Η Ρετσινιά της Μόλυνσης που Aκολουθεί τους Επιζήσαντες της Φουκουσίμα

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly.

Aυτός ο μήνας σηματοδοτεί την έβδομη επέτειο από την τριπλή καταστροφή που χτύπησε την ανατολική ακτή της Ιαπωνίας, στις 11 Μαρτίου το 2011, όταν ένας σεισμός μεγέθους 9,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και το τσουνάμι που ακολούθησε, προκάλεσαν το δυστύχημα στον πυρηνικό σταθμό Φουκουσίμα Ντάιτσι. Περίπου 16.000 άνθρωποι υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους.

Ενώ η πυρηνική καταστροφή γίνεται σταδιακά μακρινή ανάμνηση για τους περισσότερους Ιάπωνες, για κάποιους άλλους είναι καθημερινή πραγματικότητα. Οι «πυρηνικοί» πρόσφυγες και εκτοπισμένοι αντιμετωπίζουν διακρίσεις, χωρισμό από τους αγαπημένους τους, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αναγκάζονται ακόμη και να επιστρέψουν στην πρώην ζώνη εκκένωσης.

Η κυβέρνηση, ανησυχώντας για την έκθεση στη ραδιενέργεια, κήρυξε μια ζώνη εκκένωσης 20 χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο και μετακίνησε υποχρεωτικά περίπου 165.000 ανθρώπους που ζούσαν εκεί. Μέχρι σήμερα, 50.000 άνθρωποι ακόμη δεν έχουν επιστρέψει στη Φουκουσίμα.

Η Keiko Owada, 66 ετών, είναι μία από αυτούς. Όταν τη συναντώ στο Τόκιο, αναφέρεται στην ιαπωνική πρωτεύουσα ως σπίτι της τα τελευταία επτά χρόνια. Αυτό σύντομα θα αλλάξει, εξαιτίας της απόφασης της κυβέρνησης να αποσύρει την επιδότηση στέγης.

Επειδή η απολύμανση προχώρησε και τα τρόφιμα δηλώθηκαν ασφαλή από τη ραδιενέργεια, έχει κριθεί ασφαλές να επιστρέψει ο πληθυσμός στα περισσότερα χωριά που βρίσκονται μέσα στη ζώνη εκκένωσης. Το ίδιο ισχύει για τη μικρή πόλη της Owada, τη Ναράχα, όπου η εντολή εκκένωσης άρθηκε πριν από δύο χρόνια.

H Owada δεν ενθουσιάζεται με την προοπτική της επιστροφής στο Ναράχα. «Αν συνέχιζα να έχω οικονομική στήριξη για το διαμέρισμά μου στο Τόκιο, θα έμενα εδώ, ναι. Θα σου πω γιατί: δεν υπάρχει κανονικό νοσοκομείο στη Ναράχα, μόνο ένα μικρό νοσοκομείο πρώτων βοηθειών. Δεν υπάρχει σουπερμάρκετ, μόνο ένα μικρό μπακάλικο. Ο λόγος είναι απλός: λίγοι άνθρωποι έχουν επιστρέψει».

Η ζωή της ως εκτοπισμένης δεν ήταν πάντα εύκολη, εξηγεί η Owada. «Δεν μου φέρονται διαφορετικά, αλλά οι γείτονές μου ποτέ δεν με χαιρετούσαν. Νομίζω ότι συμβαίνει λόγω της αποζημίωσης που έλαβα και τη δωρεάν στέγαση. Ήξεραν ότι ήμουν από τη Φουκουσίμα, γι’ αυτό».

Σύμφωνα με την Owada, κάποιοι από τους άλλους εκτοπισμένους που γνωρίζει στο Τόκιο έχουν αντιμετωπίσει σκληρές συμπεριφορές. «Ξέρω άλλους που τους κατέστρεψαν το αυτοκίνητο, επειδή είχαν πινακίδα της Φουκουσίμα. Γι’ αυτό δεν πάρκαρα ποτέ το αυτοκίνητό μου στη μέση του πάρκινγκ, αλλά πάντα στη γωνία, ώστε να μην το βλέπει κανείς».

Αν μη τι άλλο, η ιστορία της Owada δείχνει πόσοι εκτοπισμένοι συνέχιζαν να ζουν στον φόβο. Εκτοπισμένοι από τα σπίτια τους, που βρέθηκαν σε μια καινούργια κοινότητα – η καταστροφή δεν έχει τελείωσε ούτε κατά διάνοια για εκείνους. Ως εκτοπισμένη στο Τόκιο, η Owada γύρισε στη Φουκουσίμα σε διάφορες περιστάσεις. Ακόμη θυμάται την πρώτη της φορά, τον Ιούνιο του 2011. Η Ναράχα ήταν ακόμη περιοχή όπου δεν επιτρεπόταν η παραμονή και εκείνη και η οικογένειά της είχαν μόνο μια ώρα για να το επισκεφτούν. «Φορούσαμε στολές που προστάτευαν από τη ραδιενέργεια και είχαμε μόνο μια μικρή νάιλον σακούλα, για να μαζέψουμε μερικά προσωπικά αντικείμενα. Είχαμε πολύ λίγο χρόνο και η σακούλα ήταν πολύ μικρή για όλη μας την οικογένεια. Αλλά θυμάμαι τη μυρωδιά – υπήρχαν παντού αρουραίοι και ακαθαρσίες μικρών ζώων».

