Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Σύμβουλο Συμπεριφοράς Σκύλων

Αν ξεκίνησες ψυχοθεραπεία για πρώτη φορά λόγω της πανδημίας, σίγουρα δεν είσαι ο μόνος. Αλλά δεν χρειάζονται μόνο οι άνθρωποι έξτρα βοήθεια με την ψυχική τους υγεία – μερικές φορές χρειάζονται και οι χνουδωτοί μας φίλοι.

Μια μελέτη του 2019 με πάνω από 13.000 σκυλιά έδειξε ότι 70% των σκυλιών είχαν άγχος που προκαλούνταν, για παράδειγμα, από δυνατούς θορύβους και 29% είχαν κάποιον φόβο, είτε για άλλους σκύλους είτε άγνωστους ανθρώπους είτε νέα περιβάλλοντα. Το πρόβλημα είναι ότι τα σκυλιά δεν μπορούν να μιλήσουν. Γι’ αυτό πολλά από τα προβλήματά τους, όπως άγχος, ανία, PTSD και άλλα ζητήματα ψυχικής υγείας, μπορούν να εκδηλωθούν με επιθετική ή καταστροφική συμπεριφορά.

Οι ιδιοκτήτες, όμως, πολλές φορές δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη ρίζα των προβλημάτων των σκυλιών τους, αποδίδοντας ανθρώπινα κίνητρα στα ζώα τους ή τα θωρούν κακά σκυλιά και τα αφήνουν σε κάποιο καταφύγιο. Ευτυχώς, με λίγη εκπαίδευση από έναν επαγγελματία, μπορούν να αποφευχθούν τα πιο ακραία σενάρια και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής σκυλιών και ιδιοκτητών.

Ο 37χρονος Vlad Vancia, που ζει στη ρουμανική πόλη Cluj-Napoca, είναι σύμβουλος συμπεριφοράς σκύλων εδώ και εννέα χρόνια. Ως παιδί πάντα τον γοήτευε η συμπεριφορά των ζώων. Σπούδασε Βιολογία στο πανεπιστήμιο κι έπειτα εργάστηκε σε ζωολογικό κήπο. Με ενθάρρυνση από τη δουλειά του αποφάσισε να κάνει μαθήματα και εργαστήρια, για να μάθει περισσότερα για το πώς να διαγιγνώσκει ζητήματα ψυχικής υγείας στα σκυλιά με βάση τη συμπεριφορά τους και τη γλώσσα του σώματος. Τον ρώτησα τι περιλαμβάνει η δουλειά του και τι μπορούν να κάνουν οι ιδιοκτήτες σκύλων για να βελτιώσουν τη σχέση τους με τους τετράποδους φίλους τους.

VICE: Γεια σου, Vlad. Πριν περάσουμε στις δέκα ερωτήσεις, μπορούμε να συζητήσουμε τι ακριβώς κάνει ένας σύμβουλος συμπεριφοράς σκύλων;
Vlad Vancia: Βοηθάω τα σκυλιά με ορισμένα προβλήματα συμπεριφοράς, όπως άγχος, επιθετικότητα, γάβγισμα, έλλειψη εμπιστοσύνης κ.λπ. Προσπαθώ να καταλάβω από πού προκύπτουν αυτά τα προβλήματα και τι είδους εκπαίδευσης θα τα έλυνε.

Επίσης εργάζομαι με τους ανθρώπους-συντρόφους των σκύλων, επειδή επηρεάζουν πολύ τη συμπεριφορά του σκύλου. Αποφεύγω να τους αποκαλώ αφεντικά ή ιδιοκτήτες. Πολλοί στενοχωριούνται όταν ο σκύλος τους δεν υπακούει. Έχουν προσδοκίες επειδή έχουν μια αίσθηση ιδιοκτησίας στον σκύλο. Αλλά αν τον θεωρήσουμε σύντροφο, αυτή η προσδοκία δεν υπάρχει πια.

