Οι επιστήμονες μπορούν να αναδομήσουν απίστευτες λεπτομέρειες για περασμένες περιόδους της ιστορίας της Γης χρησιμοποιώντας απολιθώματα, πετρώματα και άλλα στοιχεία που διατηρούνται στον φλοιό της. Αλλά μερικές φορές, η απουσία γεωολογικών αρχείων λέει εξίσου πολλά πράγματα με την ύπαρξή τους.
Η Μεγάλη Ασυνέχεια, ένα χαμένο κομμάτι χρόνου που εμφανίζεται σε πετρώματα σε όλο τον κόσμο, είναι το απόλυτο παράδειγμα αυτού του φαινομένου. Το γιγάντιο αυτό σφάλμα στη μνήμη της Γης υπερβαίνει το ένα δισεκατομμύριο χρόνια σε κάποια μέρη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πετρώματα 550 εκατομμυρίων ετών πάνω σε αρχαία στρώματα 1,7 δισεκατομμυρίων ετών, χωρίς ίχνος των πολλών χαμένων περιόδων ενδιάμεσα.
Για περισσότερο από έναν αιώνα, οι επιστήμονες συζητούσαν την αιτία αυτού του τρομερού γεωλογικού μπλακάουτ, που έσβησε ένα τεράστιο κομμάτι της νεοπροτεροζωικής περιόδου. Δυο βασικές εξηγήσεις έχουν προκύψει, που δεν αποκλείουν η μία την άλλη. Η μία είναι ότι τεκτονική δραστηριότητα που σχετίζεται με τον σχηματισμό και τον κατακερματισμό της υπερηπείρου Ροδινίας δημιούργησε την Ασυνέχεια, ενώ μια άλλη αφορά τη διάβρωση από εκτεταμένη παγετωνοποίηση κατά τη διάρκεια της φάσης «Γης Χιονόμπαλας» του πλανήτη μας πριν από 700 εκατομμύρια χρόνια.
Τώρα, μια ομάδα με επικεφαλής τον Kalin McDanell, μεταδιδακτορικό ερευνητή στις επιστήμες της γης στο Ντάρτμουθ, έχει παρουσιάσει νέα στοιχεία ότι οι παγετώνες ήταν η βασική δύναμη που δημιούργησε αυτό το μυστηριώδες κενό στον χρόνο.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν δυνατή ένδειξη ψύξης σε τέσσερις πολύ διαφορετικές γεωλογικές τοποθεσίες στη Βόρεια Αμερική, που δείχνει ότι η παγετωνοποίηση σε επίπεδο ηπείρου ίσως είναι «η μόνη λογική διαδικασία που μπορεί να εξηγήσει τον σχηματισμό και τη διατήρηση της Μεγάλης Ασυνέχειας σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε την περασμένη Τρίτη στο The Proceedings of the National Academy of Sciences.
«Κάτι μοναδικό συνέβαινε από άποψη παγκόσμιας γεωδυναμικής και επιφανειακών διαδικασιών που επέτρεψαν στη Μεγάλη Ασυνέχεια να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί», είπε ο McDannell σε μια κοινή κλήση με τον C. Brenhin Keller, αναπληρωτή καθηγητή επιστημών της γης στο Ντάρτμουθ, που έχει συμμετάσχει στη συγγραφή της μελέτης. «Αυτή είναι η δική μου άποψη για τον λόγο που αυτό το φαινόμενο έχει αιχμαλωτίσει τη φαντασία του κόσμου».
Σε προηγούμενες μελέτες πάνω σε αυτό το τεράστιο κενό στον χρόνο βρέθηκαν στοιχεία τεκτονικής διάβρωσης σε σημεία όπως το Πάικς Πικ, το Κολοράντο και η Λίμνη Όζαρκ στο Μιζούρι, που ήταν κοντά στα ενεργά ρήγματα της Ροδινίας πριν από 700 εκατομμύρια χρόνια. Στη μελέτη τους, η ομάδα του McDannell διευρύνουν το φάσμα από αυτές τις περιοχές και περιλαμβάνουν πετρώματα από τη Λίμνη Αθαμπάσκα στο Σασκατούν του Καναδά και την κοιλάδα του Ποταμού Μινεσότα, που ήταν πολύ μακριά από οποιαδήποτε τεκτονική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια εκείνης της πανάρχαιας εποχής.
ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΑΝ ΘΕΡΜΟΧΡΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΣΥΝΕΧΕΙΑΣ (KALIN MCDANNELL).
