Η Τρελή Ιδέα της Αλβανίας να Νομιμοποιήσει την Κάνναβη

Ο Αλβανός πρωθυπουργός Edi Rama δεν είχε μιλήσει ποτέ για νομιμοποίηση της κάνναβης. Έως τον περασμένο Μάιο, οπότε ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι η κυβέρνησή του επεξεργάζεται ένα νομοσχέδιο για τη νόμιμη παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης. «Ένα προσχέδιο θα είναι σύντομα έτοιμο και ανοιχτό για δημόσια διαβούλευση», δήλωσε.

Υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος στα Τίρανα, είπε στο VICE ότι δεν υπάρχει τίποτα έτοιμο στα χαρτιά. Ωστόσο, η προοπτική της νόμιμης καλλιέργειας κάνναβης στην Αλβανία πυροδότησε πολιτική κόντρα, κυρίως όμως ένα δημόσιο ντιμπέιτ μεταξύ νομικών και οικονομολόγων, το οποίο, με τα σημερινά δεδομένα, μοιάζει με σουρεάλ σενάριο.

O Rama υποστηρίζει ότι θέλει να μετατρέψει την παράνομη παραγωγή, που αξίζει δισεκατομμύρια ευρώ, σε οικονομικό πλεονέκτημα. Όσο η ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας παραμένει στον πάγο, η Αλβανία πρέπει να καταπολεμήσει το οργανωμένο έγκλημα και τη διαφθορά. Πριν από αυτό, πρέπει να πείσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι είναι διατεθειμένη να το κάνει.

Η πρώτη ανάγνωση λέει ότι ο Rama προσπαθεί να αλλάξει την ατζέντα, δηλαδή να στρέψει τα φώτα από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, σε μια συζήτηση που γνωρίζει ότι θα προκαλέσει θόρυβο. Οι πιο κυνικοί στα Τίρανα λένε ότι προσδοκά εκλογικό όφελος από τον μεγάλο αριθμό των ανθρώπων που απασχολούνται στην παράνομη παραγωγή της κάνναβης.

Τα πράγματα είναι περισσότερο σύνθετα. Για παράδειγμα, ο Αλβανός πρωθυπουργός είπε ότι θα ζητήσει τη βοήθεια «ξένων συμβούλων» για τη σύνταξη του νομοσχεδίου. Η κριτική σε αυτό είναι ότι θα ευνοηθούν ξένα επενδυτικά σχήματα που θα φτάσουν σε μια νύχτα στα Τίρανα, και όχι οι μικροί παραγωγοί που ζουν τις οικογένειές τους από την κάνναβη.

«Οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες συχνά εμφανίζονται ως δομές-μοντέλα για νέους στην Αλβανία. Απογοητευμένη από τις περιορισμένες ευκαιρίες που προσφέρει η νόμιμη οικονομία, υπάρχει μια ολόκληρη γενιά που οδηγείται στην παράνομη καλλιέργεια ναρκωτικών - κάποιοι το θεωρούν ως τον μοναδικό τρόπο για να ζήσουν», γράφει έκθεση του Global Initiative Against Transnational Organised Crime. «Νέοι στρατολογούνται από το οργανωμένο έγκλημα, επειδή προσφέρει μία εναλλακτική λύση στη δύσκολη καθημερινή πραγματικότητα».

Οι πρώτοι σπόροι στα 90’s

Οι Αλβανοί συνειδητοποίησαν ότι μπορούν να βγάλουν χρήματα από την κάνναβη μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, στις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Οι μετανάστες που επέστρεψαν σύντομα στη χώρα, μετέφεραν τους πρώτους σπόρους. Εκείνη την περίοδο, δεν προβλέπονταν ποινές μεγαλύτερες των πέντε ετών για την καλλιέργεια. Σήμερα, η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα ναρκωτικών στην Ευρώπη έχει την πιο αυστηρή νομοθεσία για τα ναρκωτικά. «Οι ποινές φθάνουν τα 20 χρόνια. Έγιναν πιο αυστηρές, όσο η παραγωγή γινόταν μαζικότερη», λέει στο VICE ο Saimir Visha, δικηγόρος και επικεφαλής της Ένωσης Ποινικολόγων στα Τίρανα.

