Το Άρθρο του George Clooney για το Σουδάν

Kοινοποίηση

Υπό την κάλυψη του σκοταδιού, σε ένα κόσμο του οποίου η προσοχή είναι στραμμένη σε κρίσεις όπου η κάμερα φθάνει ευκολότερα, όπως στην Ουκρανία, τη Συρία και την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία (CAR), η κυβέρνηση του Σουδάν έχει αναβιώσει και εντατικοποιήσει τη στρατηγική της γενοκτονίας στις κύριες ζώνες πολέμου της χώρας. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν επιτρέπονται. Οι λίγες ανθρωπιστικές οργανώσεις που ακόμα επιτρέπεται να λειτουργούν, βρίσκονται εκεί υπό την αυστηρή συμφωνία να το κάνουν ήσυχα. Και η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών στο Νταρφούρ προσφάτως ενεπλάκη στην ευρεία θεσμική συγκάλυψη τόσο του μεγέθους της καταστροφής, όσο και της άμεσης συμμετοχής της κυβέρνησης του Σουδάν στη δημιουργία της κρίσης. Το Σουδάν μπορεί να είναι η πιο φονική σύρραξη στον κόσμο. Ωστόσο ο πόνος και τα βάσανα του λαού του έχουν επισκιαστεί, αποκρυφτεί, αποσιωπηθεί. 

Ένας όρος, όπως η γενοκτονία είναι εμπρηστικός και γεμάτος αποσκευές. Η γενοκτονία ορίζεται από το διεθνές δίκαιο ως δολοφονία «με σκοπό την καταστροφή, συνολικά ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας». Ανεξάρτητα από το ποια ορολογία αποδεχθείτε, σήμερα, συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες αποτελούν στόχο- με θεαματικά καταστροφικούς τρόπους-σε τρεις καταστραμμένες από τον πόλεμο περιοχές του Σουδάν, Νότιο Κορντοφάν, Μπλε Νείλος και για ακόμα μια φορά το Νταρφούρ. Στα ταξίδια μας εκεί, έχουμε ακούσει πολλές φορές οδυνηρές μαρτυρίες από επιζήσαντες.  

Videos by VICE

Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ήδη χαθεί σε διάφορες συγκρούσεις στο Σουδάν, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δυο δεκαετιών. Είναι σχεδόν ακατανόητο ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν χειρότερα, καθώς σήμερα η κλίμακα της βίας αυξάνεται σε πρωτοφανή επίπεδα, γεγονός που αποδεικνύεται από το απόσπασμα του Ben Anderson που θα δείτε, την Παρασκευή, στο επεισόδιο του VICE στο HBO.

Ο αρχιτέκτονας αυτών των φρικαλεοτήτων, η κυβέρνηση του Σουδάν, μετενσαρκώνει ‘ένα παλιό κάθαρμα’ για να φέρει εις πέρας τα πιο βίαια στοιχεία αυτή της εκστρατείας. Οι πολιτοφύλακες Janjaweed έγιναν γνωστοί διεθνώς, όταν η γενοκτονία στο Νταρφούρ ήταν στο ζενίθ της, πριν από μια δεκαετία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, αυτές οι περιπλανώμενες ομάδες δολοφόνων βγήκαν εκτός της οθόνης των ραντάρ της διεθνούς κοινότητας. Σήμερα, όπως τεκμηριώνει ο συνάδελφος μας Akshaya Kumar σε ρεπορτάζ για το Satellite Sentinel Project και το Enough Project, οι Janjaweed επέστρεψαν με εκδικητική διάθεση και υπό τη σημαία των νεοϊδρυθέντων δυνάμεων του καθεστώτος Rapid Support Forces. Αυτές οι δυνάμεις είναι καλύτερα εξοπλισμένες, υπόκεινται στην κεντρική διοίκηση και είναι πλήρως ενσωματωμένες στο μηχανισμό ασφαλείας του κράτους, με νομική ασυλία από ποινική δίωξη. Αυτή τη φορά, το καθεστώς του Σουδάν δεν έχει καν πρόθεση να προσποιηθεί ότι οι Janjaweed 2.0 δεν είναι δική τους ευθύνη.

