Μπορείς να Πάθεις Δηλητηρίαση Από Υδράργυρο αν Φας Πολύ Τόνο;

Είμαι τεμπέλης, άφραγκος και, πού και πού, με πιάνει ένα άγχος για την υγεία μου. Οπότε, τρώω αρκετό τόνο σε κονσέρβα. Όχι υπερβολικά πολύ –δυο τρεις κονσέρβες την εβδομάδα– αλλά αρκετό για να θεωρηθεί ότι ανήκει στις διατροφικές μου συνήθειες. Και τουλάχιστον αρκετό, ώστε να αναρωτιέμαι καμιά φορά μήπως το παρακάνω, αν μπορείς να πάθεις overdose. Και πιο συγκεκριμένα τι πρέπει να κάνεις για να πάθεις overdose;

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στη Σάντα Κρουζ, πρόσφατα έθεσαν ένα ανάλογο ερώτημα. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Society of Environmental Toxicology and Chemistry, επιστήμονες ρώτησαν φοιτητές για α) την κατανάλωση τόνου που κάνουν και β) αν ξέρουν τους κινδύνους του για την υγεία τους. Από αυτούς/ές,54% είπαν ότι έτρωγαν τόνο τρεις φορές την εβδομάδα και πάνω από 99% είπαν ότι δεν ήξεραν και πολλά για τους πιθανούς κινδύνους από την υπερκατανάλωση – κυρίως τη δηλητηρίαση από υδράργυρο.

Δεν είναι μυστικό ότι ο τόνος, όπως τα περισσότερα ψάρια και οστρακοειδή, περιέχουν τοξικό υδράργυρο. Η ουσία συχνά υπάρχει στο θαλασσινό νερό, σε σχετικά μικρές και αβλαβείς δόσεις, κι ύστερα απορροφάται από το πλαγκτόν και μπαίνει στην τροφική αλυσίδα. Η ποσότητα υδραργύρου σε έναν οργανισμό συνήθως ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και αυξάνεται όσο πιο ψηλά είσαι στην τροφική αλυσίδα: μια γαρίδα τρώει το πλαγκτόν, ο τόνος τρώει τη γαρίδα και γίνεται συγκέντρωση υδραργύρου στο αίμα του μέσα από μια διαδικασία γνωστή ως βιοαφομοίωση. Εφόσον ο τόνος είναι αρκετά μεγάλος αφομοιώνει περισσότερο υδράργυρο από μικρότερα είδη όπως ο σολομός – και όταν τρώμε τόνο απορροφούμε αυτόν τον υδράργυρο. Άρα, θεωρητικά, αν φάμε μια άλφα ποσότητα μπορεί να έχουμε επικίνδυνη ποσότητα υδράργυρου στο αίμα μας.

Πριν αρχίσουμε όμως να κινδυνολογούμε, για τι ποσότητα μιλάμε; Ο οργανισμός Food Standards Australia New Zealand (FSANZ) προτείνει την κατανάλωση δύο ή τριών μερίδων των 150 γραμμαρίων την εβδομάδα – περίπου το μέγεθος μιας μεσαίας κονσέρβας. Η ακριβής ποσότητα εξαρτάται από το σωματικό βάρος. Οι πιο μεγαλόσωμοι αντέχουν μεγαλύτερη ποσότητα, ενώ οι πιο μικρόσωμοι –όπως και οι έγκυες– θα πρέπει να προσέχουν περισσότερο. Η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ προτείνει έναν τύπο που είναι ελαφρώς πιο περίπλοκος: ένα άτομο να μην καταναλώνει περισσότερο από 0,1 μικρογραμμάρια μεθυλικού υδραργύρου ανά κιλό βάρους, τη μέρα.

Ο τόνος σε κονσέρβα είναι πολύ μικρή πηγή υδραργύρου, “θα έπρεπε κανείς να τρώει τρεις κονσέρβες τη μέρα επί έξι μήνες για να γίνει λόγος άγχους», μου λέει τηλεφωνικώς η Melanie McGrice, διατροφολόγος. «ΑκόμH και οι έγκυες γυναίκες που κινδυνεύουν περισσότερο από την τοξικότητα του υδραργύρου, μπορούν να τρώνε μια μικρή κονσέρβα των 95 γραμμαρίων καθημερινά σε όλη την εγκυμοσύνη, χωρίς ανησυχία».

Στη σχεδόν 20ετή καριέρα της, η Melanie ισχυρίζεται ότι είδε χιλιάδες ασθενείς – μόνο δύο παρουσίασαν το εν λόγω πρόβλημα. «Είναι αρκετά σπάνιο και οι δύο αυτοί άνθρωποι δεν έτρωγαν σχεδόν τίποτα άλλο εκτός από ψάρι και ρύζι λόγω τροφικών αλλεργιών. Έτσι είχαν πολύ περιορισμένη διατροφή».

