Οι Άνθρωποι που Βλέπουν τα Πουλιά να Περνούν στη Λέσβο

Στο νησί της Σαπφούς, οι διάδρομοι της μετανάστευσης είναι δύο: στα ανατολικά παράλια, λιμενικοί και ψαράδες μετρούν βάρκες και ανθρώπινες ψυχές που φτάνουν από την Τουρκία με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής. Στα δυτικά, οι birdwatchers κοιτάζουν με δέος τα αποδημητικά πουλιά που κάνουν στάση εδώ, μέχρι να συνεχίσουν το ταξίδι τους στη βόρεια Ευρώπη, αλλά και τα σπάνια ενδημικά. Το birding στη Λέσβο έγινε ποίημα εξυμνώντας διεθνώς τη διττή μετανάστευση. Ποια είναι όμως η «φυλή» των birdwatchers που επιμένουν να έρχονται ξανά και ξανά στο νησί;

«Σήμερα θα επιχειρήσουμε να συναντήσουμε τον πευκοτσοπανάκο. Είναι πολύ μικρός και θα τον δείτε να πετάει από δέντρο σε δέντρο», λέει ο Άκης Γαϊτανάκης, οδηγός πουλιών στην Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία που αυτές τις μέρες συνοδεύει μια ομάδα 40 ατόμων στη Λέσβο. Γι' αυτό το γκριζομπλέ ενδημικό πτηνό που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ευρώπη επισκέπτονται εδώ και χρόνια το νησί χιλιάδες βορειοευρωπαίοι και λιγοστοί Έλληνες, με σκοπό να το απαθανατίσουν. Σε λίγο, το μικροσκοπικό πουλί ξεπροβάλλει από μια τρύπα δέντρου. Ο Άκης κάνει σε όλους νεύμα να μην πλησιάσουν περισσότερο. «Δεν θα το διώξουμε από τη φωλιά του για μερικά κλικ, μπορεί να μην επιστρέψει ξανά», προειδοποιεί. Τα κυάλια ανεβαίνουν στο ύψος των ματιών, κάποιος εστιάζει το τηλεσκόπιο του και οι φωτογραφικές παίρνουν φωτιά. Όχι μόνο στην ομάδα των Ελλήνων - λίγο πιο μπροστά βρίσκεται μια παρέα Ολλανδών.

«Στην Ελλάδα υπάρχει ενδιαφέρον για την παρατήρηση πουλιών εδώ και λίγα χρόνια και σε αυτό έπαιξε ρόλο η ψηφιακή φωτογραφία, επειδή τα πουλιά είναι ένα ωραίο θέμα», εξηγεί ο Άκης Γαϊτανάκης και συνεχίζει: «Επίσης βοηθούν οι εκδηλώσεις της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και η ενημέρωση στα σχολεία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το birdwatching είναι μια ασχολία που ακολουθούν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, αλλά στην Ελλάδα είναι κάτι παράξενο, επειδή η πιο δημοφιλής ενασχόληση με τα πτηνά είναι το κυνήγι. Γι' αυτό και στις εξορμήσεις πολλοί μας κοιτούν με απορία». Ο ίδιος μάλιστα ξεκίνησε το χόμπι έπειτα από τη γνωριμία του με έναν οδηγό πουλιών στο εξωτερικό και αφιερώθηκε τόσο σε αυτό, ώστε πλέον αναγνωρίζει τα πτηνά και από τους ήχους τους.

Δείτε ακόμη: Το Ιχθυοτροφείο στο Κέντρο της Αθήνας

Η ομάδα με την οποία βρίσκεται στη Λέσβο είναι ετερόκλητη, αποτελείται από μυημένους και μη κάθε ηλικίας. Οι πουλάκηδες είναι άνθρωποι με ευαισθησία για τα πτηνά, άλλοι λόγω της επιστήμης τους, άλλοι επειδή λατρεύουν τη φωτογραφία και τη φύση. Έτσι, δίπλα στο Βαγγέλη που είναι γεωπόνος, την Ειρήνη και τη Λώρα που είναι βιολόγοι, την Κατερίνα που είναι γεωλόγος και τον Θέμη που είναι δασολόγος, έχουν έρθει να φωτογραφίσουν ο Αυγουστής, μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας, ο Ντομπρίν, στέλεχος πολυεθνικής, ο Άρης, αρχιτέκτονας. Στο γκρουπ δεν λείπουν και οι μη μυημένοι, όπως η Ελίζα, καθηγήτρια Γερμανικών που λατρεύει την πεζοπορία.

