Παρακολουθήσαμε την 4ωρη Συνέλευση των Καλλιτεχνών που Ζητούν την Παραίτηση Μπαλτά και Φαμπρ

Φωτογραφίες: Ιωάννα Χρονοπούλου

Την Πέμπτη, όσο στην Ελλάδα το ίντερνετ ξεσπάθωνε για τις ανακοινώσεις του Γιαν Φαμπρ, του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή για το Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου που έχει βελγικό χαρακτήρα, στη Γαλλία 1,2 εκατομμύριο άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους αντιδρώντας στο νέο εργασιακό νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση. Μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενοι διαδήλωσαν, προχώρησαν σε καταλήψεις και κατέβασαν απεργιακά ρολά σε όλη τη χώρα, φουντώνοντας τις μνήμες του Μάη του '68.

Στην Ελλάδα, βέβαια, τα εργασιακά κεκτημένα αποτελούν παρελθόν εδώ και χρόνια, με αποκορύφωμα τα τελευταία 6 μνημονιακά, στα οποία η αντίδραση απέναντι στην καταστρατήγησή τους εκφράστηκε από τις περισσότερες κοινωνικές ομάδες που έχουν πληγεί. Εκκωφαντικά απόντες –εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, που αποτέλεσαν τις εξαιρέσεις κι όχι τον κανόνα– στάθηκαν οι καλλιτέχνες. Το οξύμωρο βέβαια είναι ότι ο πολιτισμός ήταν το πρώτο που μπήκε στο περιθώριο στα χρόνια της Ελλάδας της κρίσης, θεωρούμενος ως πολυτέλεια, αφήνοντας στρατιές ανέργων. Τον Μάη του '68, που επανήλθε στη μνήμη με αφορμή τα χθεσινά γεγονότα στη Γαλλία, οι καλλιτέχνες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο, ενέπνευσαν κι αποτύπωσαν την ιστορική στιγμή μέσα από το κατειλημμένο ατελιέ της Καλών Τεχνών κι όχι μόνο, αφήνοντας παράλληλα σπουδαία καλλιτεχνική κληρονομιά. Σε αντίθεση, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια η ανάμειξη της πλειονότητας των καλλιτεχνών στα όσα συμβαίνουν στην κοινωνία, δυστυχώς για πολλούς, συνοψίζεται στη φράση που προφέρεται μια με καημό, μια με αγανάκτηση: «Μα πού είναι και τι κάνουν οι άνθρωποι του πολιτισμού;»

Οι καλλιτέχνες λοιπόν εμφανίστηκαν. Την Παρασκευή το μεσημέρι, γεμίζοντας το μικρό δρομάκι έξω από το Θέατρο Σφενδόνη δίπλα από το μετρό της Ακρόπολης. Και ούτε οι ίδιοι δεν πίστευαν τη μαζική ανταπόκριση που είχε το αυθόρμητο διαδικτυακό τους κάλεσμα για να αντιδράσουν στον «αποκλεισμό» τους από το Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου. Μεγάλα και γνωστά ονόματα από τον χώρο του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, συγγραφείς, χορευτές, εικαστικοί, πανεπιστημιακοί, φοιτητές και θεατές γέμισαν ασφυκτικά το θέατρο που είχε παραχωρηθεί γι' αυτό τον σκοπό.

