Οι Ρώσοι και Ουκρανοί Διακινητές στο Αιγαίο Είναι ο Τελευταίος Κρίκος μιας «Αλυσίδας» Εκατ. Ευρώ

Ο χρόνος κυλά αργά στα Λέβιθα, ένα μικροσκοπικό νησάκι μεταξύ της Πάτμου και της Λέρου, όπου κατοικούν τα μέλη μιας και μόνο οικογένειας τα τελευταία 200 χρόνια. Από τον ίδιο ανέγγιχτο από τον πολιτισμό «βράχο» ξεκινά μια υπόθεση παράνομης μεταφοράς μεταναστών, για την οποία είχαν συλληφθεί ως διακινητές ένας Ρώσος κι ένας Ουκρανός. Σε πρώτο βαθμό καταδικάστηκαν ο καθένας σε 96 χρόνια κάθειρξη. Προ ημερών, η ποινή τους μειώθηκε στα οκτώ χρόνια φυλάκιση – στην πράξη αποφυλακίζονται.

Δεν είναι η μοναδική περίπτωση ναυτικών, οι οποίοι καταδικάζονται σε εξοντωτικές ποινές υπολογισμένες μαθηματικά με βάση τον αριθμό των ανθρώπων στη βάρκα, όμως σε δεύτερο βαθμό αποδεικνύεται πως αποτελούσαν τον τελευταίο κρίκο μιας βιομηχανίας εκατομμυρίων ευρώ που λειτουργεί υπό την ανοχή του καθεστώτος Ερντογάν. Σε μια δεύτερη υπόθεση προ ημερών, τρεις Ουκρανοί, οι οποίοι μετρούσαν κατά περίπτωση έως και 178 χρόνια κάθειρξη, βρίσκονται επίσης με το ένα πόδι εκτός φυλακής.

Από στοιχεία φακέλων που επεξεργάστηκε το VICE, προκύπτει ότι τα ελληνικά δικαστήρια δέχονται ότι οι άνθρωποι που κάθονται στο τιμόνι των δουλεμπορικών είναι αναλώσιμοι. Το πρόβλημα είναι ότι το Λιμενικό Σώμα αδυνατεί ή δεν ενδιαφέρεται να εξαρθρώσει το δίκτυο στις αντικρινές ακτές.

Το ιστιοφόρο DELI εξόκειλε στα Λέβιθα στις 6 το απόγευμα της 1ης Ιουλίου 2016. Μετέφερε 46 μετανάστες, κυρίως από το Πακιστάν, τη Σομαλία και το Αφγανιστάν, που είχαν επιβιβαστεί στα τουρκικά παράλληλα και ονειρεύονταν να φθάσουν στην Ιταλία. «Ήταν και άλλα δύο άτομα, ένας Ρώσος και ένας Ουκρανός […] Τους βρήκαμε πάνω στο νησί κι επειδή ήταν άλλης εθνικότητας, θεωρήσαμε ότι ήταν πιθανόν οι κυβερνήτες», κατέθεσε λιμενικός στο Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων της Ρόδου. Δεν εξετάστηκε άλλος μάρτυρας στο δικαστήριο.

Από τις απολογίες των δυο κατηγορούμενων και από πληροφορίες του VICE προκύπτει ότι το δίκτυο στρατολογεί ανθρώπους στη Ρωσία και την Ουκρανία, συχνά άσχετους με τη θάλασσα, μέσω αγγελιών στο Διαδίκτυο. Οι αγγελίες μιλούν για τουριστικά γραφεία που κάνουν εκδρομές στα τουρκικά παράλια. Οι σκίπερ ή οι ναύτες φθάνουν λίγες μέρες πριν τον προγραμματισμένο ναύλο και όταν βλέπουν τους μετανάστες στην παραλία, είτε σαλπάρουν υπό το καθεστώς απειλής είτε παίρνουν τη διαβεβαίωση ότι σε περίπτωση ελέγχου, θα γλιτώσουν με ένα πρόστιμο της Ακτοφυλακής. Σε καμία από τις περιπτώσεις που εξέτασε το VICE δεν προέκυψε ότι οι Ρώσοι και Ουκρανοί ναυτικοί εισπράττουν τα χρήματα.

«Μου είχαν προτείνει μέσω Ίντερνετ να μεταφέρω τουρίστες. Θα εργαζόμουν ως βοηθητικό προσωπικό, ως ναύτης. Μοίραζα φαγητό στους επιβάτες και καθάριζα το σκάφος. Θα έπαιρνα 800 δολάρια τον μήνα (σ.σ. 685 ευρώ), αλλά δεν πρόλαβα να πληρωθώ», είπε στην απολογία του ο πρώτος κατηγορούμενος, ένας 27χρονος τότε Ρώσος. «Το σκάφος οδηγούσε ένας Τούρκος καπετάνιος. Ήταν στο σκάφος μέχρι να αρχίσει να βάζει νερά και μετά εξαφανίστηκε», κατέθεσε ο ίδιος.

