ΑBBA: Tο πιο Αδιανόητο Comeback στη Mουσική

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Τον 20ό αιώνα ζήσαμε τόσες αναβιώσεις που έχουμε βαρεθεί, αλλά η προοπτική για επανένωση των ABBA πάντα φαινόταν αδιανόητη. Ενώ περιοδείες που θα απέδιδαν επταψήφια ποσά έχουν οδηγήσει σε απίστευτες συμφιλιώσεις, όπως των Guns N’ Roses και των Fleetwood Mac και κατάφεραν να παρακάμψουν τον θάνατο του Freddie Mercury για ατελείωτες συναυλίες των Queen, οι δυνάμεις που κρατούσαν μακριά τους Benny, Björn, Agnetha and Anni-Frid πάντα έμοιαζαν πιο ισχυρές από τα χρήματα (και τους πρόσφεραν αρκετά - έχει γραφτεί ότι αρνήθηκαν μια προσφορά ενός δισεκατομμυρίου το 2000). Όταν προέκυπτε η ερώτηση, η απάντηση παρέμενε η ίδια. «Δεν πρόκειται να συμβεί», είπε ο Benny το ’09. «Αισθάνομαι πολύ έντονα ότι θα ήθελα να μας θυμούνται όπως ήμασταν», συμφώνησε ο Björn.

Όμως γίνονται και θαύματα και τα τελευταία χρόνια ο πάγος έμοιαζε να λιώνει. Τα μέλη του συγκροτήματος έχουν φωτογραφηθεί όλοι σε διάφορες εκδηλώσεις και μάλιστα έπαιξαν ένα κομμάτι ως κουαρτέτο το2016, χωρίς να το έχουν σχεδιάσει. Η πρόσφατη είδηση ότι ηχογραφούν καινούργια μουσική για πρώτη φορά μετά το 1982, ακούγεται σημαντική. Η προοπτική μιας κανονικής επανένωσης ξαφνικά μοιάζει αληθινή, αν όχι πιθανή. Προκύπτει, λοιπόν, το προφανές ερώτημα: πώς θα είναι τα καινούργια τραγούδια των ABBA; Οι προσδοκίες διαφέρουν ανάλογα τη γενιά και την κοινωνική τάξη. Για κάποιος κάποιας ηλικίας που ελπίζει για κάτι σαν το «Knowing Me, Knowing You», υπάρχει ένας ψιλοαισιόδοξος millennial που περιμένει κάτι σε στιλ «Voulez-Vous». Για κάθε μαμά που αγαπάει τα μιούζικαλ και περιμένει το «Thank You For the Music…Again!» με τον Pierce Brosnan, υπάρχει ένας θλιμμένος τύπος που ακούει balearic beat και ελπίζει για κάτι πιο σκοτεινό, κάτι πιο παράξενο. Είναι μια σύγκρουση που δείχνει την πορεία των ABBA και την πολυπλοκότητα της ενδεχόμενης επιστροφής τους. Στην πιο αγνή μορφή του, είναι νικητές της Eurovision. Με το «Waterloo», το σημαντικότερο single τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, έφεραν μια ελαφρότητα σε μια περίοδο εθνικού σκότους – κυριολεκτικά ο διαγωνισμός έγινε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας των τριών ημερών στο Ηνωμένο Βασίλειο, την οποία επέβαλε η κυβέρνηση των Συντηρητικών ως μέσο περιορισμού του ηλεκτρισμού κατά την απεργία των μεταλλωρύχων. Οι στίχοι τους (μια αλληγορία που σύγκρινε με κάποιο τρόπο το να κάνεις σεξ με τον πρώην σου με τους Ναπολεόντειους πολέμους) συνόδευαν μια μουσική ανάλαφρη και χαρωπή σαν τα ρούχα τους.

