Ένα Απόγευμα στις Φυλακές Κορυδαλλού, Κάτω από το Περιστρεφόμενο Συρματόπλεγμα Παίχτηκε Θέατρο

Το ετερόκλητο πλήθος χειροκροτεί ενθουσιωδώς, άπαντες όρθιοι, παρασυρμένοι στην έξαψη της στιγμής – «Μπράβο, μπράβο!», φωνάζουν παθιασμένα δυο καλοβαλμένες κυρίες στα μπροστινά καθίσματα. Λίγα μέτρα παραπέρα, ένας μεσήλικας με ψαρά μαλιά σκουπίζει συγκινημένος τα μάτια του - αίφνης οι προβολείς, που φωτίζουν το μικρό γηπεδάκι, στρέφονται στους πρωταγωνιστές. Εκείνοι, λουσμένοι στο φως, πιάνονται χέρι, χέρι και πλησιάζουν με αργόσυρτα βήματα την πρώτη σειρά. Υποκλίνονται με χάρη - εγκάρδια χαμόγελα και δάκρυα σε κοινή θέα συνθέτουν μια στιγμή σφοδρών συναισθημάτων. Μονάχα ο πολυκαιρισμένος μαντρότοιχος με το περιστρεφόμενο συρματόπλεγμα, αυτός ο χονδροειδής και αταίριαστος όγκος τσιμέντου, μοιάζει παράταιρος στο όμορφο νυχτερινό κάδρο. Δεν είναι παρά μια βίαιη υπενθύμιση του πού βρισκόμαστε: στις φυλακές Κορυδαλλού.

Εκεί το βράδυ της Τετάρτης (21/06), μια χούφτα κρατούμενοι, με τη συμβολή μιας αέρινης ηθοποιού του Εθνικού θεάτρου και ενός γενναιόδωρου σκηνοθέτη, θέλησαν να γαληνέψουν την «τρικυμία» του εγκλεισμού, κροταλίζοντας θαραλλέα τα κάγκελα των κελιών στον ρυθμό των ορμητικών στίχων του Σαίξπηρ και του κύκνειου άσματός του, της Τρικυμίας.

Ώρες νωρίτερα, γύρω στις έξι το απόγευμα, η βαριά καγκελόπορτα της φυλακής κλείνει πίσω μου – ένας σωφρονιστικός με οδηγεί στο προαύλιο. «Αν θες να πιεις κανά καφέ, έχει εκεί», μου λέει κοφτά. Κάθομαι σε μια ήσυχη γωνιά της ξύλινης καντίνας. Στο διπλανό τραπέζι, μια παρέα σωφρονιστικών υπαλλήλων έχει πιάσει ψιλή κουβέντα, καλαμπουρίζοντας. Ο ένας εξ αυτών έχει φέρει μαζί την οικογένειά του, γυναίκα και δυο παιδιά. «Πάλι φθηνά την έβγαλες - δυο ευρώ καφές και θέατρο», τον πειράζουν οι συνάδελφοί του. Πίσω τους ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός, μιλά χαμηλόφωνα στη συντροφιά του για κάποια παράσταση. Χαζεύω το πρόγραμμα της παράστασης – μέσα σε λίγες παραγράφους συνοψίζει την ιστορία της εξόχως ενδιαφέρουσας και πρωτοποριακής δράσης.

Δείτε ακόμη: Μπήκαμε στο Εθνικό Θέατρο για μία Αποκλειστική Συνέντευξη με τον Καλλιτεχνικό του Διευθυντή

Τον περασμένο Νοέμβριο το Εθνικό θέατρο, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης και το Κατάστημα Κράτησης Κορυδαλλού, αποφάσισαν από κοινού τη δημιουργία του πρώτου θεατρικού εργαστηρίου μέσα στις φυλακές. Στην πρώτη φάση συμμετείχαν 20 κρατούμενοι, ενώ το Ιανουάριο του 2017 εντάχθηκε στην ομάδα η ηθοποιός του Εθνικού Θεάτρου, Ασημίνα Αναστασοπούλου. Ξεκίνησαν πρόβες, αλλά και η διασκευή του σαιξπηρικού έργου Τρικυμία –στόχος ήταν να ενοποιηθεί ο ποιητικός λόγος του μεγάλου βάρδου με την καθημερινή γλώσσα των φυλακών. Τον Απρίλιο του 2017, η ομάδα πλαισιώθηκε και από το Μουσικό Εργαστήρι «Εναλλακτικής Σκηνής» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που έγραψε τις συνθέσεις του έργου υπό την καθηδήγηση των συντονιστών, Μαρίας-Χριστίνας Παπαδοπούλου και Άντης Σκορδή. Υπεύθυνος και συντονιστής του όλου εγχειρήματος ήταν ο σκηνοθέτης του Εθνικού, Στρατής Πανούριος, με βοηθό του την κοινωνιολόγο των φυλακών Κορυδαλλού, Γιολάντα Κωνσταντινίδου.

Λίγο μετά τις επτά το απόγευμα, οι παρευρισκόμενοι πιάνουν, σιγά-σιγά, θέση ο ένας μετά τον άλλον στο μικρό γηπεδάκι. Ανάμεσά τους ο πρόεδρος του Εθνικού Θεάτρου, Θανάσης Παπαγεωργίου, ο Παντελής Βούλγαρης, ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος, ο Βαγγέλης Μουρίκης, ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος και άλλοι γνωστοί σκηνοθέτες και ηθοποιοί. Οι συντελεστές της παράστασης έχουν στήσει πηγαδάκι με τους δημοσιογράφους του πολιτιστικού ρεπορτάζ – πλησιάζω έναν μαυροντυμένο άνδρα, κοντά στα 50. «Παίζεις ή είσαι καλεσμένος;», ρωτώ. «Παίζω, κομπάρσος βέβαια, μη φανταστείς κανά μεγάλο ρόλο. Μια ζωή κομπάρσος», μου λέει χαμογελώντας. Με κερνά τσιγάρο και καθόμαστε στα σκαλιά. Πίσω μας επικρατεί αναβρασμός.

