Η Εμμονή της Σύγχρονης Μαγειρικής με τον Χρόνο

Την 3η Δεκεμβρίου του 2010, το μαγείρεμα στο σπίτι άλλαξε μια για πάντα. O Jamie Oliver κυκλοφόρησε το 30λεπτα Γεύματα (εκδ. Διόπτρα), το βιβλίο μαγειρικής της πετυχημένης του σειράς στο Channel 4, η οποία είχε προβληθεί νωρίτερα εκείνη τη χρονιά. Η ιδέα των γευμάτων των 30 λεπτών ήταν απλή: ο Oliver παρουσίασε μια επιλογή από πιάτα (κύριο και επιδόρπιο ή κύριο και ορεκτικό - μερικές φορές και τα τρία) τα οποία μπορούσαν να ετοιμαστούν σε λιγότερο από μισή ώρα. Η υπόσχεση ενός νόστιμου ταϊλανδέζικου κάρι με ρύζι γιασεμιού, σαλάτα αγγουριού και μια πιατέλα παπάγιες σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα φαινόταν πολύ καλή για να είναι αληθινή, αλλά αυτό δεν αποθάρρυνε τις μάζες. Το βιβλίο έγινε το μη λογοτεχνικό έργο με τις υψηλότερες πωλήσεις όλων των εποχών, έχοντας πουλήσει 735.000 αντίτυπα στις πρώτες δέκα εβδομάδες κυκλοφορίας του.

Η δημοτικότητα του 30λεπτα Γεύματα του Jamie ήταν πρωτοφανής. Εκείνη την εποχή, ο TomTivan, διευθυντής του The Bookseller, δήλωνε στο BBC ότι ο Oliver, «ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την ιδέα ότι μπορούσες να φτιάξεις εξαιρετικά γεύματα, χωρίς να περνάς ώρες ολόκληρες μαγειρεύοντας». Δεν φαινόταν να έχει σημασία ότι μετά το βιβλίο ξεπήδησαν αμέτρητα άρθρα που διέψευδαν την ιδέα ότι ο καθένας μπορούσε να φτιάξει μια αξιοπρεπή σπανακοτυρόπιτα στον χρόνο που διαρκεί ένα επεισόδιο του Come Dine With Me.

Πράγματι, η εύκολη πρόσβαση στα μισάωρα γεύματα του Jamie και η ταχύτητά τους ήταν το κλειδί για την επιτυχία τους. Το τέχνασμα της παρουσίασης φαινομενικά πολύπλοκων γευμάτων ως γρήγορα, σήμαινε ότι ανεξάρτητα από το πόσο πολυάσχολος ήταν κάποιος, ανεξάρτητα από το πόσο αργά τελείωνε τη δουλειά του, είχε ακόμη τη δυνατότητα να μαγειρέψει κάτι νόστιμο σε μισή ώρα. Τα 30λεπτα Γεύματα διατέθηκαν στο εμπόριο ως ένα βοήθημα για τις εργαζόμενες μητέρες, για τους μπαμπάδες που τους άρεσε το κοτόπουλο πίρι-πίρι, αλλά τους φαινόταν πολύ μπελαλίδικο, για τους πιεσμένους φοιτητές, που δεν άντεχαν να φάνε άλλη μία κατεψυγμένη πίτσα. Το βιβλίο του Oliver σού έδινε πρόσβαση σε ένα είδος μαγειρικής που κάποτε σου φαινόταν πολύ μακρινό και ανέφικτο. Ακόμη και αν δεν είχες τη σπάνια πολυτέλεια του χρόνου, το βιβλίο φαινόταν να λέει ότι είχες την ευκαιρία να φτιάξεις κάτι μοναδικό.

