FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

Τα Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν οι Γυναίκες Πρόσφυγες στο Βελιγράδι

Οι ιστορίες των γυναικών προσφύγων, που έκαναν μια στάση στη Σερβία, στο ταξίδι τους προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κείμενο Petra Živić
Φωτογραφία: Lazara Marinkovic

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Serbia.

Αυτή τη στιγμή, ένας στους 122 ανθρώπους σε αυτόν τον κόσμο είναι πρόσφυγας. Εάν υπήρχε μια χώρα που να κατοικείται από εκείνους που εξαναγκάστηκαν να μετακινηθούν, θα ήταν η 24η πιο πυκνοκατοικημένη στον κόσμο. Από τότε που γίνονται στατιστικές για το θέμα, ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων που εγκαταλείπουν τη χώρα τους έχει καταγραφεί τα τελευταία δυο χρόνια. Και οι γυναίκες αποτελούν σχεδόν το ήμισυ των εκτοπισμένων στον κόσμο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Και πάλι αριθμοί: στη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Σεπτεμβρίου, το 40% των περίπου 7.700 προσφύγων που πέρασαν μέσω Σερβίας, από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν γυναίκες και παιδιά. Ενώ σταμάτησαν για λίγο στο Βελιγράδι, την πρωτεύουσα της Σερβίας, περιμένοντας επαφές για το επόμενο στάδιο του ταξιδιού στη Δύση ή απλά για να ξεκουραστούν λιγάκι, γεννήθηκαν δέκα μωρά, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε η μη κυβερνητική οργάνωση Asylum Protection Center.

Η Sofija Manjak είναι εθελόντρια σε μια άλλη οργάνωση, το Info Center For Asylum. Φοιτήτρια στην Ιατρική Σχολή του Βελιγραδίοιυ, δουλειά της είναι να αναγνωρίζει εκείνους που χρειάζονται ιατρική βοήθεια και να τους πηγαίνει στους γιατρούς, οι οποίοι από τις αρχές Μαΐου έχουν στήσει αυτοσχέδιο γραφείο σε ένα πάρκο κοντά στο σταθμό των λεωφορείων, ένα προσωρινό καταφύγιο για τους περαστικούς πρόσφυγες.

«Μια έγκυος που της μίλησα προσφέροντάς της ιατρική βοήθεια, μου είπε ότι υποτίθεται πως θα γεννούσε σε τρεις εβδομάδες. Ήθελα να την πάω αμέσως στους γιατρούς, αλλά αρνήθηκε φοβούμενη ότι θα χάσει τη μεταφορά στην Ουγγαρία», είπε η Sofija.

Υπάρχει πάντα «ουρά» μπροστά από τη μοναδική δημόσια βρύση στο πάρκο. Όλοι κάνουν μπουγάδα, ανταλλάσουν σαπούνια και απορρυπαντικό σκόνη που δίνεται από τους εθελοντές. Για πολλούς που έφυγαν από τις πατρίδες τους, όπως τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ, αυτό θα είναι το πρώτο καθαρό ρούχο που θα φορέσουν μετά το πλύσιμό του στα ελληνικά θαλάσσια ύδατα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Φωτογραφίες: Lazara Marinković

Καθώς οι σερβικές αρχές δεν έχουν οργανώσει ακόμα ένα πραγματικό κέντρο διαμετακόμισης στο Βελιγράδι, επιμένοντας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι διεθνείς δωρητές θα έπρεπε να βοηθήσουν οικονομικά, ο κόσμος ένωσε τις δυνάμεις του μέσω Facebook και Twitter όταν έπεσαν οι πρώτες σταγόνες βροχής την περασμένη εβδομάδα, φέρνοντας κουβέρτες, ζεστά ρούχα και περισσότερες σκηνές στο πάρκο.

Καμιά δωδεκαριά γυναίκες περιμένουν μπροστά από το αυτοσχέδιο κέντρο Βοήθειας για τους Πρόσφυγες για να πάρουν τα καθαρά ρούχα, τρόφιμα και είδη προσωπικής υγιεινής. Η Nuhr έφυγε από τη Συρία σχεδόν έναν μήνα πριν, μόνη με τα τρία παιδιά της. Προσφάτως χωρισμένη, ο στόχος της είναι να πάει στη Γερμανία όπου η ξαδέρφη της, της υποσχέθηκε να φροντίσει εκείνη και τις τρεις κόρες της (Hamsa, Ayia και Maya), μέχρι να αποκτήσουν τα απαραίτητα έγγραφα.

