Στην Υεμένη 25.000 Άνθρωποι Λιμοκτονούν Κάθε Μέρα

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE News

Την ώρα που φαίνεται να καταρρέει η μονομερής 5ήμερη ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός την οποία κήρυξε ο συνασπισμός δυνάμεων υπό τη Σαουδική Αραβία που βομβαρδίζει την Υεμένη, η ανθρωπιστική οργάνωση Oxfam ανακοίνωσε ότι ο μισός πληθυσμός της χώρας –περίπου 13 εκατομμύρια πολίτες- αγωνίζονται για να βρουν τροφή και πως περίπου 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι είναι «στα πρόθυρα της λιμοκτονίας».

Η Oxfam είπε ότι από την αρχή της σύγκρουσης του συνασπισμού δυνάμεων και των ανταρτών Houthi (Χούθι) το Μάρτιο, κατά μέσο όρο 25.000 Υεμένιοι λιμοκτονούν σε ημερήσια βάση. Η περιοχή που πλήττεται περισσότερο είναι το κυβερνείο της Saada, ένα από τα προπύργια των Houthi που βομβαρδίζεται ανελέητα από τα αεροσκάφη του συνασπισμού. Το 50% των ανθρώπων στη Saada βρίσκονται σε «κρίσιμη» κατάσταση από άποψη σίτισης, ανέφερε η οργάνωση.

Ακόμα και πριν από το ξέσπασμα της σύγκρουσης, η Υεμένη ήταν η φτωχότερη χώρα του αραβικού κόσμου και εισήγαγε το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων της, κυρίως μέσω θαλάσσης. Πέρυσι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ, είχαν ήδη προβλήματα σίτισης περίπου 10,6 εκατομμύρια Υεμένιοι.

Από την έναρξη των αεροπορικών βομβαρδισμών στις 26 Μαρτίου, ο υπό τη Σαουδική Αραβία συνασπισμός δυνάμεων έχει εφαρμόσει έναν de-facto αποκλεισμό της χώρας, με αποτέλεσμα να περιορίζονται πολύ οι προμήθειες σε βασικά αγαθά όπως είναι τα καύσιμα, το φυσικό αέριο και τρόφιμα όπως είναι το σιτάρι και το ρύζι. Ενώ τα Ηνωμένα Έθνη και οι συνεργαζόμενες οργανώσεις στην Υεμένη έχουν αρχίσει να στεγνώνουν από κεφάλαια, η Oxfam είπε ότι ακόμα κι αν υπήρχε η κατάλληλη χρηματοδότηση, το κλείσιμο των εμπορικών δρόμων από τον συνασπισμό δεν θα επέτρεπε στους ντόπιους να έχουν πρόσβαση στα τρόφιμα και τα καύσιμα που χρειάζονται για να επιβιώσουν.

«Αυτοί οι αριθμοί είναι εξαιρετικά ανησυχητικοί» είπε στο VICE News ο επικεφαλής των προγραμμάτων της Oxfam στην Υεμένη, Tariq Riebl. «Ο κόσμος μπορεί να συσχετίσει το πρόβλημα απευθείας με τη σύγκρουση, αλλά η πραγματική αιτία για ένα μεγάλο κομμάτι της επισιτιστικής ανασφάλειας είναι ο οικονομικός αποκλεισμός».

«Υποφέρουν κυρίως επειδή δεν έρχονται οι εισαγωγές και οι αγορές δεν λειτουργούν».

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, περίπου 21 εκατομμύρια Υεμένιοι -80% του πληθυσμού- εξακολουθεί να έχει ανάγκη από βοήθεια. Εκείνοι που ακόμα έχουν πρόσβαση στις αγορές προμηθειών κάνουν λόγο για τεράστιο πληθωρισμό στο κόστος των βασικών αγαθών, με το αλεύρι σίτου να έχει διπλάσια τιμή και το φυσικό αέριο να κοστίζει έως και 264% περισσότερο από ότι πριν από τη σύγκρουση. Σε πολλές περιοχές, δεν επαρκούν τα καύσιμα για να τεθούν σε λειτουργία οι μύλοι, οι αντλίες και να παραχθεί ρεύμα για να λειτουργήσουν οι ιατρικές εγκαταστάσεις. Αυτό έχει οξύνει περαιτέρω την ήδη υπάρχουσα κρίση νερού στη χώρα. Το πόσιμο νερό είτε δεν είναι διαθέσιμο ή παρέχεται μόνο σποραδικά στα 20 από τα 22 κυβερνεία της Υεμένης.

Ο Riebl είπε ότι οι ναυτικές δυνάμεις του συνασπισμού, πρακτικά αποκλείουν κάθε πλοίο με προορισμό το λιμάνι της Υεμένης.

