Οι Επιστήμονες Μελετούν το Ενδεχόμενο να Μπορείτε να Αποκτήσετε Μωρό με τον Εαυτό σας

Έχετε αηδιάσει με τους συνομήλικους σας αλλά εξακολουθείτε να είστε πρόθυμες να φέρετε ένα παιδί στον κόσμο όπου κατοικούν; Ομάδα επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ ίσως να έχει τη λύση για εσάς: «μονογονεϊκή αναπαραγωγή». Δηλαδή πρόκειται ακριβώς για αυτό που καταλαβαίνετε, μια πολύ περίπλοκη επιστημονική διαδικασία που ουσιαστικά περιλαμβάνει τη λήψη των βλαστικών κυττάρων ενός ατόμου, τη μετατροπή του ενός σε αρσενικό και του άλλου σε θηλυκό και στη συνέχεια τη συνένωση τους για να δημιουργηθεί ένα παιδί.

Εάν θέλετε να ακολουθήσετε τον άλλο έναντι του γνωστού δρόμου λοιπόν, η εργασία που δημοσίευσαν César Palacios-González, John Harris και GiuseppeTesta, τον Μάρτιο, αναφέρει ότι μέσα στα επόμενα δυο χρόνια θα μπορούσαμε να παράγουμε μωρά που γενετικά θα συνδέονται με τρεις γονείς-'πολλαπλή γονεϊκότητα' όπως τη βάπτισαν. Αν και η μέθοδος δεν έχει ακόμα υποβληθεί σε εκτεταμένη ηθική και νομική αξιολόγηση, η τεχνολογία θα μπορούσε να αποφύγει μιτοχονδριακές ασθένειες κληρονομικές από τη μητέρα, γεγονός που σίγουρα μοιάζει με βήμα προόδου.

Ωστόσο, αυτή η sci-fiεπιστήμη δεν τα πήγε και ιδιαιτέρως καλά με τους πιο συντηρητικούς. Ο μισός πλανήτης εξακολουθεί να έχει θέμα με τους γονείς ίδιου φύλου, οπότε δεν προκαλεί σχεδόν καμία έκπληξη ότι ο κόσμος φρικάρει με την προοπτική παιδιών με πολλαπλούς βιολογικούς γονείς. Τηλεφώνησα στον Palacios-Gonzálezγια να ρωτήσω την άποψη του σχετικά με την αντίδραση που υπήρξε και να μιλήσουμε για την ηθική αυτού που εκείνος και η ομάδα του προτείνουν.

VICE: Μπορείτε να εξηγήσετε, με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, ποια νέα εξέλιξη διατυπώνει η εργασία σας;

César Palacios-González: Οι ανθρώπινοι γαμέτες [σπερματοζωάρια και ωάρια] παράγονται με φυσικό τρόπο. Ωστόσο προσφάτως, επιστήμονες κατάφεραν να τους παράγουν στο εργαστήριο χρησιμοποιώντας σειρές εμβρυονικών βλαστικών κυττάρων. Το αποτέλεσμα ήταν πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα. Εν μέρει αυτό σημαίνει ότι είχαν τη δυνατότητα να μετατρέψουν αρσενικά σωματικά βλαστικά κύτταρα σε θηλυκούς γαμέτες, γεγονός που μας οδήγησε να γράψουμε την εργασία μας.

Μερικά από αυτά που έχετε γράψει εκεί είναι βέβαιο ότι θα προσελκύσουν κριτική. Για παράδειγμα, εκείνο το σημείο όπου γράφετε ότι οι γαμέτες που φτιάχνονται στο εργαστήριο αντιπροσωπεύουν το «πιο εμφανές παράδειγμα όπου η βιοτεχνολογική εφευρετικότητα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην αναζήτηση του κοινωνικού πειραματισμού». Θέλατε να πυροδοτήσετε κάποιου τύπου διαμάχη;

Δεν προσπαθούσαμε να πυροδοτήσουμε κάποια διαμάχη σκοπίμως. Εμείς απλώς παρουσιάσαμε επιχειρήματα προς όφελος της χρήσης γαμετών παραχθέντων στο εργαστήριο για την αναπαραγωγή από γονείς του ίδιου φύλου και αυτό που αποκαλούμε πολλαπλή γονεϊκότητα-περιπτώσεις όπου ένα παιδί θα μπορούσε γενετικά να συνδέεται με όλα τα μέλη μιας πολυσυντροφικής σχέσης. Προφανώς αυτά δεν έγιναν δεκτά με επευφημίες από τη συντηρητική μερίδα του κόσμου.