Ο Visha ανήκει σε εκείνους που τάσσονται υπέρ της νομιμοποίησης, όχι μόνο της φαρμακευτικής κάνναβης, αλλά και της χρήσης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. «Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον νόμο για να σταματήσουμε την παράνομη καλλιέργεια», λέει. «Δεν είναι μόνο οι ασθενείς που μπορούν να επωφεληθούν από τη φαρμακευτική κάνναβη για μια σειρά από παθήσεις. Η νόμιμη κάνναβη θα φέρει έσοδα από φόρους στο κράτος και ταυτόχρονα το παράνομο εμπόριο θα γίνει λιγότερο ελκυστικό».

Στα ποινικά δικαστήρια των Τιράνων είναι συνηθισμένο να οδηγούνται ολόκληρες οικογένειες χωρικών, κυρίως από τον αλβανικό βορρά, που καλλιεργούν κάνναβη στο πίσω μέρος της αυλής τους, αντί για λαχανικά. Γι’ αυτούς προβλέπονται οι ίδιες ποινές με τα μέλη των εγκληματικών οργανώσεων.

Ο ποινικολόγος Visha στα Τίρανα ζητά αμνηστία για τους μικρο-καλλιεργητές της αλβανικής υπαίθρου. «Υπάρχουν 800-1.000 κρατούμενοι με αυτά τα χαρακτηριστικά στις φυλακές. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πατέρας και γιος ή δύο σύζυγοι, ακόμη και ολόκληρες οικογένειες», εξηγεί ο Visha. «Αν συλληφθούν, αναλαμβάνει την ευθύνη ο μεγαλύτερος σε ηλικία για να γλιτώσει τους υπόλοιπους από τη φυλακή».

Μια βιομηχανία δισ. ευρώ

Η Αλβανία παραμένει μία από τις μεγαλύτερες χώρες - παραγωγούς κάνναβης στον κόσμο, γράφει η φετινή Έκθεση για τα Ναρκωτικά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ο τζίρος της βιομηχανίας του «χόρτου» μπορεί να συγκριθεί μόνο με την επικράτεια του λατινοαμερικάνικου καρτέλ. Το Global Initiative υπολογίζει την οικονομία της κάνναβης στα 2,2 δισ. ευρώ την περίοδο 2016-17.

Η κατάσταση φάνηκε ότι μπορεί κάπως να αλλάξει το καλοκαίρι του 2014, όταν ειδικές δυνάμεις της αλβανικής Αστυνομίας έκαναν επιδρομή στο χωριό Λαζαράτι, περίπου 30 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα. Μετά από πολυήμερη επιχείρηση εναντίον των χωρικών που αμύνονταν σθεναρά, κατασχέθηκαν 25 τόνοι κάνναβης, 90.000 χασισόδεντρα και περίπου 500 όπλα, μεταξύ αυτών καλάσνικοφ και αντιαρματικές ρουκέτες.

VICE Talks Film: Ρηνιώ Δραγασάκη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η ετήσια παραγωγή μόνο στο Λαζαράτι υπολογίστηκε στους 900 τόνους, αποφέροντας στην τοπική οικονομία τζίρο 4,5 δισ. ευρώ - εκείνη την περίοδο περίπου το μισό ΑΕΠ της Αλβανίας. «Η Αστυνομία διέλυσε ένα ταμπού 20 ετών μιας ζώνης εγκλήματος, που είχε αυτοχαρακτηριστεί ανεξάρτητη δημοκρατία και είχε μετατραπεί σε σύμβολο ντροπής για τη χώρα», είχε δηλώσει μετά την πολυήμερη επιχείρηση ο Edi Rama.

Ο ίδιος υποσχέθηκε ότι ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών θα συνεχιστεί, με στόχο την πρόοδο και την πολυπόθητη ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας. Αντίθετα, όμως η ναρκο-παραγωγή φαίνεται ότι μεγάλωσε και διασκορπίστηκε τα τελευταία χρόνια από τον φτωχό αλβανικό Βορρά ως τον τουριστικό Νότο. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας που διατέθηκαν στο VICE, τα τρία τελευταία χρόνια έχουν κατασχεθεί στα ελληνοαλβανικά σύνορα περισσότεροι από 13 τόνοι ακατέργαστης κάνναβης.