Για το λαό του Σουδάν, ο τρόμος που εμπνέουν οι Janjaweed μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον τρόμο από αέρος. Η Πολεμική Αεροπορία του Σουδάν έχει αποκτήσει πιο ακριβή βομβαρδιστικά αεροσκάφη και πιο καταστροφικές βόμβες για να εντείνει την εναέρια επίθεση της κατά πολιτικών στόχων στις εμπόλεμες ζώνες, σε πλήρη αντίθεση με τα μάταια ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το Satellite Sentinel Project καταγράφει συχνά δορυφορικές εικόνες κοινοτήτων που έχουν ισοπεδωθεί από τους βομβαρδισμούς. Μέχρι στιγμής, αυτό το στοιχείο έχει αγνοηθεί.

Μια σειρά δορυφορικών εικόνων από το 2011 έφεραν στο φως στοιχεία ενός μαζικού τάφου στο Σουδάν, κάτι που επιβεβαιώνεται κι από τοπικές αναφορές. Φωτογραφία μέσω Enough Project

Ας θυμηθούμε επίσης ότι η κυβέρνηση στο Χαρτούμ είναι η ίδια που βρίσκεται πίσω από μια σειρά εγκλημάτων και φρικαλεοτήτων. Το καθεστώς παρέχει καταφύγιο στον Joseph Kony και τον Στρατό Αντίστασης του Κυρίου σε ένα θύλακα του Νότιου Σουδάν, χρηματοδοτεί τους Janjaweed να πολεμούν για λογαριασμό των πολιτοφυλάκων Séléka που διαπράττουν κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη CAR, παρέχει στήριξη σε ομάδες ανταρτών που έχουν αποσταθεροποιήσει το γειτονικό Νότιο Σουδάν, διευκολύνει τη λαθροθηρία και τα δίκτυα λαθρεμπορίας χρυσού που αποδεκατίζουν κοπάδια ελεφάντων και έχει εκτοπίσει δεκάδες χιλιάδες ιθαγενείς κατοίκους από τις περιοχές όπου έχει ανακαλυφθεί χρυσό.

Για τα κάνει όλα αυτά το καθεστώς; Πολύ απλά για να διατηρήσει την εξουσία και αποκτήσει πλούτο, με οποιοδήποτε μέσο είναι απαραίτητο. Η στρατηγική καταστολής της εξέγερσης που ακολουθείται-αποστράγγιση νερού για να πιάσει το ψάρι-είναι η παλιότερη που υπάρχει. Σκοτώνει και εκτοπίζει αμάχους στις ζώνες των ανταρτών, κι έτσι είναι ευκολότερο να βρει τους αντάρτες. Πρόκειται για δημογραφική αναδιοργάνωση, με εκατομμύρια ανθρώπων να εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα καλλιεργήσιμα και πλούσια σε ορυκτά εδάφη τους και να μετακινηθούν προς την έρημο όπου θα πεθάνουν από την πείνα. Εκεί, τόσο η μορφολογία της Σαχάρα, όσο και η αλλαγή του κλίματος εμφανίζουν σοβαρές προκλήσεις όσο αφορά στην επιβίωση. Κι αφού η κυβέρνηση εμποδίζει την ανθρωπιστική βοήθεια, θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια νέα μορφή γενοκτονίας. 

