H Zωή μου σε Μία Δομή Φιλοξενίας Γυναικών

Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε Δευτέρα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.

Το συγκεκριμένο άρθρο το υπογράφει η Αργυρώ Παρδάλη, Κοινωνική Λειτουργός από τη δομή φιλοξενίας γυναικών «ΡΑΜΟΝΑ» των Γιατρών του Κόσμου.

«Θα σας φέρω παγωτίνια για να σας κεράσω».

«Δεν είναι ανάγκη, κυρία Μερόπη» και πριν προλάβω να ολοκληρώσω τη φράση μου, σχεδόν προσβεβλημένη συνέχισε.

«Μα θέλω, τόσα πράγματα κάνετε εσείς για εμάς, δεν μπορείτε να μου πείτε όχι». Της χαμογέλασα και της απάντησα, «Εντάξει, να φέρετε λοιπόν, να το γιορτάσουμε το γεγονός».

Η κυρία Μερόπη κλείνει σχεδόν έξι μήνες στον ξενώνα. Σήμερα εγκρίθηκε το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης. Ανάσα ζωής για εκείνη. Ξανά όνειρα, ξανά ελπίδα, αίσθηση, έστω και μικρή, ελέγχου της ζωής της ξανά.

«Και τι θα αγοράσετε με τα πρώτα σας χρήματα, έχετε σκεφτεί;», τη ρώτησα.

«Ναι», μου απάντησε και το βλέμμα της φώτισε από τη λαχτάρα, «Παααστιιιτσιο! Έχω πολύ καιρό να φάω».

Η κουβέντα μας διακόπηκε από τον ήχο του κουδουνιού της εισόδου. Ήταν η κα Ελπινίκη που περίμενε να της ανοίξω. Αντανακλαστικό το χαμόγελό μου στη θέα της εικόνας της. Δεν κατάφερα να συγκρατήσω τον ενθουσιασμό μου. Φορούσε ένα τεράστιο ψάθινο καπέλο.

«Πού ήσασταν κυρία Ελπινίκη;».

«Πού να είμαι παιδί μου; Έξω για τις δουλειές μου. Είχε πολλή ζέστη σήμερα».

-«Κι αυτό;», τη ρωτάω δείχνοντας το καπέλο στο κεφάλι της.

-«Αααα, αυτό; Άλλαξα το προηγούμενο που είχα γιατί μου ήταν μικρό».

Γυρίζοντας την πλάτη για να ανέβει στο δωμάτιό της, μας έδωσε ακόμη μια νότα απρόσμενης έκπληξης. Το πίσω μέρος του καπέλου κοσμούσε ένας τεράστιος χρωματιστός φιόγκος που δεν ήταν εξαρχής ορατός.

Η κυρία Ελπινίκη! Ουκ ολίγες οι φορές που, με το ταπεραμέντο της, μας έχει χαρίσει γενναιόδωρα αντίστοιχες στιγμές κάνοντας μας να χαμογελάσουμε. Άλλοτε πάλι να ανησυχήσουμε, όπως τότε που νοσηλευόταν με σοβαρό πρόβλημα υγείας και σε τηλεφωνική επικοινωνία με το νοσοκομείο προς ενημέρωση μας για την κατάστασή της η νοσηλεύτρια απελπισμένα μάς είπε «δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα μαζί της, δε συνετίζεται με καμία οδηγία. Μου ζήτησε να της δώσω τσιγάρο, καταλαβαίνετε; Ακόμη και τώρα που μιλάμε βρίσκεται στον χώρο των επειγόντων και καπνίζει».

