Τα Τατουάζ Γλίτωσαν Αυτές τις Γυναίκες από τη Σεξουαλική Σκλαβιά στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Η Mariana Hoar θυμάται τον φόβο του να ζει υπό την ιαπωνική κατοχή - και τον πόνο. «Όταν ήρθαν οι Ιάπωνες, εμείς είχαμε ήδη κάνει τατουάζ, για να νομίζουν ότι έχουμε συζύγους», μου είπε, δείχνοντας τις ξεθωριασμένες, αλλά ακόμη εμφανώς περίτεχνες γραμμές στο ζαρωμένο από τον ήλιο δέρμα της. «Αυτό σημαίνει ότι είμαστε παντρεμένες. Το κάναμε, για να μας αφήσουν ήσυχες. Φοβόμασταν».

Η Mariana χτύπησε το δέρμα της με τα δάκτυλά της, μιμούμενη την κίνηση μιας παραδοσιακής βελόνας για τατουάζ. «Βελόνα, βελόνα, βελόνα, αίμα».

«Πόνεσε;», ρώτησα.

«Πόνεσε πάρα πολύ», είπε η Mariana.

Βρισκόμασταν στο χωριό Ουματούς, μια μικρή κοινότητα, όπου τα παλιά σπίτια με τις αχυροσκεπές βρίσκονται πλάι σε σύγχρονα κτίρια στη Δυτική Μαλάκα, στην ινδονησιακή πλευρά του νησιού Τιμόρ. Σε μια χώρα γεμάτη απομακρυσμένες περιοχές, η Μαλάκα είναι η πιο απομακρυσμένη από όλες. Η αγροτική περιοχή συνορεύει με το μικροσκοπικό κρατίδιο του Ανατολικού Τιμόρ, μιας χώρας 1,25 εκατομμυρίων που ήταν κάποτε μέρος της Ινδονησίας. Η Μαλάκα είναι πιο κοντά στην Αυστραλία, από ότι στην πρωτεύουσα της Ινδονησίας, την Τζακάρτα και εμείς είχαμε διασχίσει το Μπατουγκάντε, στο Τιμόρ Λέστε, για να συναντήσουμε τις γυναίκες του χωριού της Mariana.

Οι γυναίκες στη Malaka καταλαμβάνουν μια μοναδική θέση στην Ιστορία της Ινδονησίας. Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Ινδονησία –όπως και μεγάλο μέρος της Νοτιοανατολικής Ασίας- τελούσε υπό ιαπωνική κατοχή, γυναίκες όπως η Mariana κατάφεραν να αντισταθούν στη σκληρή πραγματικότητα της ζωής υπό τον ζυγό, χρησιμοποιώντας μια τοπική γαμήλια παράδοση. Παραδοσιακά, οι γυναίκες στη Μαλάκα έκαναν τατουάζ με περίπλοκα σχέδια στο δέρμα τους όταν παντρεύονταν, για να υποδείξουν ότι ήταν δεσμευμένες.

«Στις μεγαλουπόλεις, τα τατουάζ συμβολίζουν την παραβατικότητα -ότι κάποιος είναι κακοποιός-, αλλά εδώ τα τατουάζ είναι η κληρονομιά μας, είναι ένα κομμάτι της κουλτούρας που φέρει ένα άτομο», εξήγησε ο Daniel Bria Suri, ένας ηγέτης φυλής. «Αυτή η παράδοση κληροδοτείται από γενιά σε γενιά και απεικονίζει τη φιλοσοφία μιας φυλής. Κάποια συμβολίζουν τα παραδοσιακά σπίτια. Άλλα συμβολίζουν τη φύση».

Όταν έφτασαν τα ιαπωνικά στρατεύματα στη Μαλάκα, φέρνοντας μαζί τους μια βάναυση τακτική υποχρεωτικής σεξουαλικής δουλείας, γνωστής ως «τζουγκούν λανφού», δηλαδή «γυναίκες αναψυχής», η Mariana και οι φίλες της, αποφάσισαν να κάνουν τατουάζ, για να δείξουν ότι είναι παντρεμένες, παρότι ήταν ακόμη ελεύθερες. Αυτό τις γλίτωσε από τους οίκους ανοχής του Ιαπωνικού Αυτοκρατορικού Στρατού και από ένα σύστημα που αιχμαλώτισε από 20.000 έως 410.000 γυναίκες σε μια τραγική και άκαρδη βιομηχανία πολέμου που έχει αφήσει πληγές σε πολλά ασιατικά έθνη έως σήμερα.

