Ο Αραβικός Κόσμος Παραδίδει Μαθήματα Φεμινισμού στην Αθήνα

Με βάση τα στοιχεία του Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2019, που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία (28η) θέση, με δείκτη 51,2. Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποια μικρά βήματα στη νομοθεσία, αυτά δεν είναι αρκετά για να μιλάμε για θεσμική και κοινωνική ισότητα. Μέσα σε όλη αυτή τη συζήτηση περί ισότητας, αρκετές φορές ξεχνάμε τη δύναμη της Τέχνης. Όμως, ένα φεστιβάλ που διεξάγεται αυτό το διάστημα στην Αθήνα, έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι η απάντηση απέναντι σε ρατσιστικές ρητορικές και σεξιστικά στερεότυπα μπορεί να δοθεί ηχηρά μέσα από διάφορες καλλιτεχνικές εκφράσεις, για παράδειγμα ο κινηματογράφος.

Τα Αραβικά Φεμινιστικά Φιλμ είναι μια πρωτοβουλία του μη κερδοσκοπικού ινστιτούτου σύγχρονης τέχνης, State of Concept (Τούσα Μπότσαρη 19, Αθήνα), η οποία στοχεύει να έχει ετήσια παρουσία στην πολιτιστική σκηνή της Αθήνας. Η State of Concept αποφάσισε να εγκαινιάσει ένα νέο κεφάλαιο στο πρόγραμμά της με τίτλο "Xen(i)os", που αποτελεί ένα παιχνίδι μεταξύ των λέξεων «Ξένιος» και «ξένος» και ασχολείται με τις προβληματικές του διπόλου οικοδεσπότη-φιλοξενούμενου. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζει την διαφορετικότητα από μια φεμινιστική διαθεματική οπτική τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές πλαίσιο και κομμάτι αυτού του κεφαλαίου είναι το πρόγραμμα προβολών «Αραβικά Φεμινιστικά Φιλμ», ένα αφιέρωμα στις γυναίκες από αυτές τις γεωπολιτικές περιοχές αλλά και όχι μόνο.

Λίγο πριν την τελευταία προβολή της ταινίας της Elika Hedayat από το Ιράν, με τίτλο ΤΑΝ, τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου στις 6 μμ, στην State of Concept, μιλήσαμε με την επιμελήτρια και ιδιοκτήτρια, Ηλιάνα Φωκιανάκη για την αναγκαιότητα τέτοιων πρωτοβουλιών αλλά και την ανταπόκριση που έχουν μέχρι στιγμής οι ταινίες.

VICE: Πώς αποφασίσατε να κάνετε το αφιέρωμα στα αραβικά φεμινιστικά φιλμ;
Ηλιάνα Φωκιανάκη: Είμαστε ένα ινστιτούτο που λειτουργεί μέσα από ένα φεμινιστικό πλαίσιο. Τι εννοώ με αυτό: στην ομάδα είμαστε 85% γυναίκες και προσπαθούμε να δείχνουμε δουλειές από περισσότερες γυναίκες. Οπότε, ήταν φυσικό επόμενο για μας να δημιουργηθεί αυτό το φεστιβάλ που θα μεγαλώσει σε λίγους μήνες και θα περιλαμβάνει και άλλες γεωγραφικές περιοχές. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή -ευτυχώς- έχει πάψει να είναι μια κοινωνία «μονοπολιτισμική», όπως μας χαρακτήριζαν στο παρελθόν. Είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία και αυτό οφείλεται στη μετανάστευση εδώ και περίπου 30 χρόνια. Οφείλουμε λοιπόν να ανοίγουμε τους ορίζοντες μας στο να γνωρίσουμε καλύτερα όλους τους Ελληνες και αυτούς τους νέους Έλληνες. Επειδή ακριβώς λόγω του προσφυγικού βλέπουμε πολύ ρατσισμό και ξενοφοβία στην Ελλάδα, το τελευταίο διάστημα, -και ειδικά προς γυναίκες- θέλουμε πολύ να σπάσουμε αυτά τα στερεότυπα και θεωρήσαμε πως μέσω ενός φεστιβάλ ταινιών θα ήταν το πιο άμεσο.

Τι ανταπόκριση έχει μέχρι στιγμής; Εκτός από γυναίκες, έχεις δει και άντρες να έρχονται;
Χρειάστηκε να κάνουμε και δεύτερη οθόνη προβολής, διότι έχουμε πάρα πολύ κόσμο. Το κοινό ανταποκρίθηκε πέραν των προσδοκιών μας, για να είμαι ειλικρινής. Ναι, φυσικά έρχονται και άντρες - μόνοι τους, ζευγάρια, φίλοι.

