Το Λας Βέγκας Είναι το πιο Αμφιλεγόμενο Αρχιτεκτονικό Πείραμα της Αμερικής

Το 1968, μια ασυνήθιστη ομάδα ανθρώπων συμμετείχε στο γκαλά για τα εγκαίνια του ξενοδοχείου και καζίνο Circus Circus στο Λας Βέγκας: μια ομάδα απόφοιτων αρχιτεκτόνων του Γέιλ με επικεφαλής τους καθηγητές Denise Scott Brown και Robert Venturi. Δεν είχαν πάει στο Λας Βέγκας για να παίξουν, αλλά για να μάθουν. «Καθηγητής του Γέιλ θα Εγκωμιάσει τη Λωρίδα του Λας Βέγκας για $8.925 (σ.σ. 7.710 ευρώ)», ανακοίνωσε μια τοπική εφημερίδα την ημέρα της άφιξής τους, έχοντας μάθει για το αίτημα του Venturi για μια χορηγία σπουδών από τον δήμο.

Γιατί πίστευαν ότι είχαν έρθει για να εγκωμιάσουν τη Λωρίδα (σ.σ. το λεγόμενο «Strip» είναι ένα τμήμα της λεωφόρου του Λας Βέγκας, όπου συνωστίζονται καζίνο και ξενοδοχεία); Θα μπορούσαν εξίσου εύκολα να έχουν έρθει για να τη θάψουν. «Οι σοβαροί αρχιτέκτονες εξακολουθούν να θεωρούν ότι η εξωτερική διακόσμηση είναι μια απατεωνιά», έγραφε ο πολιτισμικός σχολιαστής Tom Wolfe. «Οι ηλεκτρικές σωληνώσεις των επιγραφών είναι ακόμη άκομψες». Το Λας Βέγκας είχε πολύ διαφορετική εικόνα από εκείνη που διδάσκονταν στα τμήματα αρχιτεκτονικής όπως εκείνο του Γέιλ, όπου οι φοιτητές μάθαιναν τον μοντερνισμό: κτίρια ως κουτιά, γυμνά, χωρίς διακόσμηση.

Οι ακαδημαϊκοί του Γέιλ, ωστόσο, δεν σκόπευαν να κακολογήσουν τη Λωρίδα. Ο Venturi, που άφησε πρόσφατα την τελευταία του πνοή σε ηλικία 93 ετών, φημιζόταν ως ένας από τους πιο ένθερμους κριτικούς του μοντερνισμού, έχοντας δημοσιεύσει το Πολυπλοκότητα και Αντίφαση στην Αρχιτεκτονική (1966), μια επίθεση εναντίον της συμβατικής αρχιτεκτονικής και της απλότητας της νεωτερικής αρχιτεκτονικής, στην οποία μετατρέπει το ρητό του ιδρυτή του νεωτερισμού Mies van der Rohe «το λιγότερο είναι περισσότερο» (less is more), σε «το λιγότερο είναι πιο βαρετό» (less is bore).

Η Scott Brown μάθαινε για την ποπ κουλτούρα επηρεασμένη από τον Richard Hamilton, ο οποίος αμφισβήτησε τις παραδόσεις των Καλών Τεχνών με το κολάζ τέχνης του που αποτελούνταν από διαφημίσεις, στις οποίες συμπεριλαμβανόταν ένας bodybuilder που κρατούσε ένα γλειφιτζούρι.

VICE Video: Dickasso - Πέη Attention

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Μπορούμε να μάθουμε από το Λας Βέγκας, όπως έχουν κάνει και άλλοι καλλιτέχνες από τις δικές τους βέβηλες και στιλιστικές πηγές», έγραψαν η Scott Brown και ο Venturi. Το δίδυμο των αρχιτεκτόνων αντλούσε έμπνευση από τα καζίνο του Λας Βέγκας με τον ίδιο τρόπο που ο Andy Warhol ζωγράφιζε κουτάκια σούπας της Campbell. Η ερευνητική αποστολή και το ακόλουθο βιβλίο είχαν τον τολμηρό τίτλο Learning from Las Vegas (Μαθαίνοντας από το Λας Βέγκας).

Τι έμαθαν; Μια πόλη όπως το Λας Βέγκας, κατά τη γνώμη τους, κατάφερε να μεταδώσει το μήνυμά της γρηγορότερα και σε περισσότερους ανθρώπους από ό,τι η Ρώμη, για παράδειγμα. Οι πινακίδες ήταν οι νέες αψίδες και το νέον, τα νέα ψηφιδωτά στην εποχή του αυτοκινήτου. Έγραψαν: «Η μηχανική κίνηση των φώτων από νέον είναι ταχύτερη από τη λάμψη του μωσαϊκού, η οποία εξαρτάται από την κίνηση του ήλιου και τον βηματισμό του παρατηρητή. Η ένταση του φωτός στη Λωρίδα, καθώς και ο βηματισμός, είναι μεγαλύτερα για να ανταποκριθούν στους μεγαλύτερους χώρους, τις μεγαλύτερες ταχύτητες και τις μεγαλύτερες επιδράσεις που επιτρέπει η τεχνολογία και στις οποίες αντιδρούν οι αισθήσεις μας».