Η επιλογή της Λέσβου δεν είναι τυχαία. Η γεωγραφική της θέση την καθιστά άριστο κέντρο βιοποικιλότητας και μεταναστευτικό διάδρομο, όχι μόνο για ανθρώπους, αλλά και για πουλιά. Μόνο στον κόλπο Καλλονής έχουν καταγραφεί γύρω στα 134 είδη, από τα οποία τα 66 είναι μεταναστευτικά. Οι καλύτερες περίοδοι για ορνιθοπαρατήρηση είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο. «Τα πτηνά χρησιμοποιούν κάποιες διαδρομές, για να πάνε στη βόρεια Ευρώπη. Στην προσπάθειά τους να ανέβουν βορειότερα από την Αφρική, κάποια θα πάνε στην Κρήτη και μετά στη Λέσβο. Επίσης, εδώ υπάρχουν σπάνια ενδημικά είδη, όπως ο πευκοτσοπανάκος και το σμιρλοτσίχλονο», αναφέρει ο Άκης.

«Νυχτοκόρακας στο Μετόχι», είναι η περιγραφή της φωτογραφίας του Michael Smith. Όμως εκείνη που έχει συγκεντρώσει περισσότερα like και ερωτήσεις είναι η κουκουβάγια Athene noctua που απαθανάτισε σε μια άλλη περιοχή του νησιού. Στην ομάδα Lesvos Birders στο Facebook, που αριθμεί πάνω από 2.000 μέλη, οι επισκέπτες ανεβάζουν σε πραγματικό χρόνο το πτηνό που βλέπουν κατά τη διαμονή τους στη Λέσβο. Εδώ καταφθάνουν κρατώντας ανά χείρας τη «Βίβλο» της ορνιθοπαρατήρησης, το A Birdwatching Guide to Lesvos (εκδ. Subbuteo Natural History Books) του Steve Dudley, συγγραφέα, birdwatcher και του μεγαλύτερου πρεσβευτή του οικοτουρισμού της Λέσβου.

Για πάνω από μια δεκαετία ο ίδιος κάνει ξεναγήσεις ορνιθοπαρατήρησης σε τουρίστες εύπορους, φυσιολάτρες, που μένουν έως και δύο εβδομάδες στη Λέσβο, έχουν ακριβό εξοπλισμό και αφήνουν τα χρήματά τους στα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία. Σύμφωνα με τα στατιστικά των διεθνών αφίξεων, οι Ολλανδοί και Βρετανοί είναι οι δύο βασικές ομάδες ξένων που έρχονται την άνοιξη. Το 2013, που ήταν μια καλή εποχή για τον τουρισμό, ήρθαν τη σεζόν Απριλίου-Μαΐου 5.694 επισκέπτες από τις δύο αυτές χώρες. Όμως με την προσφυγική κρίση, πολλά άλλαξαν.

Δείτε στιγμιότυπα ορνιθοπαρατήρησης στον κόλπο της Καλλονής:

«Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια κίνηση με τους birdwatchers στην περιοχή της Καλλονής. Αυτοί οι άνθρωποι δεν φείδονται χρημάτων, για να κάνουν το χόμπι τους. Είναι μια καλή κατηγορία τουριστών, με σημαντική κατά κεφαλή δαπάνη, που νοικιάζουν αυτοκίνητα, μένουν αρκετές μέρες και έρχονται ξανά», αναγνωρίζει ο Ευάγγελος Μυρσινιάς, πρόεδρος του επιμελητηρίου Λέσβου και καταλήγει: «Δυστυχώς, εξαιτίας του προσφυγικού έχουμε παράπλευρες απώλειες, αλλά πιστεύουμε ότι με συντονισμένες ενέργειες, θα αναστρέψουμε το κλίμα, για να κερδίσουμε ξανά αυτόν τον ποιοτικό τουρισμό».

