To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.Το 2010, η γιαγιά της φωτογράφου Rachel Cox διαγνώστηκε με μια εκφυλιστική ασθένεια του εγκεφάλου. Όπως γίνεται κατανοητό, ήταν κάτι πραγματικά απαίσιο. Αντιδρώντας σε αυτό, η Rachel αποφάσισε να καταγράψει τα τελευταία χρόνια της ζωής της Barbara –της γιαγιάς της δηλαδή– στο Τέξας, με εικόνες που όπως εξηγεί «πάρθηκαν κατά τη διάρκεια συζητήσεων και εμπειριών σχετικών με τον θάνατο».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η Cox λέει πως αισθάνθηκε την ανάγκη να καταγράψει την πορεία της γιαγιάς της προς την άνοια, ελπίζοντας πως οι στιγμές που αποτύπωνε με την κάμερά της θα της επέτρεπαν να θυμάται τη γιαγιά της με λεπτομέρεια. Αυτή η διαδικασία δημιούργησε το Shiny Ghost, μια φωτογραφική συλλογή που πρόσφατα κέρδισε το LensCulture Portrait Award στο Ηνωμένο Βασίλειο.Οι φωτογραφίες δείχνουν δύο γυναίκες από πολύ διαφορετικές εποχές, οι οποίες όμως μοιράζονταν έναν πολύ βαθύ και αμφίδρομο δεσμό. Είχα την ευκαιρία να μιλήσω στη φωτογράφο για τις αποστάσεις που χωρίζουν τις γενιές, για το πώς δεν μπορείς να διαλέξεις την οικογένειά σου και για το συναισθηματικό βάρος τού να φωτογραφίζεις το πτώμα της γιαγιάς σου.Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
«Don't Smile, Smile» (H γιαγιά μου πιο νέα, σοβαρή και χαμογελαστή)
VICE: Πότε τη φωτογράφισες για πρώτη φορά;
Rachel Cox: Όταν ήμουν 17 παρακολούθησα το πρώτο μου μάθημα φωτογραφίας και η γιαγιά μού έδωσε την κάμερά της για να πειραματιστώ. Εξασκήθηκα λοιπόν φωτογραφίζοντάς την. Το ότι τη φωτογράφιζα δεν το αισθανόμουν τότε σαν κάποιο art project. Από όλο αυτό, κατάλαβα τι είδους φωτογράφος ήθελα να είμαι.Πόσο καιρό είναι στη ζωή σου το Shiny Ghost;
Το 2010, η γιαγιά μου διαγνώστηκε με έναν τύπο άνοιας που επηρεάζει το κομμάτι του εγκεφάλου που ορίζει την προσωπικότητά μας και την ικανότητά μας να εκφραζόμαστε. Ήταν η πρώτη φορά που φωτογράφιζα κάτι που ήταν τόσο σημαντικό για μένα. Εκείνη τη στιγμή, όλη μου η δημιουργική προσοχή εστιάστηκε σε εκείνη.
Rachel Cox: Όταν ήμουν 17 παρακολούθησα το πρώτο μου μάθημα φωτογραφίας και η γιαγιά μού έδωσε την κάμερά της για να πειραματιστώ. Εξασκήθηκα λοιπόν φωτογραφίζοντάς την. Το ότι τη φωτογράφιζα δεν το αισθανόμουν τότε σαν κάποιο art project. Από όλο αυτό, κατάλαβα τι είδους φωτογράφος ήθελα να είμαι.Πόσο καιρό είναι στη ζωή σου το Shiny Ghost;
Το 2010, η γιαγιά μου διαγνώστηκε με έναν τύπο άνοιας που επηρεάζει το κομμάτι του εγκεφάλου που ορίζει την προσωπικότητά μας και την ικανότητά μας να εκφραζόμαστε. Ήταν η πρώτη φορά που φωτογράφιζα κάτι που ήταν τόσο σημαντικό για μένα. Εκείνη τη στιγμή, όλη μου η δημιουργική προσοχή εστιάστηκε σε εκείνη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μπορείς να μου μιλήσεις για την Barbara;
Ακόμα κι αν δεν ξέρεις τις νότιες πολιτείες της Αμερικής, νομίζω ότι θα καταλάβαινες αμέσως ότι η γιαγιά μου ήταν μια πολύ παραδοσιακή νότια γυναίκα. Ήταν πολύ ματαιόδοξη και της άρεσαν πολύ τα κουτσομπολιά, είτε αυτά αφορούσαν την οικογένεια είτε πολιτικές προσωπικότητες. Όταν περνούσα χρόνο μαζί της, εκείνη μου μιλούσε για αυτά που περίμενε πώς και πώς να συζητήσει. «Αποθήκευε» όλα εκείνα τα πράγματα που ήθελε να πει. Ταυτόχρονα, όμως, ήταν γενναιόδωρη και στοργική και νοιαζόταν πολύ για την οικογένειά της.
