«Όλοι Θέλουν να Βγάλουν Μαχαίρι και να Σφαχτούν» - Ο Θωμάς Μιλά για την Επιβίωση στη Φυλακή

Έχει χαράξει μια νοητή γραμμή από το χθες στο σήμερα, με βία, σκληρότητα, αγώνα για επιβίωση και μεγάλες δόσεις ενοχικότητας. Καταστάσεις και βιώματα έχουν ριζώσει μέσα του και του έχουν δημιουργήσει τραύματα. Είναι ορατά από κάθε κίνηση του σώματός του, από τη φωνή του, από τον τρόπο που ξετυλίγει τη σκέψη του. Έχει περάσει αρκετά χρόνια κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους ενός κελιού, έχει ζήσει σε αυτό το μικρόκοσμο, που άλλοτε σκορπίζεται σα το αίμα των κρατουμένων και άλλοτε είναι τόσο ανιαρός, που δημιουργεί ημέρες και νύχτες με τόσες ομοιότητες, που αδυνατεί κανείς να τις διαχωρίσει μεταξύ τους. Οι ώρες κυλούν, οι ανατολές σκεπάζονται από τις δύσεις, τα χρόνια περνάνε ανεπαίσθητα και η ζωή χάνεται.

Όταν οι αχτίδες φωτός διαχέονται από τα κάγκελα και φωτίζουν σιγά-σιγά τα κελιά, οι βαριές σιδερένιες πόρτες ανοίγουν τρίζοντας και οι κρατούμενοι ξεχύνονται συντονισμένα. Πηγαίνουν για πρωινό και μετά τριγυρνούν στο τσιμεντένιο προαύλιο των φυλακών. Κάθε τους βήμα είναι βαρύ και γίνεται σχεδόν ασήκωτο μέχρι οι πόρτες να κλείσουν ξανά. Μερικοί βρίσκουν τρόπο να σπάνε την ανία, με γυμναστική και διάβασμα. Και αισθάνονται πως έτσι ο χρόνος που περνά, δεν πάει χαμένος. Έτσι είναι και για τον Θωμά. Όταν κοιτάζει πίσω του και επαναφέρει τις εικόνες που μου αφηγείται, καταβάλλεται ψυχικά. Όπως μου λέει, έχει δουλέψει πολύ με τον εαυτό του για να διαχειριστεί το κομμάτι του εγκλεισμού που «έντυσε» με σκοτάδι ένα μέρος της ζωής του.

Έχει περάσει από κελιά όπου συμβίωνε με τρία ακόμη άτομα και από κελιά στα οποία ήταν ολομόναχος. Έχει περάσει από φυλακές που δεν είχαν ούτε τα βασικά και από φυλακές με περισσότερες «ανέσεις», όπως ο Κορυδαλλός. Αυτές καθιερώθηκαν σιγά-σιγά, μετά από διεκδικήσεις που γίνονταν ατομικά, ή από διάφορα κονέ που είχαν ορισμένοι κρατούμενοι με τους αρχιφύλακες και ανάλογα με τα λεφτά που είχαν στην άκρη. Όπως στην κοινωνία, έτσι και στις φυλακές, όλα λειτουργούν με σχέσεις εξουσίας. Η εξουσία σχηματοποιεί τους ισχυρούς και τους ανίσχυρους μέσα στη φυλακή και επεκτείνεται στην πολιτική εξουσία που διαμορφώνει τις συνθήκες μέσα από τις αλλαγές των πόστων εξουσίας στα σωφρονιστικά ιδρύματα. Με ένα τηλέφωνο κάποιοι εξυπηρετούνται καλύτερα και έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε διάφορα αγαθά και υπηρεσίες.

«Όμως στην τελική, είναι όλοι κλειδωμένοι, οπότε η ουσία δεν αλλάζει. Είτε σε κλειδώσουν σε γυάλινο κλουβί, είτε σε βρόμικο κλουβί, δεν αλλάζει το γεγονός ότι είναι κλουβί. Το μυαλό σου είναι το θέμα πως θα διαχειριστεί όλη τη φάση και η ψυχολογική σου κατάσταση. Βοηθάει λίγο το περιβάλλον, αλλά οι βαθμοί ελευθερίας είναι εκείνοι που απασχολούν. Η ανθρώπινη συνείδηση πάντα αυτό επιζητά», λέει ο Θωμάς που αφηγήθηκε την ιστορία του στο VICE.

