Ο Χάρτης που Καταγράφει τα Περιστατικά Έμφυλης και Σεξιστικής Βίας στην Ελλάδα
Oι γυναίκες πίσω από το εγχείρημα λένε ότι η «καταγραφή των μορφών έμφυλης βίας δεν γίνεται επίσημα ή όταν γίνεται από κάποιο θεσμό, αυτό το αρχείο δεν είναι δημόσιο».
Τον Αύγουστο του 2020, όσο η χώρα παρακολουθούσε «μουδιασμένη» την εκτόξευση των κρουσμάτων κορονοϊού στη χώρα, μία 22χρονη γυναίκα από το Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης κατήγγειλε στην Αστυνομία τον 29χρονο πρώην σύντροφό της. Την έβριζε και την απειλούσε μέσω εφαρμογών στο Ίντερνετ, ενώ άρχισε να στέλνει προσωπικές της φωτογραφίες και βίντεο στους οικείους της. Της ζητούσε 40.000 ευρώ για να σταματήσει να τις μοιράζεται.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τον ίδιο μήνα, στις 2 Αυγούστου, 28χρονη γυναίκα δέχτηκε επίθεση στην Πέλλα Ημαθίας από τον 48χρονο εργοδότη της ο οποίος την εξανάγκασε σε ασελγείς πράξεις. Η εργαζόμενη κατάφερε να ξεφύγει και τελικά υπέβαλε μήνυση εναντίον του, με αποτέλεσμα ο άνδρας να συλληφθεί και να οδηγηθεί στον εισαγγελέα.
Τέσσερις μέρες αργότερα, το βράδυ της Τετάρτης 6 Αυγούστου, μία 11χρονη δέχτηκε σεξουαλική επίθεση 49χρονο που έμενε μαζί με την οικογένειά της στην Κυψέλη. Της επιτέθηκε με μαχαίρι, όσο οι γονείς της έλειπαν από το σπίτι. Θορυβημένοι από τις κραυγές της 11χρονης, οι γείτονες κάλεσαν την Αστυνομία με αποτέλεσμα το κορίτσι να διαφύγει του βιασμού. Ο δράστης συνελήφθη και σχηματίστηκε εις βάρος του δικογραφία για αποπλάνηση και για παράβαση του νόμου περί όπλων.Οι τρεις παραπάνω υποθέσεις αποτελούν ένα μικρό μόνο δείγμα από το αρχείο της ομάδας που από τις αρχές του 2016 συντηρεί τον Χάρτη Καταγραφής Σεξιστικής/Έμφυλης Βίας. Η ιδέα είχε προκύψει έναν χρόνο νωρίτερα όταν οι γυναίκες πίσω από το εγχείρημα –οι οποίοι προτιμούν να παραμείνουν ανώνυμοι- συνειδητοποίησαν πως η «καταγραφή όλων των μορφών έμφυλης βίας δεν γίνεται επίσημα ή όταν γίνεται από κάποιο θεσμό (από την Αστυνομία, τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων και άλλα συμβουλευτικά κέντρα) αυτό το αρχείο δεν είναι δημόσιο».Αντιθέτως, οι δολοφονίες των γυναικών καταχωρούνται μαζί με τις υπόλοιπες ανθρωποκτονίες, παραγνωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο πως το κίνητρο, σε πολλές περιπτώσεις, είναι ο σεξισμός και ο μισογυνισμός.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στόχος της ομάδας, πέρα από το να δοθεί ορατότητα στο ζήτημα, είναι η δημιουργία μίας βάσης δεδομένων με όσο το δυνατόν περισσότερα περιστατικά έμφυλης βίας στην Ελλάδα, προκειμένου σε δεύτερο χρόνο να μπορέσει να γίνει μία ανάλυση του φαινομένου στη βάση πραγματικών αριθμών.Τα δεδομένα συλλέγονται έπειτα από ενδελεχή έρευνα, τόσο στον ηλεκτρονικό Τύπο όσο και στα social media. Η ομάδα δέχεται ακόμα καταγγελίες από επιζήσασες της έμφυλης βίας στο email αλλά και στη σελίδα που συντηρεί στο Facebook. Πραγματοποιεί ακόμη αποδελτίωση στα δελτία Τύπου που δημοσιεύει η Αστυνομία, κυρίως όταν πρόκειται για περιστατικό σεξουαλικής βίας εις βάρος ανήλικης.Ωστόσο, η δουλειά της ομάδας δεν τελειώνει με την καταγραφή του περιστατικού. Στόχος της είναι να παρακολουθήσει όλη την εξέλιξη της υπόθεσης -ειδικά εάν αυτή έχει φτάσει στα ελληνικά δικαστήρια- για να διαπιστωθεί ποιο είναι το ποσοστό των γυναικών που τελικά δικαιώνεται.
