Τα Μεγάλα Ερωτήματα Γύρω από τις ΜΕΘ στην Ελλάδα

Αυτό που μόλις διαβάσατε θα μπορούσε να είναι η αρχή του πρώτου κεφαλαίου ενός αστυνομικού μυθιστορήματος κι όμως είναι το ρεπορτάζ που περιγράφει τη δολοφονία ενός διασωληνωμένου 77χρονου ασθενή με κορονοϊό, στις αρχές Απριλίου, στο Νοσοκομείο «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Ε.Ε.Σ». Το θύμα, αν και διασωληνωμένο, νοσηλευόταν σε κοινό θάλαμο -και όχι σε ΜΕΘ- μαζί με τον θύτη, έναν 59χρονο ο οποίος βρισκόταν σε καταστολή. Η αστυνομική έρευνα θα έδειχνε ότι ο θύτης έπασχε από ψυχολογικά προβλήματα.

Ο θάνατος-δολοφονία του θύματος έφερε για ακόμη μια φορά στην επιφάνεια το σημαντικό θέμα των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας. Άραγε, αν το θύμα νοσηλευόταν σε κλίνη ΜΕΘ θα ζούσε σήμερα;

Το VICE ψάχνει να βρει απαντήσεις για το τι συμβαίνει με τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στην Ελλάδα.

«Αναζητάτε μια χίμαιρα», μας λέει ο γιατρός Βασίλης Τσάπας, Εντατικολόγος στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου στη Θεσσαλονίκη, όταν του ανακοινώσαμε το θέμα του ρεπορτάζ μας. «Ματαιοπονείτε όταν ψάχνετε αριθμούς ΜΕΘ στην Ελλάδα, γιατί ανάλογα με τη φάση της πανδημίας θα ακούσετε και διαφορετικά νούμερα, τα οποία δεν αντανακλούν τον πραγματικό αριθμό των κλινών», συμπληρώνει ο γιατρός.

Το VICE επικοινώνησε με το Υπουργείο Υγείας ζητώντας αναλυτικά στοιχεία όσον αφορά τον αριθμό των κλινών ΜΕΘ σε κάθε νοσοκομείο ξεχωριστά. Μέχρι την 19η Μαΐου οι διαθέσιμες για νοσηλεία κλίνες ΜΕΘ ήταν 1.539, από τις οποίες οι 946 αφορούσαν αποκλειστικά περιστατικά COVID-19. Δεν διευκρινίστηκε αν αυτός ο αριθμός θα παραμείνει ο ίδιος και μετά το τέλος της πανδημίας.

«Αξιοποιήσαμε την πανδημία ως μια μεγάλη ευκαιρία. Δεν υπερδιπλασιάσαμε απλά σε αριθμό τις 557 κλίνες ΜΕΘ, που βρήκαμε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Τις στελεχώσαμε με το απαιτούμενο προσωπικό, τις εκσυγχρονίσαμε σε υποδομές και εξοπλισμό. Ειδικά οι νέες κλίνες ΜΕΘ που προέκυψαν από τις δωρεές είναι μια πολύ σημαντική παρακαταθήκη για το ΕΣΥ, που φυσικά θα παραμείνει και μετά την επιδημιολογική κρίση», αναφέρει στο VICE ο Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης. Η προσπάθεια ενίσχυσης του ΕΣΥ, σύμφωνα με τον ίδιο, θα συνεχιστεί σε απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές της χώρας όπου υπάρχουν ελλείψεις σε ΜΕΘ. «Έχουμε μπροστά μας το μεγάλο εγχείρημα της αναδιάρθρωσης του Υγειονομικού Χάρτη της χώρας, του νέου ΕΣΥ όπως θέλουμε να λέμε», αναφλερει χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με το Health System Response Monitor (HSRM), μια διαδικτυακή πλατφόρμα με πληροφορίες για το πώς τα συστήματα υγείας ανταποκρίνονται στην πανδημία, στην Ελλάδα, τον Φεβρουάριο του 2020, υπήρχαν συνολικά 565 δημόσια κρεβάτια ΜΕΘ, χωρίς διαθεσιμότητα για πιθανή νοσηλεία των περιπτώσεων COVID-19. Μέχρι την 31η Μαρτίου 2020, ο συνολικός αριθμός των κλινών αυξήθηκε σε 870, με την πλειονότητα αυτών (703) να βρίσκεται σε δημόσια νοσοκομεία.