Γιατί κάποια σκυλιά χρειάζονται σύμβουλο συμπεριφοράς;
Δυστυχώς τα περισσότερα σκυλιά δεν ζουν πια όπως θα έπρεπε. Τα σκυλιά είναι κοινωνικά, έξυπνα και συναισθηματικά περίπλοκα ζώα και οι ανάγκες τους καλύπτονται όλο και λιγότερο. Χρειάζονται εγκεφαλικά ερεθίσματα εκτός από τα σωματικά.

Κάποιοι λένε ότι καλό σκυλί είναι το κουρασμένο σκυλί, αλλά εγώ προτιμώ να λέω ότι καλό σκυλί είναι το σκυλί που παίρνει τα σωστά ερεθίσματα. Πολλά προβλήματα συμπεριφοράς εμφανίζονται σε βαριεστημένα σκυλιά ή σκυλιά που έχουν συγκεκριμένα ζητήματα, ανάλογα με τη ράτσα τους. Ένα παράδειγμα είναι τα μπουλ-τεριέ που κυνηγάνε την ουρά τους σαν παλαβά. Αυτό το πρόβλημα συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε κακή ποιότητα ζωής για τον σκύλο και κάποια τεριέ δεν μπορούν να το ελέγξουν. Το σκυλί τότε πρέπει να πάει σε σύμβουλο συμπεριφοράς αν θέλεις να ηρεμήσει ή αν πιστεύεις ότι θα σε βοηθήσει να καταλάβεις καλύτερα το σκυλί σου.

Πώς καταλαβαίνεις τι νιώθει ή τι σκέφτεται ένα σκυλί;
Είμαστε τυχεροί που αυτά τα ζώα εκφράζουν πολλά από τα συναισθήματά τους. Αν ξέρεις να διαβάζεις τη γλώσσα τους και ξέρεις έννοιες της ψυχολογίας των σκύλων, μπορείς να καταλάβεις καλά τι συμβαίνει. Αν δεις τον σκύλο σου να γλείφει το χείλη του όταν δεν υπάρχει φαγητό ή νερό κάπου εκεί κοντά ίσως σου στέλνει το μήνυμα ότι ανησυχεί, ότι νιώθει άβολα ή είναι στρεσαρισμένος. Αν μπορούμε να το αναγνωρίσουμε αυτό, μπορούμε να βοηθήσουμε το σκυλί να ξεπεράσει το πρόβλημα χωρίς να κλιμακωθεί.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας;
Πρώτον, προσπαθώ να γνωρίσω τον σκύλο και να καταλάβω τι προκάλεσε το πρόβλημά του. Έπειτα λέω στον άνθρωπο/σύντροφό του τι ανακάλυψα και φτιάχνουμε μαζί ένα εξατομικευμένο πλάνο εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση τελειώνει όταν ένα σκυλί μπορεί να μείνει σπίτι μόνο (σε περιπτώσεις που έχει άγχος αποχωρισμού), δεν είναι πια επιθετικό με τους ξένους ή με άλλα σκυλιά και δεν φοβάται πια να πάει μια βόλτα κτλ.

Τι είδους άνθρωποι απευθύνονται σε σένα;
Οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζομαι είναι πολύ ανοιχτόμυαλοι, συνήθως μεταξύ 30 και 50 ετών, που θέλουν το καλύτερο για τα σκυλιά τους. Είτε αναζητούν λύσεις για προβλήματα συμπεριφοράς ή θέλουν να βεβαιωθούν ότι προσφέρουν τα περισσότερα δυνατά ερεθίσματα στον σκύλο τους.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι ιδιοκτήτες σκύλων;
Δεν ξέρουν αρκετά για τη βιολογία και τις ανάγκες του σκύλου τους (με βάση τη ράτσα). Επίσης ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι η τιμωρία. Οι άνθρωποι ζουν σε μια κοινωνία που βασίζεται στην τιμωρία αλλά η διαφορά ανάμεσα σε εμάς και αυτά τα ζώα είναι ότι όταν εμείς τιμωρούμαστε συνήθως καταλαβαίνουμε ακριβώς γιατί τιμωρηθήκαμε. Για παράδειγμα όταν σου κόψουν πρόστιμο, ξέρεις ότι ξεπέρασες το όριο ταχύτητας.