Ο Zef Preci είναι οικονομολόγος, επικεφαλής του Αλβανικού Κέντρου Οικονομικής Έρευνας. Είναι απόλυτα αρνητικός στο ενδεχόμενο αποποινικοποίησης ή νομιμοποίησης. «Η διαφθορά στην Αλβανία έχει ως αποτέλεσμα την ισχνή εφαρμογή του Νόμου και την εμπλοκή του οργανωμένου εγκλήματος στην καλλιέργεια κάνναβης, ειδικά μετά το 2016», λέει στο VICE.

Ο ίδιος δεν θεωρεί ρεαλιστικό το ενδεχόμενο η φαρμακευτική κάνναβη να νομιμοποιηθεί. «Σε μια τέτοια υποθετική περίπτωση, πιθανότατα θα επαναληφθεί αυτό που συμβαίνει κάθε φορά με την απελευθέρωση των νέων αγορών: Μια διεφθαρμένη διαδικασία αδειοδότησης υπέρ των συμφερόντων συγκεκριμένων οικογενειών, υψηλόβαθμων πολιτικών που κάνουν μπίζνες, ή ακόμη χειρότερα, του οργανωμένου εγκλήματος».

Ο Preci πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω. Εξηγεί ότι μία προβληματική νέα συνθήκη θα επιδεινώσει τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ. Η έκρηξη του ναρκο-εμπορίου, όπως λέει, είχε ως αποτέλεσμα την ανατίμηση του αλβανικού εθνικού νομίσματος, καθώς επίσης ανωμαλίες στην αγορά ακινήτων, στην οποία εκτιμάται ότι ξεπλένεται μεγάλος μέρος των χρημάτων από το εμπόριο ναρκωτικών.

Ο «Εσκομπάρ των Βαλκανίων»

Τον Ιανουάριο του 2019 ένας από τους μεγαλύτερους καταζητούμενους για εμπόριο ναρκωτικών στα Βαλκάνια παραδόθηκε στην αλβανική Αστυνομία. Σε βάρος του Klement Balili, 48 ετών σήμερα, είχε εκδοθεί διεθνές ένταλμα των ελληνικών Αρχών. Σύμφωνα με τον δικαστικό φάκελο που διαβάστηκε από το VICE, περιγράφεται ως κεντρικό πρόσωπο και χρηματοδότης της μεταφοράς 678 κιλών κάνναβης, που κατασχέθηκαν τον Μάιο του 2016 στη Ζάκυνθο και είχαν τελικό προορισμό τη Βόρεια Ευρώπη.

O Balili ή “Keli” για την ελληνική Δίωξη Ναρκωτικών, ήταν Διευθυντής Μεταφορών στους Αγίους Σαράντα και φέρεται να είχε επαφές με υψηλόβαθμους κρατικούς αξιωματούχους. Ο Αλβανός Υπουργός Εσωτερικών Sander Lleshaj, ρωτήθηκε τι ανταλλάγματα ζήτησε ο 48χρονος για να παραδοθεί. «Τη διαβεβαίωση ότι θα έχει μια δίκαιη δίκη», απάντησε. Τον Οκτώβριο του 2019 ο Balili καταδικάστηκε σε ποινή 10 ετών για μεταφορά ναρκωτικών στην Ελλάδα και κρατείται σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, μιάμιση ώρα οδήγηση έξω από τα Τίρανα. Δεν ανταποκρίθηκε σε αλλεπάλληλα αίτημα του VICE για συνέντευξη.

Για το ρεπορτάζ στα Τίρανα συνεργάστηκε ο Vladimir Karaj.

Tο άρθρο είναι μέρος του πρότζεκτ με τίτλο «Το Βαλκανικό Τρίγωνο της Κάνναβης», το οποίο πραγματοποιήθηκε σε Αλβανία, Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία με την υποστήριξη του iMEdD - Incubator for Media Education and Development.

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Η Ιστορία της Ατάκας «Έφαγα Χυλόπιτα» Γεννήθηκε στα Γιάννενα

Οι Οικιακές Βοηθοί και οι Ντελιβεράδες Είναι οι «Αόρατοι» Εγκλωβισμένοι του Lockdown

Φωτογραφίες από την «Ωμή» και Όμορφη Ζωή στα Σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.