Tonight Show with Jimmy Fallon (με τον Justin Timberlake) έχουν παρωδήσει το τραγούδι.

Αυτού του είδους τη μη ειρωνική εκτίμηση εμπνέει το «Africa» των Toto στους ανθρώπους. Ψάξε στο Twitter «Africa + Toto» και δες την οθόνη σου να γεμίζει από το πουθενά με δηλώσεις ευτυχίας και αγάπης: «Δεν ξέρω τι έχει το “Africa” των Toto, αλλά με κάνει να νιώθω ότι μπορώ να κάνω τα πάντα» γράφει κάποιος, «Μη μου μιλάτε το πρωί, μέχρι να ακούσω το “Africa” των Toto», γράφει άλλος. «Αν έχεις άγχος, απλώς θυμήσου ότι υπάρχει το “Africa” των Toto». Και ούτω καθεξής.

Ο Nick Desideri, λάτρης της ποπ μουσικής από το Σικάγο επιβεβαιώνει ότι το εν λόγω κομμάτι κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά του Ίντερνετ. «Καλημέρα, οι αναφορές μου είναι γεμάτες από ανθρώπους 50+ που μου φωνάζουν για το “Africa” των Toto», τουίταρε ο Desideri μια μέρα αφότου ο πίνακάς του (Unifying Theory of Bops) για νοσταλγικά anthem vs κομματάρες έγινε viral.

«Εκτός από το “Africa” των Toto, το “Love on Top” της Beyonce είχε την πιο επίμαχη θέση», μου είπε ο Desideri μέσω mail. Λέει ότι η πλειοψηφία των σχολιαστών είναι υποστηρικτικοί, αλλά υπήρχε και μεγάλος αριθμός εκνευρισμένος οπαδών του Africa, πολλοί εκ των οποίων ισχυρίζονταν ότι η χαμηλή θέση του τραγουδιού απαξιώνει όλο το γράφημα. Εφόσον το “Africa” έχει περάσει σε κατάσταση meme πλέον, δεν εκπλήσσομαι από τη διαδεδομένη δυσαρέσκεια, αλλά εκπλήσσομαι από το βάθος της», είπε ο Desideri. Αυτή η αγάπη μπορεί να εξηγεί γιατί γίνονται συγκρίσεις καινούριων τραγουδιών με το κλασικό χιτ των Toto. Όταν η Taylor Swift έβγαλε το πρώτο σινγκλ από το καινούριο της άλμπουμ τον Αύγουστο, η Mollie Goodfellow, δημοσιογράφος από το Λονδίνο, πήρε σχεδόν 60.000 like, όταντουίταρε: «Γιατί να ακούσω το καινούριο τραγούδι της Taylor έξι φορές μέχρι να το γουστάρω, ενώ μπορώ να ακούσω το “Africa” των Toto μια φορά και να τρελαθώ;». Όντως.

