Ο Διονύσης Σαββόπουλος μάς υποδέχεται εγκάρδια στο φωτεινό γραφείο του, στον Λυκαβηττό. «Τι θέλετε να σας προσφέρω, αυτόν τον τρομερό εσπρέσο, έστω μία κόκα-κόλα;», ρωτάει, χρωματίζοντας ανεπαίσθητα τη φωνή του και τα μάτια του γελούν πίσω από τα στρόγγυλα γυαλιά του. Κάθεται στο ξύλινο γραφείο μπροστά στο παράθυρο, περπατά με θεατρικές κινήσεις στο γραφείο, από το πιάνο ως το φοβερό juke box μάρκας Wurlitzer στην είσοδο. «Α, βέβαια, κάναμε μια εκπομπή για το τραγούδι και η παραγωγή μού το δώρισε. Το είχαμε χρησιμοποιήσει στα γυρίσματα. Παίζει και δίσκους των 78 στροφών», λέει. Στις 23 Σεπτεμβρίου, θα δώσει μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο της καμπάνιας για την πρόληψη του γυναικείου καρκίνου από το μη κερδοσκοπικό σωματείο Γυναίκες στην Ογκολογία. Θα ενώσει στη σκηνή τη Μαρίνα Σάττι και την ομάδα Αλκμάν, συνολικά 40 μουσικούς και τραγουδιστές. Ο Διονύσης Σαββόπουλος μιλά στο VICE Greece για την επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο, τη δική του Θεσσαλονίκη, τους νέους δημιουργούς, το Ίντερνετ και το πιο αισιόδοξο πράγμα που άκουσε τον τελευταίο καιρό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
VICE: Κύριε Σαββόπουλε, μπορείτε να προσδιορίσετε την επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο;
Διονύσης Σαββόπουλος: Λοιπόν, είναι εκπληκτικό. Ένας ήχος ταράζει τον αέρα, όπως ένα βότσαλο την επιφάνεια μιας λίμνης. Δηλαδή, φτιάχνει κύκλους που όταν φτάσουν στο αυτί μας, δονούν εκείνη τη μεμβράνη μέσα που λέγεται τύμπανο. Και τότε αυτός ο ακουστικός ερεθισμός μετατρέπεται σε συναίσθημα. Απίστευτο; Υπάρχουν μουσικές που αυλακώνουν με θλίψη ακόμη και τα πρόσωπα των βρεφών και άλλες που σε κάνουν να θες να χορέψεις. Ό,τι κι αν ακούσεις πάνω στη μουσική κλίμακα που λέγεται χιτζάζ είναι γλυκόπικρο, περιπαθές. Η «Μισιρλού», για παράδειγμα, είναι έτσι, αλλά και ένας αίνος στην Παναγία, επίσης. Ακούστε το «Τη Υπερμάχω» του 5ου αιώνα και μετά τη «Συννεφιασμένη Κυριακή» του Τσιτσάνη. Είναι γραμμένα στην ίδια μουσική κλίμακα και ανεξάρτητα από τους στίχους, σε κάνουν να νιώθεις κάτι το επικό, σαν να περνάει ένα πλήθος μπροστά απ' τα μάτια σου σε μια πορεία δακρύων και πίστης. Επίσης, απ' ό,τι βλέπω, οι μουσικές επηρεάζουν και τα φυτά και τα ζώα. Βλέπω τις αντιδράσεις τους, μόνο που δεν μιλάνε να μας πουν λεπτομέρειες.