Με δυο μεγάλες σακούλες με ρούχα στα χέρια της προσπαθεί να καθίσει κάτω, αλλά στα κορίτσια που κρατούν τα χέρια της και το παλτό της δεν αρέσει που η μητέρα τους μιλάει με κάποιον. Της δείχνουμε μια αυτοσχέδια παιδική χαρά σε μια γωνία ενός μεγάλου δωματίου και εκείνη ελέγχει προσεκτικά τους εθελοντές που παίζουν με τα κορίτσια. Ικανοποιημένη, αφήνει τις σακούλες και τελικά κάθεται κάτω.

Μας λέει ότι θα πάρει 300 ευρώ οικονομική βοήθεια για κάθε κορίτσι στη Γερμανία. Δεν μιλάει γερμανικά, αλλά επιμένει ότι θα τα μάθει.

«Δεν ξέρω. Τίποτα δεν έχει σημασία πια, απλά θέλω να είναι ασφαλείς. Το να τις φροντίζω είναι το πιο δύσκολο πράγμα σε αυτό το ταξίδι. Είχαμε προβλήματα με την αστυνομία παντού και δεν θέλω να βλέπουν αυτά τα πράγματα. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι να μην αρρωστήσουν. Αλλά θα βγουν πιο δυνατές από όλα αυτά τα προβλήματα», λέει.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η Σερβία είναι η πρώτη χώρα όπου κάποιος τους καλωσόρισε και τους παρείχε τουλάχιστον κάποια βοήθεια, επαναλαμβάνει πολλές φορές. Η Nuhr δεν θέλει να θυμάται το ταξίδι Τουρκία-Ελλάδα-Π.Γ.Δ.Μ. Αυτό τελείωσε τώρα, λέει.

Το να ταξιδεύεις με κορίτσια δεν είναι τόσο δύσκολο, λέει. «Οι Σύροι με βοηθούν».

«Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά ένιωσα να χαλαρώνω στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, να ηρεμώ από τον άνδρα μου. Δεν μου λείπει καθόλου. Δεν θέλω τίποτα για μένα, δεν είμαι μορφωμένη, αλλά για τα παιδιά μου θέλω τα πάντα», λέει.

Αξιωματούχοι εκτίμησαν ότι ένα νέο κύμα προσφύγων, που θα αριθμεί χιλιάδες, αναμένεται να έρθει τις επόμενες εβδομάδες και ανάμεσά τους θα είναι πολλές γυναίκες και παιδιά. Πολλοί φοβούνται ότι ένα δίκτυο ανεπίσημων και μη κυβερνητικών οργανώσεων δεν θα επαρκεί για να προσφέρει βασική βοήθεια.

Η JagodaTrgo-Grujic είναι εθελόντρια σ' ένα αυτοσχέδιο κέντρο εδώ και σχεδόν τρεις εβδομάδες, που πακετάρει και διανέμει πακέτα προσωπικής υγιεινής.

«Πολλές γυναίκες δεν θέλουν σερβιέτες καθώς είναι έγκυες. Πάντα τους προσφέρουμε, αλλά τις αρνούνται δείχνοντας τις κοιλιές τους», λέει.

Μια ομάδα στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο πάρκο, εξετάζει περίπου 80 άτομα την ημέρα, αλλά μόνο 20% αυτών είναι γυναίκες. Οι γυναίκες συνήθως μένουν με τα παιδιά ενώ οι σύζυγοί τους φεύγουν, λένε οι γιατροί, επιμένοντας ότι οι περισσότερες γυναίκες ζητούν γυναικολογική βοήθεια.

«Μια έγκυος γυναίκα χρειάζεται τακτικά τσεκάπ και αυτές οι γυναίκες δεν τα κάνουν. Ούτε έχουν κάποιου είδους προστασία. Αποφασίζουν από μόνες τους τι είναι προτεραιότητα στην παρούσα στιγμή, ξέρουν πότε είναι ο μήνας τους και πιθανώς υπολογίζουν εάν έχουν χρόνο να προχωρήσουν», λέει ο γιατρός Vladimir Rankovic.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Οι γυναίκες από τη Μέση Ανατολή είναι σκληρές, όπως λέει. Έχουν επιζήσει πολέμων και καταστροφής, έχουν «σκληρύνει» και μπορούν να βρουν τον δρόμο τους ακόμα και μέσα από τις πιο δύσκολες συνθήκες.

