Εσύ τι θα Επέλεγες να Ξεχάσεις αν Μπορούσες να Σβήσεις τη Μνήμη σου;

Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού - μια ταινία-σταθμός σε ό,τι αφορά την ανάμνηση που δεν θέλεις να έχεις. Αν και προβλήθηκε για πρώτη φορά το 2004, παραμένει διαχρονική και επίκαιρη διότι είναι μια ταινία που πάντα σε κάνει να ταυτίζεσαι μαζί της, μιας και λογικά υπάρχει κάτι που θα ήθελες να διαγράψεις από τη μνήμη σου. Πάντα υπάρχει μια ανάμνηση, μια στιγμή, μια ατάκα που θα προτιμούσες να μην την είχες ζήσει. Ακόμη και ο δημιουργός της ταινίας, του οποίου η κοπέλα τον παράτησε κατά τη διάρκεια του μοντάζ, θα ήθελε να μη θυμάται την τραγική ειρωνία της ζωής του, εκείνη την περίοδο.

Ο Άλφρεντ Άντλερ έλεγε πως «στις παλαιότερες παιδικές αναμνήσεις μπορούμε να βρούμε, φυσικά, πολύ καλά καλυμμένο τον τρόπο ζωής ενός ατόμου». Ο συνάδελφός του και έτερος πατέρας της ψυχιατρικής, Ζίγκμουντ Φρόιντ, είχε επισημάνει πως «οι υστερικοί υποφέρουν κυρίως από αναμνήσεις». Ο Δάντης (ο Αλιγκέρι, όχι ο άλλος) είχε αναφέρει πως «δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος απ' το να θυμάται κανείς τη δυστυχία του σε μέρες ευτυχίας» και ο Σεφέρης είχε γράψει ότι «σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να σβήνεις ένα κομμάτι από το μέλλον». Οι τέχνες και οι επιστήμες έχουν ασχοληθεί με τις αναμνήσεις, ίσως περισσότερο απ' όσο έχουν ασχοληθεί με τον έρωτα.

Συνεχώς κάποια αποκάλυψη ξεπηδά από τον επιστημονικό κόσμο που αναφέρει πως οι άνθρωποι με τις λευκές ρόμπες έχουν καταφέρει να εισέλθουν σε κάποιο νευρώνα και να εξαφανίσουν μνήμες. Αυτήν τη φορά, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, βρήκαν τρόπο να εξαφανίσουν τις κακές αναμνήσεις. Οι επιστήμονες στη ουσία βρήκαν έναν τρόπο να διαγράψουν, από ποντίκια, τις μνήμες που προκαλούσαν φόβο ανακαλύπτοντας τους νευρώνες που χρησιμοποιούνται από τον εγκέφαλο για αυτού του τύπου τις αναμνήσεις. Η ανακάλυψη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία μεατραυματικού στρες ή ακόμη και εθισμών.  Το αν θα είναι ηθικό ή όχι είναι μια άλλη τεράστια ιστορία. Ακόμη και οι επιστήμονες που είναι υπεύθυνοι γι' αυτήν την ανακάλυψη προειδοποιούν για «τεράστιες ηθικές συνέπειες» και για «δυνητικές αρνητικές πτυχές». Ενώ επισημαίνουν πως «αν ένα λάθος διαγραφεί από τη μνήμη μας, τι μας εμποδίζει να το κάνουμε;». Η κοινωνία, όπως λένε, θα πρέπει «να αναπτύξει ηθικές πολιτικές γύρω από την πιθανή χρήση αυτού. Επειδή κάτι είναι δυνατόν, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνει».  Παρόλα αυτά, επειδή το να μπορούμε να διαγράψουμε μια μνήμη από τη ζωή μας -με όποιον τρόπο κι αν χρησιμοποιηθεί αυτή η δυνατότητα- είναι πιθανότατα μια εικόνα από το μέλλον, ζητήσαμε να μάθουμε από ορισμένους ανθρώπους τι θα επέλεγαν να διαγράψουν από το συνειδητό ή το υποσυνείδητό τους, καθώς και ποια στιγμή θα καταδίκαζαν στη λήθη:

Δυστυχώς, η ερώτηση αυτή σε κάνει αμέσως να βυθιστείς στις πιο τραυματικές εμπειρίες που θα ήθελες όχι απλώς να ξεχάσεις, αλλά να μην είχαν υπάρξει ποτέ. Αυτό λοιπόν που θα ήθελα να διαγράψει η μνήμη μου δια παντός, είναι η απόπειρα βιασμού από πρώην ερωτικό σύντροφο, η οποία ναι μεν δεν ολοκληρώθηκε, αλλά και μόνο εκείνα τα λεπτά ήταν αρκετά για να με στιγματίσουν για τις επόμενες σεξουαλικές και συντροφικές μου σχέσεις.  - Κ. 27 ετών. Γυναίκα. 