«Τα τατουάζ έγιναν το έσχατο όπλο των γυναικών, με το οποίο αντιμετώπισαν τους Ιάπωνες στρατιώτες», μου είπε ο Daniel. «Χάρη στα τατουάζ στο σώμα τους, οι Ιάπωνες τις άφηναν στην ησυχία τους».

Η πρακτική της αρπαγής γυναικών από κατεχόμενα εδάφη για σεξουαλική δουλεία φέρεται να καθιερώθηκε προκειμένου να αποφευχθεί ένα ακόμη διεθνές επεισόδιο, όπως αυτό που είχε συμβεί το 1937, όταν οι ιαπωνικές δυνάμεις βίασαν και σφάγιασαν τους κατοίκους της Ναντσίνγκ στην Κίνα, μετά την πολιορκία της πόλης. Εφημερίδες από όλο τον κόσμο έγραφαν άρθρα για Ιάπωνες στρατιώτες που μαχαίρωσαν έγκυες στη μήτρα, βίασαν 20.000 γυναίκες και σκότωσαν από 200.000 έως 300.000 ανθρώπους σε ένα κύμα μαζικής σφαγής έξι εβδομάδων.

Έτσι, οι Ιάπωνες στρατιωτικοί ηγέτες αποφάσισαν ότι, επιτρέποντας στους στρατιώτες να έχουν στη διάθεσή τους «γυναίκες αναψυχής», θα εμπόδιζαν την επανάληψη μιας τέτοιας θηριωδίας και τη διεθνή κατακραυγή που θα τη συνόδευε, στηριζόμενοι σε σκληρούς υπολογισμούς, βάσει των οποίων τα εκατομμύρια κρυφών βιασμών ήταν προτιμότερα από τις δεκάδες χιλιάδες δημοσίων.

Οι ιαπωνικές δυνάμεις είχαν τον έλεγχο της Ινδονησίας από τον Μάρτιο του 1942 έως τον Σεπτέμβριο του 1945, οπότε και τελείωσε ο Πόλεμος. Η κατοχή διαδραματίζει έναν περίπλοκο ρόλο στην ιστορία της Ινδονησίας, ο οποίος είναι τόσο στενά συνδεδεμένος με την ιστορία ανεξαρτησίας του έθνους, που εξακολουθεί να είναι πολύ δύσκολο να ξετυλιχθεί το κουβάρι αυτών των ιστοριών. Όταν οι Ιάπωνες στρατιώτες έφτασαν για πρώτη φορά στην Ινδονησία, η χώρα ήταν μια αποικία της Ολλανδίας. Με την αποχώρηση των Ολλανδών, οι Ιάπωνες αρχικά θεωρήθηκαν ως απελευθερωτές ενός καταπιεσμένου έθνους.

Έπειτα, όμως, φάνηκε η πραγματικότητα του πολέμου. Οι ηλικιωμένοι που ζουν ακόμη σήμερα σε πόλεις όπως η Τζακάρτα, συνηθίζουν να λένε ότι τα τρία χρόνια υπό την ιαπωνική κατοχή ήταν χειρότερα από τα 300 υπό τον ολλανδικό ζυγό. Αλλά η Ιστορία είναι ακόμη πιο πολύπλοκη: Οι Ιάπωνες ήταν εκείνοι που καλλιέργησαν την εθνική συνείδηση στην Ινδονησία κατά τη διάρκεια αυτών των ετών κατοχής, δίνοντας μέχρι και βήμα στον άνθρωπο που αργότερα θα γινόταν ο ιδρυτής της χώρας – τον Sukarno.

