Πήγα στην Πλάκα για Τουρισμό, Εκεί Όπου ο Καφές Κοστίζει Μέχρι και 6 Ευρώ

H Ελλάδα αναμένεται να βουλιάξει φέτος από τουρίστες, με τις προβλέψεις του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) να κάνουν λόγο για 30 εκατομμύρια ανθρώπους, αριθμό κατά 7% μεγαλύτερο σε σχέση με πέρυσι. Από αυτούς, ένα μεγάλο μέρος, περίπου το 16%, θα επισκεφτεί την Αθήνα, για να δει από κοντά ορισμένα από τα πιο γνωστά αρχαιολογικά μνημεία παγκοσμίως και σχεδόν νομοτελειακά, θα περιπλανηθεί στα γραφικά στενά της Πλάκας και των γύρω περιοχών, για καφέ και φαγητό, στους πρόποδες του βράχου της Ακρόπολης. Όμως, τι ακριβώς θα τους σερβίρουν και σε τι τιμή;

Αποφάσισα να κάνω μία βόλτα στην ευρύτερη περιοχή, προσπαθώντας να εντοπίσω τις τουριστικές παγίδες που έχουν στηθεί.

Ήταν γύρω στις 11:30 το πρωί, όταν ξεκίνησα από το σπίτι μου στο Κουκάκι - όπου ειδικά αυτήν την εποχή, έχω ως εφήμερους γείτονες εκατοντάδες διερχόμενους τουρίστες, που μένουν σε κάποιο διαμέρισμα το οποίο ανακαινίστηκε, για να μπει στην πλατφόρμα του Airbnb. Ανηφόρισα στον πεζόδρομο της Μακρυγιάννη και μπήκα στην Πλάκα. Επέλεξα το πρώτο καφέ που με ενέπνευσε να καθίσω. Παρήγγειλα έναν φραπέ με γάλα στα τέσσερα ευρώ, βόμβα για το στομάχι και την τσέπη. Αν ήθελα να βάλω μέσα μια μπάλα παγωτό, ο λογαριασμός θα πήγαινε στα έξι ευρώ. Με τον κίνδυνο να γίνω γραφική, έκανα την εξής αναλογία στο μυαλό μου: με βάση τα σημερινά ωρομίσθια, ένας νέος κάτω των 25 ετών -για παράδειγμα η σερβιτόρα στην οποία μόλις είχα παραγγείλει- πρέπει να δουλέψει περίπου μιάμιση ώρα, για να πληρώσει έναν καφέ στο μαγαζί όπου εργάζεται.

Όπως διαπίστωσα αργότερα, είχα επιλέξει ένα από τα ακριβότερα καφέ της περιοχής - αν και με βάση τους τιμοκαταλόγους που ξεφύλλισα έξω από άλλα μαγαζιά, δύσκολα θα βρει κανείς κρύο καφέ με λιγότερα από 3,5-3,7 ευρώ, όταν για παράδειγμα στο διπλανό Κουκάκι, ο φραπέ (που τον προτιμούν οι τουρίστες) δεν κοστίζει παραπάνω από 2,5 ευρώ.

Μιλώντας με μία επαγγελματία του χώρου, με χρόνια εμπειρίας σε καφέ και εστιατόρια, έμαθα ότι ένα ποτήρι φραπέ με γάλα κοστίζει στον μαγαζάτορα περίπου 30 λεπτά του ευρώ. Στα τέσσερα ευρώ, το μεικτό περιθώριο κέρδους είναι 3,7 ευρώ, δηλαδή σχεδόν 1.200%. Για να υπολογιστεί το ακριβές καθαρό περιθώριο κέρδους, πρέπει να αφαιρεθούν λειτουργικά κόστη, εφορία κτλ.

Πλήρωσα και σηκώθηκα να κάνω μία βόλτα στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Είχε ζέστη κι έτσι, όταν έφτασα στη συμβολή της εξόδου από τον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης και της εισόδου προς την Πνύκα, ήταν μια καλή στιγμή να σταματήσω για νερό.

Το περίπτερο, λίγα μέτρα παρακάτω από την αφετηρία των τουριστικών πούλμαν που κάνουν tour στα αξιοθέατα της πόλης, είχε στο ψυγείο του μόνο μπουκάλια του ενός λίτρου. Πήρα ένα και έχοντας μπει στο πετσί του ρόλου της τουρίστριας, ρώτησα στα αγγλικά τον νεαρό που ήταν μέσα, πόσο κάνει. «Δύο ευρώ», μου είπε. «Δεν υπάρχουν μικρά μπουκάλια;». «Όχι», απάντησε ένας μεγαλύτερος σε ηλικία κύριος που στεκόταν δίπλα του. Πλήρωσα, ζήτησα απόδειξη και έφυγα.

