Η επανενεργοποίηση της Συνθήκης του Δουβλίνου θα ισχύει και πάλι για την Ελλάδα από τα μέσα Μαρτίου όπως ανακοίνωσε η Κομισιόν. Με την ισχύ του κανονισμού η χώρα θα πρέπει να δέχεται πίσω όσους αιτούντες άσυλο συλλαμβάνονται σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης απ' τη στιγμή που έχουν χρησιμοποιήσει την Ελλάδα σαν πρώτη χώρα εισόδου στην Ε.Ε.

Η συνθήκη του Δουβλίνου κατά την οποία κάθε χώρα της Ε.Ε. θα μπορεί να στέλνει πίσω στην πρώτη χώρα εισόδου τους αιτούντες άσυλο είχε ανασταλεί για την Ελλάδα, μετά την καταδίκη της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα οποία έκριναν πως οι ελληνικές εγκαταστάσεις και οι συνθήκες διαβίωσης για όσους κάνουν αίτηση για άσυλο είναι απαράδεκτες. «Πολλά κράτη μέλη είχαν σταματήσει την αποστολή των αιτούντων άσυλο πίσω στην Ελλάδα μετά την απόφαση πως υπάρχει πραγματικός κίνδυνος απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης όσων επιστρέφουν πίσω. Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει πως η Συνθήκη ενεργοποιείται και πάλι γιατί οι συνθήκες της χώρας έχουν βελτιωθεί και πως οι αιτούντες άσυλο δεν απειλούνται πια από τον κίνδυνο απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης», αναφέρει η εκπρόσωπος του Human Rights Watch Έυα Κοσσέ, σχολιάζοντας την επανενεργοποίηση της συνθήκης του Δουβλίνου.

Έως και τις 8 Μαρτίου 2016, όταν τα σύνορα της Π.Γ.Δ.Μ. έκλεισαν οριστικά, οι περισσότεροι πρόσφυγες και των μετανάστες/στριες που έφταναν στην Ελλάδα συνέχιζαν το ταξίδι τους προς άλλες χώρες της Ε.Ε. περνώντας μέσα από τα Βαλκάνια. Οι περισσότεροι προσπαθούσαν να επανενωθούν με μέλη των οικογενειών τους που βρίσκονταν σε ευρωπαϊκές χώρες ή αναγνώριζαν τις περιορισμένες προοπτικές διαβίωσης τους στην Ελλάδα, μια χώρα που διανύει μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις της σύγχρονης ιστορίας της, και επεδίωκαν να βρεθούν σε μια χώρα με περισσότερο αποτελεσματικές υπηρεσίες ασύλου.

Τον Ιούνιο του 2015 η Ουγγαρία έκανε την αρχή της φραγής του Βαλκανικού δρόμου ξεκινώντας τη δημιουργία ενός φράχτη στα σύνορα της. Την ίδια τακτική ακολούθησαν κι άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων Ελλάδας - Π.Γ.Δ.Μ., με αποτέλεσμα να αποκλειστούν πρόσφυγες και μετανάστες στις παραμεθόριες περιοχές σε άθλιες συνθήκες και να αναγκαστούν άνθρωποι να κάνουν μακρύτερα ταξίδια. Οι αιτούντες άσυλο που εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα αναγκάστηκαν να παραμείνουν σε χώρους προσωρινής διαμονής, σε συνθήκες ακατάλληλες τις περισσότερες φορές, που δεν πληρούν τα πρότυπα για μακρόχρονη διαμονή, όπως έχουν καταγγείλει και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Επιπλέον οι διακινητές τριπλασίασαν τις τιμές τους για να τους μεταφέρουν στην Κεντρική Ευρώπη.

«Η διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων έχει κλείσει από τα τέλη του 2015/ αρχές του 2016. Σαν αποτέλεσμα, περισσότεροι από 62.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά εγκαταλήφθηκαν στην Ελλάδα λόγω του κλειστού δρόμου και της ανεπάρκειας του σχεδίου μετεγκατάστασης της Ευρωπαικής Ένωσης. Χιλιάδες άνθρωποι περιορίζονται σε αβυσσαλέες και ασταθείς συνθήκες στα νησιά προκειμένου να εφαρμοστεί η βαθιά προβληματική συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, ενώ δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι αντιμετωπίζουν άθλιες συνθήκες διαβίωσης, χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες στα ηπειρωτικά στρατόπεδα προσφύγων της χώρας. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη τόσο στα νησιά, όσο και στην ηπειρωτική χώρα για ευπαθή άτομα όπως έγκυες γυναίκες, γυναίκες σε μονογονεϊκές οικογένειες, ασυνόδευτα παιδιά, άτομα με αναπηρίες και ηλικιωμένοι», τονίζει η Έυα Κοσσέ, υπεύθυνη του Human Rights Watch για την Ελλάδα.