Για τους περισσότερους πρόσφυγες, η Σερβία είναι απλά μια ενδιάμεση στάση στο δρόμο τους προς τη Δύση και για την κατάλληλη ιατρική βοήθεια στα νοσοκομεία και τα κρατικά κέντρα δημόσιας υγείας χρειάζονται έγγραφο που να δείχνει ότι έχουν ζητήσει άσυλο στη Σερβία. Αυτή δεν είναι η χώρα όπου θέλουν να μείνουν.

Η Ferhdyna μόλις έφτασε εδώ με τον σύζυγο και την κόρη της Reehena. Μας πηγαίνει στη σκηνή στο κέντρο του πάρκου και σε ένα λεπτό, καμιά δεκαριά άτομα φτάνουν εκεί. Είναι φίλοι με τους οποίους ταξίδεψαν μαζί.

«Τα σύνορα του Ιράν ήταν τα πιο δύσκολα να διασχίσει κανείς. Περάσαμε 12 μέρες εκεί με ένα παιδί, ενώ οι άνθρωποι σκοτώνονταν γύρω μας», λέει στα αραβικά, ενώ ο σύζυγός της μεταφράζει.

Η σκηνή είναι καλυμμένη με φρεσκοπλυμένη μπουγάδα. Ήταν η πρώτη φορά που μπορούσε να πλύνει τα πράγματα της Reehena με το απορρυπαντικό που της έδωσαν οι προσωρινοί γείτονές της από την κοντινή σκηνή.

«Βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Κάποιος πάντα φέρνει παιδικές τροφές ή νερό», λέει, ενώ ο άνδρας της ελπίζει ότι θα είναι σε θέση να φύγουν εκείνη τη νύχτα για τη Γερμανία.

«Μια νέα ζωή, στην οποία θέλω να πηδήξω μέσα. Να μορφώσω τα παιδιά μου. Πριν από τον πόλεμο, ζούσαμε όπως ζεις εσύ τώρα. Θα μπορούσα να είμαι δημοσιογράφος στη Συρία εάν το ήθελα. Τώρα το θέλω αυτό για τα παιδιά μου», λέει.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η τελευταία έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες (UNHCR) σχετικά με την ψυχική υγεία των προσφύγων σημειώνει τη σημασία της παροχής ψυχολογικής βοήθειας στις γυναίκες και τα παιδιά όταν καταφέρουν να έχουν ασφάλεια, καλώντας τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβουν σοβαρή υπόψη αυτές τις συστάσεις. Πολλές γυναίκες και παιδιά αναπτύσσουν μετατραυματικό άγχος και παθαίνουν κρίσεις πανικού στη διάρκεια του ταξιδιού, λένε οι ειδικοί.

Όμως, η 16χρονη Elyna δεν επιτρέπει στον εαυτό της να πάθει κατάθλιψη. Με τη μητέρα και τον αδερφό της, θέλουν να φτάσουν στη Σουηδία. Λέει ότι το πιο σημαντικό πράγμα που φέρνει από το Ιράκ «είναι οι φωτογραφίες».

«Δεν είχαμε χρόνο να πακετάρουμε. Όλα καταστράφηκαν εκτός των φωτογραφιών. Ολόκληρο το σπίτι», λέει η Elyna, που βρίσκεται στο δρόμο περίπου έναν μήνα τώρα.

Το πιο δύσκολο πράγμα για εκείνη ήταν η διάπλευση της Μεσογείου και το να κοιμάται στο δρόμο. Αλλά, το Facebook ήταν μια μεγάλη βοήθεια όποτε υπήρχε wi-fi. Έτσι ξέρει εάν οι φίλοι της που έφυγαν από τη Βαγδάτη είναι ακόμα ασφαλείς.

«Έχω επαφή με τους φίλους μου από το σχολείο αλλά γίνεται όλο και πιο σπάνια, καθώς σχεδόν όλοι έχουν φύγει για κάπου. Μόνο μια φίλη έμεινε στο Ιράκ. Ελπίζω όλοι να φτάσουν στον προορισμό που θέλουν», λέει.

Η Helena από τη Γερμανία ήρθε στο Βελιγράδι για να επισκεφθεί φίλους, αλλά αμέσως έγινε εθελόντρια εδώ.

«Για δυο εβδομάδες, δεν έχω δει ούτε μια γυναίκα να κλαίει», λέει.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

«Είναι ωραίο να βλέπεις πως οι άνθρωποι είναι δυνατοί, ότι δεν είναι μερικοί κακομοίρηδες αλλά μαχητές που έχουν αποφασίσει να κάνουν κάτι».