Ποια πλεονεκτήματα βλέπετε να υπάρχουν στην πολλαπλή γονεϊκότητα;

Νομίζω ότι η πολλαπλή γονεϊκότητα θα ήταν επωφελής για άτομα πολυσυντροφικών σχέσεων που θέλουν να έχουν παιδιά τα οποία γενετικά σχετίζονται με κάθε μέλος της σχέσης. Όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να βοηθήσει τα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά που γενετικά σχετίζονται μαζί τους, οι παραγόμενοι στο εργαστήριο γαμέτες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με τον ίδιο τρόπο από τα μέλη πολυσυντροφικών σχέσεων.

Brigitte Garozzo, spokesperson for the Polyamory Action Lobby. Photo via Wikimedia Commons

Αναφέρετε τη σχετικά πρόσφατη εμφάνιση του προτύπου των δυο γονέων. Είχατε κάποιας συγκεκριμένης κουλτούρας οικογενειακή δυναμική κατά νου όταν γράφατε την εργασία;

Δεν σκεφτόμασταν κάποια συγκεκριμένη κουλτούρα, αλλά εξετάσαμε εκτενώς όλα τα αρχαιολογικά και ανθρωπολογικά στοιχεία για τις πολυανδρικές [οι γυναίκες έχουν πάνω από έναν σύζυγο] και τις πολυγαμικές [οι άνδρες έχουν πάνω από μια σύζυγο] κοινωνίες που υπάρχουν εδώ και αιώνες. Πρέπει να είμαι σαφής ότι δεν λέμε πως αυτού του τύπου οι κουλτούρες είναι τέλειες ή πως θα έπρεπε να τις μιμηθούμε. Κάθε μια έχει τα πλεονεκτήματα και τα προβλήματά της αλλά αποτελούν απόδειξη ότι υπάρχουν μη πυρηνικά μοντέλα οικογένειας και υπάρχουν εδώ και πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης ο φυσικός κόσμος είναι γεμάτος από παραδείγματα όπου ζώα συγκεντρώνουν πόρους για να αναθρέψουν όχι μόνο τους δικούς τους συγγενείς αλλά και άλλους.

Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί η μονογονεϊκή αναπαραγωγή είναι διαφορετική από την κλωνοποίηση;

Στην κλωνοποίηση παίρνεις τον πυρήνα ενός σωματικού κυττάρου και το μεταφέρεις σε ένα απύρηνο ωάριο [ένα κύτταρο από το οποίο έχει αφαιρεθεί το γενετικό υλικό]. Αμέσως μετά, ενεργοποιείται η ανάπτυξη του κυττάρου και μεταφέρεται στη μήτρα. Αυτή η διαδικασία, εάν επιτύχει, δημιουργεί ένα βιολογικό αντίγραφο του ζώου από το λήφθηκε ο πυρήνας του κυττάρου. Αντίθετα, στη μονογονεϊκή αναπαραγωγή έχεις δυο γαμέτες με διαφορετικές γενετικές πληροφορίες –όπως θα συνέβαινε με τα αδέρφια-αλλά και οι δυο γαμέτες προέρχονται από το ίδιο άτομο. Αυτά χρησιμοποιούνται για να παράγουν ένα έμβρυο που αργότερα θα μπορούσε να εμφυτευτεί σε μια μήτρα. Η διαφορά μεταξύ της χρήσης ενός σωματικού κυτταρικού πυρήνα ή γαμετών είναι σημαντική, επειδή με τη δεύτερη θα προκύψει ένα άτομο που δεν είναι ακριβές αντίγραφο της πηγής των γαμετών.

