FYI.

This story is over 5 years old.

Διασκέδαση

Τα Social Media και η Διπλή Ζωή Εντός και Εκτός Διαδικτύου

Ένα ασταμάτητο online ανακάτεμα της ιδιωτικής και της δημόσιας ζωής.

Ο ζαλισμένος μεταμοντέρνος εαυτός είναι ένας μόνιμα διχασμένος εαυτός, που ζει μια διπλή ζωή εκτός και εντός του διαδικτύου.

Καθημερινά θα ξυπνήσει και το πρώτα πράγμα που θα κάνει είναι να αναζητήσει το smartphone του στο κομοδίνο. Να μπει στο facebook, στο internet, στο email του, για να δει τι «έχασε» ενόσω κοιμόταν. Δεν θα αργήσει να κάνει την πρώτη ανάρτηση της ημέρας μέσα στα πρώτα δέκα λεπτά αφού έχει ξυπνήσει. Μπορεί να μην έχει τίποτα να πει, αλλά ο μεταμοντέρνος εαυτός για να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του θα εκφράσει κάτι έστω και αν αυτό που εκφράζει δεν είναι στην ουσία απολύτως τίποτα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Έπειτα, αγουροξυπνημένος, με κινήσεις στο ρελαντί και πολύ κούραση, -ο μεταμοντέρνος εαυτός δεν είναι ποτέ ξεκούραστος- θα πάει να πάρει το πρώτο fix της μέρας, να φτιάξει καφέ. Όμως αντί να απολαύσει, να βιώσει το τελετουργικό, -διότι το ψήσιμο του καφέ είναι καθαρά τελετουργικό, ο καφές όπως έγραψε ο Μαχμούντ Νταρουίς στο "Memory for Forgetfulness", είναι «η πρωινή σιωπή, η μόνη ώρα της ημέρας που δεν βιάζεσαι, είναι η μόνη σιωπή στην οποία μπορείς να είσαι σε ειρήνη με τον εαυτό και τα πράγματα, να είσαι δημιουργικός»-, ο μεταμοντέρνος εαυτός θα έχει το κεφάλι κολλημένο, χωμένο στην οθόνη κι έτσι, αν ποτέ ίσχυε αυτό που περιγράφει ο Νταρουίς, σίγουρα σήμερα βρίσκεται πανηγυρικά εκτός πραγματικότητας.

Διότι ενώ το ένα σου χέρι ανακατεύει τον καφέ, το άλλο πληκτρολογεί με μανία επάνω στην διάφανη οθόνη του iphone.

Πριν καν καλοκαταλάβεις ότι άλλη μια μέρα ξεκινά, έχεις μάθει ότι ο συμμαθητής σου στο δημοτικό, με τον όποιο δεν έχεις ανταλλάξει ούτε μια κουβέντα έκτοτε, ταξιδεύει στο Ντουμπάι για δουλειά, ότι ο πρώην σου στο λύκειο έχει πάθει εμμονή με τις κρεατινίνες και τις τεστοστερόνες και ακούγεται ότι αν συνεχίσει να χαπακώνεται σε λίγο θα μοιάζει με ρομποκόπ-bodybuilder, ότι η κολλητή σου, η οποία μετά το πανεπιστήμιο μετακόμισε σε χώρα μακρινή για δουλειά, αυτή με την οποία κάποτε μίλαγες κάθε μέρα στο τηλέφωνο για μια πενταετία τουλάχιστον και δεν φανταζόσουν ποτέ ότι θα μπορούσες να βγάλεις μέρα χωρίς αυτήν, τώρα μπαινοβγαίνει σε ένα γκρίζο γραφείο, δουλεύει 10άρωρα, φοράει ταγιέρ, αλλάζει σπίτι και παντρεύεται.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Κι έπειτα και εσύ, με την δική σου σειρά, θα κάνεις μια δεύτερη ανάρτηση ενημερώνοντας τον κόσμο, όλο αυτόν τον γνωστό-άγνωστο κόσμο, για το τι κάνεις, πού είσαι, πώς το κάνεις, πώς νιώθεις, τι μουσική σ' αρέσει σήμερα, θα γκρινιάξεις γι' αυτό και για κείνο και το άλλο και γενικώς θα πεις ό,τι μαλακία μπορεί να σου κατεβαίνει στο μυαλό εκείνη τη στιγμή και θα ποστάρεις και μια selfie -μπλιαξ- γιατί οι λέξεις δεν φτάνουν, χρειάζονται εικόνες πια, οι εικόνες είναι που μιλούν, για να επιβεβαιώσεις τη μεγάλη χαρά της ύπαρξής σου.