Αργότερα, οι ιαπωνικές επενδύσεις βοήθησαν το νεαρό κράτος της Ινδονησίας να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί σε αυτό που είναι σήμερα - τη 16η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και τη μεγαλύτερη στη Νοτιοανατολική Ασία. Τα βιβλία της Ιστορίας έχουν «παραβλέψει» την περίπλοκη ιστορία ολόκληρων περιόδων υπό την ιαπωνική κατοχή - συμπεριλαμβανομένου και του προβλήματος των «γυναικών αναψυχής». Παρόλο που άλλες χώρες της περιοχής, όπως οι Φιλιππίνες, η Νότια Κορέα και η Κίνα, εξακολουθούν να δίνουν μάχη με τα τραύματα της τόσο καταστροφικής τακτικής, η κυβέρνηση της Ινδονησίας έχει αγνοήσει το ζήτημα εξ ολοκλήρου, εξήγησε η Winarta, διευθύντρια στο Ινστιτούτο Ανεξάρτητης Νομικής Βοήθειας (ILAI), το οποίο βοήθησε τις επιζήσασες και επαλήθευσε τις ιστορίες τους, ενώ κατέθεσε ταυτόχρονα αγωγή για λογαριασμό τους, διεκδικώντας αποζημιώσεις που δεν κατέβαλε ποτέ η ινδονησιακή κυβέρνηση.

«Η Ινδονησία προσπαθούσε πάντα να συγκαλύψει την ιστορία των “τζουγκούν λανφού”», δήλωσε η Winara. «Η Ινδονησία δεν αναγνωρίζει ότι υπήρξαν ποτέ. Ωστόσο, εμείς έχουμε αποδείξεις για το αντίθετο. Η διατήρηση της σχέσης με την Ιαπωνία υπερισχύει της επίλυσης της υπόθεσης των “jugun ianfu”, για την οποία υπάρχουν φόβοι ότι μπορεί να προκαλέσει ρήξη».

VICE VIDEO: Ανεξίτηλη Ομορφιά

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Στη Μαλάκα, οι μνήμες για το τι έκαναν οι γυναίκες όπως η Mariana έχουν σχεδόν ξεθωριάσει. Σήμερα, μόνο μερικές γυναίκες που έχουν τατουάζ είναι ακόμη ζωντανές. Οι νεαρές γυναίκες στη Μαλάκα δεν θέλουν πια να κάνουν τατουάζ, για να παντρευτούν. Ένας από τους λόγους για αυτό είναι η αναπόφευκτη πορεία προς τον εκσυγχρονισμό που έχει πάρει η Ινδονησία από τότε που απέκτησε την ανεξαρτησία της. Οι αυτόχθονες πολιτισμοί σε όλη τη χώρα σιγά- σιγά πεθαίνουν, υποχωρώντας μπροστά σε μια ευρύτερη εθνική ταυτότητα που υπερκαλύπτει τις παραδόσεις των ντόπιων πληθυσμών.

«Τα παιδιά σήμερα δεν θέλουν να κάνουν τατουάζ, όπως εκείνες οι γιαγιάδες», μου είπε ο Daniel. «Προτιμούν να χρησιμοποιούν ένα δαχτυλίδι ή μια αλυσίδα στον λαιμό, για να δείξουν ότι είναι παντρεμένες».

Αλλά υπάρχει ένας άλλος, ίσως σημαντικότερος, λόγος για τον οποίο τα τατουάζ εξαφανίζονται σήμερα στη Μαλάκα - ο πόνος. Η Maria Theresia Hoar μου είπε ότι τα τατουάζ ήταν κάτι που οι γυναίκες έπρεπε να υπομείνουν, χωρίς να τα απολαμβάνουν, για να υποστηρίξουν τις παραδόσεις του χωριού.

«Πονούσε», μου είπε. «Δεν μπορώ να σου περιγράψω πόσο πονούσε, αλλά ήθελα να παντρευτώ, οπότε έπρεπε να το υπομείνω».

«Θέλαμε να παντρευτούμε», πρόσθεσε η φίλη της, Maria Bita. «Οπότε, κάναμε τατουάζ».