Ποια είναι τα πιθανά οφέλη από αυτό;

Θα επέτρεπε στους ανθρώπους να έχουν παιδιά που γενετικά σχετίζονται μαζί τους χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν στη χρήση των γονιδίων κάποιου άλλου ανθρώπου. Ωστόσο αυτό το είδος αναπαραγωγής θα προκαλούσε αύξηση των πιθανοτήτων αναπαραγωγής παιδιών με προβλήματα υγείας-ακόμα περισσότερα από ότι όταν κάνουν παιδιά μεταξύ τους πρώτα ξαδέρφια-οπότε πρόκειται πραγματικά για μια υποθετική κατάσταση.

A human cell line colony being cloned in vitro. Photo via Wikimedia Commons

Οι επικριτές χαρακτήρισαν όλο αυτό ως τρελή επιστήμη, λέγοντας ότι απεικονίζει τη νοοτροπία 'όλα γίνονται' της σύγχρονης επιστήμης. Τι λέτε για αυτό;

Θυμάμαι ότι κάποιος μας χαρακτήρισε τρελούς επιστήμονες. Θα τους ρωτούσα γιατί νομίζουν ότι είμαστε τρελοί. Ίσως πιστεύουν ότι είμαστε τρελοί επειδή ανοίξαμε ένα νέο διάλογο που αφορά τις τεχνολογίες αναπαραγωγής και την ελευθερία στην αναπαραγωγή-ποτέ δεν ξέρεις. Αλλά θα έλεγα ότι κάνουν λάθος για τη νοοτροπία 'όλα γίνονται'. Αντιθέτως, εξετάζουμε προσεκτικά τις ηθικές επιπτώσεις αυτών των νέων τεχνολογιών για να βεβαιωθούμε ότι δεν γίνονται όλα. Υπάρχουν τεχνολογικές εξελίξεις που ηθικά είναι προβληματικές, αλλά στην εργασία διατυπώσαμε επιχειρήματα για να καταδείξουμε ότι τα ηθικά εμπόδια στη χρήση των παραγόμενων στο εργαστήριο γαμετών για αναπαραγωγή από άτομα του ίδιου φύλου και πολλαπλής γονεϊκότητας δεν είναι ανυπέρβλητα.

Τα πραγματικά κίνητρα πίσω από τη δουλειά σας φαίνεται να αφορούν τις ίσες ευκαιρίες. Βλέπετε την επιστήμη ως καταλύτη για τη βελτίωση της ανεκτικότητας στο μέλλον;

Ναι, παρόλο που η επιστήμη από μόνη της δεν βελτιώνει την ανεκτικότητα. Ορισμένες εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία, για παράδειγμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διευκολύνουν τη δημόσια και ακαδημαϊκή συζήτηση για την ανεκτικότητα και τι σημαίνει να είναι κανείς ανεκτικός. Είναι αλήθεια ότι ορισμένες εξελίξεις υπογραμμίζουν μερικά θέματα σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Για παράδειγμα, πιστεύω ότι αυτή η τεχνολογία θα προσελκύσει μεγαλύτερη προσοχή στη συζήτηση που αφορά τις πολυσυντροφικές σχέσεις κι εκείνες μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου.

Λέτε ότι αυτή η μορφή γονιμοποίησης δεν είναι περισσότερο συνθετική από τη συνθετική όραση που απολαμβάνουμε μέσω των γυαλιών. Θεωρείται ότι είναι λογικό πως έχουμε την τάση να προτιμούμε τα πράγματα που θεωρούμε ως «φυσικά»;

Πιστεύω ότι, σε γενικές γραμμές, έχουμε προκατάληψη υπέρ αυτού που είναι φυσικό, αλλά αυτή η προκατάληψη μπορεί να τροποποιηθεί όταν σκεφτούμε τα οφέλη που μπορεί να επιφέρει η χρήση άλλων «μη φυσικών» πραγμάτων. Πολλές φορές έχουμε την τάση να ευνοούμε αυτό που είναι φυσικό επειδή είναι αυτό που γνωρίζουμε και γιατί είναι ήδη διαθέσιμο σε μεγαλύτερο βαθμό, αλλά αυτά τα στοιχεία δεν μας λένε ότι αυτό που είναι φυσικό είναι πάντα καλύτερο.

