Μετά από Δύο Χρόνια και Χιλιάδες Θανάτους η Γουϊνέα Είναι Καθαρή από τον Ιό Έμπολα

To θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE News.

Πριν από δυο χρόνια, στη Γουϊνέα καταγράφηκε ο πρώτος θάνατος από αυτό που έμελλε να γίνει η μεγαλύτερη επιδημία Έμπολα, από τότε που ανακαλύφθηκε πρώτη φορά ο ιός στα δάση της κεντρικής Αφρικής, περίπου πριν από 40 χρόνια. Ο ασθενής Μηδέν, όπως αποκαλούν οι ιολόγοι αυτά τα πρώτα κρούσματα μολυσματικών ασθενειών, ήταν ένα αγόρι 2 ετών. Ο Emile Ouamouno αρρώστησε από μυστηριώδη ασθένεια και πέθανε λίγες μέρες αργότερα, στις 28 Δεκεμβρίου 2013, στο απομακρυσμένο χωριό Meliandou.

Χρειάστηκαν μήνες πριν επιβεβαιωθεί ότι ο ένοχος ήταν ο ιός του Έμπολα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) δεν ανακοίνωσε επισήμως το ξέσπασμα της επιδημίας, παρά τον Μάρτιο του 2014. Από τον θάνατο του Ouamouno και μετά, 3.504 προσβλήθηκαν από τον ιό και 2.536 πέθαναν μόνο στη Γουϊνέα. Υπάρχουν πολλές θεωρίες, αλλά πιστεύεται ότι το αγόρι πιθανώς κόλλησε τον Έμπολα από νυχτερίδα στην περιοχή.

Αφού ο ιός μεταδόθηκε από το ζώο στον άνθρωπο, στο Meliandou, στη συνέχεια εξαπλώθηκε πέρα από τα σύνορα και κυριάρχησε στη Σιέρα Λεόνε και τη Λιβερία, μολύνοντας σχεδόν ακόμα 26.000 ανθρώπους. Επίσης, «ταξίδεψε» στη Νιγηρία, το Μάλι και τη Σενεγάλη, όπου όμως ο ιός εξαλείφθηκε γρήγορα.

Τόσο η Λιβερία όσο και η Σιέρα Λεόνε καθάρισαν από την επιδημία, παρόλο που αυτή τη στιγμή οι Λιβεριανοί αντιμετωπίζουν την τρίτη επιστροφή του ιού. Όμως, ο Έμπολα ήταν επίμονος στη Γουινέα και παρέμεινε στην περιοχή τα τελευταία δυο χρόνια. Το πλέον πρόσφατο κρούσμα αφορά ένα νεογέννητο κοριτσάκι ηλικίας ενός μηνός, που έφυγε από το νοσοκομείο στα τέλη Νοεμβρίου. Περίπου δυο χρόνια μετά και για πρώτη φορά από τότε που εμφανίστηκε ο Ασθενής Μηδέν, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ανακοίνωσε επισήμως στις 29 Δεκεμβρίου 2015 ότι η Δυτική Αφρική έχει καθαρίσει από τον ιό Έμπολα εντός των συνόρων της, που σημαίνει ότι στην περιοχή δεν έχει καταγραφεί νέα μόλυνση εδώ και 42 μέρες.

«Αυτή είναι η πρώτη φορά που και οι τρεις χώρες -Γουινέα, Λιβερία και Σιέρα Λεόνε- κατάφεραν να σταματήσουν τις αρχικές αλυσίδες μετάδοσης που ήταν υπεύθυνες για την έναρξη αυτής της καταστροφικής επιδημίας πριν από δύο χρόνια» είπε ο Matshidiso Moeti, περιφερειακός διευθυντής του WHO για την Αφρική. «Καθώς εργαζόμαστε για τη δόμηση ανθεκτικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, χρειάζεται να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση για να διασφαλίσουμε ότι θα σταματήσουμε γρήγορα οποιαδήποτε νέα εμφάνιση της νόσου που μπορεί να προκύψει το 2016».

Η Γουϊνέα, σύμφωνα με τον WHO, μπαίνει σε μια «κρίσιμη περίοδο 90 ημερών αυξημένης επιτήρησης» προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν χαμένες αλυσίδες μετάδοσης. Αυτή η φάση θα διαρκέσει έως τον Μάρτιο του 2016 και τόσο διεθνείς όσο και εθνικές ομάδες αντιμετώπισης του Έμπολα θα παραμείνουν στη χώρα για να παράσχουν υποστήριξη.

Πριν από το πιο πρόσφατο ξέσπασμα της επιδημίας, η χώρα θεωρούνταν ότι έχει καθαρίσει από τον Έμπολα αφού δεν είχε παρουσιαστεί νέο κρούσμα για 42 μέρες, μια περίοδος που λαμβάνει υπόψη τις 21 μέρες επώασης του ιού και επιπλέον διάστημα 21 ημερών ως δικλείδα ασφαλείας. Ωστόσο, όπως και με άλλα πρωτοφανή γεγονότα που συνέβησαν με την εξάπλωση του ιού στη Δυτική Αφρική, η διεθνής αντίδραση πιάστηκε στον ύπνο τον Ιούνιο, όταν προέκυψαν αρκετά κρούσματα στη Λιβερία κι αφού η χώρα είχε περάσει το χρονικό σημείο-σταθμό και είχε κριθεί καθαρή.

Μετά από ανάλυση των νέων υποθέσεων, διαπιστώθηκε ότι το τελευταίο στέλεχος που εμφανίστηκε στη Maghribi ήταν γενετικά όμοιο με εκείνο που στο παρελθόν είχε εξαπλωθεί της ίδιας περιοχής της Λιβερίας την περασμένη χρονιά. Αυτό οδήγησε τους επιστήμονες να καταλήξουν ότι πιθανώς επανεμφανίστηκε από επιζώντες του Έμπολα. Η εν λόγω εξέλιξη και άλλα παρόμοια κρούσματα άλλαξαν τις κοινές αντιλήψεις για τον ιό.

Νέα έρευνα δείχνει επίσης ότι ο ιός ίσως μπορεί να ζήσει στο σπέρμα εννέα μήνες μετά την ανάρρωση του ατόμου, αυξάνοντας προηγούμενες εκτιμήσεις που έκαναν λόγο για 90 μέρες. Από τον Μάρτιο, ο WHO είπε ότι η μετάδοση μέσω επιζώντων πιστεύεται πως εκτός της αρχικής επιδημίας προκάλεσε 10 νέες αλυσίδες ήσσονος κρουσμάτων Έμπολα, γνωστά ως εξάρσεις. Με περισσότερους από 10.000 επιζώντες στις τρεις χώρες, ο ειδικός αντιπρόσωπος του WHO για την αντιμετώπιση του Έμπολα, Bruce Aylward υπογράμμισε τη σημασία της συνεχούς επαγρύπνησης στην περιοχή, καθώς η επιμονή του ιού σε αυτό τον πληθυσμό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εξάρσεις του Έμπολα, το 2016.

«Οι επόμενοι μήνες θα είναι απολύτως ζωτικής σημασίας», είπε ο Aylward. «Αυτή είναι η περίοδος που οι χώρες χρειάζεται να διασφαλίσουν ότι είναι πλήρως προετοιμασμένες να πάρουν μέτρα πρόληψης, να ανιχνεύσουν και να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε νέα κρούσματα».

Τους επόμενους μήνες θα δούμε επίσης μια συνεχιζόμενη αξιολόγηση σχετικά με τις επιπτώσεις που είχε ο ιός στη Γουϊνέα. Η αναδόμηση του κατεστραμμένου συστήματος υγείας θα είναι στο επίκεντρο των προσπαθειών ανάκαμψης, σύμφωνα με τον Timothy La Rose, επικεφαλής Επικοινωνίας της UNICEF στη Γουϊνέα. Σύμφωνα με τον La Rose, αυτό απαιτεί μαζικές επενδύσεις σε τομείς όπως η εκπαίδευση των γιατρών και η οικοδόμηση και τροφοδότηση κέντρων υγείας, καθώς επίσης και η βελτίωση των συστημάτων καταχώρησης των γεννήσεων και της συλλογής και ανάλυσης των ιατρικών δεδομένων.

Όπως στη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνα, ο ιός δημιουργεί προβλήματα σ' ένα ήδη υπανάπτυκτο σύστημα υγείας. Περισσότεροι από 500 εργαζόμενοι πέθαναν στις τρεις χώρες. Από τεχνικούς εργαστηρίου μέχρι γιατρούς, εργαζόμενους στον τομέα της υγείας οι οποίοι είχαν 42 φορές περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουν Έμπολα συγκριτικά με τον υπόλοιπο πληθυσμό στη Γουϊνέα, σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών (CDC). Σε μια χώρα που στο παρελθόν είχε μόλις 10 γιατρούς για κάθε 100.000 ανθρώπους, η επιδημία του Έμπολα είναι πιθανό να έχει επίδραση για πάρα πολύ καιρό στην τοπική δυνατότητα υγειονομικής περίθαλψης.