Ο αριθμός των ΜΕΘ, πράγματι, αλλάζει ανάλογα με τη φάση της πανδημίας. Τον Απρίλιο του 2020 αναπτύχθηκαν 1.017 μονάδες ΜΕΘ, εκ των οποίων οι 840 ήταν σε δημόσια νοσοκομεία, ενώ τον Ιούλιο του 2020 τα επιπλέον κρεβάτια COVID επέστρεψαν στην προ-πανδημία κατάστασή τους, με αποτέλεσμα να καταγραφούν 917 κρεβάτια ΜΕΘ από τα οποία τα 755 ήταν σε δημόσια νοσοκομεία. Μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου το ΕΣΥ διέθετε 1.006 κρεβάτια (825 σε δημόσια νοσοκομεία).

VICE Video: Δέκα Ερωτήσεις που θα Ήθελες να Κάνεις για τις Μεταλλάξεις του Κορονοϊού

Σύμφωνα με την ΟΕΝΓΕ, την ΠΟΕΔΗΝ, αλλά και το ΕΚΑΒ, πέρα από τις ΜΕΘ των δημόσιων και ιδιωτικών νοσοκομείων, πολλά τμήματα όπως αίθουσες χειρουργείων και αίθουσες ανάνηψης των νοσοκομείων έχουν μετατραπεί σε ΜΕΘ. Οι κλίνες αυτές, όπως δηλώνουν στο VICE ο κ. Μιχάλης Γιαννακός, Πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ και ο κ. Πάνος Παπανικολάου, Γραμματέας της ΟΕΝΓΕ, δεν υποστηρίζονται από εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ούτε από τα κατάλληλα μηχανήματα. Μάλιστα, η ΟΕΝΓΕ τον Μάρτιο κατέθεσε αναφορά στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου για τους διασωληνωμένους ασθενείς εκτός ΜΕΘ.

Η εντατική θεραπεία έχει την έννοια της συνεχούς παρακολούθησης του ασθενούς, καθώς η κατάστασή του μπορεί να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή, όπως μας εξηγεί ο παθολόγος Μιχάλης Ρίζος, Εντατικολόγος στο Νοσοκομείο Αττικόν και συνεχίζει λέγοντας ότι «σε συνθήκες ορόφου απλής ιατρικής πτέρυγας αυτό το πράγμα δε μπορεί να γίνει. Δεν είναι χώρος για βαριά πάσχοντα ασθενή η απλή πτέρυγα. Εκτός από την έλλειψη υποδομών -και αυτό θέλω να το τονίσουμε- δεν υπάρχει επάρκεια και προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, με αποτέλεσμα να γίνεται η λεγόμενη ανακύκλωση. Αντί να προσλάβουν 10.000 προσωπικό για όλα τα νοσοκομεία, γίνεται εσωτερική ανακατανομή. Κλείνουν τα χειρουργεία και καλείται το προσωπικό να δουλέψει σε κλίνες ΜΕΘ, χειρουργοί, γυναικολόγοι και νοσηλευτές, όλες οι ειδικότητες, γιατί δεν επαρκούν οι παθολόγοι και οι λοιμωξιολόγοι για αυτή τη δουλειά», μας ανέφερε ο κ. Ρίζος τον Απρίλιο. Την υποστελέχωση σε προσωπικό επιβεβαιώνει και η ανάλυση δεδομένων της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας από το iMEdD Lab. 

Ο κ. Κοντοζαμάνης είπε στο VICE ότι η υποστελέχωση σε προσωπικό και μηχανήματα δεν ισχύει, ενώ παράλληλα επιβεβαίωσε την ύπαρξη προσωρινών κλινών ΜΕΘ. «Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Οι μετατροπές στις οποίες προχωρήσαμε για τις ανάγκες αντιμετώπισης της έξαρσης της πανδημίας -προσωρινά και το τονίζω- είχαν την αναγκαία επάρκεια και πληρότητα για να μπορέσουν να είναι λειτουργικές. Σε αυτή την κατεύθυνση έγιναν προσλήψεις προσωπικού, μόνιμου και επικουρικού, ιατρικού νοσηλευτικού και λοιπού. Προχωρήσαμε εγκαίρως στην προμήθεια όλου του αναγκαίου εξοπλισμού, αλλά και υγειονομικού υλικού και φαρμάκων», λέει.

