Ο Sukhwant Kumar ήθελε να τρέξει μακριά. Οι ανοιχτόχρωμοι τοίχοι του Κέντρου Απεξάρτησης και Θεραπείας από τα Ναρκωτικά Swami Vivekanand στο Αρμιτσάρ, μια πόλη στο βόρειο ινδικό κρατίδιο του Παντζάμπ, τον πλησίαζαν. Ένιωσε να τον παρακολουθούν και ότι απειλείται από ανθρώπους που φορούσαν ρόμπες εργαστηρίου. Ο ανεμιστήρας της οροφής φαινόταν σα να ήταν έτοιμος να συντριβεί πέφτοντας πάνω του ανά πάσα στιγμή.
Ο 30χρονος, που είχε κάνει δουλειές του ποδαριού σε ένα εστιατόριο και σε ένα γραφείο ενοικιάσεως αυτοκινήτων, κάποτε ήλπιζε να αποκτήσει το δικό του ταξί. Αυτό όμως ήταν πριν από τρία χρόνια, πριν η σύζυγος και τα παιδιά του τον εγκαταλείψουν, πριν να εθιστεί στην ηρωίνη.
«Είμαι αιχμάλωτος της ηρωίνης. Είναι σαν φάντασμα μέσα μου» είπε ο Kumar στο VICE News. «Μερικές φορές δεν μπορώ να αναγνωρίσω τον εαυτό μου».
Όπως εκείνη τη φορά που βρέθηκε σε ένα κυκλικό κόμβο να τρέχει μπροστά από αυτοκίνητα που επιτάχυναν, πιστεύοντας ότι έπαιζε στη σκηνή κάποιας κινηματογραφικής ταινίας ή τη φορά που ήταν τόσο απελπισμένος για μια δόση ηρωίνης που έβαλε φωτιά στα ρούχα του, πριν οι τρομοκρατημένοι γείτονες τρέξουν να σβήσουν τις φλόγες.
Στον Kumar χορηγείται τώρα βουπρενορφίνη, ένα οπιοειδές υποκατάστατο, σε μία από τις 10 νέες κλινικές αποκατάστασης που ίδρυσε προσφάτως η κυβέρνηση του κρατιδίου. Τα 50 κρεβάτια της ήταν γεμάτα και στα εξωτερικά ιατρεία χορηγούνταν θεραπεία σε 30-40 νέους και σε πάνω από 400 ήδη υπό παρακολούθηση ασθενείς την ημέρα, σύμφωνα με τον επικεφαλής του τμήματος ψυχιατρικής δρ. P. D. Garg.
Ο Sukhwant Kumar στο Κέντρο Απεξάρτησης και Θεραπείας Swami Vivekanand . (Φωτογραφία από την Mansi Choksi/VICE News)
Θα παρέμενε στην κλινική μόνο για πέντε μέρες, ενώ η θεραπεία του στα εξωτερικά ιατρεία θα διαρκούσε έως και τρεις μήνες. Την ίδια ώρα, αλλού, οι τοξικομανείς ρίχνονταν στη φυλακή κατά δεκάδες.
Στο Παντζάμπ, φαίνεται ότι μια ολόκληρη γενιά βρίσκεται στο έλεος του εθισμού απόρροια του αυξανόμενου εμπορίου ναρκωτικών στα ινδο-πακιστανικά σύνορα. Στα περίπου 344 μίλια των συνόρων, ελλείψει ολοκληρωμένων ερευνών είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογιστεί η κλίμακα χρήσης των ουσιών. Ανεξάρτητες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η χρήση έχει πολλαπλασιαστεί πολλαπλώς και αποτελεί πρόβλημα για το 75% της νεολαίας στο Παντζάμπ. Το 1/5 του συνολικού τζίρου από την ηρωίνη στην Ινδία, καταγράφεται στο συγκεκριμένο κρατίδιο και σύμφωνα με εκτιμήσεις πάνω από το 16% του συνολικού πληθυσμού είναι εθισμένο στα σκληρά ναρκωτικά.
