Φωτογραφία: Menelaos Myrillas / SOOC, από την επίσκεψη του απερχόμενου Προέδρου των ΗΠΑ στην Ελλάδα
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.Την περασμένη Τετάρτη το πρωί και αφού σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας είχε επιτεθεί ξανά και ξανά στον Donald Trump χαρακτηρίζοντάς τον ψωνισμένο δημαγωγό που δεν είχε καμιά δουλειά στην πολιτική, ο απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Barack Obama, συνεχάρη τον εκλεγμένο πρόεδρο. Ωστόσο, έστω κι αν ο Obama παρότρυνε τους Αμερικανούς να συστρατευτούν με τον νέο ηγέτη των Ηνωμένων Πολιτειών, μίλησε και για τον ελέφαντα στο δωμάτιο.«Δεν είναι μυστικό ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος κι εγώ έχουμε κάποιες σημαντικές διαφορές», είπε. Ο Obama, συχνά χλεύασε τον George Bush στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του το 2008. Ωστόσο, υπενθύμισε στην Αμερική ότι ο Bush και η παρέα του «δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο επαγγελματίες ή πιο αξιοπρεπείς» καθώς αποχωρούσαν.Η ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας είναι μια μακροχρόνια παράδοση στην αμερικανική πολιτική, κάτι που πολλοί παρατηρητές οι οποίοι προέβλεπαν ήττα του Trump δεν ήταν σίγουροι ότι θα σεβόταν εάν έχανε. Αλλά «ειρηνική» δεν σημαίνει κατ' ανάγκη «φιλική» – ο πρόεδρος Obama έχει ακόμα λίγο χρόνο ως ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον πλανήτη. Δεδομένων των τεράστιων πολιτικών διαφορών μεταξύ εκείνου και του Trump σχεδόν σε κάθε θέμα, δεν μπορεί κανείς να μην αναρωτηθεί εάν έχει την ευκαιρία να κάνει μερικές μικρές αλλαγές ή να εγκαταστήσει δικλείδες ασφαλείας προτού παραδώσει τα κλειδιά του Οβάλ Γραφείου.Για να πάρω μια ιδέα για το τι ακριβώς μπορεί να κάνει ο Obama από τώρα έως τις 20 Ιανουαρίου, ώστε να κάνει τη ζωή του Trump πιο περίπλοκη, τηλεφώνησα στον Mark Tushnet. Είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή του Harvard, υπήρξε συνεργάτης του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, Thurgood Marshall, και ειδικεύεται, μεταξύ άλλων, στο συνταγματικό δίκαιο και τη νομική ιστορία. Ορίστε τι έχει να πει γι' αυτά που περιμένουμε τις επόμενες εβδομάδες.VICE: Λοιπόν, ο Obama θα είναι ακόμα στον Λευκό Οίκο για λίγους μήνες. Έχει εξαντλήσει τη δυνατότητά του να πάρει μέτρα σε βασικά ζητήματα όπως η μετανάστευση, η κλιματική αλλαγή και ο έλεγχος των όπλων, στα οποία αυτός και ο Trump έχουν ακραίες διαφορές; Δεν μπορεί να περάσει τίποτα από το ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο, αλλά θα μπορούσε να λάβει κάποια προεδρικά διατάγματα;