Καθώς περπατούσα πίσω προς την Πλάκα, υπολόγισα ότι για το νερό που έπινα, πλήρωσα 426% περισσότερο απ' ό,τι αν το είχα αγοράσει από το σούπερ μάρκετ της γειτονιάς. Επίσης, θυμήθηκα πως πριν από δυο μήνες περίπου, τον Απρίλιο, που είχα αγοράσει για πρώτη φορά νερό από το συγκεκριμένο περίπτερο, το ένα λίτρο έκανε 1,5 ευρώ. Μια ζεστή μέρα του Μαΐου που βρέθηκα και πάλι στο ίδιο σημείο διψασμένη, τρέχοντας να προλάβω κάτι μεξικανικά βαφτίσια στον λόφο του Φιλοπάππου (μεγάλη ιστορία) και ζήτησα ένα μικρό μπουκάλι νερό, μία κυρία που δούλευε στο περίπτερο μού είχε πει ότι υπάρχουν μόνο εκτός ψυγείου. Η λαχτάρα για κάτι δροσερό και η βιασύνη ήταν μεγάλη, οπότε επέλεξα να πληρώσω δύο ευρώ για ένα μεγάλο μπουκάλι (είχε ανατιμηθεί από τον Απρίλιο).

Στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, έναν από ακριβότερους και πιο όμορφους δρόμους της Αθήνας, υπάρχουν άλλα δύο περίπτερα που πουλάνε το μικρό (παγωμένο) μπουκάλι νερό στα 0,50 ευρώ. Μου έκανε εντύπωση αυτή η απόκλιση στις τιμές. Έτσι αποφάσισα να περάσω και την επόμενη μέρα από το ίδιο σημείο, αυτήν τη φορά για να μιλήσω με τον ιδιοκτήτη του περιπτέρου. Πέτυχα την αδελφή του, η οποία στο άκουσμα της ιδιότητάς μου έσπευσε να με ενημερώσει κοφτά, αλλά ευγενικά, ότι «Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να σας μιλήσει, σας το λέω με βεβαιότητα, το θέμα με τους δημοσιογράφους έχει τελειώσει οριστικά για εμάς. Έχουμε υποφέρει αρκετά. Μη με ρωτήσετε τίποτα. Ό,τι και να ρωτήσετε, δεν θα σας απαντήσω».

Το ζήτημα με το συγκεκριμένο περίπτερο είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις μετά από τηλεοπτικό ρεπορτάζ του Ιουλίου του 2014. Τότε, το μεγάλο μπουκάλι νερό κόστιζε τρία ευρώ. Στο παρακάτω βίντεο, ο ιδιοκτήτης επικαλείται τους νόμους της ελεύθερης αγοράς και υποστηρίζει ότι δεν είναι ακριβό το νερό - «Είμαστε σε τουριστική περιοχή, είμαστε στην Ακρόπολη και το νεράκι, το μεγάλο, κάνει τόσο. Εδώ είναι Ακρόπολη, είμαστε στο κέντρο του τουρισμού. Στη Ρώμη π.χ. ο καπουτσίνο κάνει 12 ευρώ, γιατί όχι εδώ;».

Σύμφωνα με την 70776/2016 απόφαση του υπουργού Οικονομίας (ΦΕΚ 2091/Β/7-7-2016) δεν υπάρχει διατίμηση για το νερό στα περίπτερα. Ανώτατες τιμές πώλησης σε συγκεκριμένα προϊόντα καθορίζονται μόνο για τα σημεία πώλησης που βρίσκονται σε σημεία όπου, εξ αντικειμένου, δεν είναι εφικτό να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός, όπως είναι για παράδειγμα το κυλικείο ενός πλοίου, ενός αρχαιολογικού χώρου, ενός μουσείου ή μίας οργανωμένης πλαζ. Με άλλα λόγια, τόσο ο συγκεκριμένος περιπτεράς στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, αλλά και κάθε άλλος περιπτερούχους που δεν κατέχει μονοπωλιακή θέση, μπορεί πράγματι να πουλάει όσο θέλει ένα μπουκάλι νερό. «Υπάρχουν μόνο δύο προϋποθέσεις: να γράφει την τιμή στο ψυγείο και να εκδίδει απόδειξη», αναφέρει ο Θεόδωρος Μάλλιος, Πρόεδρος του Σωματείου Περιπτερούχων Αθήνας.