Αλλά οι άνθρωποι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με τα σκυλιά με τέτοιον περίπλοκο τρόπο, έτσι τα σκυλιά δεν καταλαβαίνουν γιατί τιμωρούνται. Αυτό μπορεί να τους προκαλέσει τραύματα και να τα κάνει να μας φοβούνται. Μερικές φορές η τιμωρία μπορεί να τα κάνει και επιθετικά. Φαντάσου μόνο πώς θα ένιωθες αν ήσουν σε μια χώρα όπου δεν ήξερες τη γλώσσα και κάποιος άρχιζε να τσακώνεται μαζί σου στον δρόμο. Η ενσυναίσθηση μπορεί να μας βοηθήσει πολύ στην αντιμετώπιση των σκυλιών ή άλλων κατοικίδιων.

Πώς συμπεριφέρεται ένα δύσκολο σκυλί; Κι αν η εκπαίδευσή σου δεν λειτουργήσει, τι γίνεται;
Τα δύσκολα σκυλιά είναι τα αγαπημένα μου. Μου θέτουν προκλήσεις και με αναγκάζουν να είμαι πιο δημιουργικός, να διαβάσω περισσότερο και να κάνω περισσότερες ερωτήσεις. Ένα σκυλί μπορεί να γίνει δύσκολο επειδή έχει κάποια ψυχική ασθένεια με την οποία γεννήθηκε ή την οποία ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της ζωής του, ή ακόμα και λόγω κάποιου ορμονικού προβλήματος. Για παράδειγμα, τα σκυλιά μπορεί να είναι πιο επιθετικά λόγω αυξημένων επιπέδων τεστοστερόνης ή επειδή τους έμαθαν να φέρονται έτσι. Αυτό που θεωρούμε δύσκολο μπορεί να είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης για εκείνα, που τα βοήθησε να επιβιώσουν στο παρελθόν. Επίσης ξέρουμε ότι ένα σκυλί σε εγκυμοσύνη που έχει χαμηλή ποιότητα ζωής μπορεί να κάνει κουταβάκια που θα έχουν περισσότερο άγχος. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό αν αγοράσεις σκύλο να είναι από σωστό εκτροφέα που αγαπάει τα ζώα και φροντίζει να είναι καλά.

Τα σκυλιά που έμαθαν να φέρονται έτσι μπορούν να εκπαιδευτούν να μάθουν ότι άλλες συμπεριφορές είναι εξίσου αποτελεσματικές και λιγότερο προβληματικές για τον ιδιοκτήτη και την κοινωνία. Αν δεν μπορώ να αλλάξω τη συμπεριφορά, ένας κτηνίατρος μπορεί να συστήσει συγκεκριμένα φάρμακα. Τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με τον συνδυασμό θεραπείας με φάρμακα και εκπαίδευσης συμπεριφοράς.

Τι μπορούν να κάνουν όσοι θέλουν μια καλύτερη σχέση με τα ζώα τους;
Μια υγιής σχέση με έναν σκύλο βασίζεται πρωτίστως στην εμπιστοσύνη. Αυτό σημαίνει να εμπιστεύεσαι τις αποφάσεις του σκύλου σου, αλλά και ο σκύλος να σε εμπιστεύεται. Για να αναπτυχθεί αυτή η σχέση είναι σημαντικό να είσαι συνεπής στη συμπεριφορά σου και να κάνετε καθημερινές δραστηριότητες μαζί, όπως σύγχρονες ασκήσεις εκπαίδευσης βασισμένες στη θετική ανταμοιβή, σπορ και δραστηριότητες όπως μαθήματα ευκινησίας ή ασκήσεις όσφρησης και τα λοιπά. Είναι σημαντικό να παίζεις σωστά μαζί τους.