Διονύσης Σαββόπουλος: Λοιπόν, είναι εκπληκτικό. Ένας ήχος ταράζει τον αέρα, όπως ένα βότσαλο την επιφάνεια μιας λίμνης. Δηλαδή, φτιάχνει κύκλους που όταν φτάσουν στο αυτί μας, δονούν εκείνη τη μεμβράνη μέσα που λέγεται τύμπανο. Και τότε αυτός ο ακουστικός ερεθισμός μετατρέπεται σε συναίσθημα. Απίστευτο; Υπάρχουν μουσικές που αυλακώνουν με θλίψη ακόμη και τα πρόσωπα των βρεφών και άλλες που σε κάνουν να θες να χορέψεις. Ό,τι κι αν ακούσεις πάνω στη μουσική κλίμακα που λέγεται χιτζάζ είναι γλυκόπικρο, περιπαθές. Η «Μισιρλού», για παράδειγμα, είναι έτσι, αλλά και ένας αίνος στην Παναγία, επίσης. Ακούστε το «Τη Υπερμάχω» του 5ου αιώνα και μετά τη «Συννεφιασμένη Κυριακή» του Τσιτσάνη. Είναι γραμμένα στην ίδια μουσική κλίμακα και ανεξάρτητα από τους στίχους, σε κάνουν να νιώθεις κάτι το επικό, σαν να περνάει ένα πλήθος μπροστά απ' τα μάτια σου σε μια πορεία δακρύων και πίστης. Επίσης, απ' ό,τι βλέπω, οι μουσικές επηρεάζουν και τα φυτά και τα ζώα. Βλέπω τις αντιδράσεις τους, μόνο που δεν μιλάνε να μας πουν λεπτομέρειες.
Σε τι βαθμό μπορεί να απαλύνει η μουσική τον ανθρώπινο πόνο, ιδίως μπροστά σε μια ασθένεια;
Στους σωματικούς πόνους, εγώ προσωπικά προτιμώ τα παυσίπονα. Αλλά όσον αφορά τους ψυχικούς πόνους, εκεί η μουσική μπορεί να τους απαλύνει ή και να τους εξαφανίσει εντελώς. Επί Χούντας, με είχαν βασανίσει στην ταράτσα της Ασφάλειας, στην οδό Μπουμπουλίνας και μετά με πέταξαν σε ένα κελί. Πονούσα, ήμουν χάλια. Ξαφνικά, ακούω από το τρανζιστοράκι στο γραφείο του αξιωματικού υπηρεσίας από έναν άλλο όροφο, ένα ελαφρό τραγουδάκι που αγαπούσαν η μαμά μου και ο μπαμπάς μου. Ένιωσα συγκίνηση, ένιωσα μια γαλήνη «συναποκομίζοντας», όπως θα έλεγε ο Ν.Γ. Πεντζίκης, «αντίς για τον θάνατο και την απελπισία, ένα ευώδες τριαντάφυλλο επάνω στην καρδιά μου».
Στους σωματικούς πόνους, εγώ προσωπικά προτιμώ τα παυσίπονα. Αλλά όσον αφορά τους ψυχικούς πόνους, εκεί η μουσική μπορεί να τους απαλύνει ή και να τους εξαφανίσει εντελώς. Επί Χούντας, με είχαν βασανίσει στην ταράτσα της Ασφάλειας, στην οδό Μπουμπουλίνας και μετά με πέταξαν σε ένα κελί. Πονούσα, ήμουν χάλια. Ξαφνικά, ακούω από το τρανζιστοράκι στο γραφείο του αξιωματικού υπηρεσίας από έναν άλλο όροφο, ένα ελαφρό τραγουδάκι που αγαπούσαν η μαμά μου και ο μπαμπάς μου. Ένιωσα συγκίνηση, ένιωσα μια γαλήνη «συναποκομίζοντας», όπως θα έλεγε ο Ν.Γ. Πεντζίκης, «αντίς για τον θάνατο και την απελπισία, ένα ευώδες τριαντάφυλλο επάνω στην καρδιά μου».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μιλήστε μας για τη σημασία της στήριξης ενός φιλανθρωπικού οργανισμού για την υγεία, εν προκειμένω του Γυναίκες στην Ογκολογία.Μπορώ να πω ότι «είμαι ένας άνθρωπος που έρχεται συνεχώς από τη Θεσσαλονίκη». Ζω βέβαια πάνω από 50 χρόνια στην Αθήνα, αλλά δεν έχω αποφασίσει ακόμα αν θα ταφώ εδώ ή στη Θεσσαλονίκη.