Είναι μια ιδέα που συζητάμε πολύ συχνά εδώ στα γραφεία του VICE Indonesia - την έννοια ότι η παράδοση είναι κάτι που πρέπει να διατηρηθεί και ταυτόχρονα κάτι που φέρει ένα βαρύ τίμημα. Η ομάδα με την οποία βρισκόμουν στη Μαλάκα είχε εξερευνήσει πρόσφατα τον τρόπο με τον οποίο η παράδοση της «ακριβής νύφης» κάνει πολλές γυναίκες να μένουν μόνες για μεγαλύτερο διάστημα στη Σούμπα, τον τρόπο που οι πολυτελείς κηδείες αναγκάζουν τους αυτόχθονες λαούς να αναζητούν δουλειά έξω από τις κοινότητές τους στην Τοράγια, καθώς και το πώς μπορούν οι τελετές περιτομής να επιβαρύνουν μια οικογένεια με ένα αδικαιολόγητο ποσό.

Ερχόμαστε επανειλημμένως αντιμέτωποι με την πραγματικότητα των θυσιών που απαιτούνται, για να διατηρήσουμε παραδόσεις που, κατά τις περισσότερες μαρτυρίες, φαίνεται να σβήνουν. Αξίζουν να διατηρηθούν όλες οι παραδόσεις; Ειλικρινά, δεν το γνωρίζω. Αλλά αφού πέρασα χρόνο με τις γυναίκες της Μαλάκα, δεν μπορώ παρά να παρατηρήσω πόσο συχνά η πίεση και το βάρος της διατήρησης μιας παράδοσης πέφτει στους ώμους των γυναικών.

Σήμερα, οι γυναίκες στη Μαλάκα δεν κάνουν πλέον τατουάζ. Αλλά δεν διατρέχουν τον κίνδυνο να απαχθούν και να υποχρεωθούν να εκδίδονται. Καθώς προετοιμαζόμασταν να φύγουμε από το χωριό, τα λόγια της Dominga Kehi, μιας νεαρής γυναίκας που αποφάσισε να μην κάνει τατουάζ, έμειναν στο μυαλό μου.

«Ήταν τόσο δυνατές, υπομένοντας τον πόνο, καθώς έκαναν τατουάζ σε όλο τους το σώμα», μου είπε η Dominga. «Είχαν έντονη αιμορραγία. Εκείνη την εποχή, οι γιαγιάδες μας καταλάβαιναν ότι τα τατουάζ ήταν ένας τρόπος να αντισταθούν στους Ιάπωνες, αλλά σήμερα οι άνθρωποι έχουν βρει λιγότερο επώδυνους τρόπους, για να δείξουν ότι είναι δεσμευμένοι».

Υπάρχει καλύτερο αντεπιχείρημα από αυτό; Ξεκίνησα αυτήν την ιστορία με τις αναμνήσεις της Mariana για τον πόνο, επειδή ήταν κάτι που είχε χαραχθεί στη μνήμη των γυναικών. Αυτό, επειδή τότε, τον παλιό καιρό, εκείνες τις αδιαμφισβήτητα σκοτεινότερες μέρες, οι γυναίκες όπως η Mariana έφεραν το βάρος μιας παράδοσης -και μιας καθημερινότητας- που πονούσε.

Σήμερα, σε μια χώρα χωρίς στρατεύματα κατοχής και στρατιωτικούς οίκους ανοχής, σε μια χώρα με δημοκρατία και smartphones, αυτός ο πόνος δεν είναι πλέον κάτι που οι γυναίκες οφείλουν να δεχθούν. Αυτό δεν σημαίνει ότι ζούμε πλέον σε έναν ανώδυνο κόσμο, αλλά ζούμε σε μια χώρα όπου, τουλάχιστον για τους περισσότερους από εμάς, αυτό που πονάει περισσότερο, δεν βγάζει αίμα.

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE ASIA.

Περισσότερα από το VICE

Κρατούμενοι των Ελληνικών Φυλακών Περιγράφουν τις Προσπάθειές τους να Αποδράσουν

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Υπεύθυνο PR σε Κλαμπ στην Αθήνα

Τι Σήμαινε να Έχεις Τατουάζ στην Ελλάδα το 1978 (Έστω και με Χαλκομανία)