ioli1
Οι φωτογραφίες είναι μία ευγενική παραχώρηση της Ιόλης Τζούκα.
Διασκέδαση

Μία Ελληνίδα στα Άδυτα της Βιομηχανίας της Μόδας στη Σρι Λάνκα

«Aπό τους 40 εκατομμύρια ανθρώπους που εργάζονται στις γραμμές παραγωγής, το 80% των είναι νέες γυναίκες».

Στην αίθουσα του εργοστασίου με τον λευκό φωτισμό και τους γκρίζους τοίχους, το μόνο που ακούγεται είναι ο ακατάπαυστος ήχος των ραπτομηχανών. Η αίθουσα είναι αχανής και ασφυκτικά γεμάτη από εργάτριες που δουλεύουν γρήγορα και μηχανικά. Οι περισσότερες φορούν φόρμα εργασίας κι ένα γαλάζιο μαντήλι στο κεφάλι. Κάποιες έχουν καλύψει το στόμα και τη μύτη τους με μία ιατρική μάσκα.

Στο εργοστάσιο αυτό, οι περισσότερες εργάτριες είναι πολύ μικρές σε ηλικία, ενώ δουλεύουν έξι μέρες την εβδομάδα, 12 ώρες την ημέρα. Ο μισθός τους καλύπτει οριακά τις βασικές τους ανάγκες. Όταν δεν καλύπτει ούτε αυτές, κάποιες γυναίκες, μετά το τέλος της βάρδιας, δουλεύουν και ως εργάτριες του σεξ.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Το εργοστάσιο αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής ρούχων στη Σρι Λάνκα. Εκεί παράγονται εκατομμύρια πανομοιότυπα μπλουζάκια και παντελόνια που στη συνέχεια διαχέονται σε μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων και συνήθως έρχονται σε τιμές «φιλικές» για τον πελάτη.

Το φθινόπωρο του 2017, τέσσερις νέοι σχεδιαστές μαζί με την ομάδα του Remake, μια οργάνωση για τα δικαιώματα των εργατριών στα εργοστάσια μόδας, επισκέφτηκαν την Σρι Λάνκα για να δουν από κοντά κάτω από ποιες συνθήκες κατασκευάζονται τα ρούχα για τη βιομηχανία της γρήγορης μόδας.

H Ιόλη Τζούκα είναι 23 χρονών και έχει σπουδάσει σχέδιο μόδας στο πανεπιστήμιο Parsons, στη Νέα Υόρκη. Τα ενδιαφέροντά της, μεταξύ άλλων, εστιάζουν στην ηθική μόδα και στην περιβαλλοντική μόλυνση λόγω της βιομηχανίας της μόδας. Η Ιόλη βρέθηκε μέσα σε αυτή τη μικρή ομάδα που απέκτησε πρόσβαση σε ένα τυπικό εργοστάσιο παρασκευής ρούχων στη Σρι Λάνκα, μίλησε με τις γυναίκες που εργάζονται εκεί και κατέγραψε την εμπειρία σε ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους.

VICE: Πότε ξεκίνησες να διερωτάσαι για τις συνθήκες εργασίας των γυναικών στη βιομηχανία της μόδας;
Ιόλη Τζούκα: Πάντα άκουγα και διάβαζα τυχαία για κάποιο εργατικό ατύχημα ή για εργοστάσια-καράβια σε ανοιχτά ύδατα, όπου δεν υπάρχουν νόμοι και φορολογία. Τον Απρίλιο του 2013, λίγο πριν ξεκινήσω τη σχολή συνέβη ένα από τα πιο τραγικά δυστυχήματα στην ιστορία της μόδας στο Μπαγκλαντές, όταν κατέρρευσε το Ράνα Πλάζα. Σκοτώθηκαν 1.134 άνθρωποι, ενώ εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ξαναδουλέψουν. Στο Parsons αυτό το θέμα ήταν δευτερευούσης σημασίας, αναφερόταν αραιά και χωρίς πολλές λεπτομέρειες, ενώ κυρίως μιλούσαμε για την επίδραση της μόδας στο περιβάλλον και όχι στους ανθρώπους. Ήταν πιο πολύ δική μου επιλογή να ψάξω το θέμα βαθύτερα, όταν άρχισα να αμφισβητώ τη βιομηχανία και τις πρακτικές της. Όταν ξεκίνησε το project του Remake για τη Σρι Λάνκα το 2017, τα ενδιαφέροντά μου είχαν ήδη αλλάξει κατεύθυνση. Πλέον με ενδιέφερε περισσότερο η μελέτη των κοινωνικών και οικολογικών προβλημάτων που προκαλεί η μόδα και λιγότερο το σχέδιο καθαυτό.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1556111573229-ioli