Όταν επέστρεψε έγινε συνάντηση μαζί της προκειμένου να αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασής της. Επισημάνθηκε η σημαντικότητα της αγωγής, της τήρησης των ιατρικών απαγορεύσεων, ένα προς ένα τα δυνατά σημεία «διαπραγμάτευσης» μας τονίστηκαν με περίσσιο ενδιαφέρον από εμάς και άλλη τόση κατανόηση από εκείνη ώστε να καταλήξουμε στην αναγκαιότητα άμεσης διακοπής του καπνίσματος. Την επόμενη κιόλας μέρα, σε επίσκεψη που έγινε στο δωμάτιό της, η κα Ελπινίκη έστριβε τσιγάρα μετά μανίας. «Τι κάνετε εδώ κα Ελπινίκη, τι είναι όλα αυτά;», ρώτησα αγανακτισμένη και απογοητευμένη. «Αγόρασα καπνό για να φτιάξω τσιγάρα. Για να έχω παιδί μου, μη τυχόν και μπω απρόοπτα ξανά στο νοσοκομείο. Ξέρεις τι πέρασα την τελευταία φορά μέχρι να βρω ένα τσιγάρο εκεί μέσα; Δράμα!».

Λίγο πριν τα εβδομήντα η κα Μερόπη, κάτι τι πιο κάτω η κα Ελπινίκη. Κάθε φορά που ανταμώνουν οι δυο τους οι ματιές που ανταλλάσσουν είναι κάτι περισσότερο από φευγαλέες. Στο ίδιο ύφος και η οποιαδήποτε περαιτέρω επικοινωνία τους. Δεν επιθυμούν πολλά πολλά και υπάρχουν λόγοι γι’ αυτό. Ένας από αυτούς είναι και η επιλογή προγράμματος στην τηλεόραση. Αναρίθμητες οι ατομικές συνεδρίες και πολλά τα -από κοινού- χειροτεχνήματα στις ομάδες δημιουργικής απασχόλησης για την ανάπτυξη ουσιαστικής σχέσης ανάμεσά τους. Πέντε πήλινες κατασκευές και έξι ευχετήριες κάρτες χρειάστηκαν για να ανταλλάσσουν μεταξύ τους ερωτήσεις όπως, «σε ποιον γιατρό θα πας σήμερα;» ή «σε ποια αίθουσα του Δήμου θα περάσεις το απόγευμα;», χωρίς ωστόσο να αναφέρει η μια το όνομα της άλλης (μάλλον ένα είδος υπενθύμισης για τη διατήρηση μιας τυπικής σχέσης που δεν πρέπει να υπερβεί τα όριά της).

Πόσες ιστορίες φιλοξενεί η «Ραμόνα»; Κάθε μια τους ξεχωριστή. Και θα αναρωτηθεί κανείς «μα κάθε άνθρωπος δεν έχει μια ξεχωριστή ιστορία;». Δεν ξέρω, έχει; Ή μήπως είναι ξεχωριστές στο πλαίσιο μιας κανονικότητας; Εδώ οι ιστορίες συνήθως είναι συγκλονιστικές, πέρα από τα τις νόρμες και τη συνηθισμένη καθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας, ενός μέσου ανθρώπου. Όλοι παλεύουμε καθημερινά, όλοι μας δίνουμε μάχες, αλλά με τι;

Πόσοι από εμάς παλέψαμε με την αστεγία; Πόσοι από εμάς παλέψαμε με την ανελέητη βία; Πόσοι από εμάς παλέψαμε με το τείχος μιας φυλακής; Πόσοι από εμάς παλέψαμε με τα ανεξίτηλα σημάδια που αφήνει μια σεξουαλική κακοποίηση από μέλος της οικογένειας μας; Πόσοι από εμάς παλέψαμε να ξεφύγουμε από την εξαναγκαστική πορνεία; Πόσοι από εμάς παλέψαμε για να αποφύγουμε έναν γάμο στα 13 μας με έναν μεσήλικα; Πόσοι από εμάς παλέψαμε με την επιθυμία ενός κομματιού παστίτσιου για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να γίνει απωθημένο;

