Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Καραγκιοζοπαίκτη

Η πρωτότυπη όπερα σκιών είναι βασισμένη στην όπερα του διάσημου Ιταλού συνθέτη Claudio Monteverdi, Η Επιστροφή του Οδυσσέα στην Πατρίδα, και έχει ως σκοπό να εξερευνήσει τα κοινά χαρακτηριστικά του ελληνικού θεάτρου σκιών και του ιταλικού θεάτρου μαριονέτας. Τις φιγούρες συνοδεύουν μουσικά καλλιτέχνες διακεκριμένοι στον χώρο της μπαρόκ μουσικής, που συνδυάζουν τη γνώση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής με τη μουσική του ελληνικού θεάτρου σκιών. Η θεόρβη -το μπαρόκ βιολοντσέλο- και το μπαρόκ μαντολίνο συναντιούνται με τους ήχους του μπουζουκιού και της λαϊκής κιθάρας.

Η παραπάνω ποικιλία ουσιαστικά έρχεται να αγκαλιάσει μια πρωτότυπη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περιπέτεια του Καραγκιόζη, ο οποίος αρνούμενος να υπηρετήσει τον Σουλτάνο στον Κρητικό Πόλεμο του 1645, το σκάει αμέσως μετά την αποβίβαση των οθωμανικών στρατευμάτων στη μεγαλόνησο. Καθώς προσπαθεί να επιστρέψει στο σπίτι και την οικογένειά του, ο Καραγκιόζης περνάει από χίλιες και μία περιπέτειες σε στεριά και θάλασσα, για να καταλήξει στη Βενετία. Εκεί, συναντά τον Ιταλό ομόλογό του, τον Αρλεκίνο. Για να εμψυχώσει τον Καραγκιόζη, ο Ιταλός ήρωας ξεκινάει να του διηγείται, με τον δικό του μοναδικό τρόπο, την ιστορία της επιστροφής του Οδυσσέα στην πατρίδα του, την Ιθάκη. Τότε, ο ξυπόλητος Καραγκιόζης, φορώντας μανδύα και σανδάλια, μεταμορφώνεται σε Οδυσσέα, η Αγλαΐα σε Πηνελόπη, το κολλητήρι σε Τηλέμαχο, ο Χατζηαβάτης σε Εύμαιο και η γνωστή παρέα των μπάρμπα-Γιώργου, Σταύρακα, Νιόνιου, Μορφονιού και Εβραίου σε μνηστήρες, σε ένα γαϊτανάκι ήχων και σκιών που περιπλανιέται σε παράγκες και παλάτια, συνδυάζοντας στοιχεία του ομηρικού έπους με τη νεοελληνική παράδοση.

Ενόψει της Επιστροφής του Καραγκιόζη στην Πατρίδα, μιλήσαμε με τον καλλιτέχνη του θεάτρου σκιών Αλέξανδρο Μελισσηνό και του θέσαμε δέκα ερωτήσεις που πάντα θέλαμε να κάνουμε σε έναν καραγκιοζοπαίκτη, λίγο προτού παρουσιάσει τις φιγούρες του Καραγκιόζη και των υπόλοιπων λαϊκών ηρώων στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.

VICE: Πώς αποφάσισες να γίνεις καραγκιοζοπαίκτης;
Αλέξανδρος Μελισσηνός: Ήμουν τυχερός. Οι γονείς μου λατρεύανε τόσο πολύ τη λαϊκή τέχνη και το θέατρο σκιών, που αποφάσισαν να ασχοληθούν επαγγελματικά με αυτό. Παράλληλα, είχαν και πολλούς φίλους καραγκιοζοπαίκτες. Άρα, καταλαβαίνεις, λίγο το σπίτι, λίγο οι παρέες, λίγο από ’δω, λίγο από ’κει, κόλλησα και ’γω το μικρόβιο. Τώρα που το σκέφτομαι, το περίεργο θα ήταν να μη γίνω καραγκιοζοπαίκτης (γέλια)!

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου ήρωας από τον Καραγκιόζη;
Δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω άλλον ήρωα από την αφεντομουτσουνάρα μου, τον Καραγκιόζη. Έχω ταυτιστεί απόλυτα μαζί του. Έχει αυτήν τη σατιρική διάθεση και τον αυτοσαρκασμό, που με συμπληρώνουν ως χαρακτήρα. Ωστόσο, πρέπει να ομολογήσω ότι ξεχωρίζω και τον μικρό του γιο, τον Μπιρικόκο, ο οποίος αν και πιτσιρικάς, πετάει διαμάντια και έτσι γίνεται ένα φοβερό εργαλείο επικοινωνίας με τα παιδιά.

Πώς σου φαίνεται που σήμερα κάποιοι χρησιμοποιούν τη λέξη «καραγκιόζης» απαξιωτικά;
Το διασκεδάζω πολύ. Όταν το ακούω, γυρνάω αμέσως, για να δω ποιος αποκάλεσε ποιον «καραγκιόζη» και στο μυαλό μου ακούω την κλασική μουσική του θεάτρου σκιών - «τάτα-τάτα-τάτα-τάταν». Λόγω του επαγγέλματός μου, είναι ένας ιδιαίτερος χαρακτηρισμός για μένα, άσε που πολλά παιδιά με φωνάζουν «κύριο Καραγκιόζη» (γέλια).