Στην κοινωνία του 21ου αιώνα, ο χρόνος είναι ένα πολύτιμο αγαθό και αυτό ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο μετά τη δημοσίευση του 30λεπτα Γεύματα. Το βιβλίο του Jonathan Crary του 2013, 24/7: Late Capitalism and the Ends of Sleep (24/7: Ύστερος Καπιταλισμός και τα Άκρα του Ύπνου) σημειώνει ότι ενώ «πολλά ιδρύματα στον ανεπτυγμένο κόσμο λειτουργούν όλο το 24ωρο εδώ και δεκαετίες τώρα, μόλις πρόσφατα η εμβάθυνση και η μοντελοποίηση της προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας ενός ατόμου αναδιοργανώθηκε έτσι ώστε να συμμορφώνεται με την απρόσκοπτη λειτουργία των αγορών, των δικτύων πληροφόρησης και άλλων συστημάτων».

Ουσιαστικά, η συνεχής δραστηριότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών, ο 24ωρος κύκλος ειδήσεων και η τεχνολογία, έχουν μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον χρόνο στην καθημερινότητά μας. Με τα email και τα tweet να θολώνουν τα όρια μεταξύ εργασίας και προσωπικού χρόνου, ο ύστερος καπιταλισμός της κοινωνίας μάς κάνει να απολαμβάνουμε, αν όχι να εξυμνούμε, τη σταθερή παραγωγικότητα. Οι εργάσιμες μέρες έχουν επιμηκυνθεί, τα μεσημεριανά μας διαλείμματα έχουν γίνει μικρότερα και η παλιά παροιμία «ο χρόνος είναι χρήμα» δεν ήταν ποτέ πιο αρμόζουσα.

Με τον ελεύθερο χρόνο να έχει γίνει πλέον ένα τέτοιο σπάνιο αγαθό, τι σημαίνει όταν ένα βιβλίο μαγειρικής εστιάζει στον χρόνο; Είτε μια συνταγή υποτίθεται ότι παίρνει 15 λεπτά, είτε 30, είτε έξι ώρες, ο χρόνος στην υπερδραστήρια κοινωνία μας είναι πάντα ένα πολιτικό ζήτημα – ακόμη και στη μαγειρική.

Λίγο μετά τη δημοσίευση των μισάωρων γευμάτων του Oliver, ο σεφ κυκλοφόρησε ένα ακόμη πιο φιλόδοξο βιβλίο 15λεπτων γευμάτων. Ο blogger ευεξίας Joe Wicks έχτισε ένα ολόκληρο brand βασισμένο σε έναν τρόπο ζωής με 15λεπτα γεύματα και ασκήσεις γυμναστικής, ενώ η Mary Berry ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει το Mary Berry’s Quick Cooking (Γρήγορο Μαγείρεμα με τη Mary Berry) την επόμενη χρονιά. Ακόμη και ο Yotam Ottolenghi - ένας σεφ γνωστός για τα υπερπολύπλοκα γεύματά του - παραδόθηκε στις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής, με την κυκλοφορία του Ottolenghi Simple: A Cookbook (Ottolenghi Απλά: Ένα Βιβλίο Μαγειρικής) τον περασμένο μήνα, το οποίο περιέχει συνταγές που απαιτούν λίγα συστατικά ή «σερβίρονται στο τραπέζι σε λιγότερο από 30 λεπτά».

VICE Video: Τρώγοντας Καρπούς που Φυτρώνουν στα Πεζοδρόμια της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Τίποτα, όμως, δεν συμβολίζει χαρακτηριστικότερα την εμμονή μας με το γρήγορο μαγείρεμα από το Instant Pot. Σύμφωνα με την περιγραφή του στο Amazon, το οικιακό σκεύος μαγειρικής είναι μια πολυσυσκευή «9 σε 1»: Χύτρα Ταχύτητας, Συσκευή Αργού Μαγειρέματος, Βραστήρας Ρυζιού, Γιαουρτο-παρασκευαστής, Συσκευή Μαγειρέματος Αυγών, Συσκευή Μαγειρέματος με Ατμό για Σοτάρισμα, Βραστήρας και Συσκευή Αποστείρωσης. Αν ο καπιταλισμός ήταν συσκευή, σίγουρα θα ήταν αυτή.

Αν και το αργό μαγείρεμα, η παρασκευή γιαουρτιού ή το ψήσιμο ψωμιού στο σχήμα των ηθοποιών της ταινίας Flubber του 1997 είναι κοπιαστική δουλειά, το Instant Pot υπόσχεται να επιταχύνει τη διαδικασία, παρέχοντας μια σύγχρονη λύση για το μαγείρεμα σε μια πολυάσχολη κοινωνία. Αυτό είναι που το έκανε τόσο δημοφιλές: Το 2016, το Amazon πούλησε 215.000 Instant Pot σε μια μέρα, αναδεικνύοντας το σκεύος σε βασιλιά των πιο επιτυχημένων προϊόντων της online αγοράς. Οι χύτρες ταχύτητας μπορεί να υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, αλλά μόλις τα τελευταία χρόνια κατάφερε μία από αυτές να σημειώσει την επιτυχία του Instant Pot, ένα σημάδι που δείχνει πόσο περιορισμένος είναι ο χρόνος μας.

Καθώς τα βιβλία μαγειρικής και οι οικιακές συσκευές ανταποκρίνονται στις ολοένα και περισσότερο μειωμένες ώρες του ελεύθερου χρόνου μας, έχουν αναδυθεί εναλλακτικά μαγειρικά κινήματα που προβλέπουν ακριβώς το αντίθετο. Το 2016, το δανέζικο concept του hygge τρύπωσε στη βρετανική συνείδηση, ενθαρρύνοντας έναν πιο χαλαρό τρόπο ζωής και την αντίσταση στους σύγχρονους ρυθμούς. Την ίδια χρονιά, αυξήθηκε η τάση για μαρινάρισμα και συντήρηση - μια διαδικασία διατήρησης λαχανικών σε ξύδι ή αλάτι που μπορεί να διαρκέσει μήνες κάθε φορά. Η «ενσυνειδητότητα» έγινε εθνική λέξη. Αυτές οι τάσεις δεν αφορούσαν την εξοικονόμηση χρόνου, αλλά το ξόδεμά του.

Το νέο βιβλίο μαγειρικής της Gizzi Erskine, με τον πετυχημένο τίτλο Slow: Food Worth Taking Time Over (Αργά: Φαγητά που Αξίζει να τους Αφιερώσετε Χρόνο), κατακρίνει την ανάγκη για ταχύτητα και ευκολία. Στην εισαγωγή του βιβλίου, το οποίο κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα, η Erskine σημειώνει ότι «η εμμονή μας με την ευκολία και την ταχύτητα, μας βάζει σε κίνδυνο να υποτιμήσουμε την απόλαυση της τεχνικής και της μαγειρικής διαδικασίας». Παραδέχεται ότι κατά καιρούς μπήκε στον πειρασμό να «πει ότι δεν πειράζει να χρησιμοποιούμε κύβους μαγειρικής», αλλά ευτυχώς δεν έχει υποκύψει ακόμη.

Οι συνταγές της Erskine για αλατισμένο βοδινό στήθος, σκόρδο κονφί και λαζάνια λαχανικών είναι υπέροχες, αλλά όλα αυτά χρειάζονται πολύ χρόνο για να προετοιμαστούν. Μια συνταγή για ψητά φασόλια ισοδυναμεί με χρόνο μαγειρέματος τεσσερισήμισι ωρών. Υπάρχει ένας οδηγός βήμα-βήμα για την προετοιμασία ενός ολόκληρου καβουριού. Το εξώφυλλο του Slow είναι διακοσμημένο με όμορφες εικόνες θαλασσινών, φρούτων και λαχανικών, ενώ στο κέντρο, έχει μια κατσαρόλα Le Creuset από χυτοσίδηρο - το ιδανικό σκεύος για αργό μαγείρεμα, το οποίο κοστίζει 300 ευρώ. Αυτό που δεν καταφέρνει να αναγνωρίσει η Erskine, είναι ότι ο χρόνος κοστίζει, ακόμη και αν τα πιάτα είναι γευστικότατα.

