Η Eξέλιξη της Mαύρης Aρρενωπότητας Mέσα από τη Mόδα

Όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στον Shayne Oliver ενώ έμπαινε σε μια ασφυκτικά γεμάτη εκκλησία στο Μπρονξ, το καλοκαίρι του 2000. Ο ψηλόλιγνος έφηβος προχώρησε στην αίθουσα φορώντας ένα κοντό crop top που άφηνε εκτεθειμένη τη γυμνασμένη κοιλιά του. Μέσα από το  χειροποίητο κουρελιασμένο τζιν του - που ήταν τόσο στενό ώστε για να το φορέσει έπρεπε να το κόψει και να το ξαναενώσει με παραμάνες, ξεχώριζαν κηλίδες μαύρου δέρματος. Το ντύσιμο του Shane τον διέκρινε ιδιαίτερα από τους υπόλοιπους άντρες στην εκκλησία, οι οποίοι φορούσαν φαρδιά κοστούμια. Ο Shane και η μητέρα του δεν πρόλαβαν να καθίσουν προτού ο ιεροκήρυκας αρχίσει να εκστομίζει δηλητηριώδη, ομοφοβικά σχόλια από τον άμβωνα. Ο Shane χρειάστηκε λίγη ώρα για να καταλάβει ότι ο ιεροκήρυκας απευθυνόταν σε αυτόν. «Βασικά ο πάστορας με κυνήγησε έξω από την εκκλησία», μου είπε πρόσφατα. «Μετά από αυτό σταμάτησα να πηγαίνω».

Ο Shane σήμερα είναι 25 χρονών και είναι ο σχεδιαστής της εταιρείας αντρικών ρούχων Hood By Air, της οποίας το προκλητικό στιλ, μαζί με εταιρείες όπως η  Τelfar και Third Floor σμιλεύουν μια νέα, δυναμική παλέτα αρρενωπότητας για τους νέους μαύρους άντρες. Στις επιδείξεις του Shane, δεν είναι παράξενο να δει κανείς να μοντέλα του να περπατούν την πασαρέλα βαμμένα και ντυμένα με φορέματα. Οι κοιλιές τους είναι συχνά εκτεθειμένες και συχνά δεν μπορείς να ξεχωρίσεις αν είναι άντρες ή γυναίκες. Πέρα από τη θηλυπρέπεια, τα λουκ αποπνέουν τη σπλαχνική δύναμη ενός lineman που συνθλίβει έναν quarterback ή τη σύγκρουση δύο σπαθιών σε μια ταινία δράσης. Τέτοια εποχή πέρσι, στο ντεμπούτο του Shane στην Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης, η αίθουσα ήταν τόσο ασφυκτικά γεμάτη, που χρειάστηκε να σταθώ στις μύτες των ποδιών μου για να ρίξω μια κλεφτή ματιά στο δυναμικό όραμά του, με τα ανδρόγυνα, μοντέρνα αντρικά ρούχα. Με τον macho γκάνγκστερ ράπερ A$AP Rocky να κάνει πασαρέλα και αστέρες όπως τον Kanye West και τον Waka Flocka Flame να βρίσκονται μεταξύ των θεατών, προσφέροντας τη στήριξή τους, η επίδειξη αποτέλεσε τη γέννηση μιας νέας εποχής στην αξιολόγηση της μαύρης αρρενωπότητας.

Υπήρξαν και άλλοι που έχουν αμφισβητήσει με τον ίδιο τρόπο τα όρια στο παρελθόν. Πριν από τον Kanye και τον A$AP, μαύροι καλλιτέχνες όπως ο Sly και οι Family Stone στη δεκαετία του '60 και ο Cameo στη δεκαετία του '80 φόρεσαν ρούχα που έμοιαζαν να είχαν βγει κατευθείαν από το Folsom Street Fair. Στη δεκαετία του '90, ο Tupac εμφανίστηκε σε επίδειξη μόδας του Versace με ένα φανταχτερό χρυσό κοστούμι.