Με το δίκτυο Γυναίκες στην Ογκολογία ήρθα σε επαφή πρόσφατα. Κάνουν σπουδαία δουλειά. Είναι μια μη κερδοσκοπική εταιρία, δημιουργούν μια αποφασιστικής σημασίας κουλτούρα για την πρόληψη του καρκίνου των γυναικών. Στήνουν συνεργεία σε πλατείες, συνοικίες και χωριά, ενημερώνουν, εξετάζουν δωρεάν, βοηθούν τους οικονομικά αδύναμους ασθενείς, φροντίζουν ακόμα και τους συγγενείς τους. Είναι σπουδαίες αυτές οι γιατρίνες. Νομίζω ότι όλοι πρέπει να στηρίξουμε μια τέτοια πρωτοβουλία, γι' αυτό δίνουμε τη συναυλία στο Ηρώδειο στις 23 Σεπτεμβρίου. Κάλεσα πλάι μου την πολύ ενδιαφέρουσα Μαρίνα Σάττι με τα κορίτσια της κι ένα καινούργιο, λαμπρό συγκρότημα, τους Αλκμάν. Θα είμαστε όλοι εκεί, ελπίζω κι εσείς.
«Γεννήθηκα στη Σαλονίκη». Επιστρέφετε στη Θεσσαλονίκη;
Παραφράζοντας τον ποιητή Τάκη Σινόπουλο, μπορώ να πω ότι «είμαι ένας άνθρωπος που έρχεται συνεχώς από τη Θεσσαλονίκη». Ζω βέβαια πάνω από 50 χρόνια στην Αθήνα, αλλά δεν έχω αποφασίσει ακόμα αν θα ταφώ εδώ ή στη Θεσσαλονίκη. Ο μακαρίτης ο Γιώργος Ιωάννου είχε το ίδιο δίλλημα, ώσπου το ‘λυσε η αδερφή του. Όταν πέθανε, εκείνη αποφάσισε να ανεβάσουμε τη σορό στη Θεσσαλονίκη. Χιόνιζε πολύ εκείνη την ημέρα. Η νυφούλα του Θερμαϊκού είχε ντυθεί στα κάτασπρα για να τον υποδεχθεί.
Παραφράζοντας τον ποιητή Τάκη Σινόπουλο, μπορώ να πω ότι «είμαι ένας άνθρωπος που έρχεται συνεχώς από τη Θεσσαλονίκη». Ζω βέβαια πάνω από 50 χρόνια στην Αθήνα, αλλά δεν έχω αποφασίσει ακόμα αν θα ταφώ εδώ ή στη Θεσσαλονίκη. Ο μακαρίτης ο Γιώργος Ιωάννου είχε το ίδιο δίλλημα, ώσπου το ‘λυσε η αδερφή του. Όταν πέθανε, εκείνη αποφάσισε να ανεβάσουμε τη σορό στη Θεσσαλονίκη. Χιόνιζε πολύ εκείνη την ημέρα. Η νυφούλα του Θερμαϊκού είχε ντυθεί στα κάτασπρα για να τον υποδεχθεί.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πώς βλέπετε την αναμέτρηση της πόλης με το παρελθόν της, για παράδειγμα την επιστροφή εβραίων και Τούρκων τουριστών, ταυτόχρονα με τη διαφαινόμενη αναβίωση σκοτεινών στιγμών, όπως η πρόσφατη επίθεση στον Γ. Μπουτάρη;- Ποιο είναι το πιο αισιόδοξο πράγμα που ακούσατε τον τελευταίο καιρό;
- Οι εκατοντάδες εθελοντές στο Μάτι.