Όπως έχει επισημάνει και η Διεθνής Αμνησία ενώ τους τελευταίους μήνες διατέθηκαν συστήματα και πόροι για να διασφαλιστεί ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες/τριες που φτάνουν, θα δίνουν δακτυλικά αποτυπώματα και θα ελέγχονται από την αστυνομία για να προσδιοριστεί η υπηκοότητά τους, δεν έγιναν αρκετά ώστε να προετοιμαστεί η Ελλάδα για την πιο μακρόχρονη υποδοχή μεγάλων αριθμών αιτούντων άσυλο – παρότι η αύξηση αυτού του αριθμού ήταν μια εντελώς προβλέψιμη συνέπεια του κλεισίματος της Βαλκανικής οδού. Αυτή η αποτυχία όχι μόνο επεκτάθηκε στις υλικές συνθήκες υποδοχής αλλά επίσης και στην παροχή πληροφόρησης στους αιτούντες άσυλο για τα δικαιώματά τους και τις διαδικασίες που είναι διαθέσιμες σε αυτούς και, με ιδιαίτερα οδυνηρό τρόπο για πολλούς, στον εντοπισμό συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ευαλωτότητας. Ενώ η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής στην οποία έχει ανατεθεί, μεταξύ άλλων, ο εντοπισμός των ευάλωτων προσφύγων και μεταναστών/τριων, λειτουργεί ήδη από το 2013, οι ελληνικές αρχές ακόμα αποτυγχάνουν να διασφαλίσουν την συστηματική ταυτοποίηση και παροχή φροντίδας σε όλους όσους χρειάζονται ειδική φροντίδα, όπως γυναίκες που κινδυνεύουν από έμφυλη βία, άτομα με ιατρικές ανάγκες, ανάπηροι, ηλικιωμένοι και ασυνόδευτα ανήλικα.

Ενδεικτικό της αποτυχίας αυτής είναι ότι 13.000 άνθρωποι που είχαν δώσει τα στοιχεία τους και παρέμεναν στα hot spots, εξαφανίστηκαν. «Είτε ζουν σε ανεπίσημα κέντρα εγκαταστάσεων στη χώρα – πολλοί κινούνται ανεπίσημα λόγω των κακών συνθηκών που υπάρχουν στις επίσημες εγκαταστάσεις ή εγκατέλειψαν παράνομα την Ελλάδα προς άλλες χώρες της Ευρώπης ή την Τουρκία.», υπογραμμίζει η Εύα Κοσσέ.

Η ζοφερή πραγματικότητα είναι ότι κλείνοντας την Βαλκανική οδό, και έχοντας αποτύχει να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το συμφωνημένο σύστημα μετεγκατάστασης, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. είναι συνένοχα στον εγκλωβισμό των αιτούντων άσυλο σε μια χώρα – την Ελλάδα – στην οποία δεν θα τους επιτρεπόταν, σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε., να τους επιστρέψουν. Όπως καταγγέλει και το Human Rights Watch «Είναι ευρέως πια αποδεκτό πως το σύστημα του Δουβλίνου δεν λειτούργησε. H πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2016 για τη μεταρρύθμιση του κανονισμού του Δουβλίνου, δίνει σε ένα συντριπτικό βαθμό έμφαση στο περιορισμό της μετακίνησης των αιτούντων άσυλο από τη μια χώρα της Ε.Ε στη άλλη μέσω των αντικινήτρων και της τιμωρίας. Ενισχύει παράλληλα την πρωταρχική ευθύνη της επιβάρυνσης της πρώτης χώρας άφιξης των αιτούντων. Οι προτεινόμενες αλλαγές στο Δουβλίνο αποτυγχάνουν να λάβουν υπόψιν τον προορισμό που επιθυμούν να φτάσουν οι πρόσφυγες και να εξετάζουν το αίτημα τους βάση της οικογένειας, των πολιτιστικών και των γλωσσικών δεσμών, παράμετροι που είναι κλειδιά στην μακροπρόθεσμη ενσωμάτωση τους σε μια κοινωνία».