Όμως, ένα από τα πράγματα που διακρίνει αυτό το νέο κύμα από ό, τι προηγήθηκε, είναι ότι στρέιτ άντρες όπως ο Kanye και ο Rocky δεν έχουν πρόβλημα να αναγνωρίσουν ότι κάποια από τα λουκ τους ίσως προήλθαν από την γκέι κοινότητα. Αυτού του είδους η ενσωμάτωση και η διαφάνεια είναι κάποια από τα πολλά στοιχεία που σηματοδοτούν μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους οι μαύροι άντρες, σε μια εποχή όπου οι παλιές αντιλήψεις του τι είναι macho, οι οποίες βαρύνονταν με τα κατάλοιπα 400 χρόνων σκλαβιάς και του Jim Crow, συνεχίζουν να σπάνε.

Σορτς Luar Zepol, πουκάμισο Conflict of Interest, αθλητικά παπούτσια Nike

Ο «υπερανδρισμός» ήταν εδώ και πολύ καιρό ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζαν αρκετοί μαύροι άντρες την κοινωνική θέση και τα προνόμια τα οποία είχαν στερηθεί ιστορικά από αυτή τη χώρα. Είναι μια αντίδραση προς τη θεσμοθετημένη μείωση του ανδρισμού που αποτελούσε βασικό κομμάτι της δουλείας, στην οποία ενήλικες άντρες χαρακτηρίζονταν με μειωτικό τρόπο ως «αγόρια» και «αράπηδες», υποβάλλονταν σε ευνουχισμό και συχνά αναγκάζονταν να παρακολουθούν τις γυναίκες και τις κόρες τους να κακοποιούνται και να βιάζονται χωρίς αντίποινα και χωρίς οι ίδιοι να μπορούν να πάρουν εκδίκηση. Αυτή η έμφαση σε μια macho αντίληψη έχει γεννήσει την επίκριση προς τα πιο ανδρόγυνα λουκ που κυκλοφορούν από σχεδιαστές όπως ο Shayne. Ο πρωτοπόρος της χιπ - χοπ, Jamar, των Brand Nubian, κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα άγριο κομμάτι με τίτλο «Σήκωσε τη φούστα σου» (Lift Up Your Skirt», στο οποίο αναφέρεται στον Kanye ως «πούστη» γιατί φόρεσε «φόρεμα» και γιατί έφερε τα «skinny τζιν στη ραπ σκηνή».

«Πιστεύω ότι [αυτές οι αντιδράσεις] έχουν να κάνουν με την όλη μάχη του να είσαι μαύρος, ότι δείχνει αδυναμία και ότι δείχνει μια αδύναμη εικόνα της κοινότητας των μαύρων», μου είπε ο Shane. Ο συστηματικός ευνουχισμός των μαύρων αντρών στην Αμερικανική κουλτούρα είναι ένα σοβαρό ζήτημα και παρουσιάζεται ως οργανωμένη συνωμοσία από τους λευκούς σχεδόν σε κάθε κουρείο μαύρων στο οποίο έχω μπει. Και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί, αν λάβει υπόψη τις γελοίες και κακόβουλες καρικατούρες που απεικονίζονται στην ποπ κουλτούρα - από το minstrelsy παλιότερα μέχρι τον  Tyler Perry σήμερα.

Αφού έφυγε από την εκπομπή του στο Comedy Central, ο Dave Chappelle είπε στην Oprah, «Όταν βλέπω ότι βάζουν κάθε μαύρο στις ταινίες να φορέσει φόρεμα κάποια στιγμή στην καριέρα του, αρχίζω να συνδέω τις τελείες». Ο κωμικός διηγήθηκε ένα περιστατικό όπου ο συγγραφέας, σκηνοθέτης και παραγωγός μιας ταινίας στην οποία δούλευε προσπάθησε ξαφνικά να τον πείσει να βγει με φόρεμα. «Δεν χρειάζεται να φορέσω φόρεμα για να είμαι αστείος! Τι είναι αυτό, το Brokeback Mountain»;