Ο ηθοποιός Αργύρης Ξάφης ανέλαβε το δύσκολο ρόλο του συντονιστή της συνέλευσης. Σε μια διαδικασία πρωτόγνωρη για τους περισσότερους, καθώς δεν έχει ξαναγίνει αντίστοιχη «από τα κάτω» μαζική καλλιτεχνική κινητοποίηση, οι παρευρισκόμενοι για αρκετή ώρα προσπάθησαν να βάλουν τους «κανόνες» της διαδικασίας, τονίζοντας συνεχώς ότι είναι κάτι που δεν έχουν ξανακάνει. Ο χρόνος τοποθετήσεων ορίστηκε στα 3-5 λεπτά και αποφασίστηκε ότι στο τέλος θα διαμορφωθεί από κοινού ένα κείμενο από όσα θα πέσουν στο τραπέζι. Στις 13.15 της Πρωταπριλιάς του 2016, σαν να 'ναι ψέμα, θα ξεκινούσε η πιο ριζοσπαστική στιγμή στην ιστορία του ελληνικού θεάματος τα τελευταία χρόνια, σπουδαιότερη σαν εμπειρία κι από το ίδιο τον λόγο που βρίσκονταν όλοι αυτοί εκεί.

Συνολικά μέτρησα πάνω από 30 τοποθετήσεις καλλιτεχνών από διάφορους τομείς της Τέχνης. «Να ευχαριστήσουμε τον Γιαν Φαμπρ που είμαστε εδώ», είπαν κάποιοι στις τοποθετήσεις τους, κάνοντας νύξη και για ζητήματα που αφορούν γενικότερα τα εργασιακά στον κλάδο αλλά και το ζήτημα της αξιοκρατίας και της διαφάνειας στις διαδικασίες από εδώ και πέρα. Αρκετοί μίλησαν για το πώς οραματίζονται το φεστιβάλ και τις καλλιτεχνικές διαδικασίες στην Ελλάδα.

Διαφωνία υπήρχε μεταξύ των παρευρισκόμενων για το αν πρέπει να γίνει σαμποτάζ ή όχι από τους Έλληνες καλλιτέχνες σε πιθανό κάλεσμα συμμετοχής τους στο φεστιβάλ, αλλά και για το αν πρέπει να γίνει ένα αντι-φεστιβάλ από τους ίδιους ή όχι. Οι καλλιτέχνες επίσης ξεκαθάρισαν στις τοποθετήσεις τους ότι το πρόβλημα δεν είναι εθνικό ούτε καλλιτεχνικό απέναντι στην επιλογή του κ. Φαμπρ.

Τα αίματα άναψαν όταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου, κ. Λιβαθινός, στην ερώτηση αν το Εθνικό θα συμμετέχει στο φετινό φεστιβάλ απάντησε θετικά, λέγοντας έντονα ότι «θα γίνουν οι παραστάσεις κανονικά. Δεν θα σαμποτάρουμε το φεστιβάλ». Επίσης, ο κ. Λιβαθινός είπε ότι έκανε ξενάγηση στους χώρους του Εθνικού στον κ. Φαμπρ και του εξήγησε πώς έχει η κατάσταση. Το «ανέκδοτο», όπως είπε ο Στάθης Λιβαθινός, ήταν ότι ο Φαμπρ τον ρώτησε «Are you angry with me?» κι εκείνος του απάντησε: «Very much, mr. Fabre».

Όπως και να 'χει, οι καλλιτέχνες κατάφεραν να κάνουν έναν εποικοδομητικό διάλογο, να συμφωνήσουν και να διαφωνήσουν, να δώσουν χρόνο και χώρο σε όλες τις απόψεις και –το πιο σημαντικό– τελικά πάνω από 500 άτομα να συμφωνήσουν με συντριπτική πλειοψηφία σε ένα κοινό κείμενο. Δεν το λες κι εύκολο. Στις 15.30 άρχισε η συζήτηση για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου. Μία ώρα μετά, έγινε γνωστή και η ανακοίνωση του Δ.Σ. του φεστιβάλ, που φαίνεται να υποχωρεί στις αρχικές εξαγγελίες. Παρ' όλα αυτά, αποφασίστηκε το τελικό κείμενο της συνέλευσης να ξεκινά ζητώντας την παραίτηση Μπαλτά.