«Προσπαθούμε να οικοδομήσουμε ένα νέο σύστημα υγείας μετά την καταστροφή που άφησε πίσω του ο Έμπολα», είπε ο La Rose. «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα ξαναπέσει σε αυτό το επίπεδο».

Εκτός του συστήματος υγείας, ο La Rose είπε ότι εκείνο που προκαλεί μεγάλη ανησυχία είναι πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν 6.220 ορφανά από Έμπολα στη Γουϊνέα που έχουν ανάγκη από φροντίδα.

«Για χιλιάδες παιδιά στη Γουϊνέα, ο αντίκτυπος του Έμπολα θα συνεχίσει να υπάρχει για πολύ καιρό μετά την επίσημη ανακοίνωση απαλλαγής από τον ιό», είπε. «Πολλά παιδιά έχουν χάσει τον έναν ή και τους δυο γονείς τους, αδέρφια και εκείνους που τους περιέθαλπαν. Έχουν τραυματιστεί και στιγματιστεί».

Η Γουϊνέα υπέστη επίσης σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις ως αποτέλεσμα της επιδημίας. Η χώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, έχασε συνολικά εισόδημα αξίας 540 εκατομμυρίων δολαρίων το 2015 ως αποτέλεσμα της νόσου.

Παρά την παρατεταμένη διάρκεια της πρώτης εμφάνισης του Έμπολα στις τρεις χώρες, τα τελευταία δύο χρόνια, μπορεί να υπάρχουν λόγοι για να δούμε την κατάσταση με αισιοδοξία. Τουλάχιστον μπορούμε να πούμε για το γεγονός ότι η επιδημία δεν μόλυνε και δεν σκότωσε περισσότερους ανθρώπους, σύμφωνα με τον ιολόγο Benjamin Neuman του πανεπιστημίου Reading της Βρετανίας. Στην κορύφωση της μετάδοσης του ιού το 2014, οι προβλέψεις από οργανισμούς όπως το CDC προειδοποιούσαν θα μπορούσαν να μολυνθούν από τον Έμπολα ακόμα και 100.000 άτομα, εάν ο πλανήτης δεν έκανε κάτι για να σταματήσει τον αιμορραγικό πυρετό.

«Σύντομα, εμείς ως είδος θα είμαστε σε θέση να πούμε "το κάναμε" - σταματήσαμε τη μακροβιότερη, χειρότερη και πιο σοβαρή απειλή που ο Έμπολα έθεσε ποτέ στην ανθρωπότητα», είπε ο Neuman. «Όσο άσχημα κι αν ήταν τα πράγματα με τον Έμπολα, θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα χωρίς τόσους πολλούς αφοσιωμένους ανθρώπους να δίνουν τόσα πολλά».

Επιπλέον, τα τελευταία δύο χρόνια έχει δοθεί απίστευτη ώθηση στην έρευνα για τον Έμπολα, μάθαμε πολλά περισσότερα για τον ιό ενώ η θεραπεία ή οι δυνατότητες για εμβόλιο πήγαν πέρα από εκεί που ήταν.

«Μπήκαμε σ' αυτήν την επιδημία χωρίς να έχουμε τίποτα και βγήκαμε με θεραπεία και εμβόλιο που έχει αποτέλεσμα», είπε ο Neuman. «Και κάθε φορά που νικάμε έναν ιό σαν τον Έμπολα, η ανθρωπότητα έρχεται λίγο πιο κοντά στο σημείο όπου οι μολυσματικές νόσοι γίνονται διαχειρίσιμες και όχι κάτι τρομακτικό».

Η Λιβερία θα λάβει την τρίτη βεβαίωση «απαλλαγής» από τον Έμπολα, μετά την τελευταία περίοδο των 42 ημερών που λήγει στα μέσα Ιανουαρίου.

Περισσότερα από το VICE

O Πόλεμος των Ναρκωτικών στο Μεξικό

Πώς Μπορείς να Ζήσεις σε Βίλες σε Όλο τον Κόσμο Χωρίς να Πληρώνεις Νοίκι;

Οι Αναμνήσεις μου από τις Γιορτές στη Φυλακή