Μπορέι να φαίνεται γελοίο για έναν άντρα να ασχολείται τόσο έντονα με τη σιλουέτ και το κόψιμο των ενδυμάτων ενός άλλου άντρα, όμως η μόδα - που πάει πίσω στον προπολεμικό νότο - έχει παίξει μεγάλο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο κάποιοι μαύροι άντρες εκφράζουν την αρρενωπότητά τους. Ο Δρ Akil Houston, καθηγητής σπουδών Πολιτισμού και Ενημέρωσης στο τμήμα Αφροαμερικανικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Οχάιο, μου ανέλυσε την ιστορική σημασία του στο τηλέφωνο.

«Πρέπει να θυμηθούμε», είπε ο Δρ Houston, «ότι οι μαύροι είχαν αξία τριών πέμπτων ενός ανθρώπου για σκοπούς ψήφου την εποχή της δουλείας. Δεν υπήρχαν πολλοί βιώσιμοι τρόποι γι' αυτούς να επιβεβαιώσουν την αρρενωπότητά τους. Αυτό που μπορούσαν να κάνουν ήταν να χρησιμοποιήσουν το σώμα τους και ιστορικά, πολλοί μαύροι άντρες στράφηκαν στη μόδα για να το κάνουν».

Παντελόνι Τhird NYC, αθλητικά Nike, σακίδιο Native Danger, πουκάμισο Hood By Air, σορτς Luar Zepol, αθλητικά adidas Originals, παντελόνι Luar Zepol, αθλητικά adidas Originals, πουκάμισο Conflict of Interest, σορτς Native Danger, αθλητικά adidas Originals

Η προφανέστερη εκδήλωση αυτού του γεγονότος ήταν η Παράδοση των μαύρων να φοράνε τα «Κυριακάτικά» τους για την εκκλησία. Για έξι μέρες την εβδομάδα, οι σκλάβοι ήταν ντυμένοι με κουρέλια, που δεν έκαναν ούτε για να καθαρίσει κανείς καμινάδα. Η Κυριακή τους παρείχε την ευκαιρία να εξαγνιστούν από το βούρκο μιας εβδομάδας δουλειάς και να επιδείξουν περηφάνια - ένα απαραίτητο κομμάτι της αρρενωπότητας, την ίδια ώρα ένα επικίνδυνο συναίσθημα για ανθρώπους που τους μεταχειρίζονταν ως ζώα και δεν είχαν καν την ελευθερία να διαβάσουν ή να γράψουν.

Το φάσμα της δουλείας είχε για πολύ καιρό ένα ηχηρό αντίκτυπο στην αρρενωπότητα των μαύρων. Κατά τη διάρκεια της δουλείας, στερεοτυπικές ιδιότητες των μαύρων αντρών - ότι ήταν ασταθείς, λάγνοι, ηλίθιοι, βίαιοι - διαδίδονταν για να δικαιολογήσουν την πρακτική αυτή. Και δυστυχώς αυτά τα τροπάρια εμφανίζονται μέχρι και σήμερα για το κάθε τι, από την εκτέλεση του stop-and-frisk στη Νέα Υόρκη μέχρι την άδικη εφαρμογή του Stand Your Ground στη Φλόριντα.

Στους μαύρους άντρες, αυτά τα ψέματα μπορούν να εκδηλωθούν σε αυτό που ο W.E.B Dubois χαρακτήρισε ως διπλή συνείδηση, την οποία περιέγραψε το 1987 σε ένα τεύχος του Atlantic Monthly ως την «αίσθηση του να βλέπεις τον εαυτό σου μέσα από τα μάτια των άλλων, να μετράς την ψυχή σου με το μέτρο ενός κόσμου που σε παρατηρεί διασκεδάζοντας με περιφρόνηση και οίκτο». Το φαινόμενο αυτής της διπλής συνείδησης μπορεί να περιορίσει τους άντρες σε δύο διαφορετικά σκέλη της αρρενωπότητας - είτε να χαρακτηρίσει κάποιον με απόλυτη αντίθεση προς αυτά τα στερεότυπα είτε να τα αποδεχτεί και να τα ενσωματώσει. Στα γκέτο των μαύρων στην Αμερική, δεν είναι σπάνιο να συναντήσει κανείς πιο συχνά το δεύτερο παρά το πρώτο.

