Πώς το Bad Romance της Lady Gaga Άλλαξε την Pop Μουσική

Πριν από 10 χρόνια, το ποπ τοπίο άλλαξε για πάντα. Η 23χρονη τότε Lady Gaga, έχοντας περάσει 18 μήνες σκληρής δουλειάς, ήταν έτοιμη να κάνει επανάσταση στην καριέρα της και στην ποπ γενικά με την κυκλοφορία του Bad Romance. Από μια επανέκδοση του EP της, The Fame Monster –μια προσθήκη 8 κομματιών– το τραγούδι οριστικοποίησε την τέχνη της. Δεν χρειαζόταν πια να πείσει το κοινό να την προσέξει, αλλά διέταζε ένα ήδη μαγεμένο κοινό να απολαύσει μια αβάν γκαρντ θεατρικότητα που έλειπε από την ποπ.

Η διαδρομή της Gaga ξεκίνησε με το Just Dance. Το electro-pop τραγούδι είχε αργή πορεία ώσπου έγινε νούμερο1 τον Ιανουάριο του 2009 και ο κόσμος άρχισε να προσέχει το party girl που αντέγραφε τον David Bowie. Ήταν η τέλεια εποχή για το Just Dance, ένα ξεκάθαρο hit εμπνευσμένο από τη Cyndi Lauper και την αγάπη για την ευρωπαϊκή ποπ αισθητική των 00s.

Το ακόλουθο ντεμπούτο άλμπουμ της, The Fame, περιείχε σίγουρα hits όπως το Poker Face, συνειδητή πρόκληση στο Love Game και κολλητικά bops στο Boys Boys Boys. Αρχικά ο δίσκος φαίνεται απλός, αλλά ήταν ένα φιλόδοξο σχόλιο στην ηδονιστική και μεθυστική φύση της σεξουαλικότητας, της δημοφιλίας και της διασημότητας. Και πάλι αυτή η ενσάρκωση της Gaga έπαιζε με βάση τους κανόνες μιας βιομηχανίας όπου κυριαρχούσαν οι Black Eyed Peas και η lol pop. Τραγουδούσε τα κομμάτια της πιο ψηλά από τον φυσικό της τόνο για να την παίζουν στο ραδιόφωνο και αρχικά τουλάχιστον τόνιζε την αισθητική του cutesy δημοφιλούς party girl.

Ωστόσο τα ολοένα πιο εκκεντρικά outfits που φορούσε, τα εντυπωσιακά λιλά μαλλιά και η άρνησή της να επικυρώσει τις τελείως ανάρμοστες φήμες για τη σεξουαλικότητά της που την ακολουθούσαν για λίγο άφηναν μια υπόνοια για την παράξενη φύση της. Αντίστοιχα, με κάθε single ανέβαζε τον ρυθμό, κόντρα στα ανώδυνα μουσικά βίντεο της εποχής. Τον Σεπτέμβρη του 2009 σταμάτησε να παίζει με το εύρος της ποπ τέχνης και πέρασε σε άλλο επίπεδο -μπροστά στη Beyoncé (και τον υπόλοιπο κόσμο)- τραγουδώντας το Paparazzi με όλη της τη δύναμη στα MTV Video Music Awards, σαν να λέει, δεν έχετε δει τίποτα.

Περίπου ένα μήνα αργότερα, ήρθε το Bad Romance και ήταν σαν να πραγματοποιήθηκε επιτέλους το καλλιτεχνικό της όραμα. Με αυτό το κομμάτι που θύμιζε γερμανική techno του ‘90 και ήταν εμπνευσμένο από τη house, σε παραγωγή RedOne, μας έδωσε ένα ολοκληρωμένο θέαμα που χρησιμοποιούσε την υψηλή μόδα για να κάνει ένα προκλητικό statement που γίνεται καλύτερα κατανοητό στη σημερινή κουλτούρα μετά το #MeToo

