«Δεν Θέλουμε Ένα Πανεπιστημιακό Τμήμα-Φάντασμα» - Έλληνες Κλωστοϋφαντουργοί, Ετών 23

Φοιτητές που σπουδάζουν το αντικείμενο λένε στο VICE ότι πρόκειται για το τελευταίο επεισόδιο της συστηματικής απαξίωσης του μοναδικού πανεπιστημιακού τμήματος στην Ελλάδα, που εκπαιδεύει μηχανικούς κλωστοϋφαντουργούς. Το Πανεπιστήμιο επιβεβαιώνει την κατάργηση των μαθημάτων και λέει ότι βρίσκεται υπό επεξεργασία μια πρόταση για την ίδρυση ξεχωριστού Τμήματος με το ίδιο αντικείμενο, που όμως βρίσκεται στον αέρα. Λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο εξαφανίστηκε στην πράξη ένα ολόκληρο πανεπιστημιακό τμήμα, οι φοιτητές δεν είναι καθόλου αισιόδοξοι για τη συνέχεια.

Στην αχανή έκταση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στη Θηβών, ένα ζεστό απόγευμα στις αρχές Μαΐου, τρεις 23άρηδες βρίσκονται στα εργαστήρια, σκυμμένοι πάνω από μηχανές κλωστοϋφαντουργίας, βαμβάκι και φίνα νήματα. Οι ίδιοι, απαλλαγμένοι από τα βαρίδια κομματικών νεολαιών, δεν προσεγγίζουν καθόλου ρομαντικά ή λαογραφικά το αντικείμενο των σπουδών τους. Ανήκουν στην Gen Z και είναι νέοι άνθρωποι που θέλουν να εργαστούν –κάποιοι ήδη το κάνουν– σε ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο κλάδο.

Ο Ανδρέας Λογαρίδης, 23 ετών, μεγάλωσε στην κλωστοϋφαντουργική μονάδα του πατέρα του στη Θεσσαλονίκη. Αγάπησε τη δουλειά και όταν ήρθε η ώρα να συμπληρώσει το μηχανογραφικό δελτίο, δεν δήλωσε παρά μόνο ένα Τμήμα. Η πορεία του σε αυτό περιλαμβάνει όλες τις αλλόκοτες ανακατατάξεις. «Μπήκα το 2016 στο Τμήμα Μηχανικών Κλωστοϋφαντουργών του ΤΕΙ Πειραιά. Τον επόμενο χρόνο έγινε ΑΕΙ Τεχνολογικού Τομέα και το 2018 ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Έκτοτε ξεκινούν τα προβλήματα».

Ο περίφημος νόμος Γαβρόγλου, το 2018, κλείνει τα ΤΕΙ κι έτσι τμήματα συγχωνεύονται. Οι Μηχανικοί Κλωστοϋφαντουργίας συγχωνεύτηκαν με τους Μηχανικούς Αυτοματισμού και έτσι δημιουργήθηκε το σημερινό Τμήμα, που αριθμεί περισσότερους από 5.000 φοιτητές. «Η μη σύνδεση των δύο αντικειμένων είχε επισημανθεί από την αρχή», λέει ο Ανδρέας. «Πήγαινα το 2018 με ένα μηχανάκι σε εταιρείες και εργοστάσια στην Αθήνα, δικές μου ατομικές επαφές, συγκεντρώνοντας υπογραφές επιχειρηματιών που έλεγαν ότι η συγχώνευση καταργεί στην πράξη τους μηχανικούς κλωστοϋφαντουργίας στην Ελλάδα, τη στιγμή που χρειάζονται τους αποφοίτους του Τμήματος για να στελεχώσουν τις εταιρείες τους».

Στο πανεπιστήμιο υπήρχαν σοβαρά πρακτικά ζητήματα. «Οι υποδομές έπρεπε να μοιραστούν, για παράδειγμα τα τμήματα 20 ατόμων στο εργαστήριο Χημείας έγιναν 50-60 ατόμων. Μαθήματα καταργήθηκαν ή αντικαταστάθηκαν με καινούρια, έτσι υπήρχαν φοιτητές που είχαν περάσει μαθήματα τα οποία δεν υπήρχαν ως τίτλοι στο καινούριο πρόγραμμα σπουδών, επομένως έπρεπε να μεταφερθούν σε νέο κύκλο μαθημάτων που δεν είχαν το ίδιο γνωστικό αντικείμενο», λέει στο VICE η Ειρήνη Τουραλιά, 22 ετών.