«Στον δρόμο, υπάρχει μια διεστραμμένη αντίληψη της αρρενωπότητας… Όταν τα παπούτσια σου είναι τρύπια και δεις κάποιον να παίρνει λεφτά, γίνεται ο πρώτος σου ήρωας», είπε ο Daniel "Dapper Dan" Day στο καθιστικό του brownstone αρχοντικού του στο Χάρλεμ. «Όμως η πραγματικός ανδρισμός δεν έχει να κάνει με το να μπορεί κανείς να προκαλέσει πόνο, αλλά με το να τον αντιμετωπίσει».

Ο Dan ήταν συνοδός στο Χάρλεμ, προτού γίνει είδωλο της μόδας στα 80s με τα πολυτελή, κατά παραγγελία ενδύματα στην ομώνυμη μπουτίκ του. Τα ρούχα, τα οποία φορούσαν επώνυμοι όπως ο Mike Tyson και μαφιόζοι όπως ο Alberto "Alpo" Martinez, έφεραν το μονόγραμμα Ευρωπαϊκών οίκων μόδας - Gucci, Fendi, Louis Vuitton, σε μια εποχή που αυτές οι εταιρείες έφτιαχναν κυρίως δερμάτινα είδη και αξεσουάρ. Τελικά, όταν αυτοί οι οίκοι κατάλαβαν τι έκανε ο Dap, του κίνησαν αγωγή κλείνοντας την επιχείρησή του, ενώ ταυτόχρονα επανερμήνευσαν διακριτικά το στιλ του, το οποίο εξυπηρέτησε ως πρότυπο για το ακριβό αντρικό ντύσιμο αλλά και το streetwear.

Σακάκι Hood By Air, σορτς Native Danger, αθλητικά adidas Originals

Ήμουν τόσο θυμωμένος που δεν ήξερα καν πόσο θυμωμένος ήμουν», είπε με αποκαλυπτική έκπληξη.  Λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση που είχε στον τρόπο που ντυνόμαστε σήμερα, είναι δύσκολο να καταλάβω γιατί δεν έγινε κάτι περισσότερο από θρύλος του δρόμου. Καθισμένος σε έναν πολυτελή καναπέ απέναντί μου φορώντας ένα γιλέκο από δέρμα αρνιού στο χρώμα της σκουριάς και παντελόνι σχεδιασμένο από τον ίδιο, ο Dan προσπάθησε να εξηγήσει. «Το μόνο πράγμα που με κρατούσε πίσω ήταν… ξέρεις όχι τόσο το χρώμα μου, αλλά η αντίληψη του χρώματός μου».

Το βάρος της ιστορίας και η πολύ πραγματική ρατσιστική διαμάχη που λάμβανε χώρα εκείνη την εποχή, τον εμπόδισε να αναζητήσει συμμαχίες με ανθρώπους που θα μπορούσαν ίσως να τον έχουν βοηθήσει να συνεχίσει να χτίζει το όνειρό του.

«Δεν θα επιτρέψω ποτέ στον εαυτό μου να περιοριστεί ξανά μόνο σε ανθρώπους σαν εμένα», είπε. Δεν μεγαλώνει κανείς έτσι. Πρέπει να είσαι με τους γκέι, τους στρέιτ, τους λευκούς, τους μαύρους, τους Ισπανούς, τους Άγγλους, όλους»…

Μετά κοίταξε τον γιο του, Jelani, που καθόταν στον απέναντι καναπέ ντυμένος με ολόμαυρες φόρμες και επιβλητικό άφρο μαλλί και είπε με περηφάνια, «όμως ο γιος μου δεν είναι αν εμένα - είναι διαφορετικός. Δεν μεγάλωσε θυμωμένος με κάτι».

