To Άγχος των Εργαζομένων στα Γραφεία Ανοιχτού Τύπου

Μια από τις πρώτες μου δουλειές μετά το Λύκειο ήταν σε μια γραμμή εξυπηρέτησης πελατών. Καθόμουν σε ένα τραπέζι με μια ντουζίνα άλλα άτομα. Ως άτομο που νιώθω αμήχανα ακόμη κι όταν μιλάω στη Siri, έχω να πω ότι κάπως έτσι φανταζόμουν την κόλαση. Τις πρώτες μέρες, περίμενα μες στον τρόμο να χτυπήσει το τηλέφωνό μου. Πιο πολύ, φοβόμουν να μιλάω μόνο εγώ στο τηλέφωνο και όλοι οι άλλοι να με κοιτάζουν και να ακούνε κάθε λέξη που θα τραύλιζα.

Όπως τα περισσότερα πράγματα στη ζωή όμως, όσο περισσότερο το έκανα, τόσο πιο εύκολο γινόταν. Μετά από περίπου μια βδομάδα και ιδίως καθώς τα τηλεφωνήματα αυξάνονταν, ξεκίνησα να το απολαμβάνω κιόλας, ακόμη και να συναγωνίζομαι με τους άλλους για το ποιος θα προσποιηθεί τη μέγιστη ευγένεια ή συμπόνια για τα βάσανα των πελατών. Ίσως, πάνω απ’ όλα, η εμπειρία αυτή να μου έμαθε ότι οι άλλοι μάς δίνουν λιγότερη σημασία απ’ όσο νομίζουμε.

Υπάρχει ένα ωραίο πείραμα ψυχολογίας που έγινε στα τέλη του προηγούμενου αιώνα και καταδεικνύει εξαιρετικά ακριβώς αυτό. Ορισμένοι εθελοντές φοιτητές παραπλανήθηκαν σκόπιμα, για να φτάσουν αργοπορημένα στη συνάντηση για μια ομαδική εργασία και σαν να μην έφτανε αυτό, τους ζητήθηκε να φορέσουν ένα υπερμέγεθες T-Shirt με τον Barry Manilow προτού μπουν στην αίθουσα συσκέψεων – ο Manilow θεωρούνταν πολύ ντροπιαστικός τότε (σόρι, Barry).

Όταν λίγο αργότερα τους είπαν να βγουν έξω, ο εξαπατημένοι φοιτητές ρωτήθηκαν διάφορα πράγματα (για να τους κάνουν να ξεχάσουν προς στιγμήν τους στόχους της εργασίας), όπως για παράδειγμα να κάνουν μια εκτίμηση ως προς το πόσοι από τους υπόλοιπους στην ομάδα θα θυμούνταν το μπλουζάκι τους μετά. Οι ταπεινωμένοι φοιτητές υπολόγιζαν ότι περίπου οι μισοί θα θυμούνταν το ντροπιαστικό τους ρούχο. Στην πραγματικότητα; Περίπου το 25%.

Αυτή η διαφορά ανάμεσα στο πόσο νομίζουμε ότι μας προσέχουν και στο πόσο μας προσέχουν στην πραγματικότητα, έχει γίνει γνωστή ως «spotlight effect» (φαινόμενο του προβολέα) και η μελέτη αυτή θεωρείται πια κλασική. Όπως γράφει η Melissa Dahl στο καινούργιο της βιβλίο με τίτλο Cringeworthy, το μήνυμα από τη μελέτη για το spotlight effect είναι παρηγορητικό: «Δεν τρέχει τίποτα που έχεις έναν λεκέ από καφέ στο μπλουζάκι σου ή που έκανες ένα παράξενο σχόλιο στο πρώτο ραντεβού ή που έριξες ένα μπολ με τηγανητό κοτόπουλο. Λιγότεροι άνθρωποι απ’ όσοι φαντάζεσαι προσέχουν τα τρωτά σημεία σου».

VICE Video: Η Υγεία σε Κρίση

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Τώρα πιθανόν να σκέφτεσαι ότι καλή η μελέτη, αλλά εσύ νιώθεις πως όλοι σε κοιτάζουν. Αξίζει να υπενθυμίσεις στον εαυτό σου πόσο φυσιολογικά είναι τα συναισθήματά σου – έρευνες σε πολλές χιλιάδες υπαλλήλους γραφείων σε όλον τον κόσμο έχουν δείξει ότι οι υπάλληλοι αντιπαθούν τρομερά τα γραφεία ανοιχτού τύπου. Εν μέρει λόγω της φασαρίας (στην οποία είπες ότι έχεις προσαρμοστεί, οπότε καλό αυτό), αλλά και επειδή χάνεται η ιδιωτικότητα. Πράγματι, σύμφωνα με ένα πρόσφατο άρθρο, τα υποτιθέμενα οφέλη ενός ανοιχτού χώρου, ως προς την ενίσχυση της συνεργασίας και της ανταλλαγής ιδεών, δεν δικαιολογεί το ψυχολογικό κόστος και την απώλεια ιδιωτικότητας.

Δυστυχώς, δεν είναι πολύ πιθανόν η εκάστοτε διεύθυνση να δώσει βάση σε αυτά τα ευρήματα στο προσεχές μέλλον. Ωστόσο, νομίζω ότι υπάρχουν κάποια πρακτικά πράγματα που μπορείς να κάνεις, για να γίνει η ζωή σου πιο εύκολη.

Πρώτον, είναι κακή ιδέα να τρως στο γραφείο σου. Είναι βολικό, φυσικά. Αλλά σε αντίθεση με ένα ψάρι στη γυάλα, εσύ έχεις την ελευθερία να φύγεις από το γραφείο σου στο μεσημεριανό διάλειμμα για φαγητό. Μάλιστα, για να μετριάσεις το άγχος που σε κυριεύει, θα σου πρότεινα να αξιοποιείς κάθε αποδεκτή ευκαιρία που έχεις για να βγαίνεις από το κτίριο ή τουλάχιστον την αίθουσα.

Ένα «κανονικό» διάλειμμα μπορεί να σε βοηθήσει να μειώσεις την πίεση που νιώθεις να αυξάνεται. Άλλωστε, ήδη καταφέρνεις να δουλεύεις με συνεχείς διακοπές, καθώς τσεκάρεις διαρκώς τι εντύπωση κάνεις στους άλλους. Κανονικό διάλειμμα σημαίνει να σηκώνεσαι από τον υπολογιστή και να κάνεις log off. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάλληλοι που στο διάλειμμά τους σερφάρουν στο Ίντερνετ στον υπολογιστή ή στο κινητό τους εξαντλούνται συναισθηματικά μέσα στη μέρα. Αν η δουλειά σου είναι στον υπολογιστή, τότε περνώντας επιπλέον χρόνο μπροστά στην οθόνη δεν θα μπορέσεις να επαναφορτίσεις τις μπαταρίες σου. Επιπλέον, αν τρως μπροστά στον υπολογιστή, υπάρχουν περισσότερα πράγματα που μπορεί να σου προκαλούν αμηχανία, όπως ο τρόπος που τρως ή τα βίντεο με γάτες που παρακολουθείς. Πρέπει να κάνεις τακτικά διαλείμματα από τη διαρκή αίσθηση ότι είσαι εκτεθειμένος δημόσια. Έχε στο μυαλό σου ότι ακόμη και ένας σύντομος περίπατος βελτιώνει τη διάθεση και σε αναζωογονεί, ιδίως αν μπορείς να βρεθείς σε έναν πράσινο χώρο μέσα στην πόλη στο διάλειμμα για φαγητό ή καφέ, ένα κοντινό πάρκο για παράδειγμα. Αν ανησυχείς ότι θα φανείς αντικοινωνικός, μπορείς να ζητήσεις από έναν ή δύο συναδέλφους να έρθουν μαζί σου. Όπως εσύ, έτσι και εγώ χρειάζομαι τον προσωπικό μου χώρο και όταν στριμώχνομαι μέσα στο τρένο νιώθω ότι πνίγομαι. Αλλά με βοηθάει το να ακούω μουσική με ακουστικά (οι ψυχολόγοι έχουν επιβεβαιώσει εργαστηριακά αυτή την επίδραση: όταν οι εθελοντές άκουγαν μουσική με ακουστικά, ο υπεύθυνος του πειράματος έπρεπε να τους πλησιάσει περισσότερο, για να πουν ότι ένιωθαν άβολα). Δοκίμασε να χρησιμοποιείς τα ακουστικά στη δουλειά, για να ακούς χαλαρωτική μουσική ή ό,τι μουσική σε κάνει να νιώθεις καλά. Θα σου αποσπάσει την προσοχή από τους γύρω σου και μπορείς να δημιουργήσεις ένα ψυχολογικό κουκούλι, που θα σου δίνει μια ψευδαίσθηση ιδιωτικότητας.