Κάνοντας μία βόλτα στους δρόμους γύρω από την Ακρόπολη είναι δύσκολο να μην παρατηρήσει κανείς διάσπαρτα μπλε και κίτρινα ATM με το σήμα «Euronet Worldwide». Εντόπισα 12, σε ακτίνα μικρότερη του ενός χιλιομέτρου. Κάποια απέχουν μόλις 100-200 μέτρα μεταξύ τους. Το μήνυμα στην οθόνη με καλωσόριζε «στο κορυφαίο δίκτυο ATM της Ευρώπης». Απέφυγα να το χρησιμοποιήσω, αν και με βόλευε το σημείο. Προτίμησα να περπατήσω λίγες εκατοντάδες μέτρα ακόμη και να κάνω ανάληψη από το μηχάνημα τράπεζας στην οποία διατηρώ λογαριασμό, για να αποφύγω τις επιπλέον χρεώσεις.

Όταν γύρισα σπίτι, με μία πρόχειρη αναζήτηση στο Google βρήκα ότι η Euronet Worldwide είναι μια αμερικανική εταιρεία-πάροχος υπηρεσιών ηλεκτρονικών πληρωμών με έδρα το Κάνσας, που μεταξύ άλλων διαθέτει ΑΤΜ και τερματικά POS, και είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο της Wall Street. Στην Ελλάδα, τη διαχείριση έχει η Euronet Card Services.

Επίσης, ψάχνοντας online, έπεσα πάνω σε αρκετές αναρτήσεις τουριστών σε sites, blogs και forums στο TripAdvisor, που προειδοποιούν για τις κρυμμένες προμήθειες που συνδέονται με συγκεκριμένη επιλογή ανάληψης από τα εν λόγω ATM.

Για πιο ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τις χρεώσεις, απευθύνθηκα στην εταιρεία. Η απάντηση που έλαβα ήταν ότι, «Οι κάτοχοι καρτών υπόκεινται στην τιμολογιακή πολιτική της τράπεζάς τους για αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜs που δεν ανήκουν στο δικό τους δίκτυο. Αυτό συμπεριλαμβάνει και τα ΑΤΜs της Euronet».

Πράγματι, σε ανάληψη 20 ευρώ που έκανα την επομένη από ΑΤΜ της Euronet, χρεώθηκα προμήθεια 1,5 ευρώ, όσα ακριβώς είχα διαβάσει στο site της τράπεζάς μου ότι θα επιβαρυνόμουν. Ωστόσο, σύμφωνα με τα όσα γράφουν άτομα που έχουν βρεθεί στην Αθήνα, στην Πράγα, στη Βουδαπέστη και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η «παγίδα» στις αναλήψεις μετρητών από ανεξάρτητα δίκτυα ΑΤΜ, αφορά σε περιπτώσεις όπου ο κάτοχος της κάρτας σηκώνει χρήματα σε διαφορετικό νόμισμα από αυτό που διατηρεί τον λογαριασμό του. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό ισχύει για όλους τους τουρίστες που προέρχονται από χώρες εκτός Ευρωζώνης (π.χ. Βρετανία, ΗΠΑ κτλ). Σε αυτούς, στην οθόνη εμφανίζονται δύο επιλογές, «Ανάληψη χωρίς μετατροπή» και «Ανάληψη με μετατροπή» - η δεύτερη συνεπάγεται ενεργοποίηση υψηλής προμήθειας, που μπορεί να φτάσει έως και το 10% του ποσού της ανάληψης.

Δείτε: To VICE Συναντά τον Γιάνη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Επανήλθα με νέο ερώτημα στην Euronet, συγκεκριμένα για τις προμήθειες που ισχύουν για αναλήψεις με μετατροπή, ωστόσο δεν κατέστη εφικτό να λάβω εγκαίρως κάποια απάντηση, προτού δημοσιευθεί το παρόν κείμενο, καθώς η υπεύθυνη της εταιρείας απουσίαζε στο εξωτερικό.

Με βάση τα όσα γράφουν τουρίστες που έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα, την επιλογή ανάληψης με μετατροπή («with conversion»), δίνουν και ορισμένα ATM ελληνικών τραπεζών. Σε κάθε περίπτωση, όσοι έχουν λογαριασμούς σε ξένο νόμισμα καλό είναι να επιλέγουν την ανάληψη μετρητών χωρίς μετατροπή, για να λάβουν καλύτερη ισοτιμία.

Για τους μόνιμους κατοίκους του κέντρου της Αθήνας, η Πλάκα συνήθως δεν αποτελεί επιλογή για φαγητό. Υπάρχει μία διάχυτη αίσθηση ότι τα εστιατόρια της περιοχής κατά κύριο λόγο είναι ακριβά, ειδικά σε σχέση με την ποιότητα φαγητού που διαθέτουν. Σύμφωνα με τις κριτικές στο TripAdvisor, τρία από τα χειρότερα εστιατόρια όλης της Αθήνας βρίσκονται στην Πλάκα. Το ένα, ο «Ανδριανός», στην οδό Θέσπιδος, ιδιοκτησίας του μακαρίτη Μάκη Ψωμιάδη, έχει κλείσει πλέον.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου για τα διοικητικά πρόστιμα που έχουν επιβληθεί τα τελευταία χρόνια σε εστιατόρια του ευρύτερου ιστορικού κέντρου της Αθήνας (Πλάκα, Θησείο, Μοναστηράκι, Σύνταγμα), στο πλαίσιο ελέγχων για την τήρηση των κανόνων Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών, η πιο συνηθισμένη παράβαση είναι ότι ορισμένοι μαγαζάτορες «ξεχνούν» να αναφέρουν στους τιμοκαταλόγους τους την απαιτούμενη ένδειξη «κατεψυγμένο» δίπλα σε πιάτα όπως κεμπάπ, φιλέτο κοτόπουλο, γύρος κοτόπουλο, γαρίδες, καλαμαράκια.

Ως ντόπια που παριστάνει την τουρίστρια, πήγα για πρώτη φορά μετά από χρόνια να φάω σε μία από τις τουριστικές ταβέρνες της ευρύτερης περιοχής. Ρίχνοντας μία ματιά σε αρκετούς τιμοκαταλόγους σε Ακρόπολη και Πλάκα, διαπίστωσα ότι οι τιμές που παίζουν στις περισσότερες ταβέρνες και εστιατόρια είναι, πάνω-κάτω, οι εξής:

Μάλιστα, οι παραπάνω τσιμπημένες τιμές είναι, κάποιες φορές, ανεξάρτητες από την ποιότητα του φαγητού. Συγκρίνοντας με τις κριτικές στο TripAdvisor, συνάντησα το εξής παράδοξο: Περιπτώσεις εστιατορίων με καλύτερες κριτικές, που είχαν πιο φθηνές ή τις ίδιες τιμές, σε σχέση με άλλα σε χαμηλότερη κατάταξη.

Παρέα με μία φίλη, καθίσαμε στο δεύτερο χειρότερο εστιατόριο της περιοχής, με βάση τις κριτικές στο TripAdvisor. Πήραμε μία χωριάτικη, ένα αρνάκι κλέφτικο, μία μερίδα μουσακά, μισό λίτρο χύμα κρασί και έναν μπακλαβά με παγωτό, για επιδόρπιο. Ο λογαριασμός ήρθε πάνω από 25 ευρώ το άτομο και το φαγητό ήταν πολύ κάτω του μετρίου, όπως εξάλλου το περιγράφουν όσοι μπήκαν στον κόπο να κάνουν κριτική:

«Εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι στην περιοχή το φαγητό είναι μέσης -όχι κακής- ποιότητας, σε πιο υψηλές τιμές από αλλού», αναφέρει ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Πρωτοβουλίας Κατοίκων Πλάκας, Παναγιώτης Παρασκευόπουλος.

«Λείπει από την Πλάκα αυτό που θα συμπληρώσει το χρώμα της γειτονιάς από άποψη γεύσης. Επειδή υπάρχει εναλλαγή χρηστών, δηλαδή οι τουρίστες έρχονται και φεύγουν, τα μαγαζιά δεν στοχεύουν στη διατήρηση της πελατείας. Οι ταβέρνες, όπως και το φαγητό, έχουν τυποποιηθεί. Εκμεταλλευόμενοι τις γραφικές γωνιές της, οι μαγαζάτορες προσφέρουν μέτριας ποιότητας φαγητό. Οι Πλακιώτες πηγαίνουν σε μικρά μαγαζιά, τα άλλα είναι για τους τουρίστες. Γιατί όμως να μην έρχονται, όπως παλιά, οι ντόπιοι να τρώνε;», αναρωτιέται.

Όσο έκανα τη βόλτα μου στην ευρύτερη περιοχή της Ακρόπολης και της Πλάκας, κοιτώντας τους ξένους επισκέπτες που έχουν πλημμυρίσει τους δρόμους και τα μαγαζιά, σκεφτόμουν τις δικές μου εμπειρίες ως τουρίστρια σε άλλα μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό, και το ερώτημα που τριγυρνούσε στο μυαλό ήταν ένα: Γιατί το «τουριστικό» να είναι πολλές φορές αυτονόητα και άρρηκτα συνδεδεμένο με την οικονομική εκμετάλλευση και συχνά συνώνυμο του κακού και του ακαλαίσθητου;

Περισσότερα από το VICE

Γιατί να Υπάρχουν Άστεγοι Όταν Έχουμε Τόσα Άδεια Σπίτια;

Η Μάχη Αυτή δεν Είναι «Ελλάδα vs Αλβανία» Αλλά «Μάρκου vs Μπιτάκος»

Ένα Μικρό Μάθημα Ιστορίας Αποδεικνύει ότι τα Fidget Spinner Είναι το Pokemon Go του 2017