Φέτος οι πουλάκηδες του εξωτερικού μειώθηκαν. Η βρετανική εταιρεία Thomas Cook ακύρωσε τρεις απευθείας πτήσεις για Λέσβο μέσα σε ένα μήνα και μεγάλη μερίδα των ξένων που ήρθαν την άνοιξη ήταν κυρίως εθελοντές με κατεύθυνση τα camps των προσφύγων. Μερικοί που έκαναν χρυσές δουλειές στο παρελθόν, όπως ο Steve Dudley, ο Βρετανός που διοργανώνει εκδρομές birding στο νησί, απογοητεύτηκαν από τότε που ξεκίνησε το προσφυγικό. Όπως λέει στο VICE ο ίδιος, «O οικοτουρισμός από τα μέσα Απριλίου έως τα μέσα Μαΐου έπεσε κατά 90%. Στις ξεναγήσεις που έκανα μέχρι τώρα, συνήθως είχα πληρότητα 100%. Φέτος, τις τρεις εβδομάδες, μόλις 140 ξένοι birdwatchers μοιράστηκαν σε ξενοδοχεία της Καλλονής. Οι φορείς θέλουν να βοηθήσουν, αλλά δεν έχουν χρήματα και οι ειδήσεις για τη Λέσβο είναι τοξικές».

Όμως πολλοί birdwatchers τίμησαν και πάλι το νησί και ήρθαν μόνοι ή με φίλους. «Βλέποντας τις φωτογραφίες που έβγαλα, θεωρώ αυτό το ταξίδι το πιο πετυχημένο, σε σχέση με τα προηγούμενα στη Λέσβο. Χαίρομαι που γνώρισα από κοντά και κάποιους πιο σκληροπυρηνικούς birdwatchers που είναι σε αυτή τη σελίδα μαζί μας», έγραψε στο Facebook των birders της Λέσβου ο Mattias Hofstede από την Ολλανδία που ασχολείται με τη φωτογράφιση πουλιών. Τελικά, πώς θα κερδίσει το νησί και πάλι τους πουλάκηδες που είχε; «Ο χαρακτήρας του τουρισμού στη Λέσβο πρέπει να γίνει φυσιολατρικός. Ολόκληρο το νησί είναι γεωπάρκο της Unesco και μπορούμε να στοχεύσουμε τον κόσμο που θέλει εναλλακτικό τουρισμό», τονίζει η περιβαλλοντολόγος Ελένη Γαληνού από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής. Θα καταφέρει άραγε η Λέσβος να αναδείξει τη μετανάστευση πουλιών και ανθρώπων ως στοιχεία που συνυπάρχουν; Η μερίδα των Ελλήνων που ασχολούνται με το birdwatching αυξάνεται και οι μαθητές ενημερώνονται για την πανίδα, αν όμως, όπως λένε οι ενδιαφερόμενοι, δεν υπάρξει μια δυνατή στρατηγική προβολής, οι πουλάκηδες του εξωτερικού θα συνεχίσουν να μειώνονται, επιλέγοντας άλλους προορισμούς.

Fast Facts:

-Η παρατήρηση πουλιών ξεκινά ως χόμπι από τον 18ο αιώνα, ωστόσο αναφέρεται και στο έργο του Shakespeare Οι πρόσχαρες κυρίες του Ουίνδσορ (1602).

- Ιδανικά μέρη για birding στην Ελλάδα: Λίμνη Κερκίνη, Δέλτα Έβρου, Πρέσπες, Μεσολόγγι. Στην Αθήνα: Λιμνοθάλασσα του Ωρωπού, Σχινιάς, Βουρκάρι Μεγάρων, λίμνη Κουμουνδούρου, υγρότοπος Βραυρώνας, Υμηττός, Τατόι, δάσος Καισαριανής, Εθνικός κήπος.

-Στην Ελλάδα ζουν 442 είδη πουλιών. Μάθετε για τις δράσεις ενημέρωσης, προστασίας και καταγραφής πουλιών που κάνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία στο τηλ.: 210 8228704.

Περισσότερα από το VICE

Διαβάσαμε την Εργασία του Τσίπρα για το Πέραμα Όταν Ήταν Φοιτητής το 2003

«Μας Έχουν Πηδήξει τα Όνειρα» - Αυτή Είναι η Νέα Εργατική Τάξη στην Ελλάδα

Χρήσιμα και Σπιτικά Τρικ για να Πάτε το Σεξ σε Άλλο Επίπεδο