Στο μεταξύ, αποσπώντας τον έλεγχο της παραγωγικής γης, κλέβοντας το ζωικό κεφάλαιο που αντιπροσωπεύει τις οικονομίες μιας ζωής για τους περισσότερους ανθρώπους και παγιώνοντας την παραγωγή χρυσού και πετρελαίου, αυτό σημαίνει ότι ο πλούτος της χώρας μεταφέρεται στους ανώτερους αξιωματούχους του καθεστώτος. Στη συνέχεια αυτός ο κλεμμένος πλούτος χρηματοδοτεί την Janjaweed, τα εγχώρια όργανα ασφάλειας, την Πολεμική Αεροπορία και διασφαλίζει ότι αυτά τα βίαια μέσα ελέγχου θα βρίσκονται στα χέρια ενός μικρού κύκλου κυβερνητικών αξιωματούχων. Το Satellite Sentinel Project έχει στόχο να κάνει εγκληματολογική έρευνα και να αποκαλύψει τους οικονομικούς μηχανισμούς του πυρήνα της καταστροφής.

Η κατάσταση ίσως ακούγεται απελπιστική, αλλά δεν είναι έτσι. Πρόκειται για μια κρίση που η Αμερική μπορεί να βοηθήσει για να επιλυθεί. Σε αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν, οι ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει την επιρροή τους για να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στο Σουδάν. Η κυβέρνηση Κλίντον, το 1995, ηγήθηκε τον προσπαθειών για να επιβληθούν κυρώσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στο Σουδάν για το ρόλο που είχε παίξει στη διεθνή τρομοκρατία, γεγονός που οδήγησε στην εκδίωξη του Οσάμα μπιν Λάντεν από τη χώρα και τον τερματισμό άλλων δυσάρεστων σχέσεων.  Η κυβέρνηση Μπους βοήθησε στις διαπραγματεύσεις για το τέλος του φονικού πολέμου μεταξύ Βορρά και Νότου στο Σουδάν, το 2005. Και η κυβέρνηση Ομπάμα, το 2010, ηγήθηκε των διεθνών προσπαθειών πίεσης προς την κυβέρνηση του Σουδάν προκειμένου να επιτραπεί ένα ειρηνικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Νότιου Σουδάν. Όταν οι ΗΠΑ λειτουργήσουν με δικομματικό τρόπο και χτίσουν διεθνείς συνασπισμούς, η αλλαγή είναι πιθανή στο Σουδάν.

Δεν είναι ρεαλιστικό να σκεφτόμαστε ότι η προσοχή του κοινού μπορεί να παραμείνει εστιασμένη για τόσα πολλά χρόνια σε ένα τόπο που βρίσκεται χιλιάδες μίλια μακριά και με τον οποίο λίγα πράγματα το συνδέουν. Το ότι το Νταρφούρ προσέλκυσε το ενδιαφέρον του κοινού για μερικά χρόνια ήταν το αφύσικο.  Αυτό που ήταν προβλέψιμο, ήταν το ότι ο κόσμος τελικά σταμάτησε να δίνει σημασία. Ο προβολέας στρέφεται με άστατο τρόπο. Το βλέπουμε ήδη με την Συρία. Για να ξαναρίξει φως εκεί που πρέπει, χρειάζονται νέες πληροφορίες και ιδέες όσο αφορά τις κρίσεις οι οποίες φαίνονται παλιές. Το να λέμε στον κόσμο ότι πρέπει να ενδιαφερθεί, επειδή ενδιαφερόταν πριν από 10 χρόνια δεν έχει αποτέλεσμα.