«Συγκεντρωθήκαμε εδώ σήμερα, 1η Απριλίου, αυθόρμητα στο Θέατρο Σφενδόνη οι δημιουργοί που ζουν κι εργάζονται στην Ελλάδα, εκπρόσωποι του θεάτρου, του χορού, του κινηματογράφου, της μουσικής, των εικαστικών και συζητήσαμε διεξοδικά τόσο τον διορισμό εκ μέρους σας του Φλαμανδού καλλιτέχνη Γιαν Φαμπρ όσο και το πρόγραμμα του αναδομημένου φεστιβάλ, διεθνούς πλέον, που από κοινού εξαγγείλατε. Συμφωνήσαμε με συντριπτική πλειοψηφία ότι πρόκειται για μια απαράδεκτη κι έκθετη τόσο νομικά όσο και ηθικά ενέργεια, η οποία στρέφεται ευθέως εναντίον της καλλιτεχνικής δημιουργίας κι εναντίον των χειμαζόμενων ή και ανέργων Ελλήνων δημιουργών. Επειδή οι συγκεκριμένες αυτές πράξεις ελέγχονται ως παράνομες και κυρίως εχθρικές προς τη ζωντανή δημιουργία και τον πολιτισμό του τόπου, ζητάμε την άμεση παραίτησή σας. Προς ενημέρωσή σας, έστω πρωθύστερη, επισυνάπτουμε το προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για το θέατρο και το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου».

Μεταξύ των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ είναι η «ριζική αναδιοργάνωση των στόχων των φεστιβάλ, με μια ιδιαίτερη στήριξη των ελληνικών παραγωγών, χωρίς να αποκοπούμε από τον ευρωπαϊκό και διεθνή διάλογο» καθώς και η «σύνδεση των δραστηριοτήτων των φεστιβάλ με τις οικονομικές, παραγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες των περιοχών όπου γίνονται τα φεστιβάλ».

Έπειτα, εκτός από την επισύναψη των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, στο κείμενο επισυνάπτεται και επιστολή που έγραψε ο ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας Γιάννης Μαυριτσάκης, η οποία διαβάστηκε στο ξεκίνημα της συνάντησης και στηρίχθηκε από την πλειοψηφία της συνέλευσης και η οποία απευθύνεται στον Γιαν Φαμπρ, ζητώντας επίσης την παραίτησή του και χαρακτηρίζοντάς τον persona non grata.

Οι καλλιτέχνες υπέγραψαν μαζικά το κείμενο που θα κοινοποιηθεί στον κ. Μπαλτά, τον κ. Φαμπρ και θα μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα φλαμανδικά, προκειμένου να γνωστοποιηθεί στους καλλιτέχνες του εξωτερικού.

Οι συμμετέχοντες στη συνέλευση δεν πήραν απόφαση για το μέλλον των κινητοποιήσεών τους, ενώ η πρόταση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (ΠΟΘΑ) για συγκέντρωση-διαμαρτυρία τη Δεύτερα στις 12 το μεσημέρι έξω από το υπουργείο Πολιτισμού δεν μπήκε σε διαδικασία ψηφοφορίας για το αν θα στηριχτεί ή όχι.

Το ζήτημα τώρα είναι αν οι πολίτες –φιλότεχνοι και μη– θα καταλάβουν γιατί το θέμα του φεστιβάλ τους αφορά, αν θα δείξουν την αλληλεγγύη τους ή αν θα γυρίσουν την πλάτη λέγοντας και «πού είναι 6 χρόνια τώρα οι καλλιτέχνες;» όπως αναρωτήθηκε κάποιος στην τοποθέτησή του κατά τη διάρκεια της συνέλευσης.

Περισσότερα από το VICE

Στα Νότια Προάστια Ζουν Ακόμα Άνθρωποι των Σπηλαίων

Μια Μέρα με τις Μοναχές που Καλλιεργούν Κάνναβη και Γουστάρουν τους Μπάφους

Γιατί οι Άντρες Θέλουν Λιγότερο Σεξ Μετά τα 30;