Το να δώσεις έναν προσωπικό τόνο στον χώρο εργασίας σου –με την αγαπημένη σου κούπα, φωτογραφίες φίλων ή συγγενών ή το γουρουνάκι που έχεις για κατοικίδιο, ό,τι θες τέλος πάντων– επίσης βοηθάει. Αν εφαρμόζετε hot desking (δηλαδή δεν έχετε προκαθορισμένες θέσεις εργασίας, αλλά κάθεστε σε όποιο γραφείο βρείτε ελεύθερο) προφανώς είναι πιο δύσκολο, αλλά μπορείς και πάλι να έχεις κάποια αντικείμενα που θα μετακινείς μαζί σου, για να μαρκάρεις τον προσωπικό σου χώρο. Έρευνες σε υπαλλήλους που εργάζονται σε γραφεία ανοιχτού τύπου έδειξαν ότι η συνηθισμένη σύνδεση ανάμεσα στην έλλειψη ιδιωτικότητας και τη συναισθηματική εξάντληση περιορίζεται σε όσους καταβάλλουν μεγαλύτερες προσπάθειες να κάνουν πιο προσωπικό τον χώρο τους, μάλλον επειδή έτσι δημιουργείται ένα μίνι καταφύγιο που τους ηρεμεί και αυξάνει την αίσθηση ελέγχου.

Μερικές σκέψεις για το τέλος: Όσο περισσότερο αφοσιώνεσαι στη δουλειά, τόσο λιγότερη προσοχή θα σου μένει για να ανησυχείς για τους γύρω σου και τόσο λιγότερο θα σε αγχώνει η γυάλα σου. Δοκίμασε να σχεδιάσεις τρόπους να ξεχνιέσαι, όταν η αμηχανία σου σε κυριεύει (όπως «αν γίνει ανυπόφορη, θα πάω στο μπάνιο»). Επίσης, ρώτα τους συναδέλφους σου τι γνώμη έχουν για την επίδραση της «γυάλας». Μάλλον θα ανακαλύψεις ότι έχουν τις ίδιες αγωνίες με σένα. Αν μιλήσεις για το θέμα, τότε ίσως να μην σε ενοχλεί τόσο.

Τέλος: να θυμάσαι ότι το ξένο δεν είναι πάντα πιο γλυκό. Η δουλειά μου στη γραμμή εξυπηρέτησης πελατών σε μια αποθήκη ανοιχτού τύπου, είναι ευτυχώς μια μακρινή ανάμνηση. Τώρα έχω δικό μου γραφείο, χτισμένο στον κήπο του σπιτιού μου. Αλλά δεν έχω συναδέλφους. Αν δω ένα αστείο tweet ή ξαφνικά έχω μια καλή ιδέα, δεν μπορώ να γυρίσω την καρέκλα μου και να τη μοιραστώ με κανέναν. Η έλλειψη ιδιωτικότητας είναι πρόβλημα, αλλά έχεις την ευκαιρία για ανθρώπινη επαφή. Εμένα μου λείπει αυτό.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic.

Ο Δρ Christian Jarrett (@Psych_Writer) είναι ψυχολόγος και συγγραφέας του «The Rough Guide to Psychology» και του «Great Myths of the Brain». Το επόμενο βιβλίο του, σχετικά με την αλλαγή προσωπικότητας, θα εκδοθεί του χρόνου από τον εκδοτικό οίκο Simon and Schuster.

Περισσότερα από το VICE

Μετά τον Λιγνίτη: Οι Αρχιτέκτονες που Ονειρεύτηκαν την Πτολεμαΐδα Χωρίς τη ΔΕΗ

Ρωτήσαμε τον Παγκόσμιο Πρωταθλητή της Monopoly πώς να Κερδίζεις Πάντα στο Παιχνίδι

Έτσι Ήταν η Ελλάδα και ο Κόσμος το 1994, την Τελευταία Φορά που η ΑΕΚ Έπαιρνε Πρωτάθλημα