Οι πινακίδες στον δρόμο για το Λας Βέγκας, όπως η περίφημη πινακίδα Stardust, επικοινωνεί σε πολλαπλές ταχύτητες και αποστάσεις. Το κάτω μέρος, ο λευκός πίνακας για τις «πληροφορίες», έχει συγκεκριμένες πληροφορίες που αλλάζουν κατά βούληση και είναι ορατός από κοντά. Το επάνω μέρος, το σύννεφο αστερόσκονης με το μεγάλο λογότυπο, έχει το μόνιμο διακριτικό σήμα που είναι ορατό από μακριά. Οι καθηγητές έκαναν ανάλυση στην πινακίδα του δρόμου, με την αυστηρότητα ενός ιστορικού τέχνης που αναλύει την πρόσοψη ενός ρωμαϊκού ναού.

Ακόμη και τα κτίρια στο Λας Βέγκας εξελίχθηκαν για να γίνουν καθαρή επικοινωνία, όπως το Golden Nugget: «Όπως η συσσώρευση από παρεκκλήσια σε μια ρωμαϊκή εκκλησία και η στιλιστική ακολουθία των αψίδων σε έναν γοτθικό καθεδρικό ναό, η χαρτοπαικτική λέσχη Golden Nugget εξελίχθηκε μέσα σε 30 χρόνια από ένα κτίριο με μια πινακίδα πάνω του, σε ένα κτίριο που καλύπτεται πλήρως από πινακίδες».

Η Scott Brown και ο Venturi ταξινόμησαν κτίρια με βάση δύο αντιτιθέμενους τύπους σημειωτικών συστημάτων: την «πάπια» και το «διακοσμημένο υπόστεγο». Οι «πάπιες» –ένας νεολογισμός που προέρχεται από ένα κατάστημα με αυγά πάπιας στο Λονγκ Άιλαντ που έχει σχήμα πάπιας – επικοινωνούσαν το νόημα μέσω της μορφής τους. Ο Venturi κορόιδευε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, χαρακτηρίζοντάς την ως «πάπια», δεδομένου ότι ιδιοποιούνταν τη βιομηχανική αισθητική, μιμούνταν αεροπλάνα, κρουαζιερόπλοια και σιταποθήκες. Αλλά οι μοντερνιστές αρχιτέκτονες δεν διεκδίκησαν ποτέ τη χρήση αυτής της παραπομπής: έχτιζαν «πάπιες» όντας σε άρνηση.

Παρόλο που μόνο η ελίτ είχε μάθει να εκτιμά την αφηρημένη έννοια των μοντερνιστικών κτιρίων, όλοι αντιλαμβάνονταν τις αναφορές του Λας Βέγκας ως «μεγάλες κοινοτοπίες ή παλιά κλισέ». Οι απλές αναφορές καθιστούσαν τη Λωρίδα ένα περιβάλλον στο οποίο μπορούσαν όλοι να βυθιστούν. Η Scott Brown και ο Venturi χαιρέτισαν την «ενσωμάτωση πολλών στοιχείων και τις αναφορές» του Λας Βέγκας, «την ικανότητα να δώσει στον επισκέπτη έναν νέο ρόλο: για τρεις μέρες μπορεί κανείς να φανταστεί τον εαυτό του ως εκατόνταρχο στο παλάτι του Καίσαρα, ως ρέιντζερ των συνόρων ή ως έναν κροίσο της Κυανής Ακτής και όχι ως έναν πωλητή από το Ντε Μόιν της Αϊόβα…».

Ωστόσο, όπως και οι υπόλοιποι ποπ καλλιτέχνες, η Scott Brown και ο Venturi δέχθηκαν πυρά για τη σχέση τους με την εμπορικότητα. Το 1972, η The Princetonian έγραψε για τον Venturi, έναν απόφοιτο του πανεπιστημίου, «Πολλοί κριτικοί ισχυρίζονται ότι υποστηρίζει έμμεσα τα αισθήματα που παράγουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική - φθηνές (ίσως επικίνδυνες) κατασκευές, ρύπανση, σπατάλη υλικού και γης, έλλειψη αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και απαξίωση των ανθρώπινων αναγκών». Σύμφωνα με τον κριτικό αρχιτεκτονικής Vincent Scully, ο Venturi είχε γίνει «ο πιο αμφιλεγόμενος αρχιτέκτονας στην Αμερική».

Αλλά τα μαθήματα που παρέδωσε το Λας Βέγκας είχαν τεράστιες επιπτώσεις. Το βιβλίο της Scott Brown και του Venturi αναγνώρισε το Λας Βέγκας ως την πόλη του μεταμοντερνισμού. Οι μεταμοντέρνοι αρχιτέκτονες σε όλον τον κόσμο έμαθαν από τις παιχνιδιάρικες και πλούσιες παραπομπές των θέρετρων του Λας Βέγκας στο παρελθόν και σε άλλες περιοχές. «Η Αμερική έχει γίνει Λας Βέγκας», έγραφε το Time στο απόγειο του μεταμοντερνισμού τη δεκαετία του 1990, δύο δεκαετίες μετά τη δημοσίευση του βιβλίου. Χάρη στον Robert Venturi, οι αρχιτέκτονες της ελίτ δεν θα ταλαιπωρούνταν πια με ψεύτικους κίονες και επιστήλια.

Tο άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Garage.

Περισσότερα από το VICE

Ο Άγνωστος Κόσμος των Κυνομαχιών στην Ελλάδα

Πέρασα ένα Βράδυ Ακούγοντας Ραδιοφωνικούς Σταθμούς στα AM

Ντροπιαστικά Κόλπα που Κάνουν οι Άνθρωποι για να Γλιτώνουν Λεφτά