Έχω παίξει ξύλο μέσα στη φυλακή. Ένας μάγειρας με είχε προσβάλλει μπροστά σε όλους τους συγκρατούμενούς μου, λέγοντας ένα «αστείο» για τα γεννητικά του όργανα και το φαγητό μου. Είπε ότι έχει βάλει τα «μπαλάκια» του μες στο φαγητό μου, αλλά το είπε πολύ υποτιμητικά και χωρίς να με γνωρίζει. Τον κοίταξα και του ζήτησα τον λόγο, γιατί δεν ήθελα να περάσει η μαγκιά του. Τον κανόνισα έξυπνα. Επέστρεψα στο κελί μου, με ακολούθησε και εκεί παίξαμε ξύλο. Αν έρθει κάποιος στο κελί σου, σημαίνει ότι εκείνος ευθύνεται για τη φασαρία που προκλήθηκε. Ήξερα να στήνω φασαρίες. Στις ανδρικές φυλακές, όταν είσαι καινούργιος παίζεται ένα τέτοιο παιχνίδι. Θα σε πλησιάσουν και θα στην πουν, γιατί θέλουν να σε μετρήσουν. Μετά το σκηνικό ήμουν χαλαρός. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι με φώναξαν να ξεκαθαρίσω τι ακριβώς έγινε, διότι με το που μπήκα χτύπησα έναν τύπο. Όταν το ξεκαθάρισα, μου είπαν ότι έχω δίκιο και ήταν όλα κομπλέ. Υπήρξε κι ένα θέμα με την υπηρεσία τότε, αλλά αντιλήφθηκαν τελικά ότι εκείνος το ξεκίνησε και ήρθε να με κοπανήσει.

Μια φορά είχα τσακωθεί και μέσα σε κλούβες. Ήταν μια ομάδα συγκατηγορούμενων που τους πήγαιναν για εγκληματική οργάνωση και ήθελαν να πιάσουν όλο τον χώρο, και με πρόσταζαν να σηκωθώ από τη θέση μου. Τελικά κατέληξα να παίζω ξύλο με πέντε άτομα μέσα στην κλούβα. Όταν τελείωσε όλο αυτό, ήρθαν οι μπάτσοι και ρώτησαν τι έγινε και είπα «τίποτα». Γενικά όταν παίζεται ξύλο, κανείς από τους μπάτσους δεν σε χωρίζει. Πρέπει να γίνει χοντράδα μπροστά τους, αλλιώς δεν ασχολούνται.

Όπως στην κοινωνία, έτσι και στη φυλακή, θα τύχει να έρθεις σε αντιπαράθεση. Όμως στη φυλακή είναι δύσκολη η διαχείριση, γιατί τον άλλον τον βλέπεις κάθε μέρα και λειτουργεί σωρευτικά. Ο καθένας έχει να διαχειριστεί την ποινή του, τα προβλήματά του, τα δικαστήριά του και ξεσπάει στους συγκρατούμενούς του. Οι περισσότεροι είναι ταλαιπωρημένοι, έχουν «φάει» πολλά χρόνια και το διοχετεύουν εκεί. Όμως μετά παρασύρουν και διαταράσσουν όλη την κοινότητα και πέφτει σαν ντόμινο. Όλοι θέλουν να βγάλουν ένα μαχαίρι και να σφαχτούν. Είναι λες και κάνουν διαγωνισμό ποιος είναι πιο μάτσο. Είναι σχέση εξουσίας, επιβολής, ναρκωτικών, βίας, αντρισμού. Πολλή τεστοστερόνη μαζεμένη σε ένα μέρος. Οι περισσότεροι πάσχουν από κατάθλιψη, διαταραχές και δερματικά προβλήματα που είναι ψυχοσωματικά. Πρέπει να δουλέψεις με τον εαυτό σου, όμως σχεδόν κανείς δεν το προσπαθεί.

Για να επιβιώσεις μέσα σε αυτήν τη συνθήκη, είναι πολύ σημαντικό να έχεις κινητό, ώστε να επικοινωνείς με τους ανθρώπους σου. Η επικοινωνία σώζει την κατάσταση. Μπορεί τα κινητά να είναι παράνομα, αλλά περνάνε. Κάποιοι κάνουν τα στραβά μάτια. Έβλεπα μπαμπάδες να μιλάνε με τα παιδιά, τις γυναίκες ή με τις μανάδες τους πριν κοιμηθούν. Είναι κομβικό για τους κρατούμενους. Είναι αυτό που τους κρατάει ζωντανούς στον τάφο και τους δίνει άλλα πέντε χρόνια φυλακής. Σαν μια λεπτή κλωστή μπορεί να τρώνε πειθαρχικά, όμως κρέμονται από αυτήν, ζουν για τη στιγμή που θα ακούσουν τις φωνές των δικών τους. Πολλοί από τους συγγενείς τους είναι εκτός Ελλάδας, οπότε αυτός είναι και ο μοναδικός τρόπος σύνδεσης.