Το Κεντρικό Σύμβουλο Υγείας (ΚΕΣΥ), σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, αναφέρει ότι ο αριθμός των κρεβατιών ΜΕΘ πρέπει να είναι τουλάχιστον το 5% του συνολικού αριθμού κρεβατιών του νοσοκομείου (για νοσοκομεία ≥ 200 κλίνες).

Σύμφωνα με την ΠΟΕΔΗΝ, μέχρι τουλάχιστον τον Μάιο του 2020, η Ελλάδα διέθετε 35.000 νοσοκομειακά κρεβάτια από τα οποία τα 3.500 θα έπρεπε να ήταν ΜΕΘ. Ο κ. Παπανικολάου από την ΟΕΝΓΕ μάς αναφέρει ότι 2.000 κλίνες θα έπρεπε να είναι ΜΕΘ και οι υπόλοιπες 1.500 Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας.

Στα μέσα Απριλίου, οι γιατροί του ΕΚΑΒ καταχωρούσαν περίπου 50-60 αιτήματα για εισαγωγή ασθενών με COVID-19 σε ΜΕΘ ημερησίως, ενώ για άλλους ασθενείς περίπου 20-30. Την ίδια περίοδο ο μέσος όρος αναμονής ασθενών COVID-19 ήταν από 12-36 ώρες, ενώ των άλλων ασθενών κυμαινόταν μεταξύ 48-72 ωρών. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΕΚΑΒ κ. Νίκο Παπαευσταθίου, η αναμονή μη COVID-19 ασθενών οφείλεται στην αναγκαιότητα διεξαγωγής εξειδικευμένων τεστ, που θα βεβαιώνουν την απουσία λοίμωξης από το νέο κορωνοϊό.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι οι ασθενείς, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, μεταφέρονται σε ΜΕΘ εντός των νομών που διαμένουν ή σε όμορους νομούς, ενώ όσοι διαμένουν σε νησιά διακομίζονται στην ηπειρωτική Ελλάδα ή την Κρήτη με πλωτά μέσα ή αεροδιακομιδές.

Για την αναμονή των ασθενών, ο Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης, δήλωσε στο VICE: «Αυτό που μπορώ με βεβαιότητα να σας πω είναι ότι για όλους τους ασθενείς που απαιτήθηκε νοσηλεία, υπήρξαν διαθέσιμες κλίνες, απλές ή ΜΕΘ. Δεν ήταν κάτι εύκολο, το πετύχαμε όμως και είναι γεγονός. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος της καθημερινής διάθεσης όλο και περισσότερων κλινών για αποκλειστική χρήση από τους ασθενείς COVID».

Βρέθηκε ποτέ άραγε στο σημείο, μέσα σε αυτό το διάστημα, ένας γιατρός να επιλέξει ανάμεσα σε έναν νεότερο και γηραιότερο ασθενή, για το σε ποιον από τους δύο θα δώσει κρεβάτι σε ΜΕΘ;  «Η ερώτηση που κάνετε θέλει καφέ και τσιγάρο. Όταν υπάρχει ένδειξη ότι ένας άρρωστος πρέπει να διασωληνωθεί πρέπει άμεσα να βρεθεί κλίνη ΜΕΘ. Αν βρεθείς με δύο υποψήφιους για ΜΕΘ και βρεθεί μόνο ένα κρεβάτι, το σωστό είναι να διασωληνώσεις και τους δύο και μετά να πάρεις τηλέφωνο το ΕΚΑΒ και να τους ενημερώσεις ότι έχω δύο διασωληνωμένους και ένα κρεβάτι, και να τους ζητήσεις να βρουν λύση για τον δεύτερο. Διασωληνώνονται άνθρωποι στους οποίους μπορεί να προσφερθεί μια υπηρεσία υγείας, η οποία θα παρατείνει τη ζωή τους. Δεν διασωληνώνονται άνθρωποι απλά για να παραταθεί η διαδικασία του θανάτου τους. Με αυτή την έννοια πάντοτε γίνεται επιλογή ποιον θα διασωληνώσεις», λέει ο εντατικολόγος κ. Τσάπας.

Μέχρι στιγμής ποτέ δεν έχει δημοσιοποιηθεί μια πλήρης καταγραφή των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας στην Ελλάδα ανά νοσοκομείο από το Υπουργείο Υγείας. Το VICE συγκέντρωσε δελτία Τύπου της ΠΟΕΔΗΝ όπου γίνεται αναφορά σε αριθμούς ΜΕΘ στα νοσοκομεία της επικράτειας και τα ανέλυσε.