Έως φέτος τον Σεπτέμβριο, η αστυνομία στο Παντζάμπ είχε κατασχέσει 438 κιλά ηρωίνης, 8.553 κιλά φλοιών παπαρούνας και είχε συλλάβει 12.695 ανθρώπους κατηγορούμενους για εμπόριο ναρκωτικών
Η γεωγραφική εγγύτητα της Ινδίας στη «Χρυσή Ημισέληνο» -το βασικό κέντρο παράνομης παραγωγής οπίου της Ασίας σε Αφγανιστάν, Ιράν και Πακιστάν- πάντα την έκανε ευάλωτη στις συνέπειες από τη διακίνηση των ναρκωτικών. Κυρίως μετά τη δεκαετία του '80, όταν τα ναρκωτικά διακινούνταν όλο και περισσότερο μέσω της Ινδίας μια και η παραδοσιακή βαλκανική διαδρομή είχε γίνει επικίνδυνη την περίοδο του ιρανο-ιρακινού πολέμου.
Σύμφωνα με την έκθεση Drug Trafficking in India: A Case for Border Security (Διακίνηση Ναρκωτικών στην Ινδία: Μια Υπόθεση για την Ασφάλεια των Συνόρων) του think tank του Νέου Δελχί, Institute of Defense Studies and Analyses (Ινστιτούτου Αμυντικών Μελετών και Αναλύσεων), εκείνη την περίοδο ήδη δρούσε στα ιρανο-πακιστανικά σύνορα ένα δίκτυο λαθρεμπόρων χρυσού. Στη διάρκεια στρατιωτικής εκστρατείας για την ανακήρυξη ενός ανεξάρτητου κράτους των Σιχ στα μέσα της δεκαετίας του '80, το διασυνοριακό εμπόριο ναρκωτικών άρχισε να διογκώνεται για να χρηματοδοτήσει την εξέγερση. Κι ενώ από τότε το θέμα της εξέγερσης έχει σβήσει, το εμπόριο ναρκωτικών έχει αποκτήσει ζωή και έχει ανθίσει ανεξάρτητα.
Η τοξικομανία στο Παντζάμπ έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αντανακλά αφενός την παραπαίουσα οικονομία, αφετέρου τις αρνητικές επιπτώσεις μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, όπου οι αναποτελεσματικές προσπάθειες περιορισμού του ακμάζοντος εμπορίου οπίου οδήγησε στην προώθηση περισσότερου προϊόντος μέσω Πακιστάν και Ινδίας.
«Η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του '80 μεταφράστηκε σε χιλιάδες ηρωινομανείς μόνο στο Καράτσι» είπε στο VICE News, ο Neelam Deo διευθυντής του Gateway House: Indian Council on Global Relations, ενός think tank εξωτερικής πολιτικής με έδρα τη Βομβάη. «Κάτι ανάλογο συμβαίνει μέσα και γύρω από το Αρμιτσάρ».
Στο Rorawala Khurd, ένα χωριό από όπου κανείς βλέπει το αγκαθωτό σύρμα των συνόρων, ένας Ινδός συνοριοφύλακας ασφαλείας βλέπει μέσα από τα κιάλια του που είναι στραμμένα προς μια… χρυσαφένια έκταση. Τον διέταξαν, είπε, να έχει τα μάτια του ανοιχτά για λαθρεμπόρους. Οποιοσδήποτε θα μπορούσε να μεταφέρει ναρκωτικά - ένας Πακιστανός κατάσκοπος, ένας αγρότης ακόμα κι ένα παιδί.
Ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι τόσο βαθιά ριζωμένος στην περιοχή, που όταν άρχισε το καθάρισμα του κρατιδίου, τέσσερις αστυνομικοί της Δίωξης έπρεπε να μπουν σε κέντρα αποκατάστασης
Η κυβέρνηση του Παντζάμπ, ένας συνασπισμός μεταξύ του κυβερνώντος κόμματος Bharatiya Janata (BJP) και του περιφερειακού συμμάχου Shiromani Akali Dal (SAD), τον Μάιο, έβαλε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα που ονομάστηκε Operation Clean «για την ανάπτυξη ενός μηχανισμού που δεν επιτρέπει την εισαγωγή ούτε 10 γραμμαρίων ναρκωτικών στο κρατίδιο». Το πρόγραμμα ανακοινώθηκε μόλις τρεις μέρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των βουλευτικών εκλογών, αναδεικνύοντας την απογοήτευση των ψηφοφόρων προς την κυβέρνηση συνασπισμού BJP-SAD στο κρατίδιο, παρά το κύμα αύξησης των ποσοστών του BJP σε όλη τη χώρα. Εδώ, ο συνασπισμός BJP-SAD αποκόμισε ταπεινωτικά ποσοστά, σε μεγάλο βαθμό λόγω της αποτυχίας του να διαχειριστεί το παράνομο νακροεμπόριο.
Έως φέτος τον Σεπτέμβριο, η αστυνομία στο Παντζάμπ είχε κατασχέσει 438 κιλά ηρωίνης, 8.553 κιλά φλοιών παπαρούνας και είχε συλλάβει 12.695 ανθρώπους κατηγορούμενους για εμπόριο ναρκωτικών, σύμφωνα με ένορκη βεβαίωση που κατατέθηκε σε δικαστήριο της Χαριάνα στο Παντζάμπ. Αντιθέτως, όλο το 2003, οι αρχές είχαν κατασχέσει μόνο 9,8 κιλά ηρωίνης.
Ο Jagdeep Singh Samra, ένας εξέχων ποινικολόγος στο Αρμιτσάρ, θεωρεί την στρατηγική «καθαρισμού» του κρατιδίου περισσότερο μια άσκηση δημοσίων σχέσεων παρά μια προσπάθεια διάσωσης του Παντζάμπ. Νωρίτερα φέτος, ο Jagdish Singh Bhola ένας πρώην παλαιστής που έγινε διεφθαρμένος αστυνομικός διευθυντής κατονόμασε τον υπουργό Οικονομικών του Παντζάμπ, Bikram Singh Majithia ως εμπλεκόμενο στο εμπόριο ναρκωτικών. Προηγουμένως είχε απειλήσει να κατονομάσει τρεις υπουργούς της τοπικής κυβέρνησης, οι οποίοι είναι συνένοχοι. Αλλά ο Samra δήλωσε στο VICE News ότι οι αρχές έχουν στο στόχαστρο μόνο μικροπωλητές και τοξικομανείς.
Το κυνήγι των χρηστών, με δεκάδες να συλλαμβάνονται κάθε μέρα από την αστυνομία, δείχνει με σαφήνεια ότι εστιάζουν στη ζήτηση και όχι στην προσφορά. Ο Kumar, που είναι σε διαδικασία απεξάρτησης από την ηρωίνη, περιέγραψε πώς αποφάσισε αιφνιδιαστικά να πάει στο κέντρο αποκατάστασης επειδή αστυνομικοί χτένιζαν την παραγκούπολη όπου έμενε για ναρκομανείς σαν κι αυτόν.
Χρήστες που νοσηλεύονται στο Κέντρο Απεξάρτησης και Θεραπείας Swami Vivekanand, (Φωτογραφία από την Mansi Choski/VICE News)
Αν και η κυβέρνηση του Παντζάμπ, τον περασμένο Αύγουστο, φερόταν να σκέφτεται να χορηγήσει ασυλία από ποινές φυλάκισης σε τοξικομανείς εάν έμπαιναν εθελοντικά σε κέντρο αποθεραπείας -όπως ορίζεται από τις διατάξεις του ινδικού Νόμου για τις Ναρκωτικές και τις Ψυχότροπες Ουσίες- δεν έχει ληφθεί επίσημη απόφαση. Πρώην αξιωματούχος της δίωξης ναρκωτικών στο Παντζάμπ, ο οποίος μίλησε υπό το καθεστώς ανωνυμίας δήλωσε στο VICE News ότι οι τοξικομανείς εξακολουθούν να μαραζώνουν στη φυλακή. Είτε αφορά κατασχέσεις ναρκωτικών, φυλακισμένους παραβάτες ή τοξικομανείς σε κέντρα θεραπείας, το κρατίδιο εστίασε στους αριθμούς.