«Η διαδικασία είναι σχετικά ασαφής, έτσι τα πλοία αποτρέπονται ακόμα και να επιχειρούν εδώ, οπότε υπάρχουν τεράστιες καθυστερήσεις στην εισαγωγή τροφίμων στην Υεμένη» είπε.

Τον Ιούλιο το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης των Ηνωμένων Εθνών ανακοίνωσε ότι οι καθυστερήσεις στο λιμάνι Hodeida της Ερυθράς Θάλασσας ευθύνονται για την καταστροφή 3.000 κυβικών τόνων σιτάλευρου.

Από τις 26 Μαρτίου, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καταγράψει 1.895 θανάτους αμάχων στην Υεμένη, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 202 ατόμων που πέθαναν το διάστημα 16 έως 27 Ιουλίου. Νωρίτερα τον Ιούλιο, το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ανακοίνωσε ότι τα περισσότερα θύματα τις τελευταίες εβδομάδες προκλήθηκαν από βομβαρδισμούς, που έχουν γίνει κατ'επανάληψη σε αγορές και κατοικημένες περιοχές. Στις 25 Ιουλίου, μόλις λίγες ώρες πριν ο σαουδαραβικός συνασπισμός ανακοινώσει τη μονομερή κατάπαυση του πυρός, τα αεροσκάφη του χτύπησαν δυο οικιστικά συγκροτήματα σε μια μονάδα παραγωγής ενέργειας στην παράκτια πόλη της Mokha. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που κατέγραψε τους θανάτους τουλάχιστον 65 πολιτών, συμπεριλαμβανομένων 10 παιδιών, ανακοίνωσε ότι η επίθεση φαίνεται να είναι έγκλημα πολέμου. Η οργάνωση κάλεσε το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ να συστήσει μια διεθνή επιτροπή έρευνας –παρόμοια με το σώμα που ιδρύθηκε μετά τον πόλεμο στη Γάζα, τον περασμένο χρόνο- που θα ερευνήσει για παραβιάσεις της διεθνούς νομοθεσίας στη σύγκρουση της Υεμένης.

Η κατάπαυση για ανθρωπιστικούς λόγους που κήρυξε η σαουδαραβική πλευρά κατόπιν –σύμφωνα με τους Σαουδάραβες- αιτήματος του προέδρου της Υεμένης Abd Rabbuh Mansur Hadi, αντιμετωπίστηκε ευρέως με σκεπτικισμό, με δεδομένη τη μονομερή φύση της και την αποτυχία προηγούμενης κατάπαυσης που είχε επιτευχθεί με τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ, εντός του Ιουλίου και είχε αγνοηθεί απερίφραστα από όλες τις πλευρές. Κατά την ανακοίνωση της κατάπαυσης, ο σαουδαραβικός συνασπισμός είπε ότι διατηρεί το δικαίωμα της επανάληψης των επιθέσεων ως απάντηση σε οποιαδήποτε στρατιωτική κίνηση των Houthi.

Στις 28 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκαν αεροπορικές επιθέσεις σε στόχους στο βορρά της νότιας πόλης του Aden, όπου τις τελευταίες εβδομάδες οι δυνάμεις των Houthi και του συνασπισμού έχουν απωθηθεί από ντόπιους αντάρτες και Ειδικές Δυνάμεις των Εμιράτων με υποστήριξη από αέρος και χτυπήματα από θαλάσσης. Η αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο –η αδερφή ομάδα της τρομοκρατικής οργάνωσης στην Υεμένη, που δεν έχει μπει στο στόχαστρο των συμμαχικών αεροσκαφών- επίσης φέρεται να εμπλέκεται στις επιθέσεις κατά των δυνάμεων Houthi. Αφού έχασαν την πόλη, οι Houthi και οι σύμμαχοί τους υποτίθεται ότι στις 26 Ιουλίου βρήκαν καταφύγιο στην κοντινή πόλη Dar Saad, όπου εκτέλεσαν περίπου 100 άτομα –οι περισσότεροι από αυτούς άμαχοι- σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Οι Houthi κατάγονται από μια σιίτικη μειονότητα στα βόρεια της Υεμένης που από καιρό ένιωθαν περιθωριοποιημένοι από τις διαδοχικές κυβερνήσεις της χώρας. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, ο πρώην πρόεδρος της Υεμένης Ali Abdullah Saleh εξαπέλυσε μια σειρά πολέμων κατά της εθνοτικής ομάδας. Μετά την αποχώρησή του στη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης το 2012, ο Saleh άρχισε να στηρίζει τους Houthi, που άρχισαν να γίνονται ολοένα και πιο απαιτητικοί στη διάρκεια της θητείας του Hadi. Τον Μάρτιο, στη διάρκεια επίθεσης των Houthi στο Aden, ο Hadi διέφυγε στο Ριάντ, όπου παραμένει από τότε, βολεμένος ανάμεσα σε Σαουδάραβες της βασιλικής οικογένειας.

Ο σαουδαραβικός συνασπισμός κατηγορεί το Ιράν ότι υποστηρίζει τους Houthi και λέει ότι ο αποκλεισμός είναι απαραίτητος για να αποτρέψει την Τεχεράνη να μην προμηθεύει το στρατό τους. Τον Απρίλιο, το Ριάντ ανακοίνωσε ότι θα καλύψει όλο το ποσό του πακέτου έκτακτης ανάγκης του ΟΗΕ ύψους 274 εκατ.δολαρίων για την Υεμένη. Αλλά οι Σαουδάραβες δεν έχουν ακόμα δώσει τα χρήματα και από το συνολικό ποσό των 1,6 δισ.δολαρίων που ζητούν τα Ηνωμένα Έθνη για την Υεμένη, καλύπτεται μόνο το 15%.

Ο επικεφαλής του ανθρωπιστικού τομέα του ΟΗΕ, Stephen O'Brien είπε στο Συμβούλιο Ασφαλείας ότι οι υπηρεσίες ανθρωπιστικής βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών είχαν εξαντλήσει τα αποθέματά τους «εν αναμονή της υλοποίησης της υπόσχεσης των Σαουδαράβων».

«Χρησιμοποιούν τους δικούς τους πόρους» είπε στο VICE News μετά την ενημέρωση. «Υπάρχει ένα όριο, δεν έχουν ανεξάντλητους πόρους».

Τα Ηνωμένα Έθνη και η σαουδαραβική κυβέρνηση λένε πως η μεταφορά των κεφαλαίων έχει καθυστερήσει καθώς εννέα διαφορετικές υπηρεσίες του ΟΗΕ -συμπεριλαμβανομένων του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης και του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών- προσπαθούν να συνάψουν Μνημόνια Συνεργασίας με το Ριάντ. Οι εργαζόμενοι στις ανθρωπιστικές οργανώσεις που μίλησαν με το VICE News λέει ότι μετά την ανακοίνωση του Απριλίου, οι Σαουδάραβες επέμειναν σε συγκεκριμένες απαγορεύσεις σχετικά με το πώς θα διανεμηθεί η βοήθεια –για παράδειγμα, περιορίζοντάς τη διανομή σε περιοχές που δεν ελέγχονται από Houthi.

Ο O'Brien λέει ότι οποιεσδήποτε απαγορεύσεις βάσει γεωγραφίας δεν είναι αποδεκτές από τα Ηνωμένα Έθνη.

«Ως Ηνωμένα Έθνη, πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να ελέγχουμε που τη στέλνουμε» είπε στο VICE News στις 28 Ιουλίου. «Πρέπει να διατηρούμε την αμεροληψία μας. Αυτό είναι το κλειδί».

Εκείνη τη μέρα, το VICE News ρώτησε τον πρεσβευτή της Σαουδικής Αραβίας, Abdallah Y. al-Mouallimi για την καθυστέρηση. Αφού αρχικά δήλωσε ότι τα χρήματα «εκταμιεύονται τώρα», ο Almoalimi διευκρίνισε ότι η μεταφορά εκκρεμεί γιατί «εκκρεμούν οι υπογραφές των μνημονίων συνεργασίας με τις διάφορες οργανώσεις. Κάποιοι έχουν υπογράψει, κάποιοι άλλοι όχι ακόμα. Εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία λειτουργεί η γραφειοκρατία στα Ηνωμένα Έθνη».

Η σαουδαραβική κυβέρνηση, είπε ο πρεσβευτής, ήταν έτοιμη να δώσει τα χρήματα «αμέσως μόλις οι άνθρωποι του κυρίου O'Brien έρθουν να υπογράψουν τα μνημόνια».

Ερωτώμενος για τα σχόλια του Almoalimi, ο O'Brien απάντησε «μπορεί να λες ότι περιμένεις υπογραφές στο έγγραφο το οποίο ίσως να μην είναι το συμφωνηθέν μεταξύ των δυο πλευρών. Σε αυτή την περίπτωση μπορείς να πεις περιμένω αλλά η άλλη πλευρά δεν θέλει να υπογράψει».

Στο μεταξύ, ο Riebl, είπε ότι η συζήτηση πρέπει να διευρυνθεί ώστε να περιλαμβάνει τον αποκλεισμό, διαφορετικά ο αντίκτυπος οποιασδήποτε προσπάθειας θα είναι ανεπαρκής.

«Είναι αδύνατο να καλυφθούν οι ανάγκες» είπε ο Riebl. «Η λύση πρέπει να είναι η άρση του αποκλεισμού και όσο το δυνατό περισσότερη εμπορική πρόσβαση. Έπειτα οι ανθρωπιστικές οργανώσεις μπορούν επιπλέον να προσπαθήσουν να προσεγγίσουν ευθέως εκείνους τους πληθυσμούς που δεν έχουν πρόσβαση.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.