Πνεύματα με σατέν μανδύες, ναπολιτάνοι βασιλιάδες με μπεζ κοστούμια και μιλανέζοι δούκες με στομωμένα σπαθιά στα θηκάρια οργώνουν το χώρο νευρικά. Σε λίγη ώρα η παράσταση ξεκινά. «Με λένε Μ», συστήνεται ο άνδρας στα γρήγορα. Βρίσκεται περισσότερο από δυο χρόνια φυλακή, «κατάδικος και υπόδικος ταυτόχρονα», όπως μου εξηγεί. Για τον ίδιο, η Θεατρική Ομάδα της «Λέσχης Ανάγνωσης» του Κ.Κ. Κορυδαλλού είναι κάτι περισσότερο από μια καινοτόμα δράση. «Είναι το μοναδικό φωτεινό σημείο μέσα σε αυτήν τη φυλακή, μια διέξοδος και ταυτόχρονα ένας χώρος ιδεών, κοινωνικών προβληματισμών, ζυμώσεων. Αυτή η ομάδα είναι για μένα το οξυγόνο μου έπειτα από 30 χρόνια στις εξαρτήσεις», λέει. «Έχεις παιδιά;», ρωτώ. «Μια κόρη. Για τίποτα δεν είμαι περήφανος στη ζωή μου, πέρα από αυτήν. Σπουδάζει ψυχολόγος, θέλει να βοηθάει κρατούμενους στο μέλλον, ξέρεις, να τα βγάζουν πέρα. Είναι κωλότοπος οι φυλακές, σε σημαδεύουν για πάντα».

Λίγο μετά τις 7.30 όλα είναι έτοιμα. Αποχαιρετώ τον Μ και κατευθύνομαι προς τη θέση μου. Στη χορταρένια σκηνή, ανάμεσα σε δυο τέρματα ποδοσφαίρου, ο σκηνοθέτης Στρατής Πανούριος κινείται με νεύρο, επιβλέποντας τις λεπτομέρειες της τελευταίας στιγμής. Πριν από λίγο καιρό είχε αναφερθεί στο πλαίσιο του TEDx, στην εμπειρία του, από τις πρόβες, μέσα στις φυλακές Κορυδαλλού. «Όταν έφτασα στις φυλακές αναρωτήθηκα: "Τι ήρθα να κάνω εγώ εδώ; Τι να πω σ' αυτούς τους ανθρώπους που δεν το έχουν βιώσει; Να τους μιλήσω για το θέατρο; Και τι δουλειά έχει το θέατρο στη φυλακή;". Κοιτάζοντάς τους συνειδητοποίησα ότι δεν γνωρίζω τίποτα για το παρελθόν τους, για το ταξίδι που τους έφερε εκεί μέσα. Δεν είναι ηθοποιοί που ήρθαν να παίξουν ένα ρόλο, αλλά άνθρωποι πραγματικοί, που βρέθηκαν εδώ, για να μοιραστούμε κάτι σημαντικό, κάτι που θα πρέπει να το ανακαλύψουμε μαζί», είχε πει, μεταξύ άλλων, τότε. «Νιώσαμε -και αυτοί και εγώ- ότι δραπετεύσαμε. Δραπετεύσαμε νοητικά και πήγαμε σε ένα μακρινό μέρος. Σ' ένα απίστευτο νησί», κατέληξε.

Πριν από την έναρξη της παράστασης, ο διευθυντής των φυλακών Κορυδαλλού διαβάζει δυο σύντομα λόγια από ένα τσαλακωμένο κομμάτι χαρτί. Τη σκυτάλη παίρνει στη συνέχεια ο Στάθης Λιβαθινός, ο οποίος χωρίς ανέξοδους συναισθηματισμούς και καλλιτεχνικές ευκολίες μιλά για την ανάγκη να εδραιωθεί ο πολιτισμός και το θέατρο μέσα στο ασφυκτικό περιβάλλον των φυλακών. Αυτό ήταν άλλωστε και το μεγάλο στοίχημα, την Τετάρτη, για τον Πρόσπερο, τη Μιράντα, τον Αλόνσο, τον Κάλιμπαν (ο οποίος αποδείχθηκε και ταλαντούχος πιανίστας), τον Άριελ, τον Φερδινάνδο και όλους τους υπόλοιπους χαρακτήρες της σαιξπηρικής Τρικυμίας. Στοίχημα, το οποίο κέρδισαν εμφατικά όλοι, αδιαφορώντας για τα ερημονήσια των φυλακών - καθένας ξεχωριστά ανέθρεψε τη δική του «Μιράντα» αυτούς τους οκτώ μήνες προετοιμασίας και στο φινάλε τα δάκρυα των θεατών δεν ήταν δάκρυα θλίψης για τους ξεχασμένους της κοινωνίας, αλλά δάκρυα θαυμασμού για όσους επιζητούν μια άγρια ελευθερία.

Περισσότερα από το VICE

«Μοιάζουν με Διακινητές Ναρκωτικών» - Ρώσοι και Αμερικανοί YouTubers Αντιδρούν σε Ελληνικά Ραπ Τραγούδια

Ο Πρόεδρος της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Θέλει και τους Αναρχικούς στην Εκδήλωσή τους στα Εξάρχεια

Μια Χώρα που Καταρρέει, Συγκέντρωσε Μέσα σε Λίγες Ώρες Σχεδόν 500.000 Ευρώ για ένα Παιδί