Είναι κάπως καθησυχαστικό. Αλλά αξίζει να σημειώσουμε ότι αυτή η περιορισμένη διατροφή με τόνο και ρύζι είναι αυτό που τρώνε κλασικά όσοι πηγαίνουν γυμναστήριο και οι φοιτητές που θέλουν να φάνε υγιεινά χωρίς να ξοδέψουν χρόνο και χρήμα. Τρεις κονσέρβες τη μέρα για έξι μήνες ακούγεται τεράστιος αριθμός, όπως το θέτει η Melanie. Αλλά επίσης δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε μια συνθήκη όπου κάποιος θα τρώει τόσο ψάρι σε καθημερινή βάση – ιδίως αν παίρνεις τις μεγάλες κονσέρβες.

«Ας πούμε ότι κάποιος προσπαθεί να φτιάξει μυς και ο τόνος προφανώς είναι πηγή πρωτεΐνης, τότε μπορεί να τρώει έξι κονσέρβες τη μέρα. Αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα αν το κάνει για πολλούς μήνες. Εγώ σίγουρα θα έλεγα ότι πρέπει να κάνει εξετάσεις αίματος για τα επίπεδα υδραργύρου».

Στη μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, εφτά τα εκατό των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι έτρωγαν πάνω από 20 γεύματα με τόνο την εβδομάδα. Εξετάσεις σε φοιτητές έδειξαν επίπεδα υδραργύρου πάνω από το επίπεδο που θεωρείται ανησυχητικό.

VICE Video: VICE Meets: Πάολα Ρεβενιώτη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Υπάρχουν πολλά συμπτώματα και επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από τα υψηλά επίπεδα υδραργύρου. Αυτά μπορεί να εκδηλωθούν ως φαγούρα, κάψιμο και ακόμα και αίσθηση μυρμηγκιάσματος αλλά και πιο ορατά, όπως ροζ μάγουλα, πρήξιμο. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις έχουμε υψηλή πίεση, χαμηλή γνωστική λειτουργία, τύφλωση και δυσλειτουργία των πνευμόνων και των νεφρών. Για τις έγκυες γυναίκες οι κίνδυνοι είναι πιο έντονοι.

«Επειδή το μωρό είναι προφανώς πιο μικρό από το μέσο άτομο μπορεί να έχει αυξημένα επίπεδα τοξικότητας πιο εύκολα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αισθητικά προβλήματα ή θνησιγένεια», λέει η Melanie. «Αλλά αν είσαι ένας μέσος άνθρωπος που συμπεριλαμβάνει και τόνο στη διατροφή του δεν θα έλεγα ότι θα έχεις και πολύ πρόβλημα».

Άρα συνοπτικά, ναι, γίνεται να φας υπερβολικά πολύ τόνο αλλά μιλάμε για αρκετά γραμμάρια τη μέρα και αρκετούς μήνες για να αρχίσεις να βλέπεις σοβαρά προβλήματα. Το πιο σημαντικό πρόβλημα για όσους τρώνε τόσο πολύ, λέει η Melanie, είναι ότι μάλλον περιορίζουν άλλα φαγητά και βιταμίνες για να τρώνε τόνο.

«Ο τόνος είναι αρκετά θρεπτική τροφή αλλά πρέπει να τρως και γαλακτοκομικά, τροφές ολικής άλεσης, λαχανικά και φρούτα και καλά λιπαρά. Παρόλα αυτά αν κάποιος έχει σοβαρές αλλεργίες που περιορίζουν τη διατροφή του – ή ίσως αποφασίσει να κάνει κάποια τρελή δίαιτα για κάποιο λόγο – μπορεί να πάθει δηλητηρίαση από τον υδράργυρο».

Όπως με όλα τα πράγματα στη ζωή, το μυστικό είναι να έχουμε μέτρο. Ο τόνος είναι πηγή σιδήρου, ψευδαργύρου, ωμέγα 3 και πρωτεΐνης αλλά και υδραργύρου. Ενώ τα οφέλη για την υγεία είναι περισσότερα απ’ ό,τι οι κίνδυνοι, καλό είναι να μην καταναλώνουμε πάνω από μια κονσέρβα τη μέρα.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Asia.

Περισσότερα από το VICE

«Το Έργο Δημιουργήθηκε για τη Μικρή Επίδαυρο» - Η Ιωάννα Πορτόλου Μιλά για το Σύμπαν του Kaos

Μεγάλη Πόρτα θα Διαβείς - Στη Θεσσαλονίκη οι Καφετζούδες Είναι Πάλι στη Μόδα

Πόσο Εύκολο Είναι να Βρει Δουλειά Ένας Πρόσφυγας στην Ελλάδα;