Οι φωτογραφίες αποτελούν ευγενική παραχώρηση του Νίκου Καρατζά και της AquaTec Diver Training
Ενάλια Αεροπορική Αρχαιολογία. Για πολλούς μπορεί να ακούγεται κάτι βαρετό - πιστέψτε με δεν είναι. Οταν πέτυχα μια σελίδα στο facebook (AquaTec Diver Training) που αναφερόταν σε αυτή - και για την ακρίβεια μόλις είδα τις υπέροχες φωτογραφίες της -υποψιάστηκα πως κάτι υπέροχο συμβαίνει εκεί. Είχα δίκιο:Η Ενάλια Αεροπορική Αρχαιολογία μελετά, καταγράφει και αναζητεί τις καταρρίψεις αεροσκαφών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στις ελληνικές θάλασσες, όπως μου λέει ο Νίκος Καρατζάς, ιδρυτικό μέλος της Aqua Tec, μαζί με την Αρετή Κομηνού.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η Aqua Tec δημιουργήθηκε το 2006. Σκοπός της είναι η παροχή καταδυτικής εκπαίδευσης, η εκπαίδευση τεχνικών καταδυτικού εξοπλισμού καθώς και η υλικοτεχνική υποστήριξη σε καταδυτικές εφαρμογές. Στην ιστοσελίδα της Aqua Tec υπάρχει μια κατηγορία που λέγεται Aviation Archaeology in Greece στην οποία συμμετέχουν ερευνητές, καταδυτικές ομάδες και ειδικοί σε θέματα αεροπορίας, με σκοπό τον εντοπισμό, την καταγραφή και αρχειοθέτηση αεροπορικών ναυαγίων Β' Παγκοσμίου Πολέμου στις Ελληνικές Θάλασσες.
Για να γίνει η καταγραφή ενός ναυαγίου πρέπει να υπάρχει φωτογραφική τεκμηρίωση, δηλαδή δεν βασιζόμαστε μόνο στα λόγια.
Ο Νίκος Kαρατζάς, αυτοδύτης και μέλος της Aquatec, από το 2012 ξεκίνησε την έρευνα εντοπισμού και καταγραφής αεροπορικών ναυαγίων στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, μαζί με μια ομάδα συνεργατών και με τη συνεργασία καταδυτικών ομάδων. Απασχολείται ήδη δυο δεκαετίες ως ενεργός δύτης και μέλος της καταδυτικής κοινότητας, και έτσι ζήτησε τη συμμετοχή και συνδρομή αυτοδυτών και καταδυτικών ομάδων ώστε να υπάρχει σχετική ενημέρωση για τυχόν ευρήματα που εντοπίζονται κατά τη διάρκεια των καταδύσεων. Η ανταπόκριση ήταν θετική και έτσι ξεκίνησε η δημιουργία της Ενάλιας Αεροπορικής Αρχαιολογίας – Maritime Aviation Archaeology in Greece (ΜΑΑG), σαν ψηφιακή τράπεζα δεδομένων με αεροπορικά ναυάγια καθώς και στοιχεία αεροσκαφών, αναφορές καταρρίψεων/ πτώσεων, υλικό που μπορεί να βοηθήσει στην ιστορική μελέτη και την έρευνα πεδίου σε επερχόμενες αποστολές.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όπως ανέφερε ο Νίκος: «Το Aviation προέκυψε από την ανάγκη να υπάρχει μια καταγραφή των αεροπορικών ναυαγίων στην Ελλάδα του πολέμου, εννοούμε το διάστημα 1939-46. Η Εφορεία Εναλίων ασχολείται πιο πολύ με αρχαία ελληνιστικής περιόδου καθώς και ρωμαϊκά. Για τα αεροπορικά ναυάγια υπήρχε μεγάλο κενό σχετικά με την ταυτοποίηση και τεκμηρίωσή τους. Εμείς δεν είμαστε κρατικός φορέας, είμαστε μια ομάδα η οποία αποτελείται ερευνητές, ιστορικούς, καταδύτες, και κόσμο της αεροπορίας. Ετυχε εγώ να είμαι ο διαχειριστής, αυτός που είχε την κεντρική ιδέα».
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Μέσα από όλη αυτήν τη δραστηριοποίηση, εκδήλωσε το έντονο ενδιαφέρον της κι η Πολεμική Αεροπορία. «Πιστεύω ότι θα ασχοληθεί και το Πολεμικό Ναυτικό, γιατί τα ναυάγια αποτελούν κυριότητα του Πολεμικού Ναυτικού. Σιγά-σιγά προχωράμε με την τεκμηρίωση και την ταυτοποίηση. Για να γίνει η καταγραφή ενός ναυαγίου πρέπει να υπάρχει φωτογραφική τεκμηρίωση, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο στα λόγια».
Η φωτογραφία συνδράμει σε μεγάλο βαθμό στην τεκμηρίωση ενός ναυαγίου καθώς και στην έρευνα που θα ακολουθήσει από την ομάδα καταδυτών, ερευνητών και ιστορικών.Όσον αφορά τις άδειες, όπως λέει: «Η γραφειοκρατία είναι τεράστια γιατί εμπλέκονται η Αεροπορία, το Πολεμικό Ναυτικο και η ενάλια αρχαιολογία. Τα ναυάγια 50 ετών είναι στη δικαιοδοσά της ενάλιας αρχαιολογίας και θεωρούνται πολιτιστική κληρονομιά».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μια ιδιαίτερη κατάδυση που πραγματοποίησαν σαν ομάδα στις αρχές του καλοκαιριού μεταξύ 1-4 Ιουνίου ήταν στο ναυάγιο του Βρετανικού που κείτεται στον βυθό της Κέας. Η εμπειρία κοστίζει: «Το χαρτόσημο είναι 800 ευρώ την ημέρα. Αν θες να κάνεις τέσσερις καταδύσεις, είναι 3.200 ευρώ για τέσσερις μέρες».
Τα αεροπορικά ναυάγια που έχουν καταγραφεί κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στις ελληνικές θάλασσες είναι κυριολεκτικά αμέτρητα - δεν έχουν ακόμα καταγραφεί όλα. Η Γερμανία ήταν πολύ ισχυρή, με μεγάλο αριθμό αεροσκαφών, με αποτέλεσμα να σημειώσει και μεγάλο αριθμό απωλειών. Τα πιο γνωστά αεροσκάφη στον ελληνικό χώρο ήταν τα γερμανικά Junkers και τα αγγλικά Beaufighter.Ο Νίκος εξηγεί: «Δουλεύουμε πολύ στις απώλειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σε ελληνικές θάλασσες. Ειδικά ο Μανώλης Μπαρδάνης ο οποίος είναι εκπαιδευτής καταδύσεων με έδρα τη Νάξο. Έχει καταρτίσει λίστες απωλειών από αεροσκάφη στην Ελλάδα ανά τύπο, για αμερικανικά και γερμανικά αεροσκάφη, με πολύ κόπο και διάβασμα. Όπως θα δεις στις λίστες, τα περισσότερα αεροπλάνα είναι γερμανικά. Οι Γερμανοί στη διάρκεια του πολέμου είχαν μεγαλύτερη δύναμη, οπότε λογικά και στατιστικά θα είχαν τις περισσότερες απώλειες. Ο πιο συνηθισμένος τύπος αεροσκάφους είναι το Junkers 88, ενώ βρίσκουμε και Junkers 52. Στην Κρήτη υπάρχουν τρία Junkers που πέσανε ταυτόχρονα από σαμποτάζ - είχαν ρίξει νερό στο καύσιμο».
Κάποια από τα αεροσκάφη που έχουν βρεθεί διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Οσα έχουν βρεθεί στις ελληνικές θάλασσες προστατεύονται από την UNESCO ως υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όπως δήλωσε και ο Νίκος: «Από αυτά, πιο καλοδιατηρημένα είναι ένα Unger που βρίσκεται στην Τζιά. Πέρυσι επίσης βρέθηκαν κάποια με μεγάλο ενδιαφέρον στην Κέρκυρα. Τα δυο πρώτα είναι κάτω από τα 60 μέτρα, το άλλο στην Κέρκυρα είναι γύρω στα 30 μέτρα. Βρέθηκε από ψαροντουφεκά και διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Από την Πολεμική Αεροπορία έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για ανέλκυση, αλλά χρειάζονται πολλές άδειες. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι κουραστική. Χρειάζεται κόπος, γραφειοκρατία και προσοχή μέχρι να φθάσει το αεροσκάφος στο μουσείο. Από τη στιγμή που το βγάζεις από τη θάλασσα καταστρέφεται με το οξυγόνο και μπορεί να σπάσει. Πολλά από αυτά τα αεροπλάνα τότε είχαν και ξύλινα κομμάτια, για οικονομία στο μέταλλο».
Ο Νίκος με την ομάδα του ασχολούνται με κάποια projects τα οποία μπορείτε να βρείτε στη σελίδα aviationarchaeology.gr. Όπως είπε: «Ψάχνουμε να βρούμε τρία αεροπλάνα με Έλληνες χειριστές τα οποία πέσανε το 1945. Υπάρχουν αναφορές οτι βρίσκονται στην Ελευσίνα, αλλά είναι πολύ ευαίσθητη περιοχή, χρειάζονται ειδικές άδειες, ενώ τα νερά δεν είναι τόσο καθαρά και η ορατότητα είναι περιορισμένη. Τα αεροπορικά ναυάγια είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν, γιατί ο όγκος τους δεν είναι μεγάλος όσο ενός πλοίου. Χρησιμοποιούμε σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα όπως βυθόμετρα, τα οποία κάνουν μια φωτογράφιση του βυθού. Είναι σαν να βλέπεις σε μια μεγάλη φωτογραφία τον βυθό και μπορείς να καταλάβεις αν υπάρχει κάτι. Αν έχουμε υποψία ότι υπάρχει ένα αεροπλάνο, πραγματοποιείται κατάδυση για την τεκμηρίωση. Κάνεις μια βουτιά, τραβάς μια φωτογραφία και σίγουρα χρειάζεται το βίντεο για να έχεις υλικό για τη μετέπειτα επεξεργασία. Γίνονται τεκμηριώσεις για το ναυάγιο, ζητούνται γνώμες από το εξωτερικό και έτσι γίνεται η ταυτοποίηση. Η ταυτοποίηση, βέβαια, δεν είναι επίσημη. Εμείς απλώς λέμε τη γνώμη μας».
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