Ακόμα κι αν δεν ξέρεις τις νότιες πολιτείες της Αμερικής, νομίζω ότι θα καταλάβαινες αμέσως ότι η γιαγιά μου ήταν μια πολύ παραδοσιακή νότια γυναίκα. Ήταν πολύ ματαιόδοξη και της άρεσαν πολύ τα κουτσομπολιά, είτε αυτά αφορούσαν την οικογένεια είτε πολιτικές προσωπικότητες. Όταν περνούσα χρόνο μαζί της, εκείνη μου μιλούσε για αυτά που περίμενε πώς και πώς να συζητήσει. «Αποθήκευε» όλα εκείνα τα πράγματα που ήθελε να πει. Ταυτόχρονα, όμως, ήταν γενναιόδωρη και στοργική και νοιαζόταν πολύ για την οικογένειά της.
«Same Knees» (Αριστερά το πόδι της γιαγιάς μου και δεξιά το δικό μου)
Πώς επηρέασε η ασθένειά της την προσωπικότητά της;
Η δική μας εμπειρία της άνοιας ήταν ασυνήθιστη. Ο περισσότερος κόσμος που υποφέρει από άνοια έχει προβλήματα μνήμης. Η μνήμη της γιαγιάς μου ήταν μια χαρά, αλλά ανέπτυξε δυσκολία στην έκφραση. Σταμάτησε να νοιάζεται για το πώς ήταν εκείνη ή το σπίτι. Αυτό ήταν μια τεράστια αλλαγή.
Η δική μας εμπειρία της άνοιας ήταν ασυνήθιστη. Ο περισσότερος κόσμος που υποφέρει από άνοια έχει προβλήματα μνήμης. Η μνήμη της γιαγιάς μου ήταν μια χαρά, αλλά ανέπτυξε δυσκολία στην έκφραση. Σταμάτησε να νοιάζεται για το πώς ήταν εκείνη ή το σπίτι. Αυτό ήταν μια τεράστια αλλαγή.
«Coffee & E-Cigarette» (Η Barbar με καφέ και ηλεκτρονικό τσιγάρο)
Όταν καταλήξατε στη δυναμική της σχέσης σας και ήταν πρόθυμη να φωτογραφιστεί, ποιες αισθητικές αποφάσεις πήρες για τις φωτογραφίες;
Δεν ήθελα να φαίνονται στημένες. Υπάρχει μακρά ιστορία στο στήσιμο των πορτρέτων και δεν ήθελα με τίποτα να κάνω κάτι τέτοιο. Ήθελα να αποτυπώσω τα πράγματα που είχα δει εκατοντάδες άλλες φορές, το πώς έβαζε τα χέρια της ή πώς σταύρωνε τα πόδια της. Οι φωτογραφίες τραβιούνταν πάντα όταν συζητούσαμε και επειδή συνήθισε την κάμερα, όλο αυτό σήμαινε πως η διαδικασία της φωτογράφισης δεν έμπαινε εμπόδιο στον χρόνο που είχαμε μαζί, οπότε συνεχίσαμε να κάνουμε ό,τι κάναμε απόλυτα φυσικά.
Δεν ήθελα να φαίνονται στημένες. Υπάρχει μακρά ιστορία στο στήσιμο των πορτρέτων και δεν ήθελα με τίποτα να κάνω κάτι τέτοιο. Ήθελα να αποτυπώσω τα πράγματα που είχα δει εκατοντάδες άλλες φορές, το πώς έβαζε τα χέρια της ή πώς σταύρωνε τα πόδια της. Οι φωτογραφίες τραβιούνταν πάντα όταν συζητούσαμε και επειδή συνήθισε την κάμερα, όλο αυτό σήμαινε πως η διαδικασία της φωτογράφισης δεν έμπαινε εμπόδιο στον χρόνο που είχαμε μαζί, οπότε συνεχίσαμε να κάνουμε ό,τι κάναμε απόλυτα φυσικά.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Υπάρχει μια συγκεκριμένη φωτογραφία της συλλογής που πιστεύεις ότι την αποτυπώνει καλύτερα;
Η εικόνα που βρίσκω τον εαυτό μου να κοιτάει συχνά είναι αυτή με τίτλο «Last Picture Together». Είναι ένα αυτο-πορτρέτο που τράβηξα με το σώμα όταν πέθανε, μέσα στο γραφείο τελετών και ενώ την ετοίμαζαν για καύση. Ζήτησα από την οικογένειά μου να με περιμένει, διότι έπρεπε να πάρω αεροπλάνο για να πάω κοντά της. Τελικά περίμεναν δύο ημέρες. Όταν έφτασα εκεί, πέρασα ώρες στο δωμάτιο μαζί της, φωτογραφίζοντας το σώμα της. Δεν έχω βάλει ξανά τον εαυτό μου σε φωτογραφία μου, αλλά κοίταξα ευθεία στην κάμερα. Ήταν ένας τρόπος να απευθυνθώ στον εαυτό μου εκείνη τη στιγμή.