Η Κομισιόν υποστηρίζει πως για να μην γίνει δυσβάσταχτη η επιβάρυνση της Ελλάδας με τον τεράστιο αριθμό που αναμένεται να σταλεί πίσω, η επανέναρξη του Δουβλίνου δεν θα έχει αναδρομική ισχύ. Θα αφορά μόνο τους αιτούντες άσυλο που εισήλθαν παράτυπα στην Ελλάδα από την 15η Μαρτίου 2017 και μετά ή για όσους η Ελλάδα είναι υπεύθυνη βάσει άλλων κριτηρίων του Δουβλίνου.

Παράλληλα καλεί τα κράτη μέλη της να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους ως προς την μετεγκατάσταση και να μεριμνήσουν για την αποστολή εμπειρογνωμόνων στον τομέα του ασύλου, ενώ πιέζει τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να αυξήσουν τον αριθμό των ανθρώπων που υποδέχονται στους 2.000 το μήνα. Υποσχέσεις που είχε δώσει και στο παρελθόν χωρίς όμως να τηρηθούν, αφού και στον τελευταίο ένα χρόνο οι υπόλοιπες χώρες αν και είχαν δεσμευτεί να παίρνουν από την Ελλάδα 30.000 πρόσφυγες ετησίως, μετέφεραν μόνο 6.212 πρόσφυγες με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης.

«Φαίνεται ότι για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όλοι οι δρόμοι για τους πρόσφυγες οδηγούν στην Ελλάδα. Είναι εξωφρενικά υποκριτικό εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αφήνει να εννοηθεί ότι η Ελλάδα είναι η μόνη υπεύθυνη για τις άθλιες συνθήκες, ενώ ο υπερπληθυσμός και το ανασφαλές κλίμα που επικρατούν στα ελληνικά νησιά, προκαλούνται ως επί το πλείστον από τη Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας, και επιδεινώνονται από την έλλειψη αλληλεγγύης που δείχνουν άλλες χώρες της Ε.Ε. για τη μετεγκατάσταση των ανθρώπων», δήλωσε η Iverna McGowan, Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας στο Γραφείο των Ευρωπαϊκών Θεσμών.

«Οι συνθήκες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι αιτούντες άσυλο στα ελληνικά νησιά είναι ο υπερπληθυσμός, οι χαμηλές θερμοκρασίες, η έλλειψη ζεστού νερού, η βία και οι υποκινούμενες από μίσος επιθέσεις. Ενώ έχουμε εδώ και πολύ καιρό ζητήσει τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής, η αναγκαστική παραμονή των προσφύγων στα νησιά έτσι ώστε να επιστρέφονται στην Τουρκία, σύμφωνα με την ερμηνεία που δίνει η Τουρκία στη "Συμφωνία", είναι απάνθρωπη. Πρέπει αμέσως η πίεση προς την Ελλάδα να ελαττωθεί και όχι να αυξηθεί», καταλήγει.

Το ίδιο ζοφερό μέλλον περιγράφει και η εκπρόσωπος του Human Rights Watch, Εύα Κοσσέ: «Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιστροφή των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, θα θέσει τα δικαιώματα τους σε κίνδυνο και αποδεικνύει για άλλη μια φορά την απόλυτη αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανταποκριθεί συλλογικά στην προσφυγική κρίση και να διατηρήσει τις δεσμεύσεις της στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένων των σοβαρών εμποδίων για επαρκή προστασία, καθώς και ανεπαρκείς συνθήκες υποδοχής που είναι πολύ χαμηλότερες από τα διεθνή πρότυπα που εξασφαλίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η επιστροφή τους σε υποτυπώδεις συνθήκες στην Ελλάδα θα επιδεινώσει την ήδη δραματική κατάσταση για πολλούς αιτούντες άσυλο και είναι αντίθετη από τον τρόπο που θα έπρεπε να ακολουθήσουν για να καταμεριστούν οι ευθύνες».

Περισσότερα από το VICE

Η Ζωή των Gangsta του Μπρούκλιν σε Εικόνες από τη Δεκαετία του 2000

Δεν θα πας Ποτέ Παρακάτω αν δεν Μπλοκάρεις τους Πρώην σου στο Facebook

Φωτογραφίες από τo Tρομερό Live του 12ου Πίθηκου στην Αθήνα