Ωστόσο υπάρχουν λόγοι για τους οποίοι οι Αμερικανοί θα έπρεπε να ενδιαφερθούν τώρα για την απαράμιλλη βία στο Σουδάν αφού σχετίζεται με τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Καταρχήν, εάν σας αφορά το θέμα της τρομοκρατίας, το Σουδάν στο παρελθόν παρείχε καταφύγιο στον μπιν Λάντεν και προσφάτως ενίσχυσε τους δεσμούς του με το ιρανικό καθεστώς. Εάν σας ενδιαφέρουν οι σινοαμερικανικές σχέσεις, το Σουδάν παρέχει μια τεράστια ευκαιρία για σινοαμερικανική συνεργασία στο πλαίσιο των ειρηνευτικών προσπαθειών εκεί, με δεδομένη την επένδυση της Κίνας ύψους 10 δις δολαρίων στην πετρελαιοβιομηχανία του Σουδάν. Εάν σας ενδιαφέρεστε για τις θρησκευτικές διώξεις, το Σουδάν επιτίθεται στους Μουσουλμάνους που δεν ευθυγραμμίζονται με το όραμα του κυβερνώντος κόμματος για το Ισλάμ και το καθεστώς καταπιέζει τους Χριστιανούς στο Χαρτούμ. Εάν ενδιαφέρεστε για τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, ο λοιμός απειλεί τμήματα του Σουδάν γιατί το καθεστώς μπλοκάρει την ανθρωπιστική βοήθεια.

Οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να επέμβουν στρατιωτικά στο Σουδάν. Δεν απαιτείται κάποια επιχείρηση βοήθειας με τεράστιο προϋπολογισμό. Αντί αυτού, η Αμερική μπορεί να κάνει πραγματική διαφορά στο Σουδάν με δυο άλλους τρόπους.

Πρώτον, οι ΗΠΑ χρειάζεται να εντείνουν τις διπλωματικές προσπάθειες για να βοηθήσουν να δημιουργηθεί μια ενιαία, ενοποιημένη, σε γενικές γραμμές χωρίς αποκλεισμούς ειρηνευτική διαδικασία σε όλο το Σουδάν, που θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις βαθύτερες αιτίες της κρίσης και να οδηγήσει σε πραγματική δημοκρατική μεταμόρφωση της χώρας. Ελάτε μαζί μας να πιέσουμε για τον διορισμό Αμερικανού ανώτερου αξιωματούχου, ο οποίος θα εργάζεται αποκλειστικά και μόνο για το θέμα της ειρηνευτικής διαδικασίας στο Σουδάν με μια μικρή ομάδα ειδικών και διπλωματών που θα στηρίζουν τους Αφρικανούς διαμεσολαβητές και τους ομολόγους τους από τα Ηνωμένα Έθνη.

Δεύτερο, οι ΗΠΑ πρέπει να ανοικοδομήσουν την επιρροή τους στο Χαρτούμ και ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουν είναι μέσω του πορτοφολιού του καθεστώτος. Η αμερικανική κυβέρνηση πρέπει να δώσει στο Υπουργείο Οικονομικών τους πόρους που χρειάζονται ώστε να ακολουθήσει τα ίχνη των χρημάτων που επιτρέπουν τις μαζικές θηριωδίες και να επιβάλει κυρώσεις κατά των συνένοχων φορέων. Μια μικρής κλίμακας στρατιωτική παρέμβαση, που είναι εκτός συζήτησης και η οποία θα κυνηγάει τον κλεμμένο πλούτο της καθεστωτικής ελίτ, θα τραβήξει την προσοχή τους όπως καμία άλλη ενέργεια.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, οι Αμερικανοί φορολογούμενοι έχουν συνεισφέρει δισεκατομμύρια δολάρια για το Σουδάν για ανθρωπιστική βοήθεια και για τις ειρηνευτικές δυνάμεις σε μια γη όπου δεν υπάρχει ειρήνη. Μια μικρή επένδυση σε προληπτική διπλωματία και εγκληματολογικές έρευνες θα μπορούσε να αποφέρει τεράστια εξοικονόμηση χρημάτων και θα βοηθούσε να παγώσει η πιο καταστροφική φωτιά στον κόσμο, μια φωτιά που μόνο όσοι βρίσκονται μέσα στις φλόγες γνωρίζουν ότι ακόμα καίει.

Ο George Clooney είναι συνιδρυτής του Satellite Sentinel Project μαζί με τον John Prendergast, ο οποίος επίσης ίδρυσε το Enough Project.