Είχα αποφασίσει να ασχοληθώ και με πολιτιστικά όσο ήμουν μέσα. Έπαιζε ένα τρολάρισμα από τους συγκρατούμενους, αλλά δεν έδινα σημασία. Οι τέχνες εξομαλύνουν και εξωραΐζουν την ψυχή. Το θέατρο στη φυλακή είναι ενδιαφέρουσα εμπειρία και το έχω δει σε διάφορα καταστήματα κράτησης. Όσα παιδιά συμμετέχουν, είναι περήφανα που ανεβάζουν παραστάσεις. Και μόνο που ξεφεύγουν από τη μιζέρια της καθημερινότητας και μπαίνουν σε ένα άλλο πλαίσιο, είναι σημαντικό. Αφού κάθεσαι, γιατί να κοιτάς το ταβάνι όλη μέρα και να πίνεις ναρκωτικά; Υπάρχουν πράγματα να κάνεις. Και εγώ τα θεωρώ αυτά ούτως ή άλλως ουσιώδη, μέσα και έξω. Ασχολιόμουν και προηγουμένως με το θέατρο. Το ότι μπήκα μέσα, δεν άλλαξε κάτι από το ποιος είμαι. Ο πολιτισμός είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης.

VICE Video: Ο Βέβηλος Μιλάει για Πρώτη Φορά Αποκλειστικά στο VICE

Αυτοκτονίες - δεν υπάρχει πιο δύσκολη φάση. Έχω δει πολλούς γνωστούς και φίλους μου να αυτοκτονούν, να βάζουν θηλιά και να κρεμιούνται σε διάφορα σημεία. Έχω δει κρεμασμένους. Έχουν φύγει διάφοροι μπροστά μου. Έχουν κρεμαστεί μπροστά μας άνθρωποι και τους έχουμε σηκώσει, έχουμε καταφέρει να τους σώσουμε. Άμα έχεις συγκρατούμενο που είναι αυτοκτονικός, προσπαθείς να του μιλάς για να τον βοηθάς. Όταν οι τοξικοεξαρτημένοι που είναι στη φυλακή κόβουν από την πρέζα ζορίζονται το πρώτο διάστημα, γιατί ξερνάνε και έχουν αυτοκτονικές τάσεις. Δεν υπάρχει κανείς γι' αυτούς, οπότε κοιτάς να τους φροντίζεις λίγο. Έχουν πηδήξει από το δεύτερο και έχουν ανοίξει τα κρανία μπροστά μας. Έχω δει μαχαιρώματα, ανθρώπους να φεύγουν σφαγμένοι από συμπλοκές, αίματα. Έχει βία αυτή η φάση. Δεν είναι μια εικόνα, είναι σύνολο εικόνων. Πολλοί θάνατοι στη φυλακή συμβαίνουν γιατί μπλέκουν τις βενζοδιαζεπίνες μαζί με την ηρωΐνη. Αυτό μπορεί να συμβαίνει βράδυ. Το πρωί έχουν πεθάνει. Παθαίνουν ανακοπή. Έρχονται οι υπάλληλοι και τους ταρακουνάνε για να δουν αν είναι πεθαμένοι. Είχα έναν φίλο που ήταν μέσα, είχε καθαρίσει και μόλις βγήκε έξω πήγε στην Ομόνοια, ήπιε ξανά και έπαθε ανακοπή. Κι αυτό συνέβαινε σε πολλούς. Υπάρχει και ψυχιατρική διαχείριση. Σε ορισμένες πτέρυγες δίνουν έναν κουβά φάρμακα. Θέλουν να είναι ήσυχοι και ναρκωμένοι. Αυτό είναι το σύστημα και αυτός είναι ο σωφρονισμός τους.

Έχω δει εξεγέρσεις και συμπλοκές από κοινότητες που κοντράρονται για την εξουσία και τα ναρκωτικά, που συνήθως καταλήγουν να είναι αιματηρές. Στις συμπλοκές είχα φοβηθεί πολύ, όμως προσπαθούσα να αποφύγω την όλη φάση. Και αυτό είναι ζόρικο, γιατί αν μπουν οι φίλοι σου, προσέχεις να μη μαχαιρωθούν, οπότε κάπως μπαίνεις σε όλο αυτό. Έχω δει πολλές εικόνες βίας, είναι ένα περιβάλλον αυξημένης βίας. Είναι σκληρές οι φυλακές, ειδικά ο Κορυδαλλός.