Ο πατέρας της Ειρήνης εργάζεται σε εκκοκκιστήριο, παρόλα αυτά το Τμήμα δεν ήταν η πρώτη της επιλογή. «Όταν ξεκίνησα και είδα το εύρος των σπουδών, ανοίχτηκε μπροστά μου ένας σύγχρονος κόσμος και είπα, εδώ θα μείνω», θυμάται. Η ίδια εξηγεί ότι το βασικό πρόβλημα ήταν η συγχώνευση «σε μία νύχτα» των δύο παλιών τμημάτων του ΤΕΙ Πειραιά, χωρίς πρόβλεψη και σχεδιασμό. «Συγχωνεύεστε και αναβαθμίζεστε ή κλείνετε», ήταν περίπου η γραμμή της τότε κυβερνητικής πολιτικής.

Ήδη από το 2014, φοιτητές των δύο πρώην τμημάτων του ΤΕΙ Πειραιά δεν ορκίζονταν όταν τελείωναν τις σπουδές τους. Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι δεν συμπληρωνόταν ο απαιτούμενος αριθμός ατόμων για την ορκωμοσία. Στην πράξη, αυτό έδειχνε προς τα έξω δύο τμήματα-«φαντάσματα» που δεν βγάζουν αποφοίτους. Σημειωτέον ότι κανένας φοιτητής δεν έχει ορκιστεί, ακόμη και μετά την ενοποίηση των Τμημάτων το 2018, διότι δεν υπάρχει η πιστοποίηση του προγράμματος πενταετούς φοίτησης από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου. Στη μη πιστοποίηση του προγράμματος, που λειτούργησε από το 2019, βασίζεται η τελευταία αλλαγή προγράμματος του περασμένου Μαρτίου, που έκανε όμως τα πράγματα χειρότερα.

Η μεγάλη σύγχυση, ειδικά μετά το 2018, απογοήτευσε πολλούς φοιτητές που τα παράτησαν – σε κάποιους έμενε μόνο η πτυχιακή εργασία και βρέθηκαν να χρωστούν νέα μαθήματα που πρόεκυψαν από την αλλαγή προγράμματος. «Πολλοί από εμάς είχαν φθάσει τέταρτο έτος, έχοντας ολοκληρώσει τα περισσότερα μαθήματα της Κλωστοϋφαντουργίας. Ξαφνικά, συμφοιτητές μου βρέθηκαν με επιπλέον μαθήματα σχετικά με το αντικείμενο του Αυτοματισμού, κάτι που ανέτρεπε τα πάντα», λέει η Αθηνά Κετσιτζή, 23 ετών, με καταγωγή από το Σουφλί του Έβρου. «Αντίστοιχα, ένας αυτοματιστής δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τη Χημεία στο επίπεδο που τη διδασκόμασταν οι κλωστοϋφαντουργοί».

Η ίδια άκουγε από μικρή για την παραγωγή μεταξιού και τις προοπτικές της συγκεκριμένης αγοράς. Δεν φανταζόταν, όπως λένε όλοι οι συμφοιτητές της, το επίπεδο σπουδών στο Τμήμα των Μηχανικών Κλωστοϋφαντουργίας και τις δυνατότητες που ανοίγονταν μπροστά της. Στο μεταξύ, όμως, είχαν μειωθεί τα εργαστήρια, που είναι η βάση της συγκεκριμένης επιστήμης. Αυτό σημαίνει ότι τα μαθήματα για το πώς φτιάχνεται μία ίνα ή πώς βάφεται, πώς παράγονται τα συνθετικά υφάσματα, ο εξευγενισμός και η επεξεργασία, έγιναν ξαφνικά πολύ γενικά μαθήματα, «γιατί πλέον δεν είστε όλοι κλωστοϋφαντουργοί», όπως έλεγε το Πανεπιστήμιο.