Νομίζω πως αν μου δινόταν η ευκαιρία να ξεχάσω κάτι απ' τη ζωή μου, θα ήταν λεπτομέρειες μέσα από τη ζωή στη φυλακή. Τις κατσαρίδες στα μπάνια του Κορυδαλλού, τον ενδοσωματικό έλεγχο που μου έγινε όταν μπήκα μέσα από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους και την απομόνωση όπου με ανάγκασαν να μπω - είχα συλληφθεί για ναρκωτικά και το σύστημα της φυλακής σε αναγκάζει να περάσεις ορισμένες μέρες μέσα στην απομόνωση και να πας μερικές φορές στην τουαλέτα, για να βεβαιωθούν υποτίθεται πως δεν κουβαλάς κάτι μαζί σου. Σε γενικές γραμμές όλη η φυλακή δεν είναι κάτι που θα ήθελα να ξεχάσω, διότι με έκανε τον άνθρωπο που είμαι σήμερα. Υπάρχουν όμως πράγματα μέσα σε αυτήν που θα ήθελα να τα διαγράψω για πάντα, αφού δεν με ωφέλησαν παρά μόνο με τραυμάτισαν. - Α. 33 ετών. Γυναίκα.

Θα φανώ ο εξυπνάκιας της παρέας, λέγοντας πως δεν θα ήθελα να ξεχάσω τίποτα. Ακόμα και τραγικά πράγματα που όλοι λίγο-πολύ έχουμε ζήσει, για παράδειγμα ο θάνατος αγαπημένων προσώπων, θα ήθελα να τα θυμάμαι για όσο ζω. Θεωρώ πως οι αναμνήσεις είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μου, γι' αυτό και προσπαθώ να δημιουργώ συνέχεια καινούριες. Αλλά για να μη σου χαλάσω το θέμα, νομίζω ότι θα επέλεγα να ξεχάσω την πρώτη φορά που μπλέχτηκα σε πολύ σοβαρό καυγά στον δρόμο. Δεν είναι ότι έπαθα ή προκάλεσα κάποια τρομερή ζημιά, απλώς το συναίσθημα εκείνο και το τρέμουλο αμέσως μετά τη λήξη του, επανέρχεται κάθε φορά που θυμάμαι αυτό το περιστατικό και με ανατριχιάζει. Όπως και να 'χει, πήρα ένα μάθημα από αυτό. Οπότε, αν γίνεται να κρατήσουμε την εμπειρία αλλά να ξεχάσουμε το περιστατικό, θα ήμουν ευγνώμων, κύριοι επιστήμονες.

- Π. 25 ετών. Άνδρας

Αν και είναι πολύ κοινότυπο και στερεοτυπικό, θα ήθελα να ξεχάσω τον πρώην μου. Δεν ξέρω αν θα το έκανα, βέβαια, αν είχα όντως αυτήν την ευακιρία, διότι θα ήθελα να θυμάμαι το συναίσθημα αγάπης και έρωτα που ένιωσα μαζί του. Πιστεύω ότι βγήκα καλύτερος και πιο δυνατός άνθρωπος μετά από αυτήν τη σχέση. Παρόλα αυτά, αν δεν τον είχα γνωρίσει και δεν τον είχα ερωτευτεί, δεν θα είχα ζήσει μια άρρωστη σχέση που μου άφησε νεύρα, κατάθλιψη, μια άμβλωση και ένα σπασμένο δόντι. - Ε. 23 ετών. Γυναίκα. 

Θέλω να ξεχάσω έναν χωρισμό. Μια επανασύνδεση που οδήγησε σε άλλον έναν χωρισμό. Πέντε κηδείες. Τους περισσότερους από τους μήνες που πέρασα στον στρατό. Τον χρόνο που έχω χάσει συζητώντας για την ελληνική κρίση. Δύο πτώσεις με τη μηχανή. Τα πρόσωπα κάποιων ανθρώπων στις κηδείες που λέγαμε. Το ότι έχω ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ.