Καθηγητής Mark Tushnet: Τυπικά, όχι, δεν θα έχει εξαντλήσει την εξουσία του μέχρι το μεσημέρι της 20ής Ιανουαρίου του επόμενου χρόνου. Πρακτικά, φυσικά, είναι απίθανο ότι θα μπορεί να κάνει κάτι ουσιαστικό στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Θα μπορούσε να το κάνει, και στις 21 Ιανουαρίου ο πρόεδρος Trump να ανακαλέσει όλες τις αποφάσεις του. Τεχνικά, όμως, εξακολουθεί να έχει τη δύναμη που έχει ένας πρόεδρος.Σωστά, αλλά μπορεί ο Obama να κάνει οτιδήποτε για να επιβάλει όρια στον Trump ή να του δημιουργήσει εμπόδια όταν αναλάβει τα καθήκοντά του;
Οι έξυπνοι γραφειοκράτες γνωρίζουν πως να καταστήσουν δύσκολο να αλλαχθούν αποφάσεις οι οποίες έχουν υιοθετηθεί. Μπορούν να εφαρμόσουν κανονισμούς έκτακτης ανάγκης, για παράδειγμα, κανονισμούς που μπορούν να τους τρέξουν πιο γρήγορα απ' ό,τι θα μπορούσαν διαφορετικά. Ή μπορούν να εκδώσουν διάφορες οδηγίες προς τους υφισταμένους τους που μπορεί να είναι δύσκολο να αλλάξουν. Αυτά είναι πράγματα που όλοι οι έξυπνοι διοικούντες οποιασδήποτε γραφειοκρατικής υπηρεσίας ξέρουν πώς να χρησιμοποιούν. Αλλά, πάλι, σε πρακτικό επίπεδο, είναι απίθανο ο πρόεδρος να ήθελε να κάνει οτιδήποτε γιατί είναι λίγο-πολύ ανούσιο: κάνει δύσκολη τη ζωή του διαδόχου του και θα μπορούσε να τραυματίσει τη φήμη του, κάτι για το οποίο ο Obama νοιάζεται.
Υπάρχει το φαινόμενο που ονομάζεται «μεταμεσονύχτιοι νόμοι» ή «μεταμεσονύχτιοι κανονισμοί» και αφορά την υιοθέτηση κανονισμών τον Δεκέμβριο και στις αρχές Ιανουαρίου, στο τέλος της προεδρικής θητείας. Συμβαίνει κάποιες φορές – όχι όσο συχνά νομίζει ο κόσμος. Οι νόμοι πρέπει να είναι αρκετά συναινετικοί προκειμένου να καταστούν λειτουργικοί, διότι υπάρχει μια διαδικασία που πρέπει να περάσουν. Αυτή η διαδικασία παίρνει πολύ χρόνο – δεν μπορείς να την επιταχύνεις τις επόμενες οκτώ εβδομάδες. Αλλά εάν υπάρχουν πράγματα που είναι σχεδόν ολοκληρωμένα, μπορούν να προχωρήσουν.Βασικά, θα πρέπει να πω ότι υπάρχει ένα νομοθέτημα στα βιβλία που ορίζει μια ταχεία διαδικασία στο Κογκρέσο για να ανακληθούν μεταμεσονύχτιοι νόμοι. Στην πραγματικότητα έχει χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά, αλλά έχουμε νομοθέτημα –που σημαίνει ότι πρέπει να το περάσουν τόσο η Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και η Γερουσία και ο πρόεδρος να το υπογράψει– αλλά εάν συμβεί αυτό τον Ιανουάριο, τότε κάθε κανονισμός θα μπορούσε να καταργηθεί με τη χρήση αυτού του ειδικού νομοθετήματος.Τι λέτε για τους εντεταλμένους; Δεν είναι πιθανό μερικοί από τους βασικούς παράγοντες σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες, όπως το υπουργείο Δικαιοσύνης, να παραμείνουν στη θέση τους; Δεν μπορεί ο Obama να διορίσει μια ομάδα ανθρώπων που θα ξεμείνουν στη νέα διακυβέρνηση, όπως έκανε ο George Bush;