«Οι πολιτικοί θέλουν να δείξουν στον κόσμο ότι κάνουν κάτι χωρίς να διαταράσσουν την οικονομία των ναρκωτικών» είπε ο πρώην αξιωματούχος της δίωξης ναρκωτικών, σημειώνοντας ότι υπήρχε τόσο πολύ πίεση για να γίνουν συλλήψεις στο Παντζάμεπ που η αστυνομία δεν είχε άλλη επιλογή από το να κυνηγήσει τους τοξικομανείς. «Η αστυνομία δεν μπορεί μόνη της να καθαρίσει τα πάντα».
Ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι τόσο βαθιά ριζωμένος, πρόσθεσε, που όταν άρχισε το καθάρισμα του κρατιδίου, τέσσερις από τους συναδέλφους του έπρεπε να μπουν σε κέντρα αποκατάστασης.
Στο Rajoke, ένα χωριό στα ινδο-πακιστανικά σύνορα, ο αγρότης Virender Singh στεκόταν στο συνοριακό φράχτη - μια σπειροειδή αγκαθωτή δομή που τοποθετήθηκε στην Ινδία προκειμένου να σφραγίσει τα σύνορα. Μετά το ηλιοβασίλεμα εκπέμπει ρεύμα, προκειμένου να αποτρέψει τους κατασκόπους.
«Εάν το αγγίξεις, πας κατευθείαν στην κόλαση» είπε ο Singh, ιδιοκτήτης ορυζώνων κατά μήκος του φράχτη. «Τη νύχτα, είναι ο τόπος όπου γίνεται το λαθρεμπόριο».
Πακέτα ναρκωτικών και άλλων λαθραίων όπως είναι τα παραχαραγμένα νομίσματα εισρέουν στην Ινδία από την άλλη πλευρά του φράχτη και λαμβάνονται από προκαθορισμένα σημεία ή μερικές φορές είναι δεμένα σε δεσμίδες και τοποθετημένα σε σωλήνες από καουτσούκ και έτσι εισάγονται μέσω του φράχτη.
Στο εμπόριο εμπλέκεται κανείς όταν κάποιος του προσφέρει δωρεάν τρεις δόσεις ηρωίνης ή αποξηραμένους φλοιούς παπαρούνας, που μπορούν να κονιορτοποιηθούν και να καταναλωθούν ως τσάι μέχρι ο χρήστης να εξαρτηθεί. Εάν δεν μπορεί να πληρώσει για να διατηρήσει τη συνήθεια, ο χρήστης πρέπει είτε να φέρει κάποιον άλλον να δοκιμάσει το ναρκωτικό, είτε να παραλάβει ένα φορτίο κατά μήκος των συνόρων και να το παραδώσει σε κάποιον άλλον. Σύμφωνα με την αστυνομία, τα βαποράκια από την πόλη του Αρμιτσάρ κατά μήκος των συνόρων από τη Λαχώρη μεταφέρουν τα αγαθά στο Νέο Δελχί και τη Βομβάη και από εκεί διανέμονται στις δυτικές αγορές.
«Το άτομο που παίρνει τα πακέτα δεν γνωρίζει με ποιον μιλάει ή που πάει το εμπόρευμα» είπε ο Singh. «Το κάνουν γιατί είναι απεγνωσμένοι να πάρουν την επόμενη δόση. Μπορούμε να τους δούμε να υποφέρουν, να τρέμουν με άγχος». Αγρότες όπως ο Singh εργάζονται υπό άγρυπνο βλέμμα, υπακούουν στην απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά το ηλιοβασίλεμα και την απαγόρευση να καλλιεργούν σιτηρά ψηλότερα από 90 εκατοστά.
«Ζούμε υπό το συνεχή φόβο ότι ένας λαθρέμπορος θα ρίξει τα πακέτα του στη γη μας και θα πρέπει να δώσουμε λογαριασμό για αυτό» πρόσθεσε.
Η χρήση ναρκωτικών στη συνοριακή γραμμή καταγράφεται ως πολύ πιο υψηλή από ότι στις πόλεις. Εκτιμάται ότι 4 στους 5 άνδρες, ηλικίας 13-60 ετών κάνουν χρήση ναρκωτικών στο Rajoke και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν εξαρτηθεί από νοθευμένη μορφή ηρωίνης. Η πρέζα έχει διεισδύσει τόσο πολύ στην κοινωνία, είπε ο Singh, που όταν ένας πολιτικός ο οποίος έκανε προεκλογική εκστρατεία για ψήφους στην περιοχή ρωτήθηκε τι σχεδίαζε να κάνει για να μειώσει τη χρήση ναρκωτικών, απάντησε ωμά ότι δεν θα έκανε τίποτα γιατί το 80% των ψηφοφόρων του ήταν εθισμένοι στα ναρκωτικά.
Ο Δρ. Jaswinder Singh, αναισθησιολόγος ο οποίος δουλεύει σε θεραπείες απεξάρτησης εδώ και 12 χρόνια, είπε στο VICE News ότι ο εθισμός σε ουσίες στην κυριολεξία κατατρώει το μέλλον του Παντζάμπ. Αν και αρχικά αμφέβαλλε για την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας να απεξαρτηθούν τόσοι πολλοί τοξικομανείς, οι οποίοι δεν ήταν έτοιμοι να βοηθηθούν, ο δρ. Singh κατέληξε να βλέπει τη νοσηλεία ως μέτρο ζωτικής σημασίας για την εκπαίδευση των εθισμένων γύρω από τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν. «Ποτέ δεν γνωρίζεις πότε θα πεθάνει ο εθισμένος. Στο κέντρο, ακόμα κι αν κρατείται με πυγμή και του παρέχονται συμβουλές, θα συνειδητοποιήσει τι κάνουν τα ναρκωτικά στο σώμα του» είπε. «Ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος υποτροπής. Τι συμβαίνει ότι ο τοξικομανής επιστρέφει στην ίδια κοινωνία, τους ίδιους φίλους που τον οδήγησαν στα ναρκωτικά την πρώτη φορά;».
Ο Gurinder Singh, ένας 18χρονος χρήστης, καθόταν στην αίθουσα επισκεπτών στο κέντρο αποκατάστασης στο Αμριτσάρ, περιμένοντας να του δώσουν κρεβάτι. Ήταν η δεύτερη εισαγωγή του για θεραπεία τους τελευταίους έξι μήνες. Είχε ολοκληρώσει τις δυο εβδομάδες του μαθήματος αποκατάστασης τον Ιούνιο σε μια ιδιωτική κλινική κοντά στο Jaito, ένα χωριό σε απόσταση αναπνοής από τα ιρανο-πακιστανικά σύνορα. Αλλά τον Σεπτέμβριο, τρυπήθηκε με αυτό που νόμιζε ότι θα ήταν η τελευταία δόση ηρωίνης με φίλους. Δεν ήταν.
«Όταν είδα την μητέρα μου να χτυπάει το στήθος της, κλαίγοντας σα να είχα πεθάνει, αποφάσισα να έρθω εδώ» είπε, καθώς γύριζε τις σελίδες ενός φυλλαδίου με τίτλο Αγάπα τη Ζωή, Όχι τα Ναρκωτικά. «Θα γίνω καλά και τότε θα βρω δουλειά».