Όταν Ανακοίνωσα στο Αφεντικό μου ότι Είμαι Θετικός στον HIV

Στο σύγχρονο βρετανικό εργασιακό γίγνεσθαι δεν μπορείς να απολυθείς ή να γίνει διάκριση σε βάρος σου με οποιοδήποτε τρόπο με την αιτιολογία ότι είσαι θετικός στον HIV. Αυτό θα ήταν ποινικό αδίκημα. Το να ενημερώσεις τον εργοδότη σου δεν είναι υποχρεωτικό από τον νόμο, αλλά εάν επιλέξεις να αποκαλύψεις την κατάσταση της υγείας σου και δεχθείς οτιδήποτε λιγότερο από υποστήριξη, εμπιστευτικότητα και εύλογες αναπροσαρμογές, τότε ο εργοδότης σου είναι σχεδόν βέβαιο ότι παραβιάζει τη νομοθεσία.

Τμήμα του Νομοσχεδίου για την Ισότητα (Equalities Act 2010) δημιουργήθηκε για να μειώσει τις επιπτώσεις του θέματος στην απασχόληση και να διασφαλίσει ότι η αποκάλυψή του δεν θα έθετε σε κίνδυνο τη σταδιοδρομία ή τις μελλοντικές ευκαιρίες. Σύμφωνα με τον νομοθέτη, τα άτομα με HIV δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν λιγότερο ευνοϊκά υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Αλλά λόγω του στίγματος και της παρανόησης που περιβάλλει τον HIV, κάποιοι θεωρούν τον νόμο εντελώς αναποτελεσματικό.

Εάν ο Shaun* είχε σιωπήσει για τη δική του διάγνωση, δεν θα πάλευε για να σώσει την καριέρα του. «Τα τελευταία δύο χρόνια νιώθω ότι έψαχναν τρόπους για να μου την πουν», λέει. Τα τελευταία έξι χρόνια, ο Shaun εργάζεται στο ασφαλιστικό τμήμα αλυσίδας βρετανικών σουπερμάρκετ –εταιρείας εισηγμένη στον FTSE 100– και ζήτησε να τηρηθεί η ανωνυμία του λόγω της κατάστασης που βιώνει. Πήρε τα αποτελέσματα για την κατάσταση της υγείας του μια Δευτέρα μεσημέρι, τον Σεπτέμβριο του 2013. Αποπροσανατολισμένος, επέστρεψε στη δουλειά το επόμενο πρωί, αλλά στις 09.30 βρέθηκε σε υποχρεωτική σύσκεψη καθώς το τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού προσπαθούσε να προσδιορίσει την αιτία της αναστάτωσής του. Παρότι έκανε το καλύτερο δυνατό για να αντισταθεί και να μην αποκαλύψει την κατάστασή του –με την οποία ο ίδιος μόλις είχε αρχίσει να συμβιβάζεται– του είπαν ότι θα τον έστελναν σπίτι του εάν αρνιόταν να εξηγήσει τι τον απασχολούσε.

«Ένιωσα να εξαναγκάζομαι. Δεν ήμουν έτοιμος να το πω ούτε στον εαυτό μου ούτε σε κανέναν, πόσο μάλλον σε κάποια από το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού την οποία δεν γνώριζα πραγματικά», θυμάται. «Το αποκάλυψα. Και είπε "θα πρέπει να ελέγξω εάν πρέπει να το πω σε όλους στο τμήμα Πρώτων Βοηθειών". Της απάντησα "δεν είμαι υποχρεωμένος να το πω ούτε σε σένα, πόσο μάλλον σε οποιονδήποτε άλλο". Το απόγευμα έλαβα ένα μήνυμα που έλεγε ότι το είχαν ελέγξει και δεν χρειαζόταν να το πουν στο Πρώτων Βοηθειών».

Ο Shaun δεν είχε καμία νομική υποχρέωση να αποκαλύψει την κατάστασή του σε οποιονδήποτε στην εταιρεία του. Έξι εβδομάδες αργότερα, επέδειξαν προσβλητική άγνοια για το θέμα.

«Με πήραν σε ένα δωμάτιο και μου είπαν ότι είχαν κάνει έρευνα και πως εάν κοπώ στο γραφείο μου ή στο κτίριο, πρέπει να βεβαιωθώ ότι κάποιος θα έρθει στον χώρο και θα το καθαρίσει», λέει ο Shaun. «Νομίζω ότι είπα "λοιπόν, φυσικά, εάν ήσουν αρνητικός στον ιό θα καθόσουν μέσα σε λίμνη από το αίμα σου, σωστά;" Αυτό με εξόργισε ακόμα περισσότερο, γιατί πού το είχαν ψάξει; Από πού είχαν πάρει αυτή την πληροφορία;»

Ο νόμος Equalities Act 2010 λέει ότι οι εργοδότες πρέπει να κάνουν εύλογες αναπροσαρμογές με μέριμνα για τους ανθρώπους που ζουν με HIV – η πιο συνηθισμένη είναι να δίνουν άδεια για να πηγαίνουν για κλινικές εξετάσεις. Παρόλο που ο Shaun χαρακτηρίζει «υποδειγματική» την παρουσία του στη δουλειά (πριν από τη διάγνωση είχε να πάρει άδεια ασθενείας από το 2009), ο εργοδότης του άρχισε να καταγράφει τις απουσίες του σε υπολογιστικό φύλλο που ήταν αποθηκευμένο στο τερματικό της εταιρείας.