Ναι, υπάρχει το φαινόμενο που είναι γνωστό στην Ουάσιγκτον ως «τρύπωμα»: η μεταφορά του πολιτικού προσωπικού στη δημόσια διοίκηση. Το πολιτικό προσωπικό μπορεί να απομακρυνθούν κατά βούληση, αλλά το δημόσιο προσωπικό μπορεί να απομακρυνθεί μόνο μέσω μιας αρκετά περίπλοκης διαδικασίας. Μερικές φορές το «τρύπωμα» πράγματι συμβαίνει. Υπάρχουν ανεπίσημες νόρμες εναντίον του, αλλά θα μπορούσε να συμβεί. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχεις προσωπικό που προφανώς διαφωνεί με τη νέα διακυβέρνηση και όταν βρίσκεται στη θέση του μπορεί να επιβραδύνει την υλοποίηση όσων θέλει η κυβέρνηση. Όμως, στο τέλος, δεν μπορεί να αποτρέψει την υλοποίησή τους.Τι γίνεται εάν ξεκινήσει νέες έρευνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο υπουργείο Δικαιοσύνης ή άλλες εκτελεστικές διαδικασίες σαν κι αυτή;
Μπορούν να αρχίσουν έρευνες διαφόρων ειδών και επειδή αυτές διεξάγονται σε χαμηλό επίπεδο –στη δημόσια διοίκηση– θα συνεχίσουν να υπάρχουν περισσότερο ή λιγότερο σε κανονικό ρυθμό.Και, αν μη τι άλλο, μπορεί να είναι δύσκολο για τον καινούργιο πρόεδρο να απαλλαγεί από αυτές, ειδικά εάν αφορούν ευαίσθητα θέματα, όπως, ας πούμε, εγκλήματα μίσους ή ισλαμοφοβία, σωστά;
Αυτό ακριβώς – θα ήταν δύσκολο να απαλλαγεί από αυτές. Ένα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα έχουμε στο τέλος της δεύτερης θητείας του George Bush και προτού αναλάβει ο πρόεδρος Obama. Ο τομέας των δικαιωμάτων ψήφου του υπουργείου Δικαιοσύνης άρχισε έρευνα για ένα περιστατικό στους Μαύρους Πάνθηρες στη Φιλαδέλφεια. Και αυτή την έρευνα τη σταμάτησε η διοίκηση του υπουργείου Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Obama. Ωστόσο δέχθηκε πολιτική κριτική γι' αυτή την κίνηση. Συνεπώς, ο πρόεδρος φεύγοντας μπορεί να επιβάλει μικρά και βραχυπρόθεσμα εμπόδια για τον επόμενο πρόεδρο.Τέλος, τι γίνεται με το θέμα της απονομής χάριτος, δεδομένης της ομιλίας του Obama για προληπτική απαλλαγή όλων, από τη Hillary Clinton μέχρι τη βοηθό της Huma Abedin, και τους υπαινιγμούς του Trump κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι θα φυλακίσει την Clinton;
Θέλω να διακρίνουμε δύο πράγματα. Ο πρόεδρος Obama ασκεί την εξουσία απονομής χάριτος και ελάφρυνσης ποινής αρκετά εκτεταμένα συγκριτικά με την πρόσφατη ιστορία, κυρίως σχετικά με αυτό που θεωρεί υπερβολικά αυστηρή φυλάκιση ανήλικων παραβατών για θέματα ναρκωτικών. Έτσι, νομίζω ότι μόλις την περασμένη εβδομάδα μείωσε περισσότερες από 70 ποινές. Εκτιμώ ότι ο αριθμός θα μεγαλώσει ακόμα περισσότερο στις αρχές Ιανουαρίου.Από πλευράς νόμου, είναι επιτρεπτό να δώσει χάρη σε κάποιον προκαταβολικά. Είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πρακτική, αλλά μερικοί πρόεδροι το έχουν κάνει και τους πέρασε. Έτσι, ο πρόεδρος Obama, εάν ήθελε, θα μπορούσε να απονείμει χάρη προκαταβολικά [σε άτομα όπως η Clinton]. Και πάλι, πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά απίθανο, ακριβώς λόγω της πολιτικής διαμάχης που θα προκύψει.Περισσότερα από το VICEΈνας Οδηγός Επιβίωσης για την Κρίση των 25 και ΚάτιΕκπληκτικές Φωτογραφίες των Νυχτερινών Κυνηγών Ακρίδας της ΟυγκάνταςΗ Πρεσβεία των ΗΠΑ Προτρέπει τους Αμερικανούς Πολίτες να μην Κυκλοφορήσουν στην Επέτειο του Πολυτεχνείου