IVF in action. Photo via Wikimedia Commons

Η βρετανική κυβέρνηση ήταν μία από τις πρώτες που στήριξαν την τεχνική της μιτοχονδριακής αντικατάστασης η οποία σήμερα είναι υπό αναθεώρηση. Θα λέγατε ότι η Βρετανία είναι ιδιαιτέρως ανοιχτόμυαλη με την προοδευτική επιστήμη;

Δεν θα χρησιμοποιούσα αυτές τις λέξεις. Θα έλεγα ότι στη Βρετανία υπάρχει ένας πιο ενημερωμένος δημόσιος διάλογος γύρω από τις επιστημονικές ιδέες και την εφαρμογή τους και πως επίσης υπάρχουν περισσότεροι χώροι για να γίνει κάτι τέτοιο. Αυτό ευνοεί την κριτική σκέψη και βοηθάει ότι η κυβέρνηση πρέπει να νομοθετήσει με αφορμή τις τεχνολογικές προόδους που θα μπορούσαν να θεωρηθούν από μερικούς ως ηθικά προβληματικές.

Νομίζω ότι η πιο έγκυρη ανησυχία είναι η πιθανότητα δημιουργίας μωρών κατά παραγγελία. Πως θα αντιμετωπίζατε τις ανησυχίες του κόσμου για αυτό το θέμα;

Προς το παρόν, αυτό είναι μια σημαντική συζήτηση στην εφαρμοσμένη ηθική. Νομίζω ότι εκείνοι που είναι κατά των επονομαζόμενων «μωρών κατά παραγγελία» δεν έχουν καταφέρει να παρουσιάσουν πειστικά επιχειρήματα μέχρι σήμερα. Και επίσης πιστεύω ότι ο κόσμος δεν θα έπρεπε να ανησυχεί ότι η Βρετανία θα πάει από την μιτοχονδριακή αντικατάσταση στα «μωρά κατά παραγγελία» έτσι απλά. Όπως είδαμε εκτενή δημόσιο και ακαδημαϊκό διάλογο για την μιτοχονδριακή αντικατάσταση, έτσι θα δούμε ακόμα έναν για τα «μωρά κατά παραγγελία» πριν στην πραγματικότητα γίνει κάτι.

Τέλος, το 2004, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ΙΙ είπε ότι οι πρακτικές όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση αντιπροσωπεύουν «μια τεχνολογία που θέλει να υποκαταστήσει την αληθινή πατρότητα και μητρότητα και ως εκ τούτου βλάπτει την αξιοπρέπεια των γονέων και των παιδιών». Πως θα περιγράφατε τη δομή μιας χριστιανικής οικογένειας;

Δεν είμαι σίγουρος για το πώς θα περιέγραφα την δομή μιας χριστιανικής οικογένειας. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι οι Καθολικοί και άλλες συντηρητικές ομάδες έχουν περιορισμένη αντίληψη της αξιοπρέπειας που εξαρτάται άμεσα από μια θρησκευτική κοσμοθεωρία και θέλουν να ωθήσουν αυτή την αντίληψη που υποστηρίζεται από θρησκευτικές πεποιθήσεις σε μια κοσμική συζήτηση. Το ίδιο πράγμα συμβαίνει με τις αντιλήψεις για την «αληθινή πατρότητα και μητρότητα» και αξίζει να πει κανείς ότι οι θρησκευτικές κοσμοθεωρίες δεν πρέπει να υπαγορεύουν τι σημαίνει πατρότητα και μητρότητα σε ένα κοσμικό κόσμο.

Ευχαριστώ Cesar.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.