H Εξελικτική Θεωρία Εξηγεί Γιατί Αρέσει Τόσο στις Γυναίκες να Στριφογυρίζουν τα Μάτια τους

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly.

Σε άρθρο των New York Times, η ψυχολόγος Lisa Damour ανέπτυξε τη θεωρία ότι το στριφογύρισμα των ματιών –αυτή η χαρακτηριστική έκφραση περιφρόνησης– είναι ο μοναδικός μορφασμός στον οποίο μπορούν να προσφύγουν οι καταπιεσμένες έφηβες μπροστά στην απόλυτη έλλειψη αυτονομίας. «Στριφογυρίζοντας τα μάτια, τη στιγμή που μαζεύει τα πιάτα, ένα κορίτσι δείχνει ότι είναι μια ανεξάρτητη μονάδα, η οποία επιλέγει, στιγμιαία, να υποκύψει στην περιφερειακή εξουσία», γράφει η Damour – όπου «περιφερειακή εξουσία», βλέπε «γονείς».

Ωστόσο, οι εξελικτικές θεωρίες λένε ότι οι οφθαλμικές κινήσεις αποτελούν ουσιαστικά μια θεμελιώδη στρατηγική των γυναικών, οι οποίες θέλουν να εκφράσουν την κυριαρχία τους επί άλλων γυναικών, συγκεκριμένα. Σε αντίθεση με τους άνδρες, λένε οι ερευνητές, οι γυναίκες εκφράζουν την επιθετικότητα με συγκαλυμμένους τρόπους. Οι τακτικές που τείνουν να χρησιμοποιούν χαρακτηρίζονται ως «έμμεσες επιθέσεις», μια κατηγορία που συμπεριλαμβάνει συμπεριφορές όπως «την κριτική της εμφάνισης μιας ανταγωνίστριας, τη διάδοση φημών και τον κοινωνικό αποκλεισμό». Φυσικά, όλα αυτά εμπεριέχουν και το δηκτικό στριφογύρισμα των ματιών.

«Υποψιάζομαι ότι όλες οι γυναίκες στον κόσμο στριφογυρίζουν τα μάτια τους», λέει η Δρ Tracy Vaillancourt, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Οτάβα, η οποία διεξήγαγε έρευνα το 2013 πάνω στη χρήση της έμμεσης επιθετικότητας από τις γυναίκες. «Είναι μια στρατηγική επιθετικότητας χαμηλότερου κινδύνου. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν στρατηγικές επιθετικότητας χαμηλού κινδύνου και όχι υψηλού, καθώς, ιστορικά, οι γυναίκες έπρεπε να επιβιώσουν προκειμένου να επιβιώσουν και οι απόγονοί τους».

[VICE Video] Η Ελληνίδα Ninja που Διδάσκει Αυτοάμυνα σε Γυναίκες

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Με άλλα λόγια, οι άνδρες (όσο αχρείαστοι και αν είναι στην ανατροφή των παιδιών, από βιολογική άποψη) μπορούν να αντιδράσουν στον ανταγωνισμό παλεύοντας –και ρισκάροντας τη ζωή τους– όμως οι γυναίκες προτιμούν, ιστορικά, να δείχνουν στις άλλες γυναίκες ότι αυτές είναι το αφεντικό, χρησιμοποιώντας πιο ακίνδυνες πρακτικές. Αυτή η λειτουργία λέγεται ότι αναπτύχθηκε κυρίως για την εύρεση και τη διατήρηση ενός συντρόφου. Ο πλασματικός κόσμος του Mean Girls δεν έπεσε και πολύ έξω.

«Οι γυναίκες δεν επιδεικνύουν συνήθως φραστική ή σωματική επιθετικότητα», εξηγεί η Vaillancourt. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό, όμως νομίζω ότι επηρεάστηκαν και από τη φυσική επιλογή. Υπάρχουν πιο πολλά οφέλη στην έμμεση επιθετικότητα. Για παράδειγμα, μπορείς να παρενοχλήσεις τους ανταγωνιστές και να προσελκύσεις περισσότερα ταίρια, χωρίς να έρθεις σε σωματική αντιπαράθεση».

Παρόλο που αυτό μπορεί να ακούγεται ψαγμένο, για κάθε επιτιθέμενο υπάρχει κάποιος που πρέπει να παίξει τον ρόλο του αποδέκτη της επίθεσης. Αυτού του τύπου ο ψυχολογικός πόλεμος μπορεί να έχει άσχημες επιπτώσεις στις έφηβες κοπέλες. Οι γυναίκες και οι κοπέλες –οι οποίες, όπως φαίνεται, έχουν συνηθίσει στον βρόμικο πόλεμο με τεχνάσματα– αντιδρούν άμεσα στο στριφογύρισμα των ματιών, ενώ οι άνδρες δεν είναι τόσο ευαίσθητοι σε αυτήν την κίνηση. «Το στριφογύρισμα των ματιών μπορεί να ενεργοποιήσει την αντίδραση “πάλης ή φυγής” μας», λέει, προσθέτοντας ότι «υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι [το στριφογύρισμα των ματιών] είναι η πιο συνήθης τακτική».

Ωστόσο, το στριφογύρισμα των ματιών είναι μια έκφραση διαμαρτυρίας και οργής που ουσιαστικά μεταφέρει το μήνυμα, «Δεν ασχολούμαι καν μαζί σου» - και δεν είναι μόνο για έφηβες. «Πρέπει να κάνουμε έρευνα πάνω σε ενήλικες, για να δούμε αν συνεχίζουν να στριφογυρίζουν ακόμη τα μάτια τους», λέει αστειευόμενη η Vaillancourt, «όμως υποπτεύομαι ότι το κάνουν».

Περισσότερα από το VICE

Οι «Φυλές» του Συλλαλητηρίου στη Θεσσαλονίκη

Ιδού τι Πορνό Παρακολούθησαν οι Γυναίκες το 2017

Δέκα Eρωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε μια Αεροσυνοδό