Για να καταλάβουμε το μέγεθος της επιρροής του κομματιού, είναι σημαντικό να καταλάβουμε το ρόλο που παίζει η υψηλή ραπτική στην επιτυχία του. Η Gaga έστειλε στον Alexander McQueen μια πρώιμη εκδοχή του Bad Romance για να παιχτεί πρώτη φορά στην τελευταία του επίδειξη. Eκείνος έστειλε στη Gaga τη κολεξιόν του για να τη φορέσει πρώτη. Η κολεξιόν -που περιλάμβανε τις μπότες αρμαντίλο που η Sarah Mower αποκάλεσε “grotesque” μετά την παρουσίαση στην Εβδομάδα Μόδας στο Παρίσι– τόνιζε τη δύναμη που ήθελε να βγάζει το βίντεο και το τραγούδι. Οπτικά, η ποπ εκείνη την εποχή είχε παγιδευτεί σε τυπικές εικόνες και εύκολη αισθητική (βλέπε Pussycat Dolls) την οποία η Gaga απέρριπτε για ακρότητες και εξτραβαγκάντζα. Όταν το καλλιτεχνικό της όραμα συνάντησε του McQueen, δύο επαναστατικοί καλλιτέχνες ενώθηκαν για να μεταμορφώσουν το ποπ τοπίο σε κάτι συναρπαστικά θεατρικό.

«Ήμουν ενθουσιασμένη που η εναρκτήρια σκηνή του βίντεο είναι μια διαφήμιση μόδας που ήταν συγκινητική ελαφρώς αλλά παράξενη», είπε σε μια συνέντευξή της το 2015. «Ο Alexander McQueen μας έστειλε όλα του τα ρούχα από το Plato’s Atlantis, την τελευταία του επίδειξη, και ήταν υπέροχα. Δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι μας τα έστειλε οπότε αυτό όρισε σε μεγάλο βαθμό αυτό το βίντεο».

Παρόλο που δεν ήταν πρωτότυπο πριν 10 χρόνια οι σχεδιαστές να στέλνουν τις κολεξιόν τους σε μουσικούς, η Gaga αναγνώρισε αυτή τη χειρονομία ως τιμή ενός πρωτοπόρου που έκανε κάτι επαναστατικό στη βιομηχανία της μόδας και την υιοθέτησε για να μεταμορφώσει και τη μουσική ανάλογα. Έτσι το τελευταίο ρούχο της επίδειξης το φοράει καθώς το τραγούδι φτάνει στο ευφορικό τελικό ρεφρέν – περιλαμβάνονται και οι θρυλικές μπότες αρμαντίλλο.

Οι λάτεξ στολές με τις λευκές κορώνες, ο πολυέλαιος στο κεφάλι, οι δακτύλιοι, το ψεύτικο γούνινο παλτό από πολική αρκούδα, το σουτιέν με κώνους πυροτεχνήματα, αυτές οι δημιουργίες ήταν η πανοπλία της, και την έκαναν να μοιάζει απρόσιτη. Ήταν μια γυναίκα που είχε επιβιώσει και ήθελε εκδίκηση σε μια δική της φεμινιστική εκδοχή του Taken. Ξέρουμε τώρα ότι η Gaga έχει επιβιώσει από σεξουαλική επίθεση, τότε όμως δεν το ξέραμε. Σε μια συνέντευξη του 2015 μίλησε ξανά για το βίντεο. »Ήθελα να φαίνομαι σαν μια ναρκωμένη, άρρωστη κουκλίτσα… με νάρκωσαν για να με φέρουν ανάμεσα σε όλους αυτούς τους άντρες που ήθελαν να με πουλήσουν για πολλά λεφτά, που βασικά έτσι ένιωθα ως τότε. Στο τέλος του βίντεο είμαι πολύ δυνατή και λέω: "Ξέρετε τι, αγοράστε με, πληρώστε για μένα και δεν έχετε ιδέα τι θα κάνω όταν συμβεί αυτό"».

