H Επώδυνη Μάχη για το Δικαίωμα σε Έναν Ανώδυνο Θάνατο

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Ο 54χρονος Omid κάθεται στο κρεβάτι του κάθε μέρα σε ένα ίδρυμα περίθαλψης στα περίχωρα του Λονδίνου και σκέφτεται πώς να πεθάνει. Πάσχει από Ατροφία Πολλαπλών Συστημάτων (MSA), μια σπάνια διαταραχή του νευρικού συστήματος. Ο εγκέφαλός του επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά ο Omid εξακολουθεί να έχει την αίσθηση ότι θυμάται τα πάντα. Είναι κλινήρης και δυσκολεύεται πολύ να ελέγξει την αναπνοή του και την κύστη του. «Νιώθω χάλια», λέει. «Η κατάσταση χειροτερεύει συνεχώς».

Ο Omid (ο οποίος ήθελε να μην αποκαλύψει το επίθετό του) θα αυτοκτονούσε αν μπορούσε, όμως αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να κάνει. Έχει προσπαθήσει. Όταν έμενε με τη μητέρα του και τον μικρότερο αδερφό του το 2016, νιώθοντας εξαντλημένος από τον πόνο και την ταλαιπωρία (οι πάσχοντες από MSA κάνουν πολλά χρόνια για να πεθάνουν), πήρε υπερβολική δόση χαπιών. Η μητέρα του τον βρήκε. Του έκαναν εισαγωγή στο νοσοκομείο, όπου έκανε εμετό τα χάπια.

Έκτοτε, ο Omid νοσηλεύεται σε άσυλο ανιάτων και δίνει μάχη για το δικαίωμά του στον θάνατο. Ο σκοπός του είναι να υπάρξει μια αλλαγή, έτσι ώστε ο ίδιος και όσοι βρίσκονται σε παρόμοια θέση, να έχουν δικαίωμα στον υποβοηθούμενο θάνατο. Μέχρι στιγμής, έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 38.500 ευρώ, στην ιστοσελίδα για crodfunding γύρω από νομικά ζητήματα, CrowdJustice. «Έχω δημιουργήσει αυτήν την σελίδα», γράφει, «επειδή ήθελα βοήθεια, ώστε να μπορέσω να πεθάνω αξιοπρεπώς. Γι’ αυτό απαιτείται μια αλλαγή στον νόμο». Έτσι, ο Omid –όπως ο Paul Lamb, ο Tony Nicklinson και πολλοί άλλοι υπέρμαχοι του δικαιώματος στον θάνατο που έχουν βρεθεί στη θέση του στο παρελθόν– ασκεί προσφυγή, ώστε να αλλάξει ο βρετανικός νόμος.

Όταν φτάνω στο άσυλο ανιάτων το απόγευμα μιας Τρίτης, εκείνος παρακολουθεί μια αμερικανική εκπομπή στο YouTube. Καθισμένος στο κρεβάτι του, έχει το laptop μπροστά του και ακούει με ακουστικά. Στη γωνία του δωματίου είναι ανοιχτή μία τηλεόραση, με τον ήχο χαμηλωμένο. «Είναι το μόνο πράγμα που μπορώ να κάνω πλέον», μου λέει ο Omid. «Δεν μπορώ να διαβάσω πλέον, οπότε έχω μόνο τον υπολογιστή μου και την τηλεόραση».

Φορώντας γυαλιά και ένα πουλόβερ, με γένια στο πρόσωπο και γκρίζα μαλλιά, ο Omid μοιάζει με στοργικό μπαμπά. Τρώει ένα γεύμα την ημέρα στο άσυλο και η μητέρα του τού φέρνει τακτικά κάποια γλυκά που του αρέσουν. Κάτω από τις κουβέρτες, τα πόδια του έχουν ατροφήσει. Έχει μια γραφίδα που βγαίνει από το κινητό του, για να γράφει email και μηνύματα.

Ο Omid είναι Βρετανός πολίτης, όμως γεννήθηκε στο Ιράν. Ήρθε στην Αγγλία με τη μητέρα του και τον πατριό του, όταν ήταν 12 ετών. Το αρχικό σχέδιο ήταν να μάθουν αγγλικά και να γυρίσουν στην πατρίδα τους, όμως η ιρανική επανάσταση ανάγκασε την οικογένεια να μείνει στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Αν είχα επιστρέψει, ξέρω ότι θα είχα σκοτωθεί ήδη, αφού θα ήμουν αναγκασμένος να πάω στον πόλεμο», εξηγεί. «Αυτό συνέβη σε μερικούς φίλους μου – υποχρεώθηκαν να πάνε Στρατό και πέθαναν στον πόλεμο με το Ιράκ».

Στα 17 του, ξεκίνησε να εργάζεται και τελικά έγινε ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας. «Όταν ήμουν πιο μικρός, το μόνο που σκεφτόμουν ήταν πώς να βγάλω χρήματα», λέει γελώντας, ωστόσο βρήκε λίγο χρόνο, για να γνωρίσει τη γυναίκα του στην ηλικία των 27. Έκαναν τρία παιδιά μαζί. Όταν δεν δούλευε σκληρά και δεν ήταν με την οικογένειά του, ο Omid έπαιζε τένις τις καθημερινές, στις έξι το πρωί.

Η γυναίκα του ήταν εκείνη που πρόσεξε τα πρώτα σημάδια της ασθένειας του Omid. Η επιχείρησή του δέχθηκε μεγάλο πλήγμα από την οικονομική κρίση του 2008 –«Έχασα τα πάντα,» λέει– και καθώς προσπαθούσε να ανακάμψει, ξεκίνησε να συμπεριφέρεται διαφορετικά. Ούρλιαζε στον ύπνο του και χτυπούσε το μαξιλάρι του – κάτι που, όπως μου λέει ο Omid, είδε σοκαρισμένος και ο μεγάλος του γιος. Η ομιλία του ξεκίνησε να αλλάζει και παρόλο που οι γιατροί αρχικά θεώρησαν ότι όλα αυτά ήταν συμπτώματα του άγχους, το 2014 διαγνώστηκε με MSA.

Ο Omid δεν κατάφερε να μείνει κοντά με την οικογένειά του, μετά τη διάγνωσή του. Τον Μάρτιο του 2015, χώρισε με τη γυναίκα του, μην μπορώντας να αντέξει στη σκέψη ότι η γυναίκα και τα παιδιά του θα τον έβλεπαν σε αυτήν την κατάσταση. Ντρέπεται για την ασθένειά του και παρόλο που είναι ανοιχτός και φιλικός μαζί μου, ζητά συνεχώς συγγνώμη για την ομιλία του. Η γυναίκα του εξακολουθεί να τον επισκέπτεται πού και πού και μιλάει με τον Omid για ώρες, όμως εκείνος δεν θέλει να τον δουν τα παιδιά του σε αυτήν την κατάσταση, γι’ αυτό και της ζητάει να μην τα φέρνει μαζί της.

«Σου λείπουν;», τον ρωτάω.

«Ναι, ναι», μου λέει με έναν βαθύ αναστεναγμό, «Μου λείπουν πολύ. Έχασα τα πάντα. Τα πάντα. Άφησα τη γυναίκα μου. Άφησα την οικογένειά μου. Άφησα τον ανδρισμό μου. Άφησα την επιχείρησή μου. Άφησα τα πάντα. Δεν μπορώ να φροντίσω την οικογένειά μου. Αυτό δεν το αντέχω. Πρέπει να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις μου και δεν μπορώ».

VICE Video: Τροφή, ο Χειρότερος Εχθρός μου

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η δικηγόρος του Omid, Saimo Chahal, έχει γίνει η δικηγόρος της Βρετανίας στην οποία στρέφονται οι άνθρωποι που διεκδικούν το δικαίωμά τους στον θάνατο. Εκπροσώπησε την Debbie Purdy, η οποία έπασχε από σκλήρυνση κατά πλάκας και που το 2009 κέρδισε μια σημαντική νίκη στην εκδίκαση υπόθεσης που θα διευκρίνιζε κατά πόσο ο άνδρας της θα διωκόταν, αν τη βοηθούσε να τερματίσει τη ζωή της.

Η Chahal στη συνέχεια εκπροσώπησε τον Tony Nicklinson, ο οποίος ήταν παράλυτος και ήθελε να αυτοκτονήσει, όμως χρειαζόταν βοήθεια για να το κάνει. Ο Nicklinson έχασε και συντετριμμένος από την απόφαση, κατέληξε να αρνείται να φάει και να πιει, μέχρι που τελικά πέθανε. Μετά τον Nicklinson, ο Paul Lamb μπήκε στον αγώνα για την αλλαγή του νόμου στη Βρετανία, ώστε να επιτραπεί ο υποβοηθούμενος θάνατος σε ορισμένες περιπτώσεις. Τώρα έχουμε τον Omid.