Μέχρις στιγμής, από τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί, προκύπτει ότι δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοτίβο σε ό,τι αφορά τον τόπο τέλεσης του αδικήματος, την ηλικία ή την εισοδηματική κατάσταση του δράστη.«Για παράδειγμα, αν παρατηρούμε μεγάλο αριθμό περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας σε μια συγκεκριμένη περιοχή, κατανοούμε ότι αυτό μπορεί να συμβαίνει διότι τα τοπικά Μέσα δημοσιεύουν με μεγαλύτερη ακρίβεια και συχνότητα τέτοια περιστατικά σε σχέση με τα Μέσα κάποιας άλλης περιοχής», σχολιάζουν τα μέλη της ομάδας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Κατά τα άλλα, ο δράστης μπορεί να είναι έφηβος ή ηλικιωμένος και να προέρχεται από όλα τα επαγγέλματα και τις κοινωνικές τάξεις: Να είναι στρατιωτικός, γιατρός, εργάτης, δικηγόρος, καθηγητής, επαγγελματίας μουσικός ή δημόσιος υπάλληλος.Αυτό που έχει παρατηρήσει σε κάθε περίπτωση η ομάδα, είναι ότι όλες οι μορφές βίας κατά των γυναικών αυξάνονται σταθερά. Έτσι, για την πιο ευκρινή οπτικοποίηση των περιστατικών έχει αντιστοιχήσει ένα χρώμα σε κάθε κατηγορία. Για παράδειγμα, πάνω στον χάρτη η γυναικοκτονία σημειώνεται με μαύρο, ο βιασμός/ξυλοδαρμός με μπορντό και η εκδικητική πορνογραφία/ slut shaming με ροζ. Η τελευταία κατηγορία είναι και η πιο πρόσφατη προσθήκη στον χάρτη, ενώ μόνο από την αρχή του 2020 έχουν καταγραφεί τρία αντίστοιχα περιστατικά.
Με μία γρήγορη ματιά είναι σαφές πως στον χάρτη επικρατεί το μπορντό χρώμα (δηλαδή ο βιασμός/ξυλοδαρμός), ενώ η ομάδα παρατηρεί τον τελευταίο καιρό αύξηση στα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στον δρόμο και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, παρότι αυτά σπάνια δημοσιεύονται στον ηλεκτρονικό Τύπο. Ανώνυμες καταγγελίες στη σελίδα, αλλά και αναρτήσεις στα social media, συμβάλλουν περισσότερο στην καταγραφή αυτού του είδους βίας.Με τη διάδοση του χάρτη, οι καταγγελίες που δέχεται η ομάδα μέσω της σελίδας της στο Facebook πληθαίνουν. Μάλιστα, πολλές γυναίκες μοιράζονται εμπειρίες και παλαιότερων ετών , με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία σαφέστερη εικόνα του φαινομένου στην Ελλάδα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο όγκος των δεδομένων φαίνεται να είναι πλέον ικανοποιητικός έτσι ώστε η ομάδα να ξεκινήσει στο άμεσο μέλλον να συντάσσει συνόψεις με τα πρώτα συμπεράσματα από την ανάλυση των δεδομένων. Αναγνωρίζουν ωστόσο ότι το μικρό μέγεθος της ομάδας και το μεγάλος αριθμός των περιστατικών θέτουν περιορισμούς στην καταγραφή.«Ακόμα κι αν καταφέρναμε να καταγράψουμε όλα τα περιστατικά που έχουν καταγγελθεί στην Αστυνομία, πάλι θα ήταν ελλιπές το αρχείο καθώς ο φόβος και το στίγμα που ακολουθεί τα θύματα έμφυλης βίας είναι εξαιρετικά αποτρεπτικά, οπότε πολλά περιστατικά δεν τα μαθαίνουμε ποτέ», λένε.
Σχολιάζουν επίσης πως η πλειοψηφία των γυναικών που έχουν επιζήσει κάποιου περιστατικού έμφυλης βίας συχνά ντρέπονται να μιλήσουν για αυτό στο οικείο περιβάλλον ή στις Αρχές, για να προστατευτεί από στερεοτυπικές αφηγήσεις όπως «φέρεσαι άσχημα, για αυτό σε χτυπάει», «το μετάνιωσες που έκανες σεξ μαζί του και τον τρέχεις στα δικαστήρια», «γιατί έπρεπε να βγάλεις φωτογραφίες γυμνή;». Το αίσθημα της ντροπής, συνέπεια αυτών των αποκρίσεων, συμβάλλει στη χαμηλή καταγραφή της έμφυλης βίας.«Η δημιουργία και η συνεχής ανανέωση ενός όσο γίνεται πιο πλήρους και αξιόπιστου αρχείου, λοιπόν, πιστεύουμε ότι μπορεί να συμβάλλει όχι μόνο στο να δοθεί ορατότητα σε ένα πρόβλημα που πάρα πολύς κόσμος αρνείται να δει, αλλά και στο να αποτυπωθεί η πραγματική του έκταση και να αρχίσει επιτέλους η διεκδίκηση ενός νομικού πλαισίου για την υποστήριξη των θυμάτων ώστε να μπορούν να καταγγέλλουν άφοβα την βία που έχουν υποστεί», συμπληρώνουν.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