«Ο επικεφαλής του τμήματός μου ήθελε να ξέρει ποια από τα ραντεβού μου δεν καλύπτονταν από τον Equalities Act, χωρίς να μου εξηγήσει ή να δώσει λεπτομέρειες γιατί ήθελε αυτή την πληροφορία», εξηγεί ο Shaun. «Είπα "με κάνεις να νιώθω ότι προσπαθείς να με πιάσεις σκάρτο. Και υποτίθεται ότι δεν θέλεις να κάνεις κάτι τέτοιο". Δεν τους πιστεύω, αλλά την ίδια στιγμή είπαν ότι προσπαθούσαν να δουν πόσο όγκο δουλειάς έφερα σε πέρας μιας και περνούσα τόσο πολλές ώρες εκτός της επιχείρησης».

Όταν μίλησε για την κατάστασή του, ο Shaun εντυπωσιάστηκε από το πόσα λίγα πράγματα γνώριζαν οι εργοδότες του για τον HIV – ειδικά σε σχέση με το εργατικό δίκαιο. Εξάλλου, αυτό ήταν το άρτια στελεχωμένο τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού μιας εταιρείας του FTSE 100. Εντυπωσιάστηκε με το ότι μπορούν να επιδεικνύουν τέτοια αισχρή άγνοια –για να μην αναφέρουμε τη μισαλλοδοξία– και παράλληλα να μην έχουν συνέπειες˙ αυτό δεν είναι καλό για άτομα με HIV που εργάζονται σε πολύ μικρότερες επιχειρήσεις.

Η Alice άρχισε να εργάζεται ως σύμβουλος πωλήσεων σε μια εταιρεία εύρεσης εργασίας με έδρα το Λονδίνο –μια μικρή εταιρεία με πέντε υπαλλήλους– τέσσερις μήνες μετά τη διάγνωσή της. Αμέσως μετά την έναρξη της θεραπευτικής αγωγής της, αρρώστησε και αποφάσισε να μιλήσει στο αφεντικό της. Τον συνάντησε σε μια παμπ εκτός εργασιακού ωραρίου.

«Ήταν απλώς απαίσιο», λέει καθώς θυμάται την αντίδρασή του στην αποκάλυψή της. «Αμέσως έγινε προφανές ότι έκανα λάθος που το είπα, γιατί τα μάτια του άνοιξαν διάπλατα και έπειτα είπε: "Πότε θα κολλήσω AIDS; Πότε θα αρρωστήσω;" Άρχισε να φρικάρει και έπειτα είπε ότι έπρεπε να αλλάξει το συμβόλαιο εργασίας, γιατί εάν πεθάνω θα μηνυθεί. Είπε: "Γιατί στο διάολο δεν είπες τίποτα; Πιστεύω ότι δεν είναι καθόλου δίκαιο που δεν είπες τίποτα". Νόμιζα ότι θα με ευχαριστούσε που του το είπα και ίσως θα σοκαριζόταν λιγάκι. Είχα μείνει άφωνη».

Η συζήτηση διήρκεσε 40 λεπτά, με θέματα συζήτησης που εκτείνονταν από τους πιθανούς κινδύνους εάν μοιράζονταν φλιτζάνια και μαχαιροπίρουνα στο γραφείο (δεν υπάρχουν κίνδυνοι), τα αστεία που είχε κάνει στο παρελθόν για άτομα με HIV στο γραφείο (που τότε αρνήθηκε ότι έκανε), το γεγονός ότι χρειαζόταν το τηλέφωνο των γονιών της σε περίπτωση που κάτι της συνέβαινε (δεν το χρειαζόταν) και τον θυμό του που δεν του το είχε πει νωρίτερα.

Η συζήτηση τελείωσε εποικοδομητικά με την υπόσχεση ότι θα έφτιαχνε ένα εφαρμόσιμο σχέδιο. Δεν κατάφερε να επιστρέψει ποτέ στο γραφείο. Αντ' αυτού, έλαβε ένα μέιλ που ανέφερε πως είχε αποτύχει να φέρει σε πέρας με επιτυχία τη δοκιμαστική περίοδο στη δουλειά και δεν θα την κρατούσαν. Συγκριτικά με τη συζήτηση που είχε προηγηθεί, ήταν μια απότομη αλλαγή κατεύθυνσης.