Το ζήτημα αυτό μπορεί να κάνει πολλούς να νιώθουν άβολα. Η οριστικότητα του θανάτου και η ιδέα ότι κάποιος μπορεί να πεθάνει χωρίς να το θέλει, έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από τα βάσανα που περνάνε αυτοί που είναι ακόμη ζωντανοί και θέλουν να πεθάνουν. Όπως επισημαίνει η Chahal, «Το επιχείρημα είναι πάντα το εξής: Αν αλλάξει ο νόμος, οι αδύναμοι και οι ευάλωτοι θα υποφέρουν».

Ο φόβος είναι ότι τα μέλη της οικογένειας ή ένα σύστημα περίθαλψης που ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί, μπορεί να πιέσει ανθρώπους που δεν θέλουν να πεθάνουν, να τερματίσουν τη ζωή τους. «Προκειμένου να ανατρέψουμε αυτό το επιχείρημα», μου λέει η Chahal, «θέλουμε να παρουσιάσουμε στοιχεία από ειδικούς, τα οποία αποδεικνύουν ότι στα κράτη όπου έχει αλλαχθεί ο νόμος, δεν έχε συμβεί αυτό». Εξάλλου, συμπληρώνει, μια αλλαγή στον νόμο θα συνοδευόταν από δικλείδες ασφαλείας που θα εμπόδιζαν την πραγμάτωση των όσων διατείνονται αυτοί που είναι ενάντια στον υποβοηθούμενο θάνατο.

Τα δικαστήρια αυτήν τη στιγμή παίρνουν αποφάσεις, ώστε να καθορίσουν το κατά πόσο θα επιτραπεί στους εμπειρογνώμονες μάρτυρες που έχουν καλέσει οι δικηγόροι του Omid να παρέχουν στοιχεία αυτοπροσώπως. Η όλη διαδικασία είναι πιθανό να διαρκέσει μέχρι το καλοκαίρι.

«Ακόμη και αν αλλάξει ο νόμος, δεν θα μπορέσω να τον εκμεταλλευτώ, επειδή θα είναι πολύ αργά για εμένα», μου λέει ο Omid. «Η μόνη μου ελπίδα είναι ότι τελικά θα αλλάξει ο νόμος και ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να μιλάνε για τα ανθρώπινα δικαιώματα». Στην ιστοσελίδα του CrowdJustice, ο Omid έγραψε πρόσφατα στους υποστηρικτές του, για να τους πει ότι σχεδιάζει να πάει στην Ελβετία, για να αυτοκτονήσει:

«Είναι βασανιστήριο για εμένα και δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το νόημα όλου αυτού του πόνου. Το αστείο είναι ότι αυτοί που είναι εναντίον μου λένε ότι το κάνουν στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Των δικαιωμάτων ποιανού; Όχι των δικών μου, όπως φαίνεται».

Πίσω στο άσυλο ανιάτων, ρωτάω τον Omid αν φοβάται να πεθάνει και μου λέει όχι. Λέει ότι θα ανακουφιστεί. Δεν περιγράφει τον εαυτό του ως θρησκευόμενο άνθρωπο, ωστόσο πιστεύει στον Θεό. «Τι θα γίνει μετά;», τον ρωτάω. «Πιστεύω στη μετά θάνατον ζωή», λέει. «Είναι στο χέρι του Θεού. Το πιο σημαντικό από όλα είναι να μπει ένα τέλος στον πόνο και τη μοναξιά μου, αυτό είναι το βασικότερο. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από αυτό που περνάω».

Περισσότερα από το VICE

Συνέντευξη με τον Πρωταγωνιστή της Τρίτης Ληστείας Τράπεζας που Έγινε Ποτέ στην Αθήνα

Η πιο Όμορφη Εκπομπή της Ελληνικής Τηλεόρασης Μοιάζει με Ραδιόφωνο

Κρατούμενοι Προετοιμάζουν τον Martin Shkreli για την Αντιμετώπιση που θα Έχει στη Φυλακή