Η Koprah ταξιδεύει με τη Ferdina και την οικογένειά της. Η κόρη της η Samal είναι τριών ετών.

«Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν όταν έχασα το φαγητό της Samal στα βουνά, κοντά στα ιρανικά σύνορα. Έπειτα, χτύπησα το πόδι μου και δεν μπορούσα πια να την κρατάω αγκαλιά», λέει.

Οι μάρσιποι είναι ένα άλλο είδος ανάγκης για τις μητέρες. Την περασμένη εβδομάδα, μια άτυπη οργάνωση γυναικών, η Udružene, έβαλε στόχο να αποκτήσει όσους περισσότερους γίνεται. Έχουν μοιράσει περισσότερους από 30, μόλις σε μια μέρα, και καλούν όλους όσοι μπορούν να φέρουν ακόμα και τους χρησιμοποιημένους στο πάρκο.

«Σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να βοηθήσει τις γυναίκες να μεταφέρουν παιδιά στην αγκαλιά τους, να προσπαθήσουν να τα ηρεμήσουν και να κάνουν πιο εύκολο το ταξίδι. Τους συγκεντρώνουμε, τους πλένουμε και τους δείχνουμε πώς να τους χρησιμοποιήσουν», λέει η Milica Calija, η οποία οργάνωσε τη δράση με τρεις φίλες της.

Η Heeba είναι 20 ετών και είχε μόλις ένα χρόνο για να αποφοιτήσει από τη σχολή Νοσηλευτικής στη Συρία. Αλλά δεν μπορούσε να μείνει εκεί. Ακούει τον μεταφραστή μας να μιλάει αραβικά και μας ζητάει να τη βοηθήσουμε με τον ιατρικό φάκελο της μητέρας της από την Π.Γ.Δ.Μ. Λέει ότι όλα είναι εντάξει αλλά η μητέρα της δεν τον πιστεύει, καθώς δεν καταλαβαίνει λέξη. Φοβάται ότι έχει καρκίνο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η Heeba ψιθυρίζει στον μεταφραστή μας να διαβάσει στη μητέρα της στα αραβικά ότι όλα είναι εντάξει - και είναι αλήθεια. Αυτό λέει στην πραγματικότητα. Η μητέρα μάς ευχαριστεί, αλλά αρνείται να κάνει άλλο τσεκάπ εδώ στο πάρκο. Η Heeba βλεφαρίζει τα μάτια της και μας ευχαριστεί.

«Δεν ήθελα να φύγω, αλλά η οικογένειά μου με ανάγκασε. Είναι φρικτά εκεί πέρα», λέει.

Πιο πολύ της λείπει το τραγούδι.

«Δεν έβγαινα πολύ, αλλά άκουγα πολύ μουσική. Λένε ότι έχω ταλέντο και ότι μπορώ να τραγουδάω», λέει, καλώντας μας να πάμε μια βόλτα ώστε να μπορεί να τραγουδήσει λίγο.

Περπατάμε στο πάρκο με άλλα δύο κορίτσια που ταξίδεψαν με την Heeba και την οικογένειά της. Ενώ βρίσκονταν στη θάλασσα, έχασαν όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα. Δεν είναι σημαντικό, λένε, το μόνο που μετράει είναι που επιζήσαμε και δεν πέσαμε στη θάλασσα από το υπερφορτωμένο πλοιάριο.

Η Heeba, μας πηγαίνει σε ένα δέντρο για να καθίσουμε, αλλά μας ζητάει να περιμένουμε την ώρα που περνούν μερικοί άνδρες. Δεν είναι «ωραίο» για ένα κορίτσι να τραγουδάει μπροστά σε άνδρες καθώς η γυναικεία φωνή «είναι πάρα πολύ ωραία», λέει.

Έπειτα τραγουδάει στα αραβικά και καταλαβαίνουμε μόνο μια λέξη, το habibi (αγαπημένε μου). Αλλά μετά το αλλάζει στα αγγλικά. Η Celine Dion είναι παγκόσμια αξία.

«Χώρισα με τον φίλο μου όταν έφυγα από την πατρίδα. Πήγε στην Τουρκία και εγώ είμαι εδώ», λέει σιγά.

Μοιραζόμαστε το Ίντερνετ από τα κινητά μας, καθώς η Heeba θέλει να γίνουμε φίλοι στο Facebook. Θέλουμε να φύγουμε από το σημείο ώστε εκείνη να ελέγξει το mail της.

«Δεν υπάρχει κανένας σήμερα, κλείστο. Όλοι είναι στο δρόμο», λέει.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.