Δυστυχώς, οι σκοτεινές στιγμές δεν αναβιώνουν μόνο στην Θεσσαλονίκη, είναι πια παγκόσμια αυτή η αρρώστια. Στα νιάτα μου υπήρξε μια αμφισβήτηση του συστήματος από τους Αριστερούς. Τώρα συμβαίνει το ίδιο, αλλά αυτήν τη φορά από κάποιους Δεξιούς. Φοβάμαι ότι αυτός ο λαϊκισμός, η βαρβαρότητα και ο αυταρχισμός θα κερδίζουν έδαφος μέχρις ότου η κανονικότητα βρει τις λέξεις για να στήσει ένα αφήγημα ικανό να εμπνεύσει τους λαούς που ζουν στις δημοκρατίες της Δύσης, να παλέψουν για μια κοινωνία των προσώπων και όχι της μάζας. Συμπαθώ πολύ τον Δήμαρχο της Θεσσαλονίκης. Καταστεναχωρήθηκα με εκείνο το bullying και το είπα δημόσια.
Συμπράττετε ξανά με πολύ νεότερους δημιουργούς; Είναι ένα είδος εσωτερικής ανάγκης για ανανέωση, μια έμπρακτη ανταπόδοση της αγάπης του κόσμου ως υποθήκη για το μέλλον ή κάτι άλλο;
Νομίζω τίποτε από αυτά, απλώς ενθουσιάζομαι όταν συναντώ ένα καινούργιο ταλέντο και θέλω να το μοιραστώ με τον κόσμο. Από πολύ παλιά μου συνέβαινε αυτό. Έτσι πρωτοσύστησα στο κοινό τον Νίκο Παπάζογλου, τον Μανώλη Ρασούλη, τον Νίκο Ξυδάκη, τον Βαγγέλη Γερμανό, την Ελευθερία Αρβανιτάκη με την κομπανία της τότε, την τραγουδοποιό Αφροδίτη Μάνου, τις Δυνάμεις του Αιγαίου, τον Βασίλη Χατζηνικολάου, την Βασιλική Καρακώστα, τον Πάνο Μουζουράκη, τον Κωστή Μαραβέγια. Πολλούς. Δεν τους θυμάμαι τώρα όλους. Είναι θαυμάσιο να ανακαλύπτεις ένα πλάσμα με ταλέντο, με προσωπικότητα, με ήθος γραφής, να έχει οντότητα η ερμηνεία του. Θέλεις αμέσως να το δείξεις στον κόσμο.
Νομίζω τίποτε από αυτά, απλώς ενθουσιάζομαι όταν συναντώ ένα καινούργιο ταλέντο και θέλω να το μοιραστώ με τον κόσμο. Από πολύ παλιά μου συνέβαινε αυτό. Έτσι πρωτοσύστησα στο κοινό τον Νίκο Παπάζογλου, τον Μανώλη Ρασούλη, τον Νίκο Ξυδάκη, τον Βαγγέλη Γερμανό, την Ελευθερία Αρβανιτάκη με την κομπανία της τότε, την τραγουδοποιό Αφροδίτη Μάνου, τις Δυνάμεις του Αιγαίου, τον Βασίλη Χατζηνικολάου, την Βασιλική Καρακώστα, τον Πάνο Μουζουράκη, τον Κωστή Μαραβέγια. Πολλούς. Δεν τους θυμάμαι τώρα όλους. Είναι θαυμάσιο να ανακαλύπτεις ένα πλάσμα με ταλέντο, με προσωπικότητα, με ήθος γραφής, να έχει οντότητα η ερμηνεία του. Θέλεις αμέσως να το δείξεις στον κόσμο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι νέοι ζουν σήμερα μ’ ένα smartphone στο χέρι. Το Ίντερνετ είναι το νέο «όπιο του λαού»; Πόσο εξοικειωμένος είστε και πώς χρησιμοποιείτε το Ίντερνετ;
Εγώ, ξέρετε, είμαι πολύ παλιομοδίτης, σχεδόν Νεάντερνταλ. Δεν έχω κινητό, δεν οδηγώ, δεν ξέρω κομπιούτερ, αλλά έχω καλό βοηθό εδώ στο γραφείο – δεν γίνεται χωρίς - και με εκπολιτίζει. Το Ίντερνετ δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, είναι απλώς πραγματικό, όπως το αεροπλάνο, όπως ο ηλεκτρισμός. Με τη διαφορά ότι η ποιότητα αυτού του μέσου δεν καθορίζεται από τους δημιουργούς, αλλά από τους χρήστες. Μου φαίνεται ότι το Ίντερνετ θα καλυτερεύει ή θα χειροτερεύει μαζί με τον κόσμο πάντα. Είναι κάτι άυλο, αλλά τρομακτικά πραγματικό και μας μοιάζει.