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Κάνει δύσκολη τη ζωή του διαδόχου του και θα μπορούσε να τραυματίσει τη φήμη του, κάτι για το οποίο ο Obama νοιάζεται.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Καθηγητής Mark Tushnet: Τυπικά, όχι, δεν θα έχει εξαντλήσει την εξουσία του μέχρι το μεσημέρι της 20ής Ιανουαρίου του επόμενου χρόνου. Πρακτικά, φυσικά, είναι απίθανο ότι θα μπορεί να κάνει κάτι ουσιαστικό στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Θα μπορούσε να το κάνει, και στις 21 Ιανουαρίου ο πρόεδρος Trump να ανακαλέσει όλες τις αποφάσεις του. Τεχνικά, όμως, εξακολουθεί να έχει τη δύναμη που έχει ένας πρόεδρος.Σωστά, αλλά μπορεί ο Obama να κάνει οτιδήποτε για να επιβάλει όρια στον Trump ή να του δημιουργήσει εμπόδια όταν αναλάβει τα καθήκοντά του;
Οι έξυπνοι γραφειοκράτες γνωρίζουν πως να καταστήσουν δύσκολο να αλλαχθούν αποφάσεις οι οποίες έχουν υιοθετηθεί. Μπορούν να εφαρμόσουν κανονισμούς έκτακτης ανάγκης, για παράδειγμα, κανονισμούς που μπορούν να τους τρέξουν πιο γρήγορα απ' ό,τι θα μπορούσαν διαφορετικά. Ή μπορούν να εκδώσουν διάφορες οδηγίες προς τους υφισταμένους τους που μπορεί να είναι δύσκολο να αλλάξουν. Αυτά είναι πράγματα που όλοι οι έξυπνοι διοικούντες οποιασδήποτε γραφειοκρατικής υπηρεσίας ξέρουν πώς να χρησιμοποιούν. Αλλά, πάλι, σε πρακτικό επίπεδο, είναι απίθανο ο πρόεδρος να ήθελε να κάνει οτιδήποτε γιατί είναι λίγο-πολύ ανούσιο: κάνει δύσκολη τη ζωή του διαδόχου του και θα μπορούσε να τραυματίσει τη φήμη του, κάτι για το οποίο ο Obama νοιάζεται.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Αλλά, άπαξ και τα προεδρικά διατάγματα περάσουν το «νομοθετικό» στάδιο, είναι δύσκολο να αλλάξουν -τουλάχιστον γρήγορα- σωστά;Υπάρχει το φαινόμενο που είναι γνωστό στην Ουάσιγκτον ως «τρύπωμα»: η μεταφορά του πολιτικού προσωπικού στη δημόσια διοίκηση.
Υπάρχει το φαινόμενο που ονομάζεται «μεταμεσονύχτιοι νόμοι» ή «μεταμεσονύχτιοι κανονισμοί» και αφορά την υιοθέτηση κανονισμών τον Δεκέμβριο και στις αρχές Ιανουαρίου, στο τέλος της προεδρικής θητείας. Συμβαίνει κάποιες φορές – όχι όσο συχνά νομίζει ο κόσμος. Οι νόμοι πρέπει να είναι αρκετά συναινετικοί προκειμένου να καταστούν λειτουργικοί, διότι υπάρχει μια διαδικασία που πρέπει να περάσουν. Αυτή η διαδικασία παίρνει πολύ χρόνο – δεν μπορείς να την επιταχύνεις τις επόμενες οκτώ εβδομάδες. Αλλά εάν υπάρχουν πράγματα που είναι σχεδόν ολοκληρωμένα, μπορούν να προχωρήσουν.Βασικά, θα πρέπει να πω ότι υπάρχει ένα νομοθέτημα στα βιβλία που ορίζει μια ταχεία διαδικασία στο Κογκρέσο για να ανακληθούν μεταμεσονύχτιοι νόμοι. Στην πραγματικότητα έχει χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά, αλλά έχουμε νομοθέτημα –που σημαίνει ότι πρέπει να το περάσουν τόσο η Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και η Γερουσία και ο πρόεδρος να το υπογράψει– αλλά εάν συμβεί αυτό τον Ιανουάριο, τότε κάθε κανονισμός θα μπορούσε να καταργηθεί με τη χρήση αυτού του ειδικού νομοθετήματος.Τι λέτε για τους εντεταλμένους; Δεν είναι πιθανό μερικοί από τους βασικούς παράγοντες σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες, όπως το υπουργείο Δικαιοσύνης, να παραμείνουν στη θέση τους; Δεν μπορεί ο Obama να διορίσει μια ομάδα ανθρώπων που θα ξεμείνουν στη νέα διακυβέρνηση, όπως έκανε ο George Bush;