Το νέο Τμήμα Μηχανικών Βιομηχανικής Σχεδίασης και Παραγωγής, που προέκυψε το 2018, είχε αρχικά τρεις κατευθύνσεις προχωρημένου εξαμήνου: Τεχνολογίες Κλωστοϋφαντουργίας και Ένδυσης, Τεχνολογίες Αυτοματισμού και Τεχνολογίες Περιβάλλοντος. Το 2019, μετά την εισαγωγή του πενταετούς προγράμματος, οι κατευθύνσεις μειώνονται σε δύο, η οργάνωση των σπουδών αλλάζει εντελώς για δεύτερη φορά και τα χρονοδιαγράμματα των φοιτητών ανατρέπονται πάλι. Η αιφνιδιαστική αλλαγή προγράμματος τον περασμένο μήνα «σκοτώνει» την κλωστοϋφαντουργία, καθώς στην πράξη αφαιρούνται 29 μαθήματα, απαραίτητα για την κατεύθυνση, στο σύνολο 93 μαθημάτων.

«Υπάρχει κάτι ακόμη», λέει ο Ανδρέας Λογαρίδης. «Ένας σημερινός 18χρονος, όταν βλέπει στο μηχανογραφικό δελτίο τη λέξη “κλωστοϋφαντουργία”, σκέφτεται τη γιαγιά του ή το λαογραφικό μουσείο. Όταν μπήκαμε στη σχολή, ακόμη και όσοι από εμάς είχαμε μια εξοικείωση με το επάγγελμα, σχεδόν τρομάξαμε από το πόσο μεγάλη και κυρίως σύγχρονη είναι αυτή η επιστήμη». Και οι τρεις φοιτητές μιλούν με πάθος για τον τρόπο που μεγάλα ξένα πανεπιστήμια επενδύουν στη μηχανική κλωστοϋφαντουργίας.

Έπειτα είναι η πραγματική οικονομία. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και του ΙΟΒΕ, οι κλάδοι της κλωστοϋφαντουργίας και των άμεσα σχετιζόμενων με αυτή, όπως το ένδυμα και το δέρμα, αντιπροσωπεύουν στην Ελλάδα το 11% των επιχειρήσεων και απασχολούν το 9% του εργατικού δυναμικού. «Οι εφαρμογές της κλωστοϋφαντουργίας είναι απεριόριστες», λένε οι φοιτητές του ΠΑΔΑ.

«Οι εταιρείες του κλάδου στην Ελλάδα παράγουν σήμερα εξειδικευμένα προϊόντα. Οι παραγωγές των εργοστασίων έχουν μεν μικρύνει, όμως ταυτόχρονα έχουν εξειδικευτεί. Δεν ανταγωνίζονται τη μαζική παραγωγή της Κίνας, αλλά συνεργάζονται με εταιρείες στην Ευρώπη», εξηγεί ο Ανδρέας. «Το λάθος των βιομήχανων τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν ότι προτιμούσαν να πωλούν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα και πρώτες ύλες σε εξευτελιστικές τιμές, για παράδειγμα στην Τουρκία, όπου επεξεργάζονταν και στη συνέχεια επανεισάγονταν στη χώρα μας», σημειώνει η Ειρήνη.

Πού μπορεί να εργαστεί σήμερα ένας 23χρονος μηχανικός κλωστοϋφαντουργίας στην Ελλάδα; Αρχικά, στον έλεγχο ποιότητας - όχι απαραίτητα μόνο στα ρούχα, αλλά για παράδειγμα στα υλικά του σαλονιού των αυτοκινήτων ή τα ελαστικά, στις ιδιότητες ινών, νημάτων, υφασμάτων και χρωμάτων για διάφορες χρήσεις, στην τήρηση της νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης, εργάζεται ως υπεύθυνος στη βιομηχανική και βιοτεχνική παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλικών, τα οποία χρησιμοποιούνται σε πολύ μεγάλη ποικιλία προϊόντων.