Η εικόνα που βρίσκω τον εαυτό μου να κοιτάει συχνά είναι αυτή με τίτλο «Last Picture Together». Είναι ένα αυτο-πορτρέτο που τράβηξα με το σώμα όταν πέθανε, μέσα στο γραφείο τελετών και ενώ την ετοίμαζαν για καύση. Ζήτησα από την οικογένειά μου να με περιμένει, διότι έπρεπε να πάρω αεροπλάνο για να πάω κοντά της. Τελικά περίμεναν δύο ημέρες. Όταν έφτασα εκεί, πέρασα ώρες στο δωμάτιο μαζί της, φωτογραφίζοντας το σώμα της. Δεν έχω βάλει ξανά τον εαυτό μου σε φωτογραφία μου, αλλά κοίταξα ευθεία στην κάμερα. Ήταν ένας τρόπος να απευθυνθώ στον εαυτό μου εκείνη τη στιγμή.
«Last Picture Together» (Η τελευταία μας φωτογραφία, στο γραφείο τελετών, πριν την καύση της)
Γιατί ήταν τόσο σημαντική αυτή η φωτογραφία;
Αισθάνθηκα ότι ήταν μια φωτογραφία που τράβηξα για μένα. Μέχρι εκείνη την ημέρα, ήταν λες και έκανα εξάσκηση με εκείνη, αλλά ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που μορφοποίησαν το ύφος μου ως φωτογράφου. Είχα εξαρτηθεί από το να τη φωτογραφίζω.Προχωρώντας μπροστά, έπρεπε να καταλάβω πώς να το κάνω χωρίς αυτήν. Ήταν μέλος της οικογένειας και πολύ σημαντικό άτομο στη ζωή μου, αλλά ταυτόχρονα ήταν και η δημιουργική μου μούσα. Κατάλαβα σε κάποια φάση πως έπρεπε να πάρω την τελευταία φωτογραφία του σώματός της και να νιώσω την παρουσία της με αυτό τον τρόπο. Σε αυτήν τη φωτογραφία, άρχισα να συνειδητοποιώ τον θάνατό της και το πώς θα προχωρούσα χωρίς εκείνη.Παρακάτω, μπορείτε να δείτε περισσότερες φωτογραφίες της συλλογής.
Αισθάνθηκα ότι ήταν μια φωτογραφία που τράβηξα για μένα. Μέχρι εκείνη την ημέρα, ήταν λες και έκανα εξάσκηση με εκείνη, αλλά ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που μορφοποίησαν το ύφος μου ως φωτογράφου. Είχα εξαρτηθεί από το να τη φωτογραφίζω.Προχωρώντας μπροστά, έπρεπε να καταλάβω πώς να το κάνω χωρίς αυτήν. Ήταν μέλος της οικογένειας και πολύ σημαντικό άτομο στη ζωή μου, αλλά ταυτόχρονα ήταν και η δημιουργική μου μούσα. Κατάλαβα σε κάποια φάση πως έπρεπε να πάρω την τελευταία φωτογραφία του σώματός της και να νιώσω την παρουσία της με αυτό τον τρόπο. Σε αυτήν τη φωτογραφία, άρχισα να συνειδητοποιώ τον θάνατό της και το πώς θα προχωρούσα χωρίς εκείνη.Παρακάτω, μπορείτε να δείτε περισσότερες φωτογραφίες της συλλογής.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Closet» (Η ντουλάπα της)
«New Hair» (Τα μαλλιά της)
«Casket» (Στο φέρετρο)
Περισσότερα από το VICEΔιεμφυλικές Γυναίκες μάς Λένε τι Σήμαινε για Αυτές η Αγορά του Πρώτου τους ΣουτιένΣτα Τσακίδια ΠανελλήνιεςΠροκλητικές Φωτογραφίες από τα Στριπτιτζάδικα του Αμερικανικού ΝότουΗ Rachel Cox εκπροσωπείται από την Talley Dunn Gallery του Dallas, TX, USA. Η έκθεση Shiny Ghost εκτίθεται στο Format Festival του Derby μέχρι τις 12 Ιουνίου.