H ομάδα ανάλυσε δημοσιευμένα δεδομένα θερμοχρονολογίας από αυτές τις περιοχές και ανακάλυψε ενδείξεις ταυτόχρονης ψύξης πετρωμάτων που σχετίζεται με τη διάβρωση των παγετώνων. Ενώ η τεκτονική δραστηριότητα μπορεί να συνέβαλε στη Μεγάλη Ασυνέχεια σε μερικές περιοχές, ο McDannell και οι συνάδελφοί του συμπέραναν ότι η παγετωνοποίηση είναι η μόνη διαδικασία που θα μπορούσε να έχει διαλύσει χιλιόμετρα γεωλογικών στρωμάτων σε τόσες διαφορετικές περιοχές.
«Φανταστείτε το μέσο των ΗΠΑ σήμερα, να διαβρώνεται σε μια έκταση χιλιομέτρων σε μια γεωλογικά σύντομη περίοδο των 60 με 100 εκατομμυρίων ετών», λέει ο Keller που ήταν επικεφαλής μιας μελέτης που δημοσιεύτηκε το 2019 και επίσης υποστήριζε ότι η Ασυνέχεια οφειλόταν στους παγετώνες. «Αυτό συμβαίνει συνήθως. Αν τέτοια ποσοστά διάβρωσης ήταν φυσιολογικά, δεν θα είχαμε φλοιό μεγαλύτερο από μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια».
«Είναι μια εξαιρετική ένδειξη ψύξης στο εσωτερικό της ηπείρου και είναι δύσκολο να φανταστείς κανείς πολλούς τρόπους να συμβεί αυτό εκτός από την παγετωνοποίηση», συμπλήρωσε.
Ενώ η καινούργια μελέτη στηρίζει την υπόθεση παγετωνοποίησης ως προς τη Μεγάλη Ασυνέχεια, η ομάδα σχεδιάζει να αναλύσει δείγματα από περισσότερες περιοχές σε όλο τον κόσμο για μια ευρύτερη αίσθηση των δυνάμεων που κατάπιαν αυτά τα χαμένα χρόνια. Εκτός από τη λύση ενός από τα πιο ενδιαφέροντα γεωλογικά μυστήρια, αυτές οι επακόλουθες μελέτες μπορούν να επηρεάσουν την κατανόηση της εμφάνισης της σύνθετης ζωής στη γη.
Αυτό το τεράστιο κενό στο γεωλογικό αρχείο τελειώνει περίπου 550 εκατομμύρια χρόνια πριν, ακριβώς πριν την έκρηξη της σύνθετης ζωής που κυριαρχεί έκτοτε στον πλανήτη. Ενώ δεν υπάρχει βέβαιος σύνδεσμος μεταξύ της αιτίας της Μεγάλης Ασυνέχειας και της εμφάνισης των σύγχρονων ειδών, ο συγχρονισμός τραβάει το επιστημονικό ενδιαφέρον εδώ και χρόνια.
«Μπορούμε να φανταστούμε χωρίς να είμαστε πολύ τολμηροί ότι μια περίοδος εκτεταμένης παγετωνικής διάβρωσης θα οδηγούσε σε μεγάλης έκτασης κονιορτοποιημένα ιζηματογενή πετρώματα και θα επηρέαζε τα πετρώματα του φλοιού πιο ευρέως, με πολλά θρεπτικά συστατικά, πράγμα που σίγουρα δεν θα σου έκανε και πολύ κακό αν ήσουν ένας οργανισμός που προσπαθούσε να διαφοροποιηθεί και να πολλαπλασιαστεί εκείνη την εποχή», είπε ο Keller.
«Λείπει ένα τεράστιο κομμάτι περιοχής πετρωμάτων, και αμέσως μετά έχουμε αυτή την έκρηξη ζωής», συμπληρώνει ο McDannell. «Επομένως μπορείς να εξάγεις έστω και κάπως διστακτικά αυτό το χαλαρό συμπέρασμα. Δεν θα έλεγα ότι είναι δεδομένο αλλά σίγουρα είναι μια περιοχή που μπορεί να ερευνηθεί».
Περισσότερα από το VICE
Ο Λευτέρης Είναι ο Πρώτος Τυφλός Φοιτητής που Αποφοίτησε από το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
Ρώτα την Μπάρα: H Σμαράγδα Πιστεύει ότι Φλερτάρουμε σαν να Πηγαίνουμε Σούπερ-Μάρκετ