Σε άρθρο της εφημερίδας Guardian που διάβαζα, η αρθογράφος έγραψε ότι η selfie έχει γίνει το απόλυτο σύμβολο της ναρκισσιστικής εποχής μας. Ο Αμερικανός συγγραφέας John Paul Titlow, λέει, περιέγραψε την εμμόνη μας με τις selfie ως: «έναν σχολικό διαγωνισμό δημοφιλίας σε ψηφιακά στεροειδή». Ο Titlow, λέει η αρθογράφος, εξηγεί το φαινόμενο της selfie ως «αναζήτηση ενός είδους έγκρισης από τους γύρω και την ευρύτερη κοινότητα, η οποία χάρη στο διαδίκτυο είναι τώρα ουσιαστικά άπειρη». Η ανάγκη σου να επιβεβαιώσεις ότι υπάρχεις μέσα από την έκθεση, από την «ορατότητα», από το να «είσαι εκεί», είναι αβάσταχτη και βρίσκει διέξοδο στα πόσα likes και views θα πάρεις, στους πόσους φίλους έχεις, στα πόσα comments θα σου κάνουν στις selfies κλπ. Και το αποτέλεσμα φυσικά είναι ότι θα περάσεις την περισσότερη ώρα της μέρας σου μιλώντας για τον εαυτό σου. Εγώ θέλω αυτό, εγώ νιώθω αυτό, εγώ κάνω αυτό, εγώ, εγώ, εγώ.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Μας αρκεί όμως η εξήγηση του Titlow που τόσο εύκολα δέχεται η αρθογράφος της εφημερίδας Guardian; Είμαστε όλοι closet-νάρκισσοι και εγωπαθείς και απλώς βρήκαμε τον τρόπο να το εκδηλώσουμε τώρα; Έχουμε όλοι εμμονή με τον εαυτό μας; Και, τι μπορεί να σημαίνει αυτό;

Η εξήγηση του Titlow μαρτυρά την μία πλευρά του νομίσματος μόνο.

Σε ένα πρώτο επίπεδο, μία εκδοχή είναι ότι απλώς βιώνουμε την απόλυτη κατάρρευση. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα σε πρόσφατη έρευνα του Time των "Selfiest" πόλεων του κόσμου, η οποία έδωσε τα πρωτεία στις Φιλιππίνες, με δεύτερο το Μανχάταν και τρίτο το Μαϊάμι. Η Αθήνα καταλαμβάνει την 54η θέση και η Θεσσαλονική την 73η. Ο καθένας από εμάς φτιάχνει τη δική του εικονική πραγματικότητα και αυτή απεικονίζει η σελίδα του στο facebook. Αν βάλεις στην άκρη το τραγικό της υπόθεσης, δηλαδή το πόσο πολύ σε κάνει να μιλάς για τον εαυτό σου και τις γελοίες ιστορίες που φτάνουν στα αυτιά μας περί απόπειρες αυτοκτονιών γιατί δεν κατάφεραν να βγάλουν την τέλεια selfie ή περί προσπαθειών αποτοξίνωσης από το facebook και το instagram οι οποίες τελικά αποτυγχάνουν, από μια άποψη το όλο σκηνικό έχει και την πλάκα του. Ο καθένας μας, ασυνείδητα, γίνεται εξιστοριτής της δικής του ιστορίας. Είμαστε όλοι αυτοβιογράφοι. Το timeline σου στο facebook είναι ακριβώς αυτό: Η ιστορία σου όπως την έγραψες, με τους περιορισμούς βέβαια που βάζει το facebook και στους οποίους σε εξαναγκάζει το facebook.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Όμως, το πρόβλημα ξεκινά όταν η αμεσότητα της εμπειρίας αρχίζει και χάνεται. Όταν, ακόμα χειρότερα, δεν πιστεύεις ότι υπάρχεις, εάν δεν βρίσκεσαι εκτεθειμένος σε αυτού του είδους την τεχνολογία, αν δεν έχεις δηλαδή μια εικονική ζωή, σαν συμπλήρωμα της άλλης, της «κανονικής» σου. Στο τέλος, όπως είχε γράψει και ο Paul Virilio στο βιβλίο του "Negative Horizon: An Essay in Dromoscopy", είναι λες και παίζουμε κρυφτό με το ζωικό μας σώμα προκειμένου να το αισθανόμαστε όσο το δυνατόν λιγότερο.