VICE Video: Inner Ear: 10 Xρόνια Bινύλια, Kρίση και Rock'n'Roll
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Μπορεί το Ίντερνετ να αλλάξει τον κόσμο;
Μα ήδη τον αλλάζει. Η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη είναι παιδί του Ίντερνετ. Τεράστια ποσά μεταφέρονται με ένα απλό πάτημα κουμπιού, άσε δε την ταχύτητα. Στέλνω την παρτιτούρα σε έναν συνεργάτη στην Ισπανία και σε 20 λεπτά μου ‘ρχεται το κομμάτι ηχογραφημένο. Ζούμε πια στο παγκόσμιο χωριό, όπως λένε.Πώς βλέπετε τα μελλούμενα, σε προσωπικό και μουσικό επίπεδο;
Ευελπιστώ να ξαναγίνω σιγά-σιγά παιδί. Να χαζεύω, να μη νιώθω τον χρόνο. Μεγαλώνοντας διαπιστώνω ότι ο κόσμος δεν είναι τέλειος και λέω «ευτυχώς». Διότι, όσο είναι ατελής και πεπερασμένος, θα καίει η φλόγα και η λαχτάρα μέσα του για κάτι άλλο. Για έναν τόπο γαλήνης και αγάπης, που για χάρη της αξίζει να θυσιάσεις τον εγωισμό σου, ακόμα και τον ίδιο σου τον εαυτό. Μόνο σ΄αυτό τον κόσμο εδώ κάτω, έχεις αυτή την ευκαιρία. Το έλεγε ο Ντοστογιέφσκι. Αυτό έρχεται να μας θυμίσει η μουσική και πάντα θα έρχεται και θα συνεχίζει να μας το θυμίζει.
Εγώ, ξέρετε, είμαι πολύ παλιομοδίτης, σχεδόν Νεάντερνταλ. Δεν έχω κινητό, δεν οδηγώ, δεν ξέρω κομπιούτερ, αλλά έχω καλό βοηθό εδώ στο γραφείο – δεν γίνεται χωρίς - και με εκπολιτίζει. Το Ίντερνετ δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, είναι απλώς πραγματικό, όπως το αεροπλάνο, όπως ο ηλεκτρισμός. Με τη διαφορά ότι η ποιότητα αυτού του μέσου δεν καθορίζεται από τους δημιουργούς, αλλά από τους χρήστες. Μου φαίνεται ότι το Ίντερνετ θα καλυτερεύει ή θα χειροτερεύει μαζί με τον κόσμο πάντα. Είναι κάτι άυλο, αλλά τρομακτικά πραγματικό και μας μοιάζει.
VICE Video: Inner Ear: 10 Xρόνια Bινύλια, Kρίση και Rock'n'Roll
Μπορεί το Ίντερνετ να αλλάξει τον κόσμο;
Μα ήδη τον αλλάζει. Η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη είναι παιδί του Ίντερνετ. Τεράστια ποσά μεταφέρονται με ένα απλό πάτημα κουμπιού, άσε δε την ταχύτητα. Στέλνω την παρτιτούρα σε έναν συνεργάτη στην Ισπανία και σε 20 λεπτά μου ‘ρχεται το κομμάτι ηχογραφημένο. Ζούμε πια στο παγκόσμιο χωριό, όπως λένε.Πώς βλέπετε τα μελλούμενα, σε προσωπικό και μουσικό επίπεδο;
Ευελπιστώ να ξαναγίνω σιγά-σιγά παιδί. Να χαζεύω, να μη νιώθω τον χρόνο. Μεγαλώνοντας διαπιστώνω ότι ο κόσμος δεν είναι τέλειος και λέω «ευτυχώς». Διότι, όσο είναι ατελής και πεπερασμένος, θα καίει η φλόγα και η λαχτάρα μέσα του για κάτι άλλο. Για έναν τόπο γαλήνης και αγάπης, που για χάρη της αξίζει να θυσιάσεις τον εγωισμό σου, ακόμα και τον ίδιο σου τον εαυτό. Μόνο σ΄αυτό τον κόσμο εδώ κάτω, έχεις αυτή την ευκαιρία. Το έλεγε ο Ντοστογιέφσκι. Αυτό έρχεται να μας θυμίσει η μουσική και πάντα θα έρχεται και θα συνεχίζει να μας το θυμίζει.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ποιο είναι το πιο αισιόδοξο πράγμα που ακούσατε τον τελευταίο καιρό;
Οι εκατοντάδες εθελοντές στο Μάτι. Όλοι οι άλλοι, δικαιολογημένα ή όχι, έσπευδαν να ρίξουν το φταίξιμο αλλού. Οι Αρχές στα αυθαίρετα, ο κόσμος στην Πυροσβεστική, οι κυβερνώντες στην κλιματική αλλαγή. Υπήρξαν και κάποιοι που έριξαν το φταίξιμο στα μέσα ενημέρωσης. Αλλά έβλεπα τους εθελοντές στην τηλεόραση: μιλούσαν μόνο για την ανάγκη μέσα τους, που τους έσπρωξε να τρέξουν, να δουν, να πράξουν. Ο εθελοντισμός δεν θα σταματήσει να μας πιέζει, δεν θα μας αφήνει να ησυχάσουμε. Έχουμε δώσει προ πολλού την άδεια στον εαυτό μας να μη φέρει ευθύνη για τον διπλανό μας και οι εθελοντές, χωρίς να το θέλουν, μας κάνουν να αμφιβάλουμε πια για την αξία αυτής της άδειας.
Οι εκατοντάδες εθελοντές στο Μάτι. Όλοι οι άλλοι, δικαιολογημένα ή όχι, έσπευδαν να ρίξουν το φταίξιμο αλλού. Οι Αρχές στα αυθαίρετα, ο κόσμος στην Πυροσβεστική, οι κυβερνώντες στην κλιματική αλλαγή. Υπήρξαν και κάποιοι που έριξαν το φταίξιμο στα μέσα ενημέρωσης. Αλλά έβλεπα τους εθελοντές στην τηλεόραση: μιλούσαν μόνο για την ανάγκη μέσα τους, που τους έσπρωξε να τρέξουν, να δουν, να πράξουν. Ο εθελοντισμός δεν θα σταματήσει να μας πιέζει, δεν θα μας αφήνει να ησυχάσουμε. Έχουμε δώσει προ πολλού την άδεια στον εαυτό μας να μη φέρει ευθύνη για τον διπλανό μας και οι εθελοντές, χωρίς να το θέλουν, μας κάνουν να αμφιβάλουμε πια για την αξία αυτής της άδειας.
Περισσότερα από το VICEΟ Ηλίας Παπανικολός Θέλει να Αποχωριστεί Σταδιακά τον ΕισβολέαΜιλήσαμε με Ανθρώπους από τη Γενιά των «Ψ», που δεν Ντράπηκαν να Ζητήσουν Βοήθεια«Έχω Κρεμάσει την Κάπα μου»: Ο Alket Rizai Μιλά για την Απόδραση με το Ελικόπτερο 12 Χρόνια ΜετάΓια τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.