Στρατής, ο Πύθωνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι ιστορίες τους κλωθογυρίζουν στο μυαλό μου. Άλλοτε συνειδητά, άλλοτε πάλι όχι. Διασχίζοντας τους διαδρόμους του σούπερ μάρκετ, σταματημένη σε ένα κόκκινο φανάρι, κάνοντας διάδρομο, σε ό,τι εν πάση περιπτώσει γίνεται μηχανικά και το μυαλό αποδεσμεύεται είναι φορές που επιστρέφει σε αυτές τις ιστορίες, επιλέγοντας, σωτήρια πάντα, να μένει στην παρατήρηση της ομορφιάς της ψυχής τους και όχι στην τραγικότητα των ζωών τους. Αλήθεια, συχνά έχω αναρωτηθεί, αν έπρεπε να διηγηθώ την εμπειρία μου αυτή σε ένα παιδί πώς θα το έκανα; Θα μπορούσα άραγε να αρχίσω την αφήγηση μου με εκείνη τη γνώριμη και άρρηκτα συνδεδεμένη με πληθώρα γλυκών συναισθημάτων και αναμνήσεων φράση «Μια φορά και έναν καιρό..»; Νομίζω πως ναι!

Μια φορά και έναν καιρό, ήταν κάποιες γυναίκες που οι ζωές τους ήταν λίγο διαφορετικές από εκείνες των υπόλοιπων γυναικών που γνωρίζουμε. Είχαν μακρά και δύσκολη περιπλάνηση και πολλές φορές η ζωή τους κινδύνεψε. Για τον λόγο αυτό ήταν πολύ κουρασμένες και ταλαιπωρημένες με τα σημάδια εξάντλησης τους εμφανή. Μα τι περίεργο, η ψυχή τους είχε ακόμη ελπίδα και επιθυμίες. Λες και επιθυμία και καρδιά είναι ένα πράγμα και όσο η τελευταία χτυπάει τόσο εκείνη εξακολουθεί. Και αυτή είναι η μαγιά για αναγέννηση, για δημιουργία μιας νέας αρχής, ενός καινούριου ξεκινήματος μιας παλιάς ζωής που μπορεί να έχει βαθιές πληγές και ζοφερά φαντάσματα, άλλα φέρει μαζί της πλέον γνώση και εμπειρία, δύο πολύτιμα «εργαλεία» για να συνεχίσουν τη διαδρομή τους. Και στο δρόμο τους συναντάνε κατά καιρούς μικρές, αλλά ζωτικές οάσεις. Στον κόσμο των μεγάλων οι οάσεις αυτές ονομάζονται «Δομές Φιλοξενίας». Εκεί, έχουν την ευκαιρία να ξεκουράσουν το σώμα τους και να φροντίσουν τον εαυτό τους. Να ανακτήσουν δυνάμεις και να εφοδιαστούν με αγαθά, υλικά και πνευματικά, απαραίτητα για τη συνέχεια της διαδρομής τους. Έχουν την ευκαιρία να εισπράξουν ενδιαφέρον, φροντίδα και πάνω απ’ όλα σεβασμό για τη διαδρομή που μέχρι τώρα κατάφεραν να διανύσουν.

Και το αίσιο τέλος; Όταν μια ιστορία ξεκινάει με τη φράση «Μια φορά και έναν καιρό», το οφείλει στην ύπαρξή της να έχει και ένα αίσιο τέλος. Και τότε χαμογελάω. Εδώ δεν υπάρχει πρίγκιπας να εμφανιστεί ως από μηχανής θεός. Εδώ, το αίσιο τέλος ποικίλει, μεταξύ συγκεκριμένων αλλά σημαντικών (περισσότερο από την ύπαρξη ενός πρίγκιπα) πραγμάτων. Είναι η ανακούφιση της φιλοξενίας, είναι η δρομολόγηση και η διεκπεραίωση ενός επιδόματος, είναι η ενδυνάμωση και η πλαισίωση ενός ανθρώπου, είναι η διασύνδεση και η οργάνωση μιας ζωής..

Περισσότερα από το VICE

Κορίτσια στα Σανίδια

Το Δουλεμπορικό με 38 Ψυχές στη «Γραμμή» Κατάκολο-Ιταλία

Το Άλμπουμ της Ζωής της Δήμητρας Παπανδρέου