Το VICE επεξεργάστηκε τα δεδομένα της ευρωπαϊκής έρευνας “A Country Level Analysis Comparing Hospital Capacity and Utilisation During the First COVID-19 Wave Across Europe”, του Technische Universität Berlin, τα οποία δείχνουν την ανάπτυξη ΜΕΘ μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας.

Το ερώτημα που κυριαρχεί, εδώ και πάνω από έναν χρόνο, είναι αν τα περισσότερα σε αριθμό κρεβάτια ΜΕΘ θα μπορούσαν να είχαν περιορίσει τον αριθμό των θανάτων ασθενών από COVID-19.

«Αν υπήρχαν περισσότερες ΜΕΘ, πρώτον δεν θα υπήρχαν διασωληνωμένοι ασθενείς σε ορόφους. Κάθε μέρα που περνάει και όσο δεν βρίσκεται κλίνη, η θνητότητα στους ορόφους εκτοξεύεται. Δεύτερον, θα μπορούσαν να μπουν σε ΜΕΘ περιστατικά ενδιάμεσης βαρύτητας, τα οποία δεν είναι σίγουρο αν θα πρέπει να διασωληνωθούν ή όχι. Θα μπορούσαν να βοηθηθούν και αυτοί οι ασθενείς καλύτερα. Με αυτόν τον τρόπο, θα είχε ξεμπλοκαριστεί και όλο το υπόλοιπο νοσοκομείο, ώστε να έρθουν και άλλα περιστατικά. Πολύς κόσμος καθυστερεί να έρθει στο νοσοκομείο, διότι βλέπει την ταλαιπωρία που θα περάσει. Μπορεί να κάνει οκτώ-δέκα ώρες να εξεταστεί και αυτό έχει να κάνει με την πληθώρα των προσελεύσεων. Αν υπήρχαν περισσότερες ΜΕΘ θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί (πέρα από τα περιστατικά COVID-19) και όλη η υπόλοιπη νοσηρότητα. Θα είχε μειωθεί η θνητότητα, αλλά όχι ότι δεν θα είχαμε θανάτους, είναι τόσο βαριά κάποια περιστατικά που ότι και να κάνεις, δε μπορούν να επιβιώσουν», λέει στο VICE ο παθολόγος κ. Ρίζος.

Σύμφωνα με τα δεδομένα της κυβέρνησης οι ασθενείς με COVID-19 που νοσηλεύονται σε απλές κλίνες, ύποπτα και επιβεβαιωμένα περιστατικά, την 19η Μαΐου 2021 ήταν 3.362. Μέχρι την 31η Μαΐου ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται διασωληνωμένοι ήταν 485. Οι εμβολιασμοί προχωράνε, η Ελλάδα άνοιξε επίσημα τα σύνορά της στους τουρίστες, το ερώτημα τώρα είναι αν η ελληνική κυβέρνηση θα εφησυχαστεί ή θα οχυρώσει το εθνικό σύστημα υγείας για την αντιμετώπιση ενός ενδεχομένου τέταρτου κύματος τον Σεπτέμβριο.

«Το ΕΣΥ άντεξε, στάθηκε όρθιο και αυτό είναι που στο τέλος μετράει. Το υγειονομικό προσωπικό της χώρας είναι εκείνο στο οποίο οφείλεται αυτή η αντοχή του συστήματος. Ο εκσυγχρονισμός των υποδομών και του εξοπλισμού σε συνδυασμό με την επάρκεια σε ιατρικό, νοσηλευτικό και άλλο λοιπό προσωπικό μπορούν να εξασφαλίσουν σε κάθε περίπτωση ένα καλό επίπεδο προετοιμασίας για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Αυτός είναι και ο λόγος που θα συνεχίσουμε, με σχέδιο, την ενίσχυση του ΕΣΥ», είπε στο VICE ο Αναπληρωτής Υπουργός κ. Κοντοζαμάνης.

Περισσότερα από το VICE

Το Σύνδρομο Tourette και τα 30 Τικ Δεν Στάθηκαν Ποτέ Εμπόδιο στη Ζωή του Ανδρέα

Το Τελευταίο Βλέμμα στο Σεράγεβο: Η Φωτογραφία που Έκλεισε μια «Πληγή» 30 Χρόνων

H Seniora Rose «Οργώνει» τους Δρόμους της Θεσσαλονίκης της με τη Μηχανή της

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.