Πώς μπορεί να πάθει κατάθλιψη ένας σκύλος και τι μπορείς να κάνεις;
Τα σκυλιά μπορούν να πάθουν κατάθλιψη αν για μεγάλο διάστημα οι ανάγκες τους δεν καλύπτονται. Η ανάγκη τους για ασφάλεια, κοινωνική διάδραση, ελευθερία και εγκεφαλικά ερεθίσματα είναι από τα πιο σημαντικά. Για να ξεκινήσει η διαδικασία ίασης πρέπει να ξεκινήσουμε να καλύπτουμε αυτές τις ανάγκες. Η περιέργεια είναι στο πλαίσιο ενός συναισθηματικού συστήματος που βοηθάει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης ακόμα και στους ανθρώπους. Μπορούμε να ενισχύσουμε την περιέργεια ενός σκύλου μέσα από διάφορες στρατηγικές, π.χ. με puzzle feeders (αντικείμενα που αναγκάζουν τα κατοικίδια να κοπιάσουν για να πάρουν την τροφή τους χρησιμοποιώντας τα πόδια ή τη μουσούδα τους) και ενθάρρυνση του σκύλου να ασχολείται με αυτά. Αυτό του μαθαίνει ότι τα καινούργια πράγματα είναι διασκεδαστικά, ενδιαφέροντα και ενίοτε σε ανταμείβουν.

Κάποιοι λένε ότι ο τετράποδος φίλος σου θα σε ακούει αν έχεις «αρχηγική» συμπεριφορά. Μύθος ή πραγματικότητα;
Μύθος. Όλα τα στοιχεία στα οποία βασίζομαι σε αυτό το επάγγελμα προέρχονται από την επιστήμη (βιολογία, ηθολογία, ψυχολογία, ιατρική, ανθρωποζωολογία κ.λπ) και μέχρι τώρα κανείς δεν έχει μπορέσει να αποδείξει επιστημονικά κάτι τέτοιο. Αντίθετα, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό μπορεί να καταστρέψει τη σχέση σκύλου και ιδιοκτήτη, και την ποιότητα ζωής του σκύλου. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να έχεις μια σχέση που βασίζεται στη συνεργασία και την εμπιστοσύνη. 

Από την άλλη, η ιδέα ότι το να φροντίζεις έναν σκύλο είναι σαν να φροντίζεις ένα παιδί είναι αληθινή, αλλά ως ένα σημείο. Όσο ένα παιδί μεγαλώνει, μπορείς να εξηγείς πράγματα και να γίνεσαι όλο και πιο κατανοητός. Ένα σκυλί ζει τουλάχιστον 12 χρόνια και δεν μπορείς να κάνεις συζήτηση μαζί του σε καμία ηλικία. Όμως οι ανάγκες του είναι επίσης βασικές: ασφάλεια, κοινωνική αλληλεπίδραση, εγκεφαλικά ερεθίσματα, καλό φαγητό, καθαρό περιβάλλον.

Γιατί πιστεύεις ότι η σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τα σκυλιά είναι τόσο ιδιαίτερη;
Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι αν κοιτάξουμε στα μάτια του σκύλου μας, στον εγκέφαλό μας απελευθερώνεται ωκυτοκίνη όπως όταν μια μητέρα κοιτάζει το παιδί της. Είναι το πρώτο είδος ζώων που καταφέραμε να εξημερώσουμε, πριν από 15.000 χρόνια. Παίζαμε τον ρόλο του θεού με αυτό το είδος, επιλέγαμε στοιχεία ώστε κάθε ράτσα να έχει τα χαρακτηριστικά της. Εκτός από την εξωτερική εμφάνιση, οι άνθρωποι διάλεγαν και εξέτρεφαν τα πιο πειθήνια και αγαπησιάρικα σκυλιά, εκείνα που ενδιαφέρονταν περισσότερο για αλληλεπίδραση μαζί μας.

Το Πρώτο Ελληνικό Εργοστάσιο που Δίνει Ευκαιρίες σε Γυναίκες Θύματα Trafficking και Πρόσφυγες

Πώς να Κάνεις One Night Stand Xωρίς να Aναπτύσσεις Συναισθήματα

Η Ιστορία για το πώς Φέραμε στην Ελλάδα Στοχοποιημένες Γυναίκες από το Αφγανιστάν

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.