«Ειλικρινά, μου έλεγε "θα βγάλεις ένα σωρό λεφτά"», λέει η Alice σχετικά με τη σχέση τους πριν από την αποκάλυψη. «Συνεργαζόμασταν πραγματικά στενά, και αρχίσαμε να υλοποιούμε κι άλλα πρότζεκτ».

Ενώ ο Shaun και η Alice αντιμετώπισαν προβλήματα από τους εργοδότες τους λόγω του HIV, ο 26χρονος Jayce Carberry από το Medway του Kent αντιμετώπισε προκατάληψη από τους πελάτες του. Διαγνώστηκε το 2012 και εκείνη την εποχή εργαζόταν ως ελεύθερος επαγγελματίας κομμωτής. Όταν οι φήμες για το πρόβλημα της υγείας του άρχισαν να κυκλοφορούν στη σχετική μικρή γενέτειρά του, επέλεξε να πάρει τον έλεγχο της κατάστασης και απευθύνθηκε στους συμπολίτες του με ένα στάτους στο Facebook.

«Πραγματικά τα πήγαινα πολύ καλά και ήμουν απασχολημένος όλη την ώρα», λέει ο Carberry. «Στέλνω μήνυμα για να επιβεβαιώσω τα ραντεβού, αλλά μετά το στάτους στο Facebook λάμβανα απαντήσεις που έλεγαν "διάβασα στο Facebook για τον HIV σου και πραγματικά δεν νιώθω άνετα με το να κόψεις τα μαλλιά μου". Θα έλεγα ότι έχασα άνετα το 40% της πελατειακής μου βάσης».

Ο πιο κοινός λόγος που τον εγκατέλειψε η πελατεία του ήταν ο παράλογος φόβος τους για το τι θα συνέβαινε εάν κοβόταν με τα ψαλίδια του και εκείνοι έρχονταν σε επαφή με το αίμα του (πολύ μικρή η πιθανότητα, είναι η απάντηση). Έχοντας μειωθεί αισθητά η πελατεία του, προσπάθησε να επιστρέψει σε ένα κομμωτήριο που εργαζόταν και είχε επενδύσει παλαιότερα. Του είπαν ότι η πρόσληψή του «θα έθετε σε κίνδυνο τη φήμη του κομμωτηρίου». Στο παρελθόν είχε φύγει με καλούς όρους από το κομμωτήριο και ο ιδιοκτήτης υποτίθεται πως ήταν φίλος.

«Παράτησα την κομμωτική. Ήταν αποθαρρυντικό με όλα αυτά που συνέβαιναν», λέει. «Έπαθα κατάθλιψη με αυτό το θέμα, χάθηκα από προσώπου γης για μερικούς μήνες και έζησα για λίγο από τις αποταμιεύσεις μου. Έπειτα πήγα να κάνω αίτηση για επίδομα ανεργίας. Δεν είχα άλλη επιλογή». Από τότε, ο Carberry μετακόμισε στο Brighton. Εκτός του ότι έφτιαξε ένα blog στο οποίο περιγράφει την περιπέτειά του, σήμερα διευθύνει μια ιστοσελίδα σεξουαλικής υγείας για τη φιλανθρωπική οργάνωση METRO Charity.

Υπάρχει σίγουρα η αίσθηση ότι το να μάχεσαι, έστω κι αν είσαι νομοταγής, είναι δύσκολο εάν όχι αδύνατο. Ενώ ο Shaun ακόμα δεν έχει πάει στο δικαστήριο για την υπόθεσή του, η Alice επέλεξε να αποφύγει μια δαπανηρή και χρονοβόρα δίκη. Ως ελεύθερος επαγγελματίας, ο Jayce Carberry δεν μπορεί να κάνει τίποτα ανάλογο.

Νομικά έξοδα, χρονικοί περιορισμοί, έλλειψη στοιχείων, άγνοια γύρω από τα εργασιακά δικαιώματα – οι λόγοι που η διάκριση λόγω HIV στον χώρο εργασίας συχνά δεν τιμωρείται και δεν καταγγέλλεται είναι πολλοί. Αλλά το στίγμα και η παρανόηση σχετικά με τον HIV είναι αυτό που επιτρέπει τη συνεχή υπονόμευση του νόμου. Μέχρι οι εταιρείες –και το ευρύ κοινό– να αποκτήσουν περισσότερη γνώση για το τι είναι ο ιός, δυστυχώς αυτές οι ιστορίες θα συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται.

*Το όνομα έχει αλλαχθεί για να προστατευθεί η ταυτότητα του προσώπου.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Περισσότερα από το VICE

Η Ικαρία Χωρίς τα Πανηγύρια στο Καλοκαίρι του Covid

Οι Αληθινοί Λόγοι που Διάφοροι Άντρες δεν Κάνουν Στοματικό

Υπεύθυνοι Πρόσληψης Προσωπικού Αποκαλύπτουν τις Χειρότερες Συνεντεύξεις που Έχουν Κάνει Ποτέ