Ένα ακόμη κομμάτι που προκαλεί αντιδράσεις είναι ο σωματικός έλεγχος. Έχω τσακωθεί γι' αυτό. Υπήρξαν φορές που δεν περνούσα από αυτήν τη διαδικασία εξονυχιστικά, επειδή ο υπάλληλος με ήξερε προσωπικά και υπήρξαν φορές που με είχαν γυμνό για πολλή ώρα. Μου έχει τύχει να μας βάζουν στη σειρά και να μας λένε να ξεβρακωθούμε. Εκεί είχα συγκρουστεί, με είχαν βγάλει αναφορά και πήγα στον διευθυντή. Αλλά δεν γίνεται να αποφευχθεί η ένταση σε αυτές τις περιπτώσεις, διότι είναι και θέμα αξιοπρέπειας.

Υπάρχουν άνθρωποι που παθαίνουν εγκεφαλικά, καρδιακές παθήσεις, πνευμονικά οιδήματα και διάφορες μολύνσεις. Προφανώς δεν υπάρχει γιατρός μέσα στις φυλακές. Σε περιπτώσεις ανάγκης χτυπάμε τις πόρτες, τσαμπουκαλευόμαστε, προσπαθούμε να πείσουμε τους αρχιφύλακες να τους βγάλουν έξω. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί πολύ στρες. Μου πήρε πολύ καιρό να το δουλέψω μέσα μου, να το επικοινωνήσω και να το καταλαγιάσω. Θέλει ψυχολογική υποστήριξη αυτή η φάση. Από τότε έχω μετατραυματικό στρες. Θέλω χώρο, δεν μπορώ τις εντάσεις, έχω αγοραφοβία, κοινωνικό άγχος, αισθάνομαι ενοχικά, δεν μπορώ να διαχειριστώ τον θυμό. Έκανα δουλειά με τον εαυτό μου για να απαλύνω τα τραύματά μου και τις εικόνες, κι έχω και τα υπαρξιακά μου.

Γενικά με έχει αλλάξει ως άνθρωπο. Το περιβάλλον προσπαθεί να σε καθορίσει, αλλά εσύ πρέπει να κάνεις τις επιλογές σου. Πρέπει να αντιληφθείς τις λούμπες και τις παγίδες του συστήματος, εντός και εκτός φυλακής.

Στη φυλακή υπάρχει ιδρυματισμός. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που εκτίουν την ποινή τους, βγαίνουν έξω, κάθονται μερικούς μήνες και μετά ξαναγυρνούν στη φυλακή, διότι ακολουθούν τα ίδια γνώριμα μονοπάτια. Έχουν συνηθίσει αυτή την καθημερινότητα, δεν έχουν πίσω τους οικογένειες ή κάποιον να τους στηρίξει, δεν έχουν μόρφωση, δεν έχουν την καθοδήγηση κάποιου κοινωνικού λειτουργού να τους βοηθήσει να επανενταχθούν στην κοινωνία, να βρουν δουλειά. Προφανώς το σύστημα τους αφήνει να το διαχειριστούν μόνοι κι αυτό είναι προβληματικό. Είναι μερικοί που θεωρούν μαγκιά το ότι έχουν κάνει φυλακή και δίνουν respect στον εαυτό τους. Αντίθετα εγώ δεν είμαι περήφανος, θεωρώ τον εαυτό μου άτυχο και ηλίθιο. Για να είσαι κλειδωμένος σε ένα κελί, κάτι δεν έκανες καλά.

Επίσης, πρέπει να πούμε πως ο νόμος είναι πιο αυστηρός εάν δεν έχεις προνόμια. Οι λευκοί όμως έχουν περισσότερα προνόμια συγκριτικά με τους μαύρους και πολύ διαφορετική αντιμετώπιση. Ο ρατσισμός και οι προκαταλήψεις είναι έμφυτα. Άμα δεν είσαι λευκός, δεν έχεις λεφτά, ή καλή υπεράσπιση, δεν μπορείς να αμυνθείς και να υπερασπιστείς τον εαυτό σου εύκολα. Υπάρχουν οι πλούσιοι και οι ευνοημένοι που πάνε ανακριτή, πέφτουν τηλέφωνα και στο τέλος τους αφήνουν με μια εγγύηση. Είναι μια ελίτ. Εισαγγελείς, δικαστικοί, πολιτικοί είναι δικτυωμένοι, αλληλοκαλύπτονται, θέλουν να κάνει κουμάντο το συνάφι τους. Ό,τι συμβαίνει στο σύνολο της κοινωνίας, συμβαίνει και στη φυλακή. Εξάλλου είναι ο μικρόκοσμός της.

Ακολουθήστε την Άντυ στο Instagram.

Περισσότερα από το VICE

Η Σρεμπρένιτσα Ακόμα «Μιλάει» για τη Φρίκη του Πολέμου και τον Παραλογισμό του Εθνικισμού

Η Ιστορία του Jeffrey Dahmer: Σταμάτα να Λυπάσαι τους Serial Killer

Τα Βίντεο-Κλαμπ του Σήμερα Έχουν το Άρωμα των Παιδικών μας Χρόνων

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.