- Δ. 33 ετών. Άνδρας 

Αν μου δινόταν η ευκαιρία να ξεχάσω κάτι, αρχικά θα επέλεγα την άμβλωση που έκανα στο πολύ πρόσφατο παρελθόν μου. Όταν όμως το σκέφτομαι καλύτερα, θα επέλεγα να διαγράψω από τη μνήμη μου μια σχέση που έκανα στα 20 μου με έναν άνθρωπο που με κακοποίησε με κάθε τρόπο, ψυχολογικό και σωματικό. Πέρα από το ότι ήταν ιδιαίτερα χειριστικός -σημάδι πως έπρεπε να έχω φύγει από την αρχή- μια μέρα πάνω σε ένα καβγά με χτύπησε τόσο, που λιποθύμησα. Όταν συνήλθα, έπαθα κρίση άσθματος και το τελευταίο που θυμάμαι είναι να είμαι πεσμένη στο πάτωμα και να τον παρακαλάω να μου δώσει το aerolin μου. Η αίσθηση πως κάποιος που αγαπάς και εμπιστεύεσαι μπορεί να σου φερθεί έτσι, είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί. Φυσικά χώρισα, κάτι που δεν είναι εύκολο να γίνει σε μια κακοποιητική σχέση, αλλά πάντα υπάρχει μέσα μου το κατάλοιπο εκείνης της ημέρας και εκείνης της περιόδου γενικότερα. Όλος ο φόβος που ένιωσα, μετατράπηκε σε έλλειψη εμπιστοσύνης, η οποία υπάρχει και τόσα χρόνια μετά. Αν είχα την επιλογή, θα είχα διαγράψει όλη τη σχέση από τη μνήμη μου. - Τ. 28 ετών, Γυναίκα.

Η αλήθεια είναι πως δεν είχα ποτέ την επιθυμία να διαγράψω κάποια ανάμνησή μου. Όντας sci fi fan, είχα θέσει το εν λόγω ερώτημα στον εαυτό μου, αλλά πάντα πίστευα πως όλα τα άσχημα που σου έχουν συμβεί στο παρελθόν έχουν βοηθήσει στο να γαλουχηθεί ο χαρακτήρας μου. Ωστόσο αν έπρεπε να διαγράψω μια ανάμνηση για να ελευθερώσω λίγο χώρο στον «σκληρό δίσκο» του μυαλού μου, θα επέλεγα να ξεχάσω την ημέρα που χτύπησα έναν πεζό με το αυτοκίνητο. Ήταν κάτι που συνέβη σε ανύποπτη στιγμή και σε σημείο της πόλης που δεν γίνονται συχνά ατυχήματα. Ένας κύριος μεγάλης ηλικίας μεγάλης ηλικίας έβγαινε από το νοσοκομείο της περιοχής όπου είχε πάει να επισκεφτεί την γυναίκα του και προσπάθησε να περάσει, παρέα με την κόρη του, στο απέναντι πεζοδρόμιο. Η αλήθεια είναι πως εγώ δεν είχα κάποια ευθύνη, μιας και οι άνθρωποι είχαν πιάσει τη κουβέντα και δεν έλεγξαν τον δρόμο πριν τον διαβούν, με αποτέλεσμα να χτυπήσω τον κύριο ο οποίος έπεσε λιπόθυμος στην άσφαλτο. Ευτυχώς  δεν είχε πάθει ζημιά, όμως, δεν μπορώ με τίποτα να ξεχάσω τον ήχο που κάνει το ανθρώπινο σώμα όταν προσκρούει με το αυτοκίνητο. Τον άκουγα συνεχώς για εβδομάδες μετά το ατύχημα. Ίσως, εν τέλει, να διέγραφα μόνο τον ήχο.  - Α. 30 ετών. Άνδρας

Περισσότερα από το VICE

Φωτογραφίες από την Άσχημη Πραγματικότητα του Ωραιοκάστρου

Φόνοι, Ναρκωτικά, Γυναίκες: Οι Έλληνες Ρεμπέτες Ήταν Πολύ Σκληροί για να Πεθάνουν

Τι Είναι οι «Βασιβουζούκοι»; Όλα όσα μου Μαθαίνει το Ελληνικό Ποδόσφαιρο