Αλλά το Bad Romance και το Fame Monster ταρακούνησαν τη μουσική βιομηχανία. Το δεύτερο εμπνεύστηκε από μοτίβα τρόμου και εξερεύνησε τη σκοτεινή πλευρά των θεματικών του πρώτου άλμπουμ. Αντί να είναι ένα τυπικό reissue με ένα καινούργιο single για χριστουγεννιάτικες πωλήσεις, η Gaga το έκανε ένα standalone project που άλλαξε τελείως το ντεμπούτο της. Εκεί που το Fame εστίαζε στις υπερβολές του πλούτου της λάμψης και του πόθου, στη συνέχεια εξερευνούσε την τοξικότητα της εμμονής, την αντικειμενοποίηση και την κατάχρηση. Δεν απέρριπτε την πρότερη αισιοδοξία απλώς ήταν περισσότερο στοχαστικό, με τη Gaga να τα περιγράφει ως γιν και γιανγκ σε συνεντεύξεις. Το πιο βαρύ, γκόθικ υλικό αποτέλεσε έναυσμα για τους industrial ήχους που θα επιδίωκε αργότερα στο Born This Way, ενώ η στροφή 180 μοιρών αποδείκνυε ότι οι νέοι καλλιτέχνες μπορούσαν να επαναφεύρουν τον εαυτό τους. Χωρίς αυτό η Lana Del Rey μπορεί να μην είχε κάνει σύντομα τo Paradise ενώ οι ετήσιες αλλαγές της Rihanna, όταν ήταν βασικά ποπ σταρ, μπορεί να ήταν πιο αμήχανες.

Το ίδιο το τραγούδι τη λανσάρισε ξανά ως μια τελείως καινούργια καλλιτέχνιδα σε σχέση με αυτή που είχαμε γνωρίσει μόλις 9 μήνες πριν, που δημιουργούσε σε άλλο επίπεδο και σε άλλη ταχύτητα από τους υπόλοιπους. Ο στίχος «I’m a free bitch, baby» ήταν μια δήλωση αποστολής για όλη την κυκλοφορία και έκανε την πιο ελεύθερη σχεδόν παρανοϊκή ερμηνεία με ένα βίντεο που έμοιαζε περισσότερο με υβρίδιο επίδειξης μόδας και ταινίας μεγάλου μήκους. Κάθε ερμηνεία ήταν ένα ακόμα παράθυρο στο Haus of Gaga από το χρυσό μπάνιο του The X Factor ως το καπνισμένο piano room του The Ellen Show. Είτε ήταν ένα talent show για όλη την οικογένεια ή καθημερινές εκπομπές, κάθε ευκαιρία ήταν μια στιγμή για να πάει τη δημιουργικότητα και την αφήγησή της ένα βήμα μπροστά. Για τον ίδιο λόγο, επανασχεδίασε την πρώτη της περιοδεία για να συμπληρώσει τη νέα διαφορετική προσθήκη στο άλμπουμ.

Στρατής, ο Πύθωνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Η δημιουργική ελευθερία της Lady Gaga έστρωσε τον δρόμο για παρόμοιους καλλιτέχνες ώστε να πραγματοποιήσουν τα δικά τους οράματα την επόμενη δεκαετία. Είδαμε κάποιους να σκοντάφτουν καθώς βασίστηκαν υπερβολικά στη Gaga για έμπνευση ενώ άλλοι τα κατάφεραν καθώς δεν συμβιβάστηκαν και πέρασαν τα όριά τους. Ακόμα και η Gaga χάθηκε κάπου στις πιέσεις της ARTPOP, το όραμά της μπλόκαρε από τις απίθανες προσδοκίες που έθεσε με το Fame Monster.

Τότε η βιομηχανία παρασύρθηκε από την περίτεχνη φύση του Bad Romance και την οπτική εξτραβαγκάντζα του. Αλλά στην πραγματικότητα, η μαγεία του βρίσκεται στο ότι δεν ήταν απλώς ένα βίντεο όπου ντύθηκε υπερβολικά απλώς για να ντυθεί. Τα ρούχα και η αισθητική ήταν η πανοπλία της και το βίντεο η φαντασίωσή της - και της έδωσαν μια ευκαιρία να είναι ευάλωτη και να αποκαλύψει τα προηγούμενα τραύματά της μέσω της τέχνης της. Επανέφερε τον σκοπό και την πρόθεση, παρόλο που οι υπόλοιποι αργήσαμε να καταλάβουμε ότι αυτή η ποπ μουσική που άλλαξε τη βιομηχανία δεν ήταν απλώς performance. Ήταν έκθεση χωρίς φίλτρο. Τρελό αλλά καταπληκτικό.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο i-D UK.

Περισσότερα από το VICE

H Iστορία Πίσω Από τα Πρώτα Επεισόδια που Έγιναν στα Εξάρχεια

Mad Clip: «Πλέον Ανήκουμε στο Star System της Ελλάδας»

«Οι Σκέψεις σου Ακούγονται πιο Δυνατά» - Γιατί το Άγχος σου Είναι Χειρότερο τη Νύχτα