Φυσικά, υπάρχουν πράγματα που της λείπουν από την παλιά της πόλη, όπως το να καλλιεργεί λαχανικά και φρούτα. Αλλά αυτό δεν αναιρεί τις ανησυχίες της για τους κινδύνους της έκθεσης στη ραδιενέργεια, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση τους καθησυχάζει ότι είναι ασφαλές να ζήσουν εκεί. «Παρόλο που οι δρόμοι και τα σπίτια έχουν απολυμανθεί, δεν έγινε το ίδιο με τα βουνά και τα δάση. Η ραδιενέργεια δεν έχει καθαριστεί από παντού. Το σπίτι μου είναι δίπλα ακριβώς στα βουνά, έτσι το σπίτι μου μπορεί να μολυνθεί».

Η Akiko Kamata, 66 ετών, ακόμη θυμάται πως εξεπλάγη από την προειδοποίηση συναγερμού για τσουνάμι στο χωριό Οντάκα. Όταν τη συνάντησα σε ένα καφέ του Τόκιο, θυμήθηκε πώς βρήκε καταφύγιο τις πρώτες εβδομάδες μετά την καταστροφή. «Ακόμη θυμάμαι τη στιγμή που έκανα μπάνιο για πρώτη φορά μετά από δέκα μέρες, ήταν τόσο ωραία».

Όταν η Kamata ήρθε σε επαφή με συγγενείς που ζούσαν σε άλλα μέρη της Ιαπωνίας, σοκαρίστηκε από την αρχική αντίδραση της κουνιάδας της. «Μετά την καταστροφή, ήθελα να πάω στην Τσίμπα (σ.σ. περιφέρεια κοντά στο Τόκιο) και η κουνιάδα μου σήκωσε το τηλέφωνο και μου είπε να μην πάω σπίτι τους. "Είσαι μολυσμένη", μου είπε».

Τελικά, κατάφερε να βρει ένα σπίτι στην Τσίμπα, την περιοχή που μεγάλωσε. «Οι άνθρωποι μάς φέρθηκαν καλά εκεί. Αλλά ακόμη έβλεπα κάποιον δισταγμό. Όταν ζήτησα από τις τοπικές Αρχές οικονομική στήριξη η απάντηση ήταν, «Όχι, οι άνθρωποι στην Τσίμπα είναι επίσης θύματα του σεισμού».

Η Kamata έλαβε εφάπαξ αποζημίωση από την TEPCO, τη δημόσια επιχείρηση ενέργειας: Επτά εκατομμύρια γιεν ανά άτομο ή λίγο παραπάνω από 65.600 δολάρια. Ο άνδρας της έλαβε ένα ανάλογο ποσό. Παρόλο που η Kamata είναι ευγνώμων για την οικονομική στήριξη, δεν έχουν αποζημιωθεί για την απώλεια του εισοδήματός τους από την οικογενειακή τους επιχείρηση στο Οντάκα. «Σκέφτομαι να ζητήσω τη βοήθεια ενός οργανισμού που ειδικεύεται σε εκτοπισμένους με τέτοιου τύπου διεκδικήσεις», λέει.

VICE Video: Επισκεφθήκαμε την Τουριστική (πια) Ζώνη Αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η Kamata έχει αποφασίσει να μην γυρίσει στο Οντάκα. Η ασθένεια του άνδρα της (πάσχει από μια νευρολογική διαταραχή που τον υποχρεώνει να βασίζεται στη στήριξη της Kamata) χειροτέρεψε κατά τη διάρκεια του εκτοπισμού. Φοβάται ότι μπορεί να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, αν επιστρέψουν στη Φουκουσίμα.

Καθώς η Kamata θυμάται πώς ήταν η ζωή στη Φουκουσίμα, χρησιμοποιεί ένα μαντίλι, για να σκουπίσει ένα δάκρυ από το μάγουλό της. Σπάνια μιλάει σε φίλους της πλέον.

«Η καταστροφή χώρισε τις κοινότητές μας και πρακτικά και ψυχικά. Οι άνθρωποι χωρίστηκαν. Μια φίλη μου στην Τσίμπα σκέφτεται να χωρίσει τον άνδρα της. Εκείνος θέλει να γυρίσει στη Φουκουσίμα, αλλά εκείνη δεν θέλει. Ένας λόγος είναι η πιθανή έκθεση στη ραδιενέργεια, αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως το σχολείο του παιδιού και το ότι έχουν συνηθίσει τη ζωή στο Τόκιο».

Υπάρχει άλλη μια ιστορία που θα ήθελε να μοιραστεί, όπως λέει, κλαίγοντας: «Μια φίλη μου είναι αγρότισσα στο Οντάκα. Είχε δέκα αγελάδες. Εκτοπίστηκε στην Τσίμπα, όπως εγώ και δεν μπορούσε να γυρίσει στη Φουκουσίμα, για να ταΐσει τις αγελάδες. Όταν τελικά μπόρεσε να επιστρέψει για πρώτη φορά, για να τσεκάρει τα ζώα, μόνο τρία ζούσαν ακόμη. Τα άλλα είχαν πεθάνει από την πείνα και κοίταζαν προς την ίδια κατεύθυνση – τον δρόμο απ’ όπου έρχονταν οι αγρότες, για να τα ταΐσουν».

Περισσότερα από το VICE

Ένα Περίστροφο, Ένα Γκολ κι Ένα Πρωτάθλημα

Αυτός ο Μετρ του Κρέατος Πληρώνεται Χιλιάδες Ευρώ για να Κόβει Αλλαντικά, από τον Obama Μέχρι τον De Niro

Κανείς Δεν Μπορεί να Βρει Σπίτι στο Κέντρο της Αθήνας και τα Πράγματα θα Γίνουν Χειρότερα