Τι είναι το Remake, με το οποίο πραγματοποιήσατε το ταξίδι;
Πρόκειται για μια οργάνωση χτισμένη από γυναίκες που νοιάζονται για τις γυναίκες και τις νέες κοπέλες που εργάζονται στη βιομηχανία της μόδας. Aπό τους 40 εκατομμύρια ανθρώπους που εργάζονται στις γραμμές παραγωγής -για να υποστηρίξουν κυρίως την κατανάλωση στο δυτικό κόσμο-, το 80% των είναι νέες γυναίκες.

Γιατί επιλέξατε συγκεκριμένα τη Σρι Λάνκα;
Στο παρελθόν, το Remake είχε πραγματοποιήσει και άλλα ταξίδια στην Κίνα, την Καμπότζη, στο Μεξικό και αλλού. Η Σρι Λάνκα είναι ένα πιο εξελιγμένο κομμάτι της βιομηχανίας, και θεωρείται πρότυπο ανάπτυξης και καινοτομίας όσον αφορά τα εργοστάσια και τις εγκαταστάσεις, γιατί είναι πολύ πρόσφατα. Ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους Ταμίλ και την κυβέρνηση τελείωσε μόλις το 2009, και η μόδα αποτελεί από τότε ένα σημαντικό μέρος της ανάπτυξης της οικονομίας. Έτσι, θέλαμε να δούμε τις διαφορές με πιο παλιές βιομηχανίες και αν όντως τα πράγματα είναι όσο υπέροχα υπόσχεται η χώρα.

1556111623003-ioli4

Τι είδατε, λοιπόν, εκεί;
Οι περισσότερες γυναίκες στα εργοστάσια είναι νέα κορίτσια, 16-17 χρονών και πάνω. Συνήθως έρχονται από χωριά αρκετά μακριά από τις βιομηχανικές ζώνες. Μένουν σε δωμάτια με συγκατοίκους, με κοινά μπάνια και κουζίνα, σε κτίρια που μοιάζουν εγκαταλελειμμένα. Βλέπουν την οικογένειά τους μία φορά το χρόνο. Στη Σρι Λάνκα, γνωρίσαμε τις περισσότερες κοπέλες, πήγαμε στο σπίτι τους και μιλήσαμε μαζί τους. Με κάποιες είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε αρκετή ώρα. Οι περισσότερες ήθελαν να μάθουν από που είμαστε και πόσο καιρό θα μείνουμε εκεί. Κάποιες μας ρώτησαν αν μπορούμε να τις πάρουμε μαζί μας στην Αμερική. Με κάποιες γίναμε φίλες στο Facebook. Μία κοπέλα μας διηγήθηκε τι συμβαίνει στα κορίτσια στον δρόμο για τη δουλειά τους τα ξημερώματα. Μας είπε ότι οι κοπέλες συχνά καταλήγουν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ή κλοπής από άνδρες που συναντούν τυχαία στον δρόμο τους. Μας εξήγησε ότι συνήθως προτιμούν να μην το καταγγείλουν στην Aστυνομία, διότι φοβούνται μην αργήσουν στη δουλειά.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1556109110829-ioli7