Ναι, υπάρχει το φαινόμενο που είναι γνωστό στην Ουάσιγκτον ως «τρύπωμα»: η μεταφορά του πολιτικού προσωπικού στη δημόσια διοίκηση. Το πολιτικό προσωπικό μπορεί να απομακρυνθούν κατά βούληση, αλλά το δημόσιο προσωπικό μπορεί να απομακρυνθεί μόνο μέσω μιας αρκετά περίπλοκης διαδικασίας. Μερικές φορές το «τρύπωμα» πράγματι συμβαίνει. Υπάρχουν ανεπίσημες νόρμες εναντίον του, αλλά θα μπορούσε να συμβεί. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχεις προσωπικό που προφανώς διαφωνεί με τη νέα διακυβέρνηση και όταν βρίσκεται στη θέση του μπορεί να επιβραδύνει την υλοποίηση όσων θέλει η κυβέρνηση. Όμως, στο τέλος, δεν μπορεί να αποτρέψει την υλοποίησή τους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μπορούν να αρχίσουν έρευνες διαφόρων ειδών και επειδή αυτές διεξάγονται σε χαμηλό επίπεδο –στη δημόσια διοίκηση– θα συνεχίσουν να υπάρχουν περισσότερο ή λιγότερο σε κανονικό ρυθμό.Και, αν μη τι άλλο, μπορεί να είναι δύσκολο για τον καινούργιο πρόεδρο να απαλλαγεί από αυτές, ειδικά εάν αφορούν ευαίσθητα θέματα, όπως, ας πούμε, εγκλήματα μίσους ή ισλαμοφοβία, σωστά;
Αυτό ακριβώς – θα ήταν δύσκολο να απαλλαγεί από αυτές. Ένα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα έχουμε στο τέλος της δεύτερης θητείας του George Bush και προτού αναλάβει ο πρόεδρος Obama. Ο τομέας των δικαιωμάτων ψήφου του υπουργείου Δικαιοσύνης άρχισε έρευνα για ένα περιστατικό στους Μαύρους Πάνθηρες στη Φιλαδέλφεια. Και αυτή την έρευνα τη σταμάτησε η διοίκηση του υπουργείου Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Obama. Ωστόσο δέχθηκε πολιτική κριτική γι' αυτή την κίνηση. Συνεπώς, ο πρόεδρος φεύγοντας μπορεί να επιβάλει μικρά και βραχυπρόθεσμα εμπόδια για τον επόμενο πρόεδρο.Τέλος, τι γίνεται με το θέμα της απονομής χάριτος, δεδομένης της ομιλίας του Obama για προληπτική απαλλαγή όλων, από τη Hillary Clinton μέχρι τη βοηθό της Huma Abedin, και τους υπαινιγμούς του Trump κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι θα φυλακίσει την Clinton;
Θέλω να διακρίνουμε δύο πράγματα. Ο πρόεδρος Obama ασκεί την εξουσία απονομής χάριτος και ελάφρυνσης ποινής αρκετά εκτεταμένα συγκριτικά με την πρόσφατη ιστορία, κυρίως σχετικά με αυτό που θεωρεί υπερβολικά αυστηρή φυλάκιση ανήλικων παραβατών για θέματα ναρκωτικών. Έτσι, νομίζω ότι μόλις την περασμένη εβδομάδα μείωσε περισσότερες από 70 ποινές. Εκτιμώ ότι ο αριθμός θα μεγαλώσει ακόμα περισσότερο στις αρχές Ιανουαρίου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