«Στις 20 Ιουνίου είχα πάει στην Τουρκία, μου έδειξαν το καράβι κι έφεραν και τον άλλον κύριο. Μείναμε σε ξενοδοχείο που πλήρωνε η εταιρεία - έτσι μου είπαν», ανέφερε στο δικαστήριο ο δεύτερος διακινητής, ένας 22χρονος τότε Ουκρανός. «Εκείνο το πρωινό μάς ξύπνησαν για δουλειά. Ήταν μαζί κάποιος Άλεξ, που μας πήρε με μια βάρκα στο καράβι κι εκείνος γύρισε πίσω. Στο καράβι συνάντησα κάποιον Αλή και είδα ότι ήταν πάρα πολλοί άνθρωποι. Ρώτησα πού πάμε και μου είπαν στην Ιταλία, και ότι όλα ήταν εντάξει».

Το δικαστήριο δεν εξέτασε ποιοι ήταν ο «Άλεξ» και ο «Αλή». Στην προδικασία, επίσης, κανείς δεν ζήτησε από τους μετανάστες να κατονομάσουν τα πρόσωπα στα οποία είχαν παραδώσει τα χρήματα πριν μεταφερθούν στην ακτή και επιβιβαστούν στο ιστιοφόρο. Η εξέταση των κινητών τους τηλεφώνων, λένε όσοι γνωρίζουν, θα μπορούσε να δώσει ασφαλείς απαντήσεις.

Η δίκη ολοκληρώθηκε τυπικά. Ο Ρώσος και ο Ουκρανός κρίθηκαν ένοχοι για παράνομη μεταφορά αλλοδαπών από κοινού και κατά συρροή, με σκοπό το κέρδος. Η ποινή των δύο κατηγορούμενων υπολογίστηκε με βάση τον αριθμό των μεταναστών στο ιστιοφόρο. Τελική ετυμηγορία: 96 χρόνια κάθειρξη και τρεις μήνες φυλάκισης στον καθένα.

VICE Video: Ο Covid-19 σε Πρωταγωνιστικό Ρόλο

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ο Ρώσος μεταφέρθηκε στις φυλακές Λάρισας και ο Ουκρανός στον Δομοκό. Η υπόθεση δικάστηκε σε δεύτερο βαθμό προ ημέρων, στις 12 Οκτωβρίου. Το δικαστήριο τούς έκρινε ενόχους, όμως επέβαλε στον καθένα 47 χρόνια φυλάκισης, εκ των οποία εκτιτέα είναι τα οκτώ. Στην πράξη, με την παραπάνω ποινή αποφυλακίζονται.

«Φαίνεται ότι οι Έλληνες δικαστές αντιλαμβάνονται ότι το σχέδιο μεταφοράς πολιτών τρίτων χωρών από το εξωτερικό στην Ελλάδα, που τις περισσότερες φορές δεν προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες, δεν μπορεί να οργανωθεί από Ουκρανούς και Ρώσους καπετάνιους, που ούτε την τουρκική γλώσσα γνωρίζουν ώστε να συνεννοηθούν με τους αλλοδαπούς ούτε έχουν την υποδομή να οργανώσουν στο εσωτερικό της Τουρκίας τέτοιο περίπλοκο και διαρκές σχέδιο, και να το φέρνουν διαρκώς εις πέρας χωρίς να γίνονται αντιληπτοί από τις τουρκικές Αρχές», δήλωσε στο VICE ο Ηλίας Σπυρλιάδης, δικηγόρος Αθηνών, που εκπροσώπησε τους κατηγορούμενους στο Εφετείο.

«Ως εκ τούτου, σε δεύτερο βαθμό συνήθως, αλλά και σε πρώτο, μειώνουν ορθώς τις ποινές των καπετάνιων αναγνωρίζοντας ελαφρυντικά και αφήνοντάς τους ελεύθερους αφού εκτίσουν μέρος της ποινής τους», πρόσθεσε.

Η δεύτερη περίπτωση, την οποία χειρίστηκε ο ίδιος σε δεύτερο βαθμό, είναι περισσότερο αποκαλυπτική. Στις 3.30 τα ξημερώματα της 1ης Μαιου 2017, μια θαλαμηγός με αγγλική σημαία προσέκρουσε στη βραχώδη ακτή στο νησάκι Βάτος Παναγιάς, στις Οινούσες της Χίου. Το σκάφος HEYBEL, μήκους 15 μέτρων, αποδείχθηκε ότι μετέφερε 57 μετανάστες, Πακιστανούς, εκτός τριών από τη Σρι Λάνκα. Στο παραπάνω σημείο το ίδιο ξημέρωμα εντοπίστηκαν τρεις Ουκρανοί, δύο άντρες και μια νεαρή γυναίκα. Συνελήφθησαν ως διακινητές και βρέθηκαν αντιμέτωποι με βαριές κατηγορίες.