Πώς αποκτήσατε πρόσβαση στο εργοστάσια και γιατί αποφασίσατε να καταγράψετε τη ζωή μέσα σε αυτό; Τι θέλατε να πετύχετε;
Η ιδρύτρια του Remake και η διοργανώτρια του ταξιδιού, χρησιμοποίησε επαφές από την προηγούμενη καριέρα της στην μόδα. Πηγαίναμε στα εργοστάσια σαν πελάτες και φοιτητές που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα, για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους. Όταν δεν μας έδιναν προσοχή βγαίναμε από τα όμορφα κλιματιζόμενα γραφεία και μπαίναμε στους τεράστιους χώρους όπου φτιάχνονται τα ρούχα. Εκεί είδαμε μέχρι και 40 άνδρες και γυναίκες να κάθονται σε μία σειρά και να ράβουν μπλουζάκια για γνωστές μάρκες. Τα καρτελάκια αυτών των ρούχων έγραφαν 5 λίρες, 7 δολάρια κλπ. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε με το βίντεο είναι να δώσουμε έναν χώρο στις γυναίκες αυτές να μοιραστούν τις ιστορίες τους και να μας πουν τι πιστεύουν για τη μόδα όπως είναι.

Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται επαγγελματικά με τη μόδα, είναι ευαισθητοποιημένοι γύρω από αυτό το ζήτημα;
Οι μεγάλοι οίκοι και κυρίως ο χώρος του τύπου και των περιοδικών προτιμούν να προβάλουν τα καθιερωμένα και πλέον οπισθοδρομικά brands που ελάχιστα νοιάζονται για αυτά τα θέματα. Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν πολλοί νέοι designers που έχουν τη βιωσιμότητα και τις ηθικές συνθήκες εργασίας ως βασικό στόχο. Η αγορά ρούχων από δεύτερο χέρι στην Αμερική έχει μεγαλώσει τρεις φορές πιο γρήγορα σε σχέση με την αγορά καινούργιων ρούχων. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, το 33% των millennials αγοράζουν secondhand. Στο μέλλον, η Gen Z αναμένεται να είναι η μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά secondhand, ενώ ενδέχεται να φτάσει τα 51 δισ. την επόμενη δεκαετία.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1556111859040-ioli10

Πώς μπορεί να κάνει κάποιος σχεδιαστής ηθική μόδα; Είναι δύσκολο;
Αν μια εταιρία ή designer ξεκινήσει από την αρχή με αυτό το στόχο είναι πλέον σχετικά εύκολο, γιατί μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο, τη στρατηγική, το design, τα υλικά και τις συνθήκες παραγωγής που θα συμβαδίζει με τους στόχους τους. Οι ήδη μεγάλες εταιρείες μπορούν να το καταφέρουν πολύ δύσκολα, γιατί ο τρόπος με τον οποίο έχουν χτίσει τα συστήματα τους, τις τιμές και την παραγωγή είναι τόσο μακριά από τον στόχο, που είναι ουσιαστικά ακατόρθωτο. Αυτή τη στιγμή εταιρείες όπως η Νike, η Adidas και η H&M θέοουν να αλλάξουν πορεία και να στραφούν προς την κυκλική μόδα, δηλαδή την ανακύκλωση τον υλικών και των πηγών ενέργειας. Έχουν θέσει αυτόν τον στόχο γιατί θέλουν να συνεχίσουν να παράγουν τις ίδιες τεράστιες ποσότητες, με τους καταναλωτές να αγοράζουν το ίδιο ή και περισσότερο. Αυτό που χρειαζόμαστε, όμως, πραγματικά είναι μικρότερες παραγωγές και λιγότερα προϊόντα, κάτι που δεν θα στοχεύει απλώς στην παραγωγή κέρδους.

Πώς ψωνίζει κανείς ηθικά;
Η ηθική μόδα, όπως τη βλέπουμε να ξεδιπλώνεται αυτή τη στιγμή, είναι κατά κύριο λόγο ελιτίστικη. Τα προϊόντα είναι πολύ πιο ακριβά από τη μέση αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, και θεωρούνται high end fashion. Όση περισσότερη ζήτηση υπάρχει, όμως, τόσο πιο εύκολο και φτηνό θα είναι για εταιρείες να προσφέρουν προϊόντα που σέβονται τον πλανήτη και τους ανθρώπους. Όσο για τις συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία, μόνο η μείωση της κατανάλωσης και ταυτόχρονα η αύξηση των μισθών θα καταφέρουν να κάνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων καλύτερη και να δώσουν ένα διαφορετικό μέλλον στην επόμενη γενιά.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