Τι μαθαίνουμε για το φεμινισμό στις χώρες του αραβικού κόσμου από αυτά τα φιλμ;
Καταρχάς, ότι υπάρχει. Ότι πολλές φορές λειτουργεί υπό πολύ αντίξοες συνθήκες, ότι έχουμε πολλές διαφορές μεταξύ χωρών του αραβικού κόσμου και ότι εμείς, ως Ελληνίδες, έχουμε πολλά κοινά μαζί με τις γυναικες αυτών των περιοχών.

H Iθαγενής Ακτιβίστρια των Μάγια στην Αθήνα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Τι κοινά και διαφορές μπορούμε να διακρίνουμε για το φεμινισμό στον αραβικό κόσμο και την Ελλάδα σήμερα;
Τα καθεστώτα εκεί είναι λιγότερο δημοκρατικά και υπάρχει πιο δύσκολη συνθήκη για να ξεκινήσει κανείς να μιλά για ίσα δικαιώματα. Ομοιότητες αρκετές. Ειδικά στο πώς οι άντρες αντιμετωπίζουν την γυναίκα σαν κτήμα τους, στο ότι δεν υπάρχει ίσος καταμερισμός εργασίας στο σπίτι και στο ότι οι γυναίκες πληρωνόμαστε λιγότερο από έναν άνδρα για την ίδια δουλειά.

Το γυναικείο ζήτημα θίγεται έντονα τα τελευταία χρόνια. Πώς η Τέχνη μπορεί να επηρεάσει, εμπνεύσει ή και καθορίσει το σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα;
Διανύουμε υποτίθεται το τρίτο κύμα του φεμινισμού, στην Ελλάδα περισσότερο από άλλες χώρες δυστυχώς ο φεμινισμός λειτουργεί στο περιθώριο, καθότι έχουμε βομβαρδιστεί από το lifestyle και την εξωτερική εμφάνιση που προωθούν τα πρωινάδικα. Ακόμα και σήμερα η λέξη φεμινισμός είναι λίγο ρετσινιά ή απαξιωτική. Ενώ στην Αγγλία ή στην Ολλανδία, για παράδεγιμα, είναι πολύ πιο mainstream ζήτημα. Δυστυχώς, για μας τις γυναίκες, στην Ελλάδα δεν έχουμε σύμμαχο τη διπλανή γυναίκα. Στα εικαστικά της χώρας το φεμινιστικό κίνημα αρχίζει δειλά-δειλά να ξαναεμφανίζεται με δουλειές από νέες καλλιτέχνιδες. Στον δυτικό κόσμο, και επηρεάζει και καθορίζει την τέχνη ο φεμινισμός, με όλο και περισσότερες γυναίκες να παίρνουν την αναγνώριση που τους αξίζει. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Μπιενάλε της Βενετίας που τρέχει ακόμα και τα περισσότερα εθνικά περίπτερα δείχνουν γυναίκες φέτος.

Όλο και περισσότερες γυναίκες στον αραβικό κόσμο ασχολούνται με την Τέχνη. Πόσο εύκολο είναι σήμερα να μπουν τα έργα τους στα μουσεία και τους καλλιτεχνικούς χώρους;
Πολύ εύκολο διεθνώς. Στην Ελλάδα, όχι τόσο.

Προσωπικά, ποιο φιλμ ξεχωρίζεις;
Το The feeling of being watched, της Assia Behdaoui, διότι δείχνει αραβικούς πληθυσμούς που ζουν στις ΗΠΑ και πώς βιώνουν την κατάσταση του ρατσισμού εκεί.

Τι άλλο θα δούμε στην State of Concept το επόμενο διάστημα;
Μια μεγάλη έκθεση τον Δεκέμβρη για τα χρόνια μεταξύ Ολυμπιακών Αγώνων και Μνημονίου, με Έλληνες εικαστικούς.

Περισσότερα από το VICE

Οι «Αναλώσιμοι» Οδηγοί των Βαν που Μεταφέρουν Μετανάστες στον Έβρο

Η Τζούλια Αλεξανδράτου Άλλαξε για Πάντα την Εγχώρια Σόουμπιζ

Το Προσφυγικό στην Καρδιά των Fake News