Πώς έχει αλλάξει το επάγγελμα τα τελευταία χρόνια;
Το επάγγελμα του καραγκιοζοπαίκτη είναι από αυτά που δεν έχουν αλλάξει πολύ. Το καλό είναι ότι κάποια πράγματα έχουν γίνει πιο εύκολα. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται πια να ανάβουμε κεριά στον μπερντέ, μιας που χρησιμοποιούμε ηλεκτρικό φωτισμό. Το μόνο που με ανησυχεί είναι η δυναμική της ψηφιακής εποχής, αφού καλό θα ήταν το ζωντανό θέατρο σκιών να μην μετατραπεί σε μια ψυχρή ψηφιακή προβολή.

Μπορεί σήμερα κάποιος να βιοποριστεί ως καραγκιοζοπαίκτης ή πρέπει να κάνει και άλλες δουλειές, για να επιβιώσει;
Η αλήθεια είναι ότι οποίος θέλει «καραγκιοζλίκια», για να βιοποριστεί, θα πρέπει παράλληλα να γνωρίζει και άλλα πράγματα, για να βγάλει τα προς το ζην. Πρέπει να είσαι λίγο απ' όλα: λίγο μαραγκός, λίγο ζωγράφος, λίγο ηλεκτρολόγος, λίγο ηθοποιός, λίγο ηχολήπτης και πάει λέγοντας. Όσον αφορά στη δική μου πορεία, οι σπουδές μου στο Τμήμα Τεχνολογίας, Ήχου και Μουσικών Οργάνων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ήταν πολύ χρήσιμες γι’ αυτό που κάνω. Ακόμη, παρά τις δυσκολίες, δεν νομίζω ότι θα εγκατέλειπα ποτέ το επάγγελμα. Δένεσαι τόσο πολύ με αυτήν την παραδοσιακή τέχνη, που η σχέση σου μαζί της όλο και βαθαίνει, δεν τελειώνει ποτέ.

VICE Video: Αυτό το Μάθημα Βlack Μetal Υoga Ξεκίνησε από μία «Τρολιά» στο Facebook

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Θα πρότεινες σε έναν νέο να γίνει καραγκιοζοπαίκτης;
Όταν είσαι μικρός, το να γίνεις καραγκιοζοπαίκτης μπορεί να φαντάζει μαγικό, ωστόσο ως δουλειά είναι δύσκολο και κουραστικό. Είσαι ένας περιπλανώμενος θίασος, με τα καλά και τα κακά του. Αν είσαι σίγουρος ότι σου αρέσει, αλλά και ότι αρέσει στον κόσμο αυτό που κάνεις, τότε αξίζει να το προσπαθήσεις και με το παραπάνω. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η όλη διαδικασία της προετοιμασίας μιας παράστασης, μέχρι την αυλαία της, έχει ένα πολύ έντονο συναίσθημα. Αν το νιώσεις, τότε μπορείς να το κάνεις.

Τι σχέση έχει ο νεοέλληνας με τον Καραγκιόζη;
Ο νεοέλληνας είναι και αυτός παιδί του Καραγκιόζη. Ως κοινά έχουν την απατεωνιά, τη λατρεία για το εφήμερο, όμως όχι την αυτοκριτική και τον αυτοσαρκασμό. Αυτό που αξίζει να πούμε είναι ότι όλοι οι ήρωες του θεάτρου σκιών διαμορφώνουν μια μικρογραφία της κοινωνίας μας: έχει τους μάγκες και τους ψευτόμαγκες, τους ψευτοκουλτουριάρηδες, τους μορφονιούς, τους δυτικολάγνους, τους εκπροσώπους της εξουσίας, αυτούς που θέλουν ή γλύφουν την εξουσία, τους συμβιβασμένους χατζηαβάτηδες. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Καραγκιόζης με τον τρόπο του μπορεί να σχολιάσει την επικαιρότητα και τα σύγχρονα προβλήματα. Άλλωστε, αυτό είναι και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του που τον κάνει διαχρονικό.

Πόσες διαφορετικές φωνές μπορείς να κάνεις σε μια παράσταση του Καραγκιόζη;
Καμιά 15αριά. Καμιά φορά, αν η παράσταση είναι πολύ ιδιαίτερη και απαιτητική ως προς τις φωνές, παρακαλάς να μπορούσες να αλλάξεις λαρύγγι (γέλια).

Ποιο είναι το πιο απαιτητικό πράγμα που πρέπει να κάνεις σε μια παράσταση;
Το πιο δύσκολο είναι το να κρατάω πολλές φιγούρες ταυτόχρονα με διάφορα σημεία του σώματος. Δύο τις κουνάω με τα χέρια μου, την ώρα που άλλες δύο τις στερεώνω με το στήθος μου. Αν χρειάζομαι περισσότερες φιγούρες στη σκηνή, τότε χρησιμοποιώ και το στόμα σου.

Τι πρέπει να κάνει κάποιος, για να γίνει καραγκιοζοπαίκτης;
Πρέπει να πηγαίνει και να βλέπει άλλους καραγκιοζοπαίκτες να παίζουν, ειδικά τους μάστορες του είδους. Με κάποιον από αυτούς θα ταιριάξει και θα γίνει βοηθός του. Αυτό θα τον βοηθήσει να μάθει σιγά-σιγά τη δουλειά και με αρκετή υπομονή και επιμονή θα καταφέρει μια μέρα να γίνει και ο ίδιος καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

«Έκανα τον Σταυρό μου και Έγινα Ταχυδακτυλουργός» - Ο Έλληνας Μάγος που Κάνει Περιοδεία Εδώ και 55 Χρόνια

Ο Παναγιώτης Κάνει τα Πάντα στα Άκρα - Αυτήν την Εποχή Σώζει Κακοποιημένους Σκύλους

Φόνοι, Ναρκωτικά, Γυναίκες: Οι Έλληνες Ρεμπέτες Ήταν Πολύ Σκληροί για να Πεθάνουν