FYI.

This story is over 5 years old.

Πρόσωπα

Η Ζωή στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών - Συζήτηση με Έναν Πρώην Φύλακά του

«Είδα προϊστάμενο της καθαριότητας να μη σέβεται τη μνήμη των ανθρώπων και να κάνει έρωτα με μια καθαρίστρια​».
20190102_133146

Το ερώτημα για το αν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο, ίσως να μην μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα. Όμως το αν υπάρχει ζωή στον τόπο που συσσωρεύεται τόσος θάνατος, μοιάζει να έχει μια απάντηση πιο απλή: Ακόμη και περιμετρικά του Α' Νεκροταφείου Αθηνών, από την είσοδο ήδη στην οδό Αναπαύσεως, μια οικονομία του θανάτου δείχνει πως βρίσκει ζωή στα μαγαζιά με τις ταμπέλες τους που διαλαλούν βουβά την πραμάτεια τους. Κατασκευές μνημείων, μάρμαρα, διοργανώσεις δεξιώσεων με τρία ευρώ το άτομο, καλλιτεχνικά μαρμαρογλυφεία, οίκοι τελετών και αποτέφρωσης, ανθοπωλεία, κουτιά για οστά, μουσείο γλυπτών και ομοιωμάτων. Ένα φωτογραφείο με εξειδίκευση σε κορνίζες για μνήματα. Ένα φορτηγάκι στο πλάι του οδοστρώματος στέκεται παρκαρισμένο έχοντας στο πλαϊνό του μέρος τυπωμένη την επιγραφή «Συλλογή χρησιμοποιημένων ελαίων».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Περνώντας την κεντρική πύλη, βλέπει κανείς ανάμεσα από τα ψηλά κυπαρίσσια να ξεπροβάλουν προτομές και ολόκληροι ναοί να υψώνονται πάνω από τα μνήματα των τιμώμενων προσώπων. Κάποια μνήματα στολίζονται πιο απλά, με μαρμάρινες πλάκες και λιτές επιγραφές. Δεν ηρεμεί κανείς από τις διακρίσεις ούτε και στον θάνατο. Εδώ, στο Α' Νεκροταφείο, που είναι τελικά κάτι σαν μουσείο, οι απλοί τάφοι μοιάζουν μια μικρή μειοψηφία. Κανένας δεν μπορεί να πει ότι σε αυτόν τον χώρο βρίσκεται η ζωντανή ιστορία του τόπου. Όμως εδώ καταγράφονται όψεις της ιστορίας του, από μια προσέγγιση που δεν είναι δίχως σημασία.

Για το πώς μοιάζει η ζωή σε ένα ιδιαίτερο νεκροταφείο, όπως είναι το Α' Νεκροταφείο Αθηνών, μας απαντάει ο Νίκος Κοτρότσος, ερασιτέχνης ηθοποιός και πρώην δημοτικός αστυνομικός που επί τρία χρόνια ήταν επιφορτισμένος με τη φύλαξή του.

1546858638292-20190102_143122

VICE: Πώς έπιασες δουλειά εκεί;
Νίκος Κοτρότσος: Μετά τη σχολή της Δημοτικής Αστυνομίας, ήρθα για υπηρεσία στην Αθήνα και μέσα σε δυο-τρεις μήνες με στείλανε να δουλέψω στο Α' Νεκροταφείο, με αφορμή το γεγονός πως είχαν βάψει την «Κοιμωμένη» του Χαλέπα - ένα μνημείο που είχε γίνει πόλος έλξης για πάρα πολλούς επισκέπτες και για τη φύλαξη του οποίου αποφάσισε ο τότε δήμαρχος, Νικήτας Κακλαμάνης, να στείλει έναν δημοτικό αστυνομικό. Έτσι, για πρώτη φορά μπήκα μέσα και δεν ασχολούμουν με τίποτα άλλο παρά με τη φύλαξή του, από το τέλος του 2007 μέχρι το 2010.

Είδα προϊστάμενο της καθαριότητας να μη σέβεται τη μνήμη των ανθρώπων και να κάνει έρωτα με μια καθαρίστρια.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ποια ήταν τα καθήκοντά σου;
Ο ρόλος μου ήταν να επιβλέπω, ώστε να μη γίνονται ζημιές. Κυκλοφορούσα με ποδήλατο, μου είχαν δώσει μηχανάκι από την Υπηρεσία μου, αλλά εγώ αρνήθηκα, επειδή το θεωρούσα προσβολή για τους νεκρούς να κάνω θόρυβο. Είχα ένα ποδήλατο και γυρνούσα.

Έμενα πάρα πολλές ώρες. Ένας τύπος γραφικός, που μίλαγε στους ανθρώπους. Τη δουλειά του παπά, που ήταν να τους μιλάει, την έκανα εγώ. Για τον πόνο τους, εμένα ήξεραν.


VICE VIDEO: Είναι Πολύ Ακριβό να Πεθαίνεις στην Ελλάδα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Υπήρξαν περιστατικά που σου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση;
Είμαι στην πάνω πύλη, στη Μάρκου Μουσούρου, και είναι μια γιαγιούλα εκεί. Είναι σε μια μεγάλη ανηφόρα, που δεν μπορούν να την περπατήσουν εύκολα οι ηλικιωμένοι. Μου λέει, «Σε παρακαλώ, μπορείς να μου βρεις έναν ιερέα να κάνω ένα τρισάγιο;». Παίρνω το ποδήλατο και ψάχνω να βρω. Βρίσκω έναν παπά που κοιμόταν στο αμάξι του, μέσα στο νεκροταφείο, χτυπάω το παράθυρο και λέω, «Σας ζητάνε». Αφού ξυπνάει, παίρνει το αμάξι και ανεβαίνει μέχρι πάνω, με το αμάξι - ούτε καν να περπατήσει. Αφού έκανε το τρισάγιο, του δίνει κάτι η γιαγιούλα. Μόλις έφυγε εκείνη, έρχεται σε εμένα ο παπάς και μου κάνει παράπονα και μου δείχνει το χέρι του, μου δείχνει δύο ευρώ που είχε στο χέρι του και μου λέει, «Δεν αξίζει τον κόπο, μη με φωνάξεις ξανά για κάτι τέτοιο». Ήταν το πρώτο σοκ που έπαθα εκεί. Υπάρχουν άνθρωποι που το μόνο που τους νοιάζει είναι να βγάλουν παραπάνω χρήματα, ακόμη και εκεί. Ακόμη και σε αυτό το μέρος.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Υπάρχουν οικογενειακοί τάφοι που κάνουν 70.000 ευρώ για να τους αγοράσεις στο Α’ Νεκροταφείο. Κολωνάκι.

Είδα προϊστάμενο της καθαριότητας να μη σέβεται τη μνήμη των ανθρώπων και να κάνει έρωτα με μια καθαρίστρια. Μια γυναίκα που είχε χάσει το παιδί της, τους είδε και έκανε παράπονα και μου είπε «Τι γίνεται εδώ πέρα;».

Επίσης, έπαθα πλάκα με τις τριετίες και τους τάφους. Υπάρχουν οικογενειακοί τάφοι που κάνουν 70.000 ευρώ για να τους αγοράσεις στο Α’ Νεκροταφείο. Κολωνάκι. Πρώτα από όλα, σε τρία χρόνια σε ξεθάβουν. Κοιτάζουν αν έχεις λιώσει. Αν δεν έχεις λιώσει, σε πηγαίνουν κάπου στη γωνία, μέχρι να λιώσεις. Αλλιώς, σε βάζουν στο οστεοφυλάκιο. Αν έχεις λιώσει, δεν μπορείς να πιάνεις τάφο. Έρχεται καινούρια πελατεία. Πρέπει να ανανεώνεται. Να έρχονται καινούριοι. Ούτε στον θάνατό σου δεν ηρεμείς. Φοβερά πράγματα. Να βλέπεις άλιωτους ανθρώπους - αυτή η διαδικασία είναι φρίκη για τους συγγενείς. Έχω δει ανθρώπους να λιποθυμούν.

1546858672845-20190102_140317

Θες να πεις δυο λόγια για το πως λειτουργεί η οικονομία και η παραοικονομία του νεκροταφείου;
Με το που ξεκινάει η μέρα, το πρωί, στα νεκροταφεία στην οδό Τριβωνιανού, εκεί που είναι τα γραφεία του δήμου Αθηναίων, βγάζουν ένα χαρτί με το πρόγραμμα των κηδειών. Τα «κοράκια» κοιτάζουν το πρόγραμμα, πόσες κηδείες θα γίνουν, ποιος είναι αυτός που πέθανε, αν είναι νέος, αν είναι πλούσιος, αν είναι ακριβό το γραφείο τελετών, αν είναι επώνυμος και τι επάγγελμα έκανε. Κοιτάζουν το «μενού» και έτσι κανονίζουν τη μέρα τους, υπολογίζουν πόσα στεφάνια θα κουβαλήσουν και στήνονται εκεί. Καμιά φορά παίρνουν τηλέφωνο στα ψυγεία και από το βράδυ, για να μάθουν. Για αυτούς είναι «ο θάνατός σου, η ζωή μου».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Έχω δει υπαλλήλους του δήμου να τσακώνονται μεταξύ τους για το ποιος θα καθαρίσει έναν τάφο, για το ποιος θα πάρει την πελάτισσα. Στην κάτω πύλη της Ηλιουπόλεως, μια φορά, ένας λουλουδάς τσακωνόταν με τον υπάλληλο του δήμου για το ποιος θα προλάβει τα καλύτερα πόστα. Μιλάμε για το Α' Νεκροταφείο, που είναι το πλούσιο και το ανφάν-γκατέ. Στο Γ', βγαίνουν μαχαίρια για το ποιος θα κουβαλήσει ένα φέρετρο.

Υπήρχαν ακόμη και παιδιά που έρχονταν να κλέψουν κάποιες γιαγιούλες. Μου έχει τύχει και αυτό. Κάποια παιδιά να θέλουν να κλέψουν τις γυναίκες που πενθούν. Να μπαίνουν κάποιοι ότι δήθεν κάνουν βόλτα στο νεκροταφείο και να θέλουν να κλέψουν. Ή να μπαίνουν κάποιοι που θέλουν να κλέψουν μάρμαρα ή λουλούδια, για να τα πουλήσουν ξανά.

Σε κάποια φάση, υπήρχε απ’ έξω και κάποιος που έκανε τον παρκαδόρο, για να παίρνει λεφτά από τον κόσμο ότι θα παρκάρει τα αμάξια τους. Παρότι είχε παρκόμετρα, τα ξήλωναν και κονομούσαν οι επιτήδειοι.

Τι είχε περισσότερο ενδιαφέρον για εσένα σε αυτήν τη δουλειά;
Περπατάς εκεί πέρα και βλέπεις όλη την ιστορία του τόπου. Κοντά στον Κολοκοτρώνη είναι η Σοφία Βέμπο. Πιο κάτω είναι ο Μίμης Τραϊφόρος, ο άνδρας της. Οι Φιλικοί. Ο Κουμπάρης. Ο Δημήτρης Χορν, ο οποίος με την Έλλη Λαμπέτη είχε ζήσει ένα μεγάλο έρωτα και οι τάφοι τους είναι πολύ μακριά, ενώ οι οικογένειες Κόκκαλη και Βαρδινογιάννη έχουν τους οικογενειακούς τους τάφους δίπλα-δίπλα. Υπάρχει ο τάφος του Schliemann, τον οποίο έρχονται από όλον τον κόσμο για να τον δουν. Έχει πολλούς τάφους καλλιτεχνών. Της Τζένης Καρέζης, της Αλίκης Βουγιουκλάκη, του Δημήτρη Παπαμιχαήλ, της Ρένας Βλαχοπούλου, οι οποίοι έφυγαν με μια βδομάδα διαφορά, πριν από τους Ολυμπιακούς του 2004. Στον τάφο του Στράτου Διονυσίου έχει ένα ποίημα που λέει για τον Ιούδα, για τα 30 αργύρια. Μου έκανε τρομερή εντύπωση αυτό. Είναι από το 1990 και είναι εκεί. Ατόφιο. Για τον θάνατο που σε προδίδει και σε παίρνει για 30 αργύρια. Ο Ιούδας είναι ο θάνατος. Έχω δει την κηδεία της Άννας Καλουτά, που γράφει στον τάφο της «Και αν ξαναγεννιόμουνα, πάλι ηθοποιός θα γινόμουν». Στον τάφο του Ντίνου Ηλιόπουλου γράφει, «Συγγνώμη κυρίες μου που δεν μπορώ να σηκωθώ». Στον τάφο του Αθανάσιου Κανελλόπουλου, του πολιτικού, λέει, «Αναλίσκεσθε εν τω υπηρετείν». Σε πολλούς τάφους είχα δει ένα ποίημα του Γιώργου Δροσίνη που λέει, «Μήπως η αλήθεια είναι στον θάνατο / και η ζωή μήπως κρύβει την πλάνη / και αντί να έρθει μια νύχτα αξημέρωτη / ξημερώνει μια αβράδιαστη μέρα;».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στην κηδεία του Γιάννη Δαλιανίδη έρχονταν να μπουν στην εκκλησία διάφοροι ηθοποιοί και έψαχναν πού θα γίνει η κηδεία του […] Ξαφνικά είδαν ότι ο Δαλιανίδης ήταν άθεος και σοκαρίστηκαν.