Αυτό που είπε ο Dan για το γιο του αντιπροσωπεύει πολύ αυτό που είδα σε αυτό το νέο κύμα δημιουργικών καλλιτεχνών, οι οποίοι έμοιαζαν να έχουν επίγνωση του παρελθόντος, όμως δεν ήταν σημαδεμένοι από αυτό. Η απόστασή τους από την ιστορία που σχημάτισε άντρες όπως ο Dapper Dan τους βοήθησε να γίνουν πιο γενναίοι και πιο εξοπλισμένοι για την εξερεύνηση νέων εδαφών.

Αυτό ήταν προφανές όταν συνάντησα τον Darryl "CurT@!n$" Jackson, τον διευθυντή της αναπτυσσόμενης εταιρείας πολυτελών ρούχων streetwear, En Noir. Όταν προσπάθησα να τον ρωτήσω για την μαύρη αρρενωπότητα, κόμπασε. Δεν έχω σκεφτεί ποτέ φυλετικά. Ξέρω ότι είμαι μαύρος, αλλά τι είναι 'μαύρος';

Πουκάμισο Hood By Air, σορτς Phlemuns,  αθλητικά adidas Originals, μάσκα Luar Zepol

Στην αρχή αιφνιδιάστηκε από την άρνηση του Curt@!N$ να αναγνωρίσει τον ρόλο που παίζει η φυλή στη ζωή ενός μαύρου άντρα. Ειδικά αν σκεφτείς ότι τα ρούχα του πωλούνται στο Barneys, το πολυτελές πολυκατάστημα όπου μαύροι έχουν συλληφθεί άδικα για κλοπή, αφού αγόρασαν κάποια ρούχα ακριβού σχεδιαστή μόδας για κανέναν άλλο λόγο παρά το ότι ψώνιζαν ενώ ήταν μαύροι.

Συνειδητοποίησα όμως μεσα από την συνομιλία μας ότι δεν ήταν ότι ο CurT@!n$ αρνούνταν την ύπαρξη ή την ιστορία του ρατσισμού, απλά αρνείται να επιτρέψει σε αυτό να επηρεάσει την εικόνα που έχει για τον εαυτό του και για τον κόσμο γύρω του. «Αν πεις ότι, 'Δεν μπορώ να αγγίξω το ταβάνι, αυτή η σκέψη ζει στο μυαλό σου». Ακόμα και αν μπορέσεις να το ακουμπήσεις πάντα θα νομίζεις ότι δεν μπορείς να το κάνεις, θα νομίζεις απλά ότι 'δεν το έχω κάνει ακόμα'».

Όσον αφορά στη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της αρρενωπότητας, ούτε και εμείς το έχουμε καταφέρει. Ακόμα και ο Kanye παραδέχεται ότι φοβόταν να φορέσει τη δερμάτινη φούστα του στην πατρίδα του, το Σικάγο και  ο Shayne μου είπε ότι πιστεύει ότι ακόμα και σήμερα, περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα, την ημέρα που διώχθηκε από εκείνη την εκκλησία στο Μπρονξ λόγω του ιδιαίτερου στιλ του. Όπως έγραψε ιδιοφυώς το 1955 ο James Baldwin, σε δοκίμιό του με τίτλο «Stranger in the Village» (Ξένος στο Χωρίο), το οποίο αντανακλά την κληρονομιά της δουλείας, «Οι άνθρωποι είναι παγιδευμένοι στην ιστορία και η ιστορία είναι παγιδευμένη μέσα τους».

Αν όμως έχει δίκιο σε αυτό - και πιστεύω ότι έχει - όταν αυτό το νέο κίνημα σχεδιαστών και καλλιτεχνών γίνει σταδιακά κομμάτι της ιστορίας μας, θα έχει τη δυνατότητα να προωθήσει ένα νέο επίπεδο ελευθερίας και αυτοέκφρασης. Ας ελπίσουμε ότι θα νιώσουμε αρκετά απελευθερωμένοι ώστε να είμαστε απλά ο εαυτός μας και όχι απλώς μια αντανάκλαση του πόνου του παρελθόντος.