Η εικόνα που έχουν πολλοί για τους ABBA προέρχεται από εκείνην την περίοδο. Ακόμη και στο αποκορύφωμα της δημοτικότητάς τους, οι πιο σοβαροί μουσικόφιλοι τους απέρριπταν, στο πλαίσιο του διχασμού disco vs rock που μάστιζε τις κατηγοριοποιήσεις της pop μουσικής της δεκαετία του ’70. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι κριτικοί έκαναν πάντα λάθος. Οι ABBA δεν θα έπρεπε να θεωρούνται ποτέ σημαντικό disco συγκρότημα –έκαναν στην καλύτερη περίπτωση pop μουσική με ψήγματα disco- και μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο μισό της καριέρας της έβγαλαν ένα σωρό ασήμαντες χαζομάρες. Παρόλο που υποστηρίζω τους ABBA, όταν έχω πιει μια δυο μπίρες, ακόμη και εγώ δυσκολεύομαι να υπερασπιστώ το «King Kong Song» του 1974. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι οι ABBA της Eurovision ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Στο αποκορύφωμα της καριέρας τους, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, έβγαζαν συνεχώς δίσκους σκοτεινής, βροντερής pop μουσικής. Ναι, ήταν χαμογελαστοί και εύθυμοι, αλλά ταυτόχρονα και πένθιμοι, μερικές φορές παραδόξως ψυχροί, αγχωτικοί. Το «Dancing Queen» ορθώς θεωρείται κορυφή εκείνης της εποχής, αλλά τα πάντα, από το «Super Trouper» ως το «Angel Eyes», δείχνουν την έκταση της διπλής ταυτότητας τους. Το τελευταίο τους άλμπουμ, The Visitors, είναι μια πυκνή ενσάρκωση της μουσικής με την οποία έκαναν επιτυχία. Γεμάτο με άγχος μέσης ηλικίας και μετάνοιας και με διόλου διακριτικά σχόλια για τον Ψυχρό Πόλεμο, μάλλον είναι ό,τι καλύτερο έχουν ηχογραφήσει. Όταν διαλύθηκαν το 1982 -έχοντας χαίτες και ταράζοντας τον Noel Edmonds-, οι ABBA είχαν γίνει κάτι τελείως διαφορετικό. Η διάλυσή τους, άρρηκτα συνδεμένη με τη συζυγική διάλυση, ήταν μια αθόρυβη οικογενειακή τραγωδία από αυτές που τόσο πολύ είχαν τραγουδήσει. Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι Benny και Björn έγραφαν blockbuster μιούζικαλ, οι Agnetha και Anni-Frid εξαφανίστηκαν τελείως και οι ABBA πέρασαν οριστικά στη μνήμη και στη φαντασία.

Ωστόσο, εν τη απουσία τους έγιναν έναν πολυδιάστατο συγκρότημα. Η mainstream αναγέννηση ήρθε το 1992, όταν κυκλοφόρησε το ABBA Gold, μια περιεκτική συλλογή με τις μεγαλύτερες επιτυχίες τους. Από πολλούς θεωρείται ένα σπάνιο, αν όχι μοναδικό παράδειγμα μιας συλλογής με τις μεγαλύτερες επιτυχίες ενός καλλιτέχνη που είναι καλύτερη από οποιοδήποτε άλμπουμ του και ξεκίνησε μια εντυπωσιακή εκ νέου επένδυση στο συγκρότημα. Το Mamma Mia! ανέβηκε στο Γουέστ Έντ το 1999 και το 2008 ακολούθησε η ταινία με τη Meryl Streep (η πιο πετυχημένη ταινία στο βρετανικό box office εκείνη τη χρονιά). Το άστρο τους διέγραψε μια εντυπωσιακή πορεία: όσο απομακρύνονταν, τόσο πιο σπουδαίοι γίνονταν.

Αλλά με το πέρασμα του χρόνου τους εκτίμησαν ξανά. Εκθέσεις, όπως η πρόσφατη στο Σάουθμπανκ με αφήγηση του Jarvis Cocker, ατελείωτα ντοκιμαντέρ στο BBC4 και αμέτρητα βιβλία τους έχουν καταστήσει ξανά βασανισμένες ιδιοφυίες, δίνοντάς τους έναν σεβασμό που δεν είχαν, όταν ήταν στο αποκορύφωμα της δόξας τους. Έχουν ιστορικούς δεσμούς με τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα σε όλον τον κόσμο, που στηρίζει τη μουσική τους πολύ προτού γραφτούν σοβαρές ρεβιζιονιστικές ιστορίες για το συγκρότημα (το 2006 οι ABBA βρέθηκα μαζί μετά από μια δεκαετία, για να δηλώσουν τη στήριξή τους για τα δικαιώματα των γκέι στην Πολωνία). Οι ABBA είναι κάτι άλλο στη Σουηδία, τη χώρα καταγωγής τους, απ’ ό,τι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τεράστιοι στην Αυστραλία, όπως και στην Ιαπωνία. Για τους περισσότερους κάτω των 30 είναι απλώς μια διασκεδαστική μπάντα για πάρτι, που την εκτιμούν ειλικρινά, αλλά συνήθως τα τραγούδια τους τα τραγουδάνε σε καραόκε. Οι ABBA είναι ένα λαμπερό έργο τέχνης που ήρθε στο φως, υπό την εξής έννοια: ξέρουμε από πού προήλθαν και πότε ήταν δημοφιλείς, αλλά κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει για τη χρησιμότητά τους. Η προσωπική μου σχέση με τους ABBA είναι εξίσου μπερδεμένη. Από τη μια συμφωνώ απόλυτα ότι είναι παρεξηγημένοι και ότι θα έπρεπε να έχουν τον σεβασμό που δίνεται πιο εύκολα σε πομπώδεις rock μπάντες. Αλλά δεν μπορώ να αρνηθώ και την άλλη πλευρά τους: τη χαζούλικη, την κιτς. Την πλευρά της Eurovision, του Alan Partridge, της στολής γάτας. Αγαπώ και αυτή την πλευρά, είναι αδιαίρετες.