Επίσης, έχω δει στον τάφο ενός αγωνιστή έναν στίχο του Βάρναλη: «Την ευτυχία τη βρήκα στο δόσιμο χωρίς μισθό και την ελευθερία στο σκλάβωμα σε ένα ιδανικό σωστό». Στον τάφο του ίδιου του Βάρναλη γράφει: «Ειρήνη είναι το βασίλειο της πανανθρώπινης φιλίας. Είμαι το τέκνο της ανάγκης και το ώριμο τέκνο της οργής». Μου έκανε εντύπωση ο Jules Dassin - ενώ κηδεύτηκε στο εβραϊκό νεκροταφείο, τον έφεραν σε σεντόνι και τον έβαλαν στον τάφο της Μελίνας.

Έχω ακούσει λόγους για παλιούς αγωνιστές, αριστερούς. Ήταν πολύ μεγάλο πανεπιστήμιο για μένα. Εκεί καθόμουνα με προσοχή και άκουγα. Ήθελα να δω πώς έζησαν τη ζωή τους αυτοί οι άνθρωποι. Αυτά με ενδιέφεραν εμένα. Η ουσία. Όταν έβγαζαν λόγους, έμπαινα μέσα στην εκκλησία, στους Αγίους Θεοδώρους ή στον Άγιο Λάζαρο, να ακούσω τις ομιλίες συντρόφων τους ή έξω στην πλατεία, στις πολιτικές κηδείες. Υπήρχαν πολλοί αγωνιστές που δεν πίστευαν στον Θεό και ζήτησαν πολιτική κηδεία, χωρίς παπάδες.

Έχω δει και πολλούς ηθοποιούς. Μια μεγάλη εμπειρία για μένα αυτό το πράγμα. Στην κηδεία του Γιάννη Δαλιανίδη έρχονταν να μπουν στην εκκλησία διάφοροι ηθοποιοί και έψαχναν πού θα γίνει η κηδεία του - δεν ήξεραν ότι είναι πολιτική. Κάποιοι απόρησαν κιόλας, δεν ήξεραν τι είναι πολιτική κηδεία. Ξαφνικά είδαν ότι ο Δαλιανίδης ήταν άθεος και σοκαρίστηκαν.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1546858700160-20190102_134159

Πόσο σκληρό είναι να δουλεύει κανείς σε νεκροταφείο;
Είδα όλα τα ταφικά ήθη και τα έθιμα, άκουσα ιστορίες ανθρώπων που έχασαν τα παιδιά τους από τροχαία, είδα και την εκμετάλλευση του θανάτου και το εμπόριό του. Πολλοί άνθρωποι καταστράφηκαν. Σε αυτόν τον χώρο, όποιος ήταν ευαίσθητος δεν άντεξε. Έχω γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους.

Τι έχεις κρατήσει τελικά από αυτήν την εμπειρία;
Βλέπεις τους πάντες εκεί. Πλούσιους και φτωχούς. Πολιτικούς, καλλιτέχνες, βασιλιάδες. Έζησα τρία χρόνια τα πάντα και θέλω κάτι να κάνω στη ζωή μου, ώστε όταν θα πεθάνω, να έχουν να πούνε κάτι οι άνθρωποι για μένα. Αυτό μου δημιούργησε η εμπειρία μου από το νεκροταφείο.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Προς Αρχάριους Χειμερινούς Κολυμβητές: Tι Συμβαίνει στο Σώμα σου Όταν Σοκάρεται από Παγωμένο Νερό

Η Marseaux Ζει το Όνειρο Λίγο Μετά τα 17

Ο Γιάννης Μπούκης Αγαπάει το Kickboxing, τη Hip Hop και τον Πειραιά

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.