Ωστόσο, ο λιμενικός του Γραφείου Ασφάλειας του Λιμεναρχείου της Χίου που κατέθεσε στη δίκη, δεν φώτισε περισσότερο την υπόθεση. «Είπαν ότι κάθε άτομα πλήρωσε 5.000 ευρώ για να έρθει στην Ελλάδα - όχι στους κατηγορούμενους. Δεν ξέρω σε ποιους. Τα είχαν δώσει σε άλλο άτομο στην Τουρκία», είπε. Το τοπικό Λιμεναρχείο δεν αναζήτησε την ταυτότητα των ανθρώπων του δικτύου που εισέπραξαν τα χρήματα ούτε αιτήθηκε αστυνομική συνεργασία με τους Τούρκους.

Και σε αυτήν την περίπτωση, οι Ουκρανοί αναφέρθηκαν στα τουριστικά γραφεία μέσω των οποίων βρήκαν δουλειά στη γειτονική χώρα. «Δουλεύω στη Μαρμαρίδα, πρόσεχα τα σκάφη και μετέφερα τουρίστες. Εκείνη τη μέρα θα μετέφερα οκτώ άτομα από Τουρκία στην Ιταλία. Οι οκτώ τουρίστες δεν ήρθαν στο σκάφος και μπήκαν άλλα άτομα, πολύ περισσότερα», είπε στην απολογία του ο πρώτος Ουκρανός, που καθόταν στο τιμόνι της θαλαμηγού. «Με τον συγκατηγορούμενό μου Μ. προσπαθήσαμε να τους εμποδίσουμε και ήρθαν δύο άτομα και μας απείλησαν. Τρεις φορές κάλεσα στον ασύρματο την Αστυνομία της Τουρκίας και δεν απαντούσαν. Ξεκίνησα διότι με απειλούσαν ότι θα κάνουν κακό στη γυναίκα μου και τα παιδιά μου και ότι θα με καταδώσουν ότι έκλεψα το σκάφος».

Ο ίδιος περιέγραψε ότι αποφάσισε να κάνει πειρατεία εν πλω. Αντί για την Ιταλία, έβαλε πλώρη για το Τσεσμέ. «Φάνηκε κάποιο σκάφος, αλλά δεν γνώριζα ποιας χώρας ήταν. Από το σκάφος άρχισαν να πυροβολούν προς το μέρος μας, φοβήθηκα και έφυγα. Το άλλο σκάφος που πυροβολούσε ήταν τουρκικό. Σταμάτησα κοντά στα βράχια και το τουρκικό με χτύπησε κι έπεσα στα βράχια», κατέθεσε.

Ο δεύτερος κατηγορούμενος το επιβεβαίωσε. «Δεν ξέρω γιατί ο Ν. δεν σταμάτησε όταν του έκανε σήμα το σκάφος της Ακτοφυλακής. Δεν κατάλαβε ότι ήταν τουρκικό το σκάφος. Μιλούσε μαζί τους μέσω του VHF και κατόπιν αυτοί άρχισαν να πυροβολούν […]. Ήταν η πρώτη φορά που μπήκα σε σκάφος. Με έστειλαν από το τουριστικό γραφείο. Δεν πήρα από κανέναν χρήματα».

Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δεν δέχθηκε τίποτα από τα παραπάνω. Επέβαλε στους τρεις Ουκρανούς εξοντωτικές ποινές: 178 χρόνια κάθειρξη στον πρώτο κατηγορούμενο, 118 χρόνια κάθειρξη στον δεύτερο άντρα και τη γυναίκα, αντίστοιχα.

Το Εφετείο της Χίου εξέτασε την υπόθεση στις 13 Οκτωβρίου. Αναγνώρισε σε όλους ελαφρυντικά, έτσι η ποινή του πρώτου Ουκρανού μειώθηκε στα 62 χρόνια κάθειρξη -εκτιτέα τα 20- καθώς το σκάφος ήταν στο όνομά του, ενώ για τους άλλους δύο η ποινή σχεδόν εξαφανίστηκε στα οκτώ εκτιτέα χρόνια φυλάκιση. Το δικαστήριο έκρινε στην ουσία πως οι τρεις Ουκρανοί ήταν ο τελευταίος κρίκος μιας βιομηχανίας που θησαυρίζει στα τουρκικά παράλια.  

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

«Κι ο Θεός θα Ήθελε να Πεθάνει Εκεί» - Το Ταξίδι Ενός Πρόσφυγα Από τη Μόρια στη Γαλλία

«Δεν Κάνουμε Κατάληψη για τη Μάσκα»- Μία Μέρα σε μια Μαθητική Κατάληψη των Εξαρχείων

Η "Kompania Bello" της Κόκας και ο Αλβανός Σύνδεσμος στην Αθήνα

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.