Οι μάσκες της πανδημίας, οι στολές των σωμάτων ασφαλείας, τα αλεξίσφαιρα γιλέκα και η επένδυση του κράνους μοτοσικλέτας, τα προϊόντα κλωστικής κάνναβης, είναι όλα εφαρμογές της μηχανικής της κλωστοϋφαντουργίας. «Πέρα από όλα αυτά, στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές εισαγωγικές εταιρείες έτοιμου ενδύματος, που επίσης χρειάζονται ελέγχους ποιότητας των προϊόντων, διαμόρφωση προδιαγραφών, προγραμματισμό των παραγγελιών, εξειδικευμένα στελέχη προώθησης προϊόντων και υποστήριξης πωλήσεων», λένε οι φοιτητές.

Στις 8 Μαρτίου, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Πτυχιούχων Μηχανικών Κλωστοϋφαντουργών έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στο Υπουργείο Παιδείας, ζητώντας το σκεπτικό της απόφασης για την αλλαγή του προγράμματος σπουδών κι επίσης την αναστολή της. Η απάντηση, η οποία βρίσκεται στη διάθεση του VICE, ήρθε τρεις εβδομάδες αργότερα από τη Γενική Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου και όπως προκύπτει, δεν δίνεται ξεκάθαρη απάντηση.

Πετά το μπαλάκι πίσω στη διοίκηση του ΠΑΔΑ, που είναι υπεύθυνη για το πρόγραμμα σπουδών και σημειώνει ότι δεν έχει αποσταλεί κάποιο αίτημα για κατάργηση της κατεύθυνσης της Κλωστοϋφαντουργίας. Αντίθετα, αναφέρεται ότι το Πανεπιστήμιο έχει στείλει αίτημα για την υπαγωγή του Τμήματος στις διατάξεις του Νόμου που αφορούν «την απονομή ενιαίου και αδιάσπαστου τίτλου σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου/integrated master», το οποίο εκκρεμεί.

Το υπουργείο σε επικοινωνία με το VICE παρέπεμψε στο Πανεπιστήμιο. Ο Μιχάλης Παπουτσιδάκης, αναπληρωτής πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Βιομηχανικής Σχεδίασης και Παραγωγής, είπε στο VICE ότι η αλλαγή του προγράμματος σπουδών έγινε στην κατεύθυνση της αλλαγής της φυσιογνωμίας του Τμήματος και του αιτήματος για την πιστοποίηση του πενταετούς κύκλου σπουδών στα πρότυπα των Πολυτεχνικών Σχολών.

«Η αλλαγή του προγράμματος σπουδών έγινε στο πλαίσιο της κατάθεση του σχετικού φακέλου, ώστε να έχει το Τμήμα μια περισσότερο ομοιογενή και διακριτή ταυτότητα», είπε ο κ. Παπουτσιδάκης. Ο ίδιος αναγνώρισε ότι αυτό προκάλεσε διαμαρτυρίες, οι οποίες, όπως λέει, ελήφθησαν υπόψη από την πρυτανεία του ιδρύματος και έτσι ανατέθηκε, πριν από το Πάσχα, σε ομάδα καθηγητών να φτιάξουν ένα νέο πρόγραμμα σπουδών ειδικά για τους κλωστοϋφαντουργούς.

Ο σκοπός είναι να υποβληθεί από το Πανεπιστήμιο αίτημα προς το Υπουργείο για την ίδρυση νέου ανεξάρτητου Τμήματος. Ο ίδιος δεν ήταν σε θέση, πάντως, να δώσει κάποιο χρονοδιάγραμμα εντός του οποίου θα είναι έτοιμη η πρόταση. Κανείς δεν γνωρίζει πώς θα γίνει αυτό, ποια μαθήματα θα ενταχθούν στο πρόγραμμά του ή αν τελικά θα προκύψει απλώς μόνο ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Οι φοιτητές είναι απογοητευμένοι και καχύποπτοι, λαμβάνοντας υπόψη την αδράνεια τεσσάρων ετών. «Βρισκόμαστε ξανά στο σημείο μηδέν», λένε.

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Ο «Γρίφος» του Ισπανικού Skunk στην Ηγουμενίτσα

Η Marseaux θα Ήθελε να Δει Περισσότερους Συνομήλικούς της να Ψηφίζουν

Την Τελευταία Φορά που Μπλόκαρε η Διώρυγα του Σουέζ, Σχηματίστηκε μια Ουτοπική Κοινότητα στη Θάλασσα

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.