Πώς όμως το «Africa» έγινε το αγαπημένο τραγούδι του Ίντερνετ; Πολλά άλλα διαχρονικά σπουδαία pop και rock τραγούδια, ανάμεσα τους το «Billie Jean» του Michael Jackson, το «Let’s Dance» του Bowie και το «1999» του Prince ήταν στα τσαρτ το 1983, την ίδια χρονιά που το «Africa» έφτασε στην κορυφή του US Billboard Hot 100. Ενώ τα κομμάτια παραμένουν τρομερά δημοφιλή και χαίρουν εκτίμησης, όπως και τα άλμπουμ που τα περιλάμβαναν, το «Africa» ίσως κέρδισε αθόρυβα, επειδή ήταν αρκετά φλώρικο, για να αρέσει στην περνάμε-καλά-και-αυτό-βγαίνει-προς-τα-έξω κοινότητα του Ίντερνετ που φτιάχνει memes. «Το “Africa” είναι ένα χαρακτηριστικό 80s κομμάτι. Αιχμαλωτίζει τελείως το πνεύμα της εποχής του», είπε ο Ben Lunt, εκτελεστικός διευθυντής ψηφιακών Μέσων στη διαφημιστική BMB, στο Λονδίνο. Ο Lunt είναι αρκετά μεγάλος, για να θυμάται ότι το «Africa» ήταν τρομερά «out» (σε αντίθεση με τους χαρακτηρισμούς in και out, που ήταν της μόδας), όταν ήταν παιδί στα τέλη του ’80, αλλά τώρα το βλέπει σαν ένοχη απόλαυση. «Το “Africa” διαπερνά γενιές. Υπάρχει μια γνήσια νοσταλγία στους ανθρώπους της ηλικίας μου και μια δανεική νοσταλγία των νεότερων», είπε ο Lunt. Ισχυρίζεται ότι στους νέους μπορεί να αρέσει το τραγούδι, επειδή τέτοια μουσική άκουγαν οι γονείς τους, όταν ήταν παιδιά. «Έχει αυτήν τη σύνδεση με την παιδική ηλικία που σε κάνει να νιώθεις ασφαλής».

Tη δημοτικότητα του τραγουδιού ενισχύει το γεγονός ότι είναι ένα πολύ καλοφτιαγμένο κομμάτι, με δυνατές λούπες ντραμς, πολυεπίπεδες αρμονίες και ένα ρεφρέν-ύμνο. Ίσως είναι λίγο δύσκολο να πιάσεις τους στίχους και όπως συμβαίνει συχνά με τα 80s κομμάτια, ακόμη και όταν ακούς τα λόγια μπορεί να μην βγάζουν νόημα. Αυτό μάλλον βοήθησε το τραγούδι να θριαμβεύσει στο Ίντερνετ, λέει ο Lunt, καθώς ένα meme πρέπει να είναι αρκετά ασαφές, ώστε ο κόσμος να προσθέτει τα δικά του νοήματα, καθώς διαδίδεται. «Αλλά συνήθως, όταν κάτι γίνεται meme, υπάρχει ένα στοιχείο ανατροπής», λέει ο Lunt. «Δεν υπάρχουν πολλές ανατροπές στο meme “Africa”. Οι άνθρωποι συνήθως το χρησιμοποιούν, για να εκφράσουν χαρά και αγάπη». Όταν ο κιμπορντίστας των Toto, David Paich, και ο ντράμερ, Jeff Porcaro, έγραψαν το τραγούδι, δεν είχαν πάει ποτέ στην Αφρική. Ο Porcaro, που πέθανε το 1992, περιέγραψε έτσι τους στίχους: «Ένα λευκό αγόρι προσπαθεί να γράψει ένα τραγούδι για την Αφρική, αλλά αφού δεν έχει πάει, μπορεί να πει μόνο ό,τι έχει δει στην τηλεόραση ή ό,τι θυμάται». Δεν είναι τραγούδι για μια ήπειρο, είναι τραγούδι για μια ιδέα ή μια δανεική νοσταλγία για κάποιο μέρος που δεν πήγες ποτέ.

[VICE Video] ATH KIDS: Τα Παιδιά της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Το “Africa” είναι προϊόν μιας συγκεκριμένης στιγμής στον πολιτισμό», λέει η Kate Miltner, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια. Ο στίχος «I bless the rains down in Africa» («Ευλογώ τις βροχές εκεί στην Αφρική») βγάζει νόημα στο πλαίσιο του λιμού της Αιθιοπίας, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, που προκάλεσε παγκόσμια ανταπόκριση με τα φιλανθρωπικά singles «We Are The World» και «Do They Know It’s Christmas?». Το τραγούδι των Toto είναι παρόμοιο ως προς το πώς υιοθετεί μια λευκή, δυτική οπτική για τη συγκεκριμένη ήπειρο και το βίντεο κλιπ έχει επίσης κάποιες κλισέ εικόνες της Αφρικής που δεν θα πήγαιναν και πολύ καλά, αν γυριζόταν σήμερα (όπως ανακάλυψε η Taylor Swift, όταν γύρισε το κλιπ για το «Wildest Dreams» στην Αφρική).

Το Ίντερνετ δεν συγχωρεί προβληματικά πολιτισμικά στοιχεία, όπως την πολιτισμική οικειοποίηση, οπότε ίσως μας εκπλήσσει πως δεν έχουν υπάρξει επικρίσεις για το τραγούδι που γράφτηκε από μια μπάντα που η αρχική της σύνθεση περιλάμβανε έξι λευκούς. Η Miltner λέει ότι αυτό ίσως οφείλεται στην ασάφεια του τραγουδιού, καθώς δεν είναι πολύ ξεκάθαρο. Επιφανειακά, «φαίνεται να είναι για κάποιον που είναι ερωτευμένος με μια κοπέλα και υπάρχουν και κάποιες μυθολογικές αναφορές», μου είπε η Miltner, τονίζοντας τον γεωγραφικά απίθανο στίχο: «As sure as Kilimanjaro rises like Olympus above the Serengeti» («Τόσο σίγουρος, όπως το Κιλιμάντζαρο ορθώνεται σαν τον Όλυμπο πάνω από το Σερενγκέτι» - και τα δύο βρίσκονται στην Τανζανία, όμως το όρος Κιλιμάντζαρο απέχει από το Εθνικό Πάρκο Σερενγκέτι περίπου 400 χιλιόμετρα). «Περισσότερο έχει να κάνει με το συναίσθημα που προκαλεί, παρά με τη δόμηση μιας συνεκτικής αφήγησης», συμπλήρωσε.

Επομένως το «Africa» μπορεί να φαίνεται λίγο κλισέ το 2017. Αλλά το 1982, ήταν απόλυτα ειλικρινές: «Υπάρχει μια φετιχοποίηση της ειλικρίνειας και της αγνότητας στην κουλτούρα του Ίντερνετ. Μπορείς να δεις μια φωτογραφία ενός σκυλιού που αγκαλιάζεται με ένα ελάφι με λεζάντα, «Πολύ αγνά γι’ αυτόν τον κόσμο», λέει η Miltner που πιστεύει ότι ο λόγος που το Ίντερνετ έχει αγκαλιάσει αυτό το τραγούδι είναι επειδή εν μέρει ανήκει σε μια εποχή που η ειλικρίνεια ήταν πολύ πιο κοινωνικά αποδεκτή. Φυσικά, η δεκαετία του ’80 είχε τα δικά της κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Η Miltner θεωρεί ότι το πολιτικό κλίμα της εποχής μπορεί να αποτελεί άλλον έναν λόγο που το ίντερνετ έχει υιοθετήσει το «Africa». Αυτό το πολύ ειλικρινές νοσταλγικό κομμάτι μπορεί ποτέ να μη θεωρηθεί cool, αλλά αυτό είναι το νόημα: μπορούμε να τραγουδάμε δυνατά τους γελοίους στίχους και να το αγαπάμε χωρίς ενδοιασμούς, όπως στη δική μου περίπτωση εκείνη τη μαγεμένη νυχτερινή βόλτα με το ταξί στο Άμστερνταμ. «Μας δίνει την άδεια για κάθαρση», λέει η Miltner. «Ζούμε σε πολύ παράξενη εποχή».

Περισσότερα από το VICE

To Ξύλο στο Δημοτικό Συμβούλιο της Μάνδρας Εξηγεί την Τραγωδία

Αμπελόκηποι Είναι η Λεωφόρος Αλεξάνδρας, ο ΠΑΟ, τα Προσφυγικά και η ΓΑΔΑ

Διαβάσαμε την Εργασία του Τσίπρα για το Πέραμα Όταν Ήταν Φοιτητής το 2003