H Erskine σημειώνει ότι «το φαγητό και η μέθοδος παρασκευής του» που παρουσιάζεται στο Slow δεν είναι «πάντα διαθέσιμα σε όλους», αλλά αναιρεί αυτήν την παραδοχή με το να ασκεί κριτική στο εύκολο μαγείρεμα. Στην εισαγωγή, θυμάται μια τηλεοπτική της εμφάνιση, στην οποία είχε χρησιμοποιήσει πολτό για κάρι, αντί να φτιάξει το δικό της, μια ανάμνηση που εξακολουθεί να της προκαλεί «πανικό» και «να την καταρρακώνει» μέχρι σήμερα. «Αυτά τα παραδείγματα ίσως να μην ακούγονται και τόσο άσχημα», καταλήγει, «αλλά θεωρώ ότι έχω μια ευθύνη στη δουλειά μου και είμαι τυχερή που έχω την ευκαιρία να μαθαίνω στον κόσμο πώς να μαγειρεύει». Μια σωτήρας, το δίχως άλλο.

Το Slow φαίνεται να προϋποθέτει ότι η σύγχρονη ζήτηση για ταχύτητα και ευκολία στο μαγείρεμα είναι μια επιλογή και όχι μια αναγκαιότητα για τους ανθρώπους με λιγότερα χρήματα και λιγότερο χρόνο από τις γενιές που προηγήθηκαν. Σίγουρα δεν είναι καθόλου κακό να ξοδεύεις τρεις ώρες για να φτιάξεις μια μπολονέζ ή έναν ζωμό λαχανικών, όπως συνιστούν πολλά ακόμη βιβλία μαγειρικής πέρα από αυτό της Erskine, αλλά το να παρουσιάζεις αυτήν την πολύωρη διαδικασία μαγειρέματος ως μια εύκολη επιλογή – ως κάτι το «εφικτό» και όχι ως ένα προνόμιο - είναι αφελές.

Η Erskine ισχυρίζεται ότι το στιλ μαγειρικής της «πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα», αλλά στην πραγματικότητα το Slow είναι ένα βιβλίο που συμμορφώνεται με κάτι που πάντα γνωρίζαμε: είναι ένα δώρο στον εαυτό σου το να μπορείς να αφιερώνεις πολύ χρόνο σε κάτι τόσο ευχάριστο, όσο το μαγείρεμα και οι άνθρωποι που έχουν χρήματα είναι συνήθως εκείνοι που μπορούν να το χαρούν. Το να το παρουσιάζεις αυτό με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, όπως κάνει το βιβλίο, είναι ελιτίστικο. Αν δεν έχεις χρόνο, χρησιμοποίησε πολτό για κάρι ή και όχι, αλλά μην ηθικολογείς γύρω από αυτήν την επιλογή.

Στην υπερπαραγωγική κοινωνία που ζούμε, αυτές οι τεσσερισήμιση ώρες πάνω από τα φασόλια δεν ήταν ποτέ πιο πολύτιμες. Τα 30λεπτα Γεύματα του Jamie Oliver χτύπησαν διάνα, επειδή αναγνώρισαν πόσο πολύτιμος είναι ο χρόνος, αντί να το αγνοήσουν. Το γρήγορο μαγείρεμα μπορεί να μην είναι ιδανικό, αλλά μερικές φορές είναι η μόνη επιλογή.

Ο χρόνος είναι πολύτιμος. Απλώς χρησιμοποιήστε αυτόν τον ρημαδοκύβο.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Munchies.

Περισσότερα από το VICE

Δεν Είναι η Πρώτη Φορά που Ακραίοι Πυροδότησαν Επεισόδια σε Ελλάδα και Αλβανία

Η Πορεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Προς την Έξοδο

Αυτός ο Καλλιτέχνης Μετέτρεψε Μέρος του Σώματός του σε Μηχάνημα