Kιτς και Σουρεάλ στα Εγκαίνια του Μουσείου Κατασκόπων της KGB

Στις 7:15 το απόγευμα της Πέμπτης, η Agne Urbaityte έβαλε μπρος ένα μικρό ηλεκτρικό πριόνι. Φορούσε στολή σοβιετικού αξιωματικού και ο ασπρομάλλης πατέρας της Julius Urbaitis -που στεκόταν αμίλητος φορώντας γυαλιά ηλίου- παρακολουθούσε, καθώς ένα σκοινί κοβόταν και έπεφτε στο πάτωμα για έμφαση. Ήταν μια αυτοσχέδια τελετή κοψίματος κορδέλας: εκεί κοντά, στρωμένο σαν τραπέζι από γυμνασιακό πάρτι της δεκαετίας του ’80, υπήρχε ένα τραπέζι με σνακ ρώσικης έμπνευσης (κυρίως σφολιάτες με κρύα αυγά και ψάρια που μύριζαν έντονα), ενώ έξω κόκκινα μπαλόνια ανέμιζαν και φωτίζονταν από μια σειρά κεριών που είχαν τοποθετηθεί στο πεζοδρόμιο.

Το πρόσωπο του Lenin κοίταζε από το παράθυρο αυστηρά τους περαστικούς. Μέσα, ένας άνδρας έπαιζε ακορντεόν δίπλα σε μερικές πολύχρωμες βότκες.

«Σε ένα πιο λαμπρό μέλλον. Όλα ξεκινούν από εμάς», είπε η Agne.

Ήταν μια κρύα νύχτα στο Μανχάταν και ένα πλήθος δημοσιογράφων και άλλων θεατών, οι οποίοι καλούνται σε παράξενες εκδηλώσεις που σχετίζονται με τον κομμουνισμό, είχαν μαζευτεί στο Τσέλσι για τα αποκαλυπτήρια του πρώτου Μουσείου Κατασκόπων της KGB στη Νέα Υόρκη. Ήταν κιτς και σουρεάλ και πολλές φορές μου ήρθε να πω σε κάποιον άγνωστο για αστειάκι ότι ήταν σαν να βρισκόμουν στο The Death of Stalin ή σε ταινία των αδελφών Coen. Ήταν λες και οι Σοβιετικοί είχαν κατακτήσει και σχεδιάσει εκ νέου τη Ντίσνεϊλαντ. Η εκτεταμένη συλλογή που παρουσιάστηκε εκείνο το βράδυ, ανήκε στο δίδυμο πατέρα-κόρης από τη Λιθουανία, οι οποίοι διαχειρίζονται και ένα ανάλογο ίδρυμα, που βρίσκεται σε ένα πυρηνικό καταφύγιο στην Ανατολική Ευρώπη. Στο νέο μουσείο βρίσκονται σύμφωνα με ένα δελτίο Τύπου, «3.500 σπάνια αντικείμενα, όπως μικροσκοπικές φωτογραφικές μηχανές, συσκευές ηχογράφησης, κρυπτογράφησης και απόκρυψης».

VICE Video: Ανεξίτηλη Ομορφιά

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Ο πατέρας μου είναι συλλέκτης», απάντησε η Agne, όταν τη ρώτησα πώς ξεκίνησαν όλα. «Παλιά αυτοκίνητα. Μοτοσικλέτες. Μετά, απέκτησε τη μεγαλύτερη συλλογή από μάσκες αερίων στην Ευρώπη. Κάπως έτσι πήγε το πράγμα».

Ισχυρίστηκε ότι οι λόγοι που έφεραν τη συλλογή τους στην Αμερική και στη Νέα Υόρκη συγκεκριμένα, δεν είχαν πολιτική χροιά, τονίζοντας ότι ειδικά στην πόλη υπήρχε περιέργεια και προθυμία του κόσμου να δει από κοντά ένα σχετικά χαμένο κομμάτι της Ιστορίας. Είναι άλλος ένας τρόπος να πεις ότι οι Αμερικάνοι έχουν εδώ και χρόνια μια παθιασμένη εμμονή με τη Σοβιετική Ένωση, ιδίως με την κατασκοπεία, από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου - εκείνη την 45ετή περίοδο που ο κόσμος φαινόταν χωρισμένος στα δύο. Αλλά δεν συμβαίνει συχνά τα αντικείμενα αυτής της περιόδου να βρίσκονται σε αυτήν την πλευρά του πρώην Σιδηρού Παραπετάσματος.

Εδώ πρέπει να παραδεχτώ ότι με ενθουσιάζουν αυτά τα πράγματα. Ένα σύντομο παράδειγμα: το 2016, ένα χάλκινο άγαλμα του Lenin που κοίταζε το Λόουερ Ιστ Σάιντ για πάνω από δύο δεκαετίες, μεταφέρθηκε από την ταράτσα που βρισκόταν, όταν ο ιδιοκτήτης του κτιρίου έμαθε ότι μπορεί σύντομα να πουλιόταν σε κάποιον που μπορεί να μην μοιραζόταν τη δική του συμπάθεια για τη ριζοσπαστική πολιτική σκέψη. Όταν το είχα ακούσει, ένας φίλος κι εγώ, μες στην καλοκαιρινή ζέστη της Νέας Υόρκης, πήγαμε με τα ποδήλατά μας στην περιοχή και καταφέραμε να αποκτήσουμε πρόσβαση στην ταράτσα. Μετά, σαν καλοί, προβλέψιμοι fans, ήπιαμε ένα ποτό στο KGB Bar στο Ιστ Βίλατζ.

Παρά τη γενική μας σύγχυση, η ιστορία Ρωσίας-ΗΠΑ δεν έχει τελειώσει ακριβώς - και η KGB, πρέπει να πούμε πως έχει ένα μεγάλο ιστορικό δολοφονιών και απαγωγών πέρα από τα αρκετά δυστοπικά παρωχημένα gadget της. Στο μεταξύ, μετά από τις συνομιλίες για επανεκκίνηση στις σχέσεις κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Obama, οι δύο χώρες ήταν κατ’ όνομα εχθροί για το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας, κάτι που κορυφώθηκε με την ανάμειξη της Ρωσίας στις εκλογές του 2016, για να βοηθήσει στην εκλογή του Donald Trump. Επίσης, η ξενάγηση έγινε λίγες ώρες προτού το BuzzFeed News δημοσιεύσει ένα ερευνητικό άρθρο, στο οποίο υποστηρίζεται ότι ο Trumped πίεσε τον πρώην δικηγόρο του, Michael Cohen, να πει ψέματα στο Κογκρέσο σχετικά με συζητήσεις για την κατασκευή ενός κτιρίου Trump Tower στη Μόσχα. Το άρθρο σύντομα έγινε viral και ως το πρωί τα μέλη του Κογκρέσου ήδη συζητούσαν την αμφισβήτηση ή την παραίτηση του Προέδρου, ενώ o Rudy Giuliani έλεγε στους δημοσιογράφους, «Αν πιστεύετε τον Cohen, μπορώ να σας κάνω μια πολύ καλή συμφωνία για τη γέφυρα του Μπρούκλιν» και έκανε like στα ίδια του τα κείμενα, τη στιγμή που ο Trump ανέβαζε tweets για τα νότια σύνορα και τον πεθερό του Cohen.

Ενώ γινόταν όλα αυτά, μια καινούργια έκθεση αντικειμένων κατασκόπων της σοβιετικής εποχής, από αυτά που χρησιμοποιούσε ο παλιός εργοδότης του Putin (ναι, εργαζόταν στην KGB), προσφερόταν στη μεγαλύτερη πόλη της Αμερικής. Η μακροχρόνια εθνική σχέση αγάπης-μίσους δεν λέει να τελειώσει.

«Αυτήν τη στιγμή, από τις τρέχουσες συζητήσεις για τη φερόμενη συνωμοσία του Λευκού Οίκου με τη Ρωσία ως την επιτυχία του The Americans, η KGB φαίνεται να είναι το επίκεντρο της μακάβριας γοητείας και του τρόμου που ασκεί το θέμα στους Αμερικάνους», μου έγραψε ο Mark Galeotti, ειδικός στη ρωσική πολιτική και στο παγκόσμιο έγκλημα στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στην Πράγα και αρθρογράφος του VICE. «Με κάποιον τρόπο, είναι επειδή υπάρχει μια υπερβολική αίσθηση ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει - ότι η σημαία, τα πρόσωπα και τα ακρωνύμια μπορεί να είναι διαφορετικά, αλλά η κεκαλυμμένη ρωσική πρόκληση παραμένει ίδια. Αλλά μάλλον είναι επίσης μια διεστραμμένη νοσταλγία για μια εποχή που οι ιδεολογικοί διαχωρισμοί και οι γραμμές της μάχης ήταν πιο ξεκάθαρα. Το παρελθόν πάντα φαίνεται πιο ξεκάθαρο».

Αλλά αν το παρελθόν είναι πιο ξεκάθαρο από το παρόν, η έκθεση αυτή σίγουρα δεν ήταν.

«Αν δεν ξέρετε ποιος είναι, δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε», είπε ο ξεναγός μας, Sergey Kolosov, δείχνοντας ένα πορτρέτο του Lenin. Ο Sergey είχε τη σωματοδομή και το στιλ ανθρώπου που θα μπορούσε να σου είχε βάλει κοριό στο σπίτι. Ευτυχώς, όλοι στη δεκαμελή ομάδα μας ήξεραν -ή είπαν ότι ήξεραν- τον επαναστάτη ηγέτη των Μπολσεβίκων. Αλλά ο Sergey θα μπορούσε να είχε δείξει οτιδήποτε: Στα αριστερά του, υπήρχε το πρόσωπο του Lenin τυπωμένο σε ταπετσαρία. Στα δεξιά του, πίσω από κουρτίνες, υπήρχε η προτομή του συμβόλου του Κομμουνισμού.

Προχωρήσαμε σαν να ήμασταν σε ξενάγηση με το σχολείο και ο Sergey μας οδήγησε στην ανοιχτή αίθουσα που ήταν γεμάτη με πίνακες τηλεφωνικών κέντρων, όπλα και κοριούς, λέγοντάς μας τις ιστορίες τους και πού και πού αφηγούμενος μερικές δικές του (μοιράστηκε μία που είχε να κάνει με μαθήματα αγγλικών, ένα ρώσικο εστιατόριο και το FBI). Πολλές φορές, άγγιζε ένα έκθεμα που δεν έπρεπε. Καθώς προχωρούσε, φαντάστηκα ότι όλα αυτά τα αντικείμενα θα μπορούσαν να είναι στοιβαγμένα στο υπόγειο ενός μεσήλικα. Υπήρχε μια αναπαράσταση μιας σοβιετικής φυλακής και ειδικά για τη βραδιά, μια γυναίκα κρατούμενη με μαύρο ζουρλομανδύα που δεν μιλούσε (η Agne αναφέρθηκε σε εκείνη και άλλους σιωπηλούς ανθρώπους που πόζαραν ως «ζωντανές κούκλες»). Υπήρχε ένα αρχαϊκό πόντιουμ, με μια άλλη ζωντανή κούκλα. Υπήρχαν αληθινά όπλα της περιόδου, γεγονός που ο Sergey φρόντισε να αναφέρει σε διάφορες περιστάσεις.

Αλλά για όσους δεν ψήνονται και τόσο να κοιτάζουν πολύτιμα ενθύμια ή ανθρώπους με ζουρλομανδύες, υπήρχαν και πολλά interactive κομμάτια. Υπήρχε ένας χώρος όπου μπορούσες να βγάλεις φωτογραφία σύλληψης. Επίσης, αν ήθελες πάντα να δοκιμάσεις το παράλογα βαρύ δερμάτινο παλτό και το στιλάτο καπέλο που φορούσαν οι πράκτορες της KGB και να ποζάρεις σε ένα γραφείο μπροστά από -τι άλλο;- το πρόσωπο του Lenin και σοβιετικές σημαίες, μπορούσες. Ή να χειριστείς μια μηχανή που τραβάει κρυφά φωτογραφίες, όχι αυτό που υπάρχει ίσια μπροστά, αλλά αυτό που υπάρχει στα δεξιά της. Ή να σε δέσουν σε μια καρέκλα - οι εθελοντές ήταν κατά τον Sergey πολύ γενναίοι.

Αλλά σίγουρα το πιο εντυπωσιακό τμήμα του μουσείου ήταν αυτό με τα καθημερινά αντικείμενα στα οποία η KGB έβαζε κοριούς: Πιάτα, ράφια και παπούτσια, των οποίων η πραγματική χρησιμότητα κρυβόταν βαθιά μέσα τους. Ο Sergey είπε όλο περηφάνια ότι μια ξύλινη σφραγίδα ηχογραφούσε συζητήσεις επί οκτώ χρόνια σε μια αμερικανική πρεσβεία - και αυτό σε κάνει να αναρωτιέσαι, καθώς περιπλανιέσαι σε αυτήν τη χώρα της φαντασίας, αν αυτά που ψάχνουμε είναι πάντα εκεί, αρκεί να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά, να σκάψουμε κάτω από την επιφάνεια.

Σύντομα καταλάβαινες ότι τα περισσότερα από τα αντικείμενα που έδειχνε ο Sergey ήταν ή φωτογραφικές μηχανές ή κάποιου είδους όπλα. Οι ερωταπαντήσεις της ξενάγησης γινόταν πολύ πιο εύκολες, μετά από αυτή τη συνειδητοποίηση.

«Μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για μακιγιάζ ή να γράψεις κάποιο μήνυμα όπως, “Σ' αγαπώ”», είπε ο Sergey δείχνοντας ένα κραγιόν που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σαν πιστόλι «και μετά -ξέρεις από τι- να σκοτώσεις και κανέναν».

Ακολουθήστε τον Alex Norcia στο Twitter.

Ακολουθήστε τον Jackson Krule στο Instagram.

Περισσότερα από το VICE

Ο Έλληνας «Μastermind» που Βάδιζε για Νόμπελ, τα Πειράματα σε Πιθήκους και ο Βλάσης Μπονάτσος

Αυτό το '90s Βίντεο με τον πιο Άτυχο Παίχτη σε Τηλεπαιχνίδι Μπορεί να σε Ρίξει σε Κατάθλιψη

Είναι Σωστός Τελικά ο Όρος «Γυναικοκτονία»;