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Όταν ακούμε ABBA, δεν ακούμε απλώς το πέρασμα του χρόνου για το οποίο τραγουδούσαν, αλλά το πέρασμα του χρόνου στις δικές μας ζωές, τον χρόνο που πέρασε απ’ όταν ακούσαμε τα τραγούδια τους για πρώτη φορά. Ακόμη και τα πιο κραυγαλέα, με γυρίζουν σε εκκλησίες, δεξιώσεις γάμων, βόλτες με το αυτοκίνητο και βαρετές Κυριακές που άκουγα ραδιόφωνο και καθάριζα λαχανικά. Τα τραγούδια τους μιλούσαν για αποτυχημένους γάμους και μοναχικά ταξίδια με τρένο, όμως κουβαλάνε και την απόχρωση των δικών μας αναμνήσεων από τις φορές που πληγωθήκαμε. Υπάρχει μια φτηνή γοητεία. Για μένα, έχουν αποκτήσει ένα καινούργιο νόημα τα τελευταία χρόνια. Καθώς γνώρισα τα ασήμαντα μελοδράματα της ενήλικης ζωής, η παράδοξα τραγική σπαραξικάρδια pop ήταν μια συνεχής συντροφιά. Υπάρχουν τόσα τραγούδια των ABBA που δεν ήξερα, όταν ήμουν μικρός και τώρα τα θεωρώ από τα αγαπημένα μου. Το «Under Attack», ένα τραγούδι από το τελευταίο τους άλμπουμ, έχει ένα από τα πιο σπουδαία ρεφρέν όλων των εποχών, το «Eagle», ένα κομμάτι για πάρτι που θα ταίριαζε σε ένα σετ του Daniele Baldelli, το «If It Wasn’t For the Nights», ένας χαρούμενος ύμνος για βραδιές ποτού. Για μένα, αν δεν έχεις βρεθεί σε ένα νυχτερινό λεωφορείο, με το «The Winner Takes it All» να τρυπάει τη μεθυσμένη καρδιά σου, τότε δεν ξέρεις τι θα πει πραγματική μοναξιά.

Γι’ αυτό η προοπτική της επιστροφής τους με ανησυχεί σε κάποιο επίπεδο. Το ότι δεν μπορούσε να τους αγγίξει κανείς, τυλιγμένοι καθώς ήταν στην αίγλη του παρελθόντος, έχει επιτρέψει να γίνουν πολλές αναγνώσεις για τους ΑΒΒΑ χωρίς παρέμβαση. Είναι δύσκολο να δεις πώς αυτή η επιστροφή δεν θα απογοητεύσει τουλάχιστον κάποιες μαμάδες, κάποιες drag queens, κάποιους που πίνουν στο σπίτι, πρoτού βγουν έξω και οπαδούς του Phil Spector που απαρτίζουν το κοινό τους. Υπάρχει περίπτωση να απογοητευτούν όλοι.

Φοβάμαι ότι η εκδοχή των ABBA που θα επιστρέψει θα είναι πιθανόν η εκδοχή του «Thank You For the Music». H αδιάφορη συναισθηματική μιούζικαλ προσέγγισή τους, που τους αντιπροσωπεύει στο mainstream. Επίσης, φοβάμαι τα επακόλουθα, όπως οι συνεργασίες με τον Gary Barlow και το βράδυ που θα περάσω αναπόφευκτα στο Χάιντ Παρκ, κρατώντας μια πανάκριβη μπίρα, μακριά από τη δράση. Οι επανενώσεις είναι ένα άτσαλο χτύπημα στην ανάμνηση, όσο πολύτιμη και ανέγγιχτη και αν είναι. Παρόλα αυτά, αν ένα συγκρότημα μπορεί να το κάνει –δίνοντας κάτι ταυτόχρονα εύκολο και βαρύ– είναι οι ABBA. Διακρίνεται μια ελπίδα σε μια πρόσφατη συνέντευξη στο BBC από την εκπρόσωπο της μπάντας, Görel Hanser, που περιγράφει την πρόσφατη ηχογράφησή τους ως αβίαστη, τρυφερή και συγκινητική. «Ήταν υπέροχο», είπε, «σαν να μην πέρασε μια μέρα».

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter

μας.

Περισσότερα από το VICE

Κωνσταντή, τι θα Έκανες αν Είχες Πατέρα ΜΑΤατζή;

Νεοναζί και Καλόγριες στη «Μεγαλύτερη Νεοναζιστική Πορεία» της Ευρώπης

Προσπάθησα να Μην Κάνω Καθόλου Σκουπίδια για μία Εβδομάδα στην Αθήνα