Γιατί όμως να το έχεις ανάγκη όλο αυτό; Και ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις μιας εντελώς διαφανούς κοινωνίας επάνω μας;

Σ' ένα δεύτερο επίπεδο η εξήγηση για την εμφάνιση της διαφανούς μεταμοντέρνας κοινωνίας και της εμμονής μας ουσιαστικά με την διαφάνεια είναι λίγο πιο περίπλοκη, αλλά πιο ολοκληρωμένη και έχει να κάνει όχι με τον ναρκισσισμό και την εγωπάθεια, αλλά με την έννοια της εξομολόγησης.

Σύμφωνα με αυτή, ο άνθρωπος, έχει μια εγγενή ανάγκη να εξομολογηθεί και ψάχνει τρόπους για να το κάνει. Η διαφανής κοινωνία είναι μια κοινωνία εξομολόγησης. Το εξομολογητήριο του παπά το αντικαθιστά επαξίως το facebook.

Κάποιοι εξηγούν αυτό το φαινόμενο λέγοντας ότι είναι μέρος της πολιτικής ή πολιτισμικής μας κουλτούρας, η οποία θεωρεί την αλήθεια και την γνησιότητα αρετές. Βέβαια, η ανάγκη της εξομολόγησης, αν το δεις ιστορικά, μας ακολουθεί από τα αρχαία χρόνια. Είναι το εσωτερικό κάλεσμα για επικοινωνία με τον άλλον, αφού ο άνθρωπος είναι πάνω από όλα ζώον κοινωνικόν (Αριστοτέλης). Γι' αυτό δεν μπορούμε να αντέξουμε να είμαστε μόνοι και αποζητάμε να μοιραστούμε αυτό το κομμάτι του εαυτού μας με καποιον άλλον, έτσι ώστε να φτάσουμε την κάθαρση, να έρθουμε κοντά με τον εαυτό μας, να τον καταλάβουμε, να είμαστε αληθινοί, να είμαστε γνήσιοι.

Αλλά ίσως ο τρόπος μέσω της τεχνολογίας να καταργεί περισσότερο την ύπαρξη μας παρά να την επιβεβαιώνει και πάντως το κάνει με στρεβλό τρόπο. Διότι όταν δεν μπορείς να κάνεις ένα μπάνιο χωρίς να το φωνάξεις σε όλο τον κόσμο κάτι μου λέει ότι μάλλον η κατάσταση έχει ξεφύγει και ότι σίγουρα κάτι δεν πάει καλά.

Όλο και περισσότερο ακούω για φίλους που θέλουν να φύγουν από την πόλη, να βρουν ένα χωραφάκι, να μετακομίσουν σε κάποιο χωριό κάπου μακριά από την Αθήνα, να καλλιεργούν τα δικά τους λαχανικά, να γυρίσουν πίσω σε ένα πιο αρχέγονο είδος ύπαρξης. Να έχουν πιο ανθρώπινους ρυθμούς. Να στήσουν ένα σκηνικό ρομαντζίδικο τύπου Χέμινγουεϊ, να πίνουν κρασί, να διαβάζουν βιβλία, να παίζουν μουσική, να κάνουν έρωτα, να χρησιμοποιούν το σώμα τους, αντί να το